БАҚ-тағы қасаң жүйені қалай өзгертеміз?
02.03.2013
Әмбебап журналистен бас тартып, салалық журналистикаға көшу керек пе? Қазақстанда ресейлік бұқаралық ақпарат құралдарының екпіні неліктен күн сайын күшейіп барады? Елдегі баспасөз бен телеарна ескі жүйеден неге шыға алмай отыр? Аймақтық журналистиканың қордаланған мәселелерін қалай шешеміз? Астанада «Риксос» қонақүйінде «Аманат» интеллектуалды пікірсайыс клубының кезекті отырысында әріптестер осындай сауалдарды талқыға салды.
Басқосуды жүргізген журналист Берік Уәли жақында Мемлекеттік хатшы Марат Тәжиннің төрағалығымен өткен ақпараттық саясаттың өзекті мәселелері турасында қозғалған тақырыпқа орайластырып ұйымдастыруды жөн санапты. БАҚ-тың бұрыннан қалыптасып қалған таптаурын жүйеден шығып, жаңа медианарық талабымен жұмыс істеуге көшуі жоғарыдағы жиында көтерілгенімен алдымен жүзеге асатын қадамдар әзірге анықталмаған секілді. Сондықтан да әріптестер қауымы әркімнің көкейінде жүрген мәселелерге орай пікір өрбітті.
02.03.2013
Әмбебап журналистен бас тартып, салалық журналистикаға көшу керек пе? Қазақстанда ресейлік бұқаралық ақпарат құралдарының екпіні неліктен күн сайын күшейіп барады? Елдегі баспасөз бен телеарна ескі жүйеден неге шыға алмай отыр? Аймақтық журналистиканың қордаланған мәселелерін қалай шешеміз? Астанада «Риксос» қонақүйінде «Аманат» интеллектуалды пікірсайыс клубының кезекті отырысында әріптестер осындай сауалдарды талқыға салды.
Басқосуды жүргізген журналист Берік Уәли жақында Мемлекеттік хатшы Марат Тәжиннің төрағалығымен өткен ақпараттық саясаттың өзекті мәселелері турасында қозғалған тақырыпқа орайластырып ұйымдастыруды жөн санапты. БАҚ-тың бұрыннан қалыптасып қалған таптаурын жүйеден шығып, жаңа медианарық талабымен жұмыс істеуге көшуі жоғарыдағы жиында көтерілгенімен алдымен жүзеге асатын қадамдар әзірге анықталмаған секілді. Сондықтан да әріптестер қауымы әркімнің көкейінде жүрген мәселелерге орай пікір өрбітті.
Қонақ ретінде қатысқан ҚР Президент жанындағы Орталық коммуникациялар қызметінің ресми өкілі Алтай Әбибуллаевтың қазақ журналистикасына қатысты ойларын орынсыз дей алмайсыз. Үш тілді еркін меңгерген азамат кезінде шетелде білім алып, дамыған мемлекеттегі баспасөздің жұмыс тәсілдеріне үнемі зер салып жүріпті. Нәтижесінде, біздегідей әмбебап журналиске қарағанда, салалық журналистикаға көшу керек дейтін тоқтамға келген. Айталық, Еуропа елдерінде тиісті құрылым жетекшілері баспасөз мәслихатын өткізу үшін редакцияларға қоңыраулатып, тақырыбы мен қатысушысын хабарлаған соң, ақпарат құралының басшылығы баспасөз мәслихатына тек қана қамтылатын салаға машықтанған тілшіні ғана жібереді екен. Егер ол журналистің мүмкіндігі болмаса, орнына келесісін аттандыра салмайды. Мәслихатқа қатысушы міндетті түрде жан-жақты ақпаратпен қаруланып, керек десеңіз қиын сауалдармен сұхбат берушіні тығырыққа тіреп жатады. «Ал бізде, керісінше. Күні кеше ғана Алматыда «алтылықтың» Иран ядролық бағдарламасына байланысты жиын өткенде, қазақтілді әріптестер үнсіз отыр. «Сұрақ қойыңыздар, неге белсенділіктеріңіз төмен?» десем, «біздің қатысымыз қанша?» деп, өзіме сұрақ қояды» дейді А.Әбибуллаев. Мұның себебін әрине, тақырыпты білмейтіндігімен, яғни салаға машықтанбауымен байланыстырады.
«Абай» порталының бас редакторы Дәурен Қуаттың ойынша, қазақ баспасөзінің жетістігі бар, ұтылысы - ақпараттық кеңістікті көрші елдің газет-журналы мен телеарнасына беріп қою. Егемендіктің алғашқы жылдарындағы жағдай сәтті басталғанымен бертін келе, «Алма ТВ» ресейлік телеарналарды таратуды, «Казпресс» сынды жекелеген сату жүйелері негізінен журналдарын елімізге әкеліп саудалауды бастады. «Оларға ешкім де тапсырма берген жоқ, бұл тұста табыс, пайда үшін басталған әрекеттер ақырында ақпарат кеңістігін түгелімен басып алуларына әкеліп соқтырды. Кезінде екі мемлекеттің арасында өзара баспасөзді тарату бойынша келісімшарт болған, соған сүйенген кәсіпкерлер қаржы үшін әртүрлі сылтаулармен қазақтілді басылымдарды тықсырып тастады. Біздің министрлік бұл мәселені күн тәртібіне шығарып, қарауы керек» дейді ол. Интернет порталды жүргізетін әріптесіміз аймақтағы журналистиканың бірқатар кемшіліктерін атады. Кадрдың тапшылығы, заманауи ақпараттық технологияны меңгермеу, әкімшіліктік қысымдар, т.б. сияқты кедергілерді бұзбай, кеңге құлаш жазуы қиын. Жаңа жолы ретінде аймақтардың өзінде интернет сайттарды ұйымдастырып, жас қаламгерлерді соның аясына топтастырудың қарекетін жасау керек. Мүмкін мемлекеттік басылымдардың белгілі бір акцияларын ұлттық компанияларға сата отырып та, тосын қадамдарға да баруды ойластырған жөн.
«Хабар» агенттігінің басқарма төрағасы Айдос Үкібаев Мемлекеттік хатшы көтерген мәселелердің өздеріне де тікелей қатыстылығын айтып, енді таптаурын жүйені жаңалайтын тың қадамдарды қарастырып жатқандарын жеткізді. Ал «Нұр Отан» ХДП хатшысы Ерлан Қарин көпшілікті мезі еткен қасаң жүйені өзгерту үшін алдымен саламен айналысатын мемлекеттік құрылымдардың БАҚ-пен қарым-қатынасын өзгерту керектігіне тоқталды. Өйткені редакцияларға қоғамдағы кез келген оқиғаларды жариялауға қатысты міндеттемелердің өзі жоғарыдан түсетіндігі жасырын емес қой. Оның үстіне, «шаш ал десе, бас алатындар» тағы бар. Қысқа күнде қырық құбылатын «саяси қас-қабақтарға» қарайлаған қаламнан қайбір оқылымды немесе шынайы мақала шықсын?! Қариннің ойынша, «Үкіметтен қоғамға қарай бағытталған әрекеттің кері жауабын ешкім керек етпейді. Сондықтан да «уралаған» оқылымсыз дүниелер қаптайды. Мемлекеттік хатшы мәселені мезгілінде және нақты сұрақтармен көтерді. Расында да, мемлекеттік БАҚ-тардың сайттары алғашқы елулікке де кірмейді, есесіне, аймақтағы кейбір порталдарды оқылымдылығы олардан жоғары. Алып бара жатқан дизайны жоқ, мәселе мазмұнда. Әйтсе де телеарналар бойынша рейтинг негізінен қазақтілді бағдарламалардың арқасында көтеріліп отыр».
Екі сағатқа созылған отырыс аясында журналистердің әлеуметтік ахуалын оңалту, біліктілігін көтеру, блогерлердің жұмысын жандандыруға қатысты да пікірталасты ой өрбіді. Әріптестер туындаған түрлі сауалдарды ҚР Президенті жанындағы Орталық коммуникациялар қызметіне арнайы жолдап, ортақ шешімін бірлесіп іздейтін болды.
Бейсенбай ДӘУЛЕТҰЛЫ
Астана қаласы
"Айқын" газеті
