Бір танысымыздың кішкене баласы анасының жекігенін көтере алмай: «Маған тиіспеңіз, әйтпесе өміріңізді тозаққа айналдырам», - дейтін көрінеді. Тозақ дегеннің не екеніне ақылы жетпейтін кішкене бүлдіршіннің бұл сөзі бір естігенде күлкілі, әрине. Бірақ... Шынында да әр шаңырақтың төрінде сайрап тұрған көксандықпен тәрбиеленіп жатқан буын ертең ел тізгінін қолға алғанда қазақтың күні не болар екен?! Көкірек көзі ояу әр азаматты ойға шомдырмай қоймайтын осы тақылеттес сауалдарды бүгін тақырыбымызға өзек етіп алып едік...

Құл-Керiм ЕЛЕМЕС, ақын:
- Бүгiнгi бiздегi ағартушылық мәселесiне назар салып қарасақ, бiр науқасқа ұшырағанымызды аңғару қиын емес. Ол «бәрiмiз университет тауыстық, бiз бәрiн бiлемiз» деген тоқмейiлсудiң байқалуы. Негiзiнде қандай уақыт, қандай бiр дамып кеткен қоғам болғанның өзiнде ағартушылық қызмет ешқашан ақсамауға тиiс едi. Пайғамбары­мыз (с.ғ.с.): «Iлiмдi қытайдан бол­са да үйренiңдер» деген. Олай болса, адам ба­ласы туғаннан бастап, соңғы ақтық де­мiне дейiн iлiм үйренуi керек болатын. Iлiм ағартушылық жолмен келедi. Мен бiр нәрсенi бiлiп болдым деген жерде кез келген адам­ның iлiмi тоқтайды. Ол адам бiлiмсiз бола бас­тайды. Бiздiң бүгiнгi қоғамның жағ­дайы осындай.

Бір танысымыздың кішкене баласы анасының жекігенін көтере алмай: «Маған тиіспеңіз, әйтпесе өміріңізді тозаққа айналдырам», - дейтін көрінеді. Тозақ дегеннің не екеніне ақылы жетпейтін кішкене бүлдіршіннің бұл сөзі бір естігенде күлкілі, әрине. Бірақ... Шынында да әр шаңырақтың төрінде сайрап тұрған көксандықпен тәрбиеленіп жатқан буын ертең ел тізгінін қолға алғанда қазақтың күні не болар екен?! Көкірек көзі ояу әр азаматты ойға шомдырмай қоймайтын осы тақылеттес сауалдарды бүгін тақырыбымызға өзек етіп алып едік...

Құл-Керiм ЕЛЕМЕС, ақын:
- Бүгiнгi бiздегi ағартушылық мәселесiне назар салып қарасақ, бiр науқасқа ұшырағанымызды аңғару қиын емес. Ол «бәрiмiз университет тауыстық, бiз бәрiн бiлемiз» деген тоқмейiлсудiң байқалуы. Негiзiнде қандай уақыт, қандай бiр дамып кеткен қоғам болғанның өзiнде ағартушылық қызмет ешқашан ақсамауға тиiс едi. Пайғамбары­мыз (с.ғ.с.): «Iлiмдi қытайдан бол­са да үйренiңдер» деген. Олай болса, адам ба­ласы туғаннан бастап, соңғы ақтық де­мiне дейiн iлiм үйренуi керек болатын. Iлiм ағартушылық жолмен келедi. Мен бiр нәрсенi бiлiп болдым деген жерде кез келген адам­ның iлiмi тоқтайды. Ол адам бiлiмсiз бола бас­тайды. Бiздiң бүгiнгi қоғамның жағ­дайы осындай.
Осы күнi телевидение - жанды қару болып тұр. Үйге барған соң, үлкенiмiз де, кiшiмiз де көк- сандықтың алдына жайғасамыз. Мемлекет телевидениеге қыруар ақша бөлiп жатыр. Ал олардың халыққа ұсынатыны қайдағы бiр шоу­лар, даңғара әндер, адам төзiп бол­май­тұ­ғын ұзақ-ұзақ телехикаялар. Осылайша, халықтың ақшасын өз игiлi­гiне жаратудың орнына, оның руханиятының бұзылуына жұмсауға бола ма? Неге бiздiң БАҚ ақиқатқа қарай бет бұрмайды, неге бiлiмге, ағартушылыққа ден қоймайды? Шынын айтқанда, кешегi Мiржақып айтқан «Оян, қазақ» мәселесiн қайта қарастыратын уақыт келдi емес пе. Бiз жерi кең байтақ, халық саны аз елмiз. Сондықтан барлық жағынан бiр қазақ онға татуы керек едi. Ал мынандай жағдайымызбен бiздiң болашағымыз не болмақ?
Мәселен, 1986 жылдары «Зерде» журналын жаппай оқитынбыз. Сол кезде басылымның тақырыпты қамту ауқымы өте кең едi. Ағартушылық, танымдық дүниелердi беретiн ылғи. Осы секiлдi нәрселердi бiз сақтап қала алмадық. Дәл осы таңда оқымаған адамы аз, зиялысы көп ел ретiнде ұрпағымызға не берiп жатырмыз? Оларды қандай бағытта тәрбиелеп отырмыз, моральдiк жағынан не бере алдық дегенде, жауап таппай сансырап қалатынымыз рас. Бiзде қазiр дiннен жиiркене бастаған пиғыл байқалады. Бұл ненiң нышаны? Тiптi, кешегi Кеңес кезеңiнде ақын-жазушыларымыздың ойының астарында имандылықты, қайырымдылықты, адамгершiлiктi аңсау жатушы едi. Ал ендi, Алла қолымызға еркiндiк берген кезде бiз бұл мәселеге қалай қарап отырмыз? Кешегi Ыбырай Алтынсариннiң «Бiр Аллаға сыйынып, кел, балалар, оқылық» дегенi бүкiл халыққа тастаған үндеу едi ғой. Ал бiз осыны әлi күнге дейiн оқулыққа енгiзе алмай отырмыз. Кешегi Алаш арыстарының әр сөзiн «бісмілләһир-рахманнир-рахимнан» бастағандығы әзiр бiзге ақиқат. Олар халқының санасын ағартқысы келiп едi, атылып кеттi. Ал бiз қазiр олардың түпкi мақсат, ой астарын түсiне алдық па? Халықты ағарту үшiн оларға не ұсынып жатырмыз?
Бiзде бiр қате түсiнiк бар. Руханият десе болды, ән-күйдi, өнердi айтамыз. Бiрақ бұлар руханияттың бiр саласы ғана екенiн ескермеймiз. Ал руханият­тың негiзi - Дiн. Ағартушылық та дiнмен келетiн нәрсе. Кеңес одағы тұсында мешiттердi жаппай қиратты, ал шiркеулерге тиiскен жоқ. Өйткенi, халықтың санасында руханият тұрды. Абай, Абай деймiз. Ал неге Абайдың дiтiне дендемеймiз? Кешегi ұлтымыздың рухани ұстаздарының дiтiне дендей алмай жүрiп, бiз ұлтты қалай ағарта алмақпыз? Сол дендей алмаудың салдарынан қазiр халыққа өңкей жеңiл нәрселердi тонналап ұсынып жатырмыз. Басқа бiр жат идеологияны, жат танымдарды ел санасына тықпалау үстiндемiз. Мұнымен көгерiп-көктеуiмiз мүмкiн емес қой. Күлдiру арқылы халықты санасыз ететiн, атыс-шабыс арқылы руханиятын жоятын, ұзақ хикаялар арқылы уақытын өлтiретiн нәрселерге жол берiп отырмыз. 
Абай: «Пайда ойлама, ар ойла» дейдi. Ал қазiр бiз арды емес, пайданы алдыңғы орынға шығардық. Ұрпағымыздың жақсы болуын қаласақ, әдеп-ибаны бiрiншi үйретуiмiз керек едi. Оны да естен шығарып алдық. Егер халықты заңмен емес дiнмен оятатын болсақ, жаманшылық деген болмайтын едi. Қазiр жастар да, балалар да құлақтарына «наушник» киiп, қолдарындағы ұялы телефонына үңiлiп, «агент» деген нәрсемен уақытын өлтiретiн болды. Олардың не тыңдап, не айтып жүргенiмен ешкiмнiң шаруасы жоқ. Ол байғұстар қолындағы ұялы телефонынан бiр, үйiндегi теледидардан екi желiнiп алтын уақыттарының қалай өтiп жатқанымен iсi жоқ. Ойсыз күйде. Сонда бiздiң ертеңiмiз не болмақ? Ойласаң, жаның түршiгедi. Осыны қолға алатын кезең баяғыда келген едi. Бiздiң зиялылардан осыны мойындау байқалады. Онда да күресу емес, ағартушылық жағынан керi кетiп бара жатқанымызға шарасыздықпен қарау ғана бар. «Не шара бар?» дейдi көбi. Тiптi, көпшiлiгi ақиқатты айтуға қорқады. Сонда ұрпақ қалай ағармақ? Балаларымыз «Аю отыр партада, екi қолы қалтадамен» ағара ма, әлде оларды доп қуалатып ағартамыз ба? Доп, бокс арқылы халықты ағарту мүмкiн емес қой. Ойланып қарайықшы, балаларға арнап бiз қандай игiлiктi нәрсе берiп жатырмыз? Оларға қай арнаны көр, қай басылымды оқы дей аламыз. Қайталап айтайын, Алланы танымайынша, Абайға қайта үңiлмейiнше, бiздiң санамызға жарық жүгiрмейдi. Абайды бiлмейтiн қазақ жоқ, бiрақ оның шығармасын бiлетiн, түсiнетiн адам тағы жоқ деп, кесiп айтуға болады. Абай ұлт үшiн қайырсыз нәрселердi атап, одан қашуға шақырған. Бiз осыны әлi ұғына алмай жүрмiз. Абай қашық бол деген бес нәрсе мен асық бол деген бес нәрсенiң мәнiн ашып түсiндiру арқылы-ақ халқымызды тәрбиелеп алуға болар едi. Бiзде жарық бар, бiрақ сол жарыққа өзiмiз жоламаймыз, пайдаланғымыз келмейдi.
Мен қазiр отандық арналардан мынаны тұшынып көремiн деп бiрде-бiр бағдарламаны немесе арнаны атап бере алмаймын. Жаңалықтардан басқа ешнәрсе көрмеймiн де. Одан да кiтап оқығанды жөн санаймын.
Бiздiң теле-радио мен мерзiмдi басылымдарымыздың 70 пайызы ағартушылықпен айналысуы керек едi. Ағартушылық мәселесi ең бiрiншi мiндетiмiз болуы тиiс болатын. Адамның ағаруы жоғары оқу орнын оқумен өлшенбейдi ғой. Адамгершiлiк қасиеттен алыстап кеткен қаншама бiлiмдi адамдар бар. «Құдайдан қорықпағаннан қорық» дейдi қазақ. Бiзде қазiр Құдайдан қорықпайтындар көбейiп барады. Осының салдарынан қоғамда жантүршiгерлiк түрлi нәрселер болуда. Және оның бiрден-бiр насихатшысы төрiмiздегi көк сандық болып тұр. Мұның барлығы дiннен алыстағаннан туындайтын дүниелер. Яғни, адамды ағартатын бiрақ нәрсе ол - Дiн. Жүрегiнде иманы бар адам өзiн жамандықтан тияды.
Бiз қазiр халықты ағарту үшiн ненi қолданып отырмыз? Ертеден кешке дейiн берiлетiн даңғара музыканы ма, әлде жеңiл әзiл-күлкiнi ме, мүмкiн түрлi ойындарды шығар. Кезiнде бiздiң бабаларымыз «мынаны iстеме, жаман болады» деумен-ақ бiздi тәрбиелеген. Ол кезде халықтың жүрегiнде иман бар едi. Осы күнi теледидардан басқа үйрететiн түк таппай қалғандай, түрлi ойындарды көрсетемiз. Қазақ «ойының осылсын» дейтiн кезiнде. Яғни, ата-бабамыз ойынға жол бермейтiн. Бiрақ, бiз соның ортасынан уақыт тауып ойнайтынбыз. Ал қазiр ше? Телевидение арқылы соған жол берiп, соны үйретемiз. Оны танымдық деп қоямыз тағы. Асық деген спорттың бiр түрi деймiз. Сол асық ойынының iшiндегi танымдық нәрселердi түсiндiрдiк пе? Бабаларымыз қалдырып кеткен көп қазынаны пайдаланбай отырмыз. Тiптi, Құдайсыз Кеңес кезеңiнде бiздi тәртiпке салып тыйып отыратын. Ал қазiр бәрi бет-бетiмен кеттi. Олай жүрiп даму мүмкiн емес, адам баласы секiлдi қоғамды да қадағалап, «тек» деп отыру керек. Қызымыз қыздай, ұлымыз ұлдай, қариямыз қариядай болып, әркiм өз орнын бiлiп, үлкен кiшiге көз сатпауы тиiс. Сонда ғана тұнығымыз лайланбайды. Халқымыз әркiм өз орнын тапқанда ғана ағара бастайды. Бiз қазiр Абай сынаған кезеңнен де төмендеп кеттiк. Мұны халық ретiнде мойын­даған кезде барып, қайтадан iзденiс басталады деп ойлаймын. Алла соған жеткiзсiн.

Ерлан ТӨЛЕУТАЙ, әнші:
- Баяғыда Мұхаң айтатын «Ел болам десең, бесiгiңдi түзенi» осы күнi өзгертiп, «ел болам десең, экраныңды түзе» деп айтып жүр. Шынында да бұл бүгiнгi қазақ қоғамындағы өте бiр көкейкестi проблема. Өйткенi, қазiр бiздiң үкiмет идеологияның түсiнiксiз бағыттарын жүргiзiп жатыр. Ол қандай идеология екенiн ешкiм бiлмейдi. Ұлтты ұйыстыруға ма, әлде баяғы қазақ­стандықтарға ма кiмге арналғаны да бел­гiсiз. Әйтеуiр, балдыр-батпақ, шимай-шат­пақ идеология. Телевидение ағарту­шылық бағытта болуы үшiн сол бағытта халыққа қызмет ете алатын тұлғалар отыруы керек қой. Ал бiздiң телевидениеде олардың бiреуi де жоқ. Қазiр қарап отырсақ, теле­арналардың барлығында дерлiк эстрададан келген, тобырлық мәдениеттiң туын кө­терген, ешқандай тарихи, рухани санасы жоқ, қазақтың ұлттық танымын меңгермеген, ұлттың парасат танымынан түк хабары жоқ адамдар журналист болып отыр. Яғни, тек қана фонограммамен музыка тыңдауды бiлетiн буын қазiр қазақ теледидарына ке­лiп жатыр. Кеңес кезiн қанша жаман­дағанымызбен, ол уақытта мұндай нәрсеге жол берiлмейтiн. Сол кезеңнiң өзiнде мар­құм Камал Смаилов ағамыз керемет жүйе қалыптастырып едi. Қанша жерден қылы­шынан қан тамып тұрған сәт болса да телевидение маңайына өте елшiл, ұлтшыл азаматтарды жинаған. Солар ұлт игiлiгi үшiн жұ­мыс iстедi. Сол кездерi телерадио маңа­йын­да ылғи жазушылар мен ақындар отырды. Қаламгерлер қауымы деген ұлттың ұраншысы ғой. Ол уақыттағы ақын-жазу­шылар қазақ мәдениетiн бiлгенi өз алдына, әлем мәдениетiнен жақсы хабардар, терең бiлiмдi адамдар едi. Оларда бiр ғана ұстаным - қайтсек қазаққа пайдамызды тигiземiз деген ой болды. Ал қазiр тәуелсiздiгiмiз қолымызда болған соң, жау жоқ секiлдi жайылып кеттiк. «Жау жоқ деме, жар астында» дегендi естен шығарып барамыз. Бiз қазiр телерадиолар арқылы өз-өзiмiзге жау дайындап жатырмыз. Ол жау осындай идеологияда тәрбиеленiп жатқан жастар. Бiздегi барлық телеарналар шоуға үйiр. «Формат» деген бәленi тауып алған, бiрдеңе айтсаң форматқа сай келмейдi деп ақталады. Әлi күнге дейiн қазақтың ұлттық музыкасы туралы бiрде-бiр дұрыс бағдар­лама жоқ. Бәрi қойыртпақ. Өйткенi, бағдарлама көңiлдi, шоу түрiнде болу керек дейдi. Шоу деген адамды аздырады ғой. Мәселен, Қытай қазiр шоуға тыйым салды. Себебi, шоуды көп көрген адамда өзiндiк пiкiр болмайды. Тек тұтынушы болып қалады. Әлемдiк үкiмет деген бар солар бiз секiлдi кең байтақ жерiнiң асты байлыққа тұнып тұрған елдерге осындай мәнсiз-мағынасыз дүние­лерiн тықпалап жатыр. Олар бiздi тек тұтыну­шылық­қа үйретуде. Тағамдардың бәрiн ұлттың генiне әсер ететiндей етiп жiберiп, жаңағыдай даңғара музыкаларды әдейiлеп енгiзiп, халықты ойсыздандыру үстiнде. Кезiнде Африкадағы құлдардың музыкасы болған рокты олар әлемге таңып отыр. Бiз қазiр құлдардың қалыптастырған тобырлық мәдениетiн таңсық көрiп, соның биiгiнен шығуға тырысамыз. Әлемдiк алпауыттар рокты адамзатты ойландырмайтын, құлдық санада ұстайтын музыка екенiн бiлгеннен кейiн одан неше түрлi жұлдыздар жасап, адамдарды тән арқылы, дауыс ар­қылы алатындай етiп, бәленбай ақша салып жатыр. Оларды жастардың табынатын пұтына айналдырып та жiбердi. Халықтың ойлануға, кiтап оқуға уақыты болмау үшiн неше түрлi шоу бағдар­лама­лар ойлап тапты. Олардың мақсаты, бiз сияқ­ты ұлттар ойланбастан попкорндарын жеп, теледи­дардың алдында отыра берулерi керек. Кiтап оқыған халық олар үшiн қауiптi. «Супер стар kz», «Х фактор», «Екi жұлдыз» секiлдi дүниелердiң бар­лығы осы мақсатта ойлап табылған. Бiз соны тұтынып отырмыз. Қарап отырсаңыз, онда бiрде-бiр терең ойлы сөз жоқ. Ал негiзiнде қазақ­тың таби­ғаты - тереңдiкке, ойға шомуға бейiм болатын. Бiз бұларды әлемдiк өркениеттiң жетiстiгi ретiнде халыққа ұсынып жатырмыз. Халық деген сәби ғой, ұсынған нәрсенi көрiп отыр. Бiз осылай шоу көрiп, ән тыңдап отырғанда бiздiң байлығымыз тоналып, рухымыз тапталып барады. Бiздi осылай теледидарға телмiртiп қойып тонау науқаны жүрiп жатқанына бiз бүгiн төзiп отырмыз. Онымен күресетiн ең бiрiншi БАҚ болуы тиiс. Ол үшiн онда салмақты-салмақты ағар­тушы азаматтар отыруы керек. Бiздiң шетелден алып жатқан форматымыз қазақ табиғатына еш сәйкес келмейдi. Қазақтың өзiнiң төл форматы болуы керек. Бiздегi шетелдiк көрерменнiң қабылдауына негiз­делген көшiрме форматтар ұлтқа қызмет етпейдi. Психологтардан бастап режиссер, жазушы, философ деген сияқты маман­дар­дың қатысуымен ғылыми негiз­делген қа­зақы формат жасалыну керек деп ойлаймын. Кезiндегi Сағат Әшiмбаевтың «Қарыз бен парыз» хабары, Ақселеу Сейдiмбеков пен Жәнiбек Кәрменов ұлттық музыка туралы хабары, я болмаса Iлия Жақанов пен Қайрат Байбосыновтың хабарлары әлi күнге дейiн халықтың жүрегiнде. Соларда еш­қандай формат жоқ-тын. Екi адам отырып, бiреуi әндi, екiншiсi әннiң тарихын айтатын. Бағдарлама көп уақыт та жүрген жоқ. Соның өзi бiздiң ұлтымызға үлкен резонанс әкелдi. Ұлт­тың рухына жан бiтiрдi. Мiне, осындай тұлға­лар телевидение, радио­лардың басы-қасында отыр­­мағаннан кейiн қандай ағартушылық болсын.
Гитлер немiс ұлтын фашизмге дайын­дағанда ылғи марш музыка қойып қойды деймiз. Мен қазiргi Қазақстан жағдайына Гитлер астар болуға жарамай қалды деп айтар едiм. Гитлердiң өзi қуатты марштарды пайдаланған. Ал бiздiң эфирден берiлiп жатқан музыкамызда ешқандай жүйе жоқ. Радиоларды қосып қалсаңыз, ертеден кешке дейiн даңғыр-даңғыр. Телеарналарда ылғи шоу, әзiл. Жылмиып шыққан жiгiттер, жырқылдап шыққан қыздар. Олар қандай өнеге бередi? Бiрде-бiр салиқалы пiкiр айтылмайды. Сонда бiз қайда барамыз? Телеарналар нағыз ұлтымызды ұйыс­тыру­ға, қоғамымызды ағартуға қызмет ететiн тұста бiз осындайдан аса алмай отырмыз. Барлығы дерлiк «домбырамен ән айтуға болмайды, бұл бiздiң форматқа келмейдi. Эстрада болу керек» деген ұстанымда. Осының зардабын бiз ендi тартып жатырмыз. Қазақ балалары домбыраны қолдарына алғысы кел­мей­дi, ұлттық музыканы тың­да­май­ды. Қазақ өз мәдениетiн өзi сыйлап, насихаттамағаннан кейiн оны басқа ұлт қайтсiн. Шоу бағ­дар­ламалармен, қазақты мазақ­тағаннан басқа түк бiтiрмей­тiн КВН сияқты нәрселермен өсiп шыққандардың барлығы телевидениеге ұмтылатын тенденция байқалады. Өмiрiнде бiр кiтап оқы­мағаны ойсыз көздерiнен көрiнiп тұратын жастардың көпшiлiгi телеэфир жұлдызы болуға құштар. Бұған бiр тоқтам болу керек қой. Ондай болмайтын болса, Ұлттық арнаны жастардың телеарнасы етiп қояйық бiр жола. Бiздегi телевидение, радио бағ­дарламалардың барлығы жастар аудиториясына бағытталған сияқты. Онда да тек көзбен тұтынатын, ойлай алмайтын әлеу­меттiк топқа арналған. Мынадай статистика бар - 100 пайыз халықтың 97 пайызы өз ер­кiмен ойлана алмайды, 3 пайызы ғана жаңа­ғы топты ертушi. Бiз қазiр әлгі ойланатын 3 пайыздың ешқайсысын жур­налистикаға да, басқа жерге де жолатпай қуып жатқан сияқтымыз. Ұлтты ұйыстыратын үш пайыз жұмыс таппай қаңғып жүр. Намазалы Омашевтың: «Телевидениеде үш буын жұмыс iстеуi керек: үлкен буын, орта буын және жастар», - деп айтқан пiкiрi бар. Мен осыған қосыламын. Мiне, осы үш буын бiр-бiрiн толықтырып отырғанда ғана дұрыс телевидение, дұрыс радио болады. Ал қазiр жаңағыдай шығармашылық баланс бұзыл­ғандықтан, қазаққа жат, батыстық құн­дылық­тарға қарай ауысқан «идеоло­гияның» жемiсiн жеп отырмыз. Бiлiмге деген құш­тарлықтың төмендеуi, жастардың оқымасам да ән айтып, кино актер болып кетемiн деген иллюзияға алданып жүргенi себептi бiз осындай жағдайға ұшырап отырмыз. Тiптi, қазақтың болашағына күмән­мен қарап, ұлтты өгейсiне бастаған жастарымыз кө­бейiп барады. Түбiнде бiздiң билiк осы мәселе­лермен бетпе-бет келетiн болады. Бiрақ ол кезде бұның тамыры тереңдеп кетедi. Екi сөздiң басын құрап айта алмайтын жұлдыздарымыз теледидарда секеңдеп жүре бермейдi ғой. Ендi олар продюсерге айналады, бара-бара мемлекеттiк құры­лым­дарға қарай ұмтылады. Ертең олар үкi­меттiң үлкен-үлкен тұтқаларына келiп отырған кезде, бiздiң күнiмiз не болады? Осындайда Мұхтар Мағауинның: «Сендердiң күрестерiң, тiптi ауыр болады» деген сөзi еске түседi. Өйткенi, кезiнде зиялылар отаршылдыққа қарсы астыртын күрес жүргiзсе, бiздiң күре­сiмiз ортамыздан шыққан мәңгүрттермен, көзқамандармен, тобырлық мәдениеттiң же­тегiнде жүргендермен болады. Олар ешқандай ереже бiлмейдi. Қазiрдiң өзiнде қа­зақтың қазақтығына мұрнын шүйiрiп қа­рай­ды.
Бiзде рейтинг деген нәрсе бар. Оны кiмдер жасап жатқаны, кiмдердiң сойылын соғатыны жабық мәселе. Әйтеуiр, рей­тингте ылғи ұлттық хабарлар соңғы орында тұрады. Мәселен, рейтингті анықтау үшiн жүз адам алынса, оның елуi орыс болуы тиiс екен. Осындай қисынсыз қағидаларға негiзделген нәрселердің мақсаты қазақ тiлдi хабарлардың дәрежесін түсiру ғана сияқты болып көрiнедi. Ал алдыңғы орынға шығатын жекеменшiк арналардың саясаты бiздiң ұлттық мүддеге сай келмейтiнi бел­гiлi. Олар қазақ қоғамына жат қылық­тарды, жаның түршiгетiн дүниелердi көрсетуде. Сондықтан бұл мәселенiң өзiне қатаң талап қою керек деп ойлаймын.

Дайындаған, Айнара Ашанова.

«Қазақ әдебиеті» газеті