Алматы соңғы жылдары тек ірі экономикалық және мәдени орталық қана емес, сонымен бірге экологиялық мәдениетті жаңа деңгейге көтеріп, жасыл өмір салтын күнделікті дағдыға айналдыра бастаған мегаполис ретінде көрініп келеді.

Бұл өзгеріс ең алдымен адамдардың табиғатқа деген көзқарасынан басталды: бұрын тек ресми талаптармен шектелетін қоқыс шығару, ағаш отырғызу немесе қоғамдық орындарды таза ұстау әрекеттері қазір әр адамның жеке жауапкершілігіне айналып отыр. Қала тұрғындары үшін таза ауа, таза су, жасыл желек — жай ұран емес, өмір сапасының негізгі өлшемі екенін түсіну артып келеді. Адамдар жүрген жерінде — мейлі ол кинотеатр болсын, саябақ болсын, стадион, табиғаттағы пикник, концерттен кейінгі алаң немесе тіпті өз үйі болсын — артын жинап, қалдықты сорттап, айналасына зиян келтірмей кетсе, бұл тек экологиялық мәдениетті емес, бүкіл қоғамдық сананың өскенін білдіреді. Осындай қарапайым әдеттердің өзі қала экологиясын түбегейлі өзгертетін күшке айналып келеді.

Қалада жыл бойы өткізілетін экологиялық акциялар — «Таза Қазақстан» бастамалары, пластик жинау, қалдықтарды сұрыптау, жасыл желекті күту, еріктілер қозғалысы — бәрі жүйелі сипатқа ие болып, тұрғындарды сырттан бақылайтын көрерменнен белсенді азаматқа айналдыруда. Әр апта сайынғы сенбіліктер, саябақ тазалықтары, экобелсенділердің бастамалары қоғамның ой-санасына біртіндеп орнығып, еріктілік мәдениетін қалыптастырып жатыр. Бұл үрдістің басты қозғаушы күші — жастар. Олар тек тазалық науқандарына қатысып қана қоймай, экология идеясын шығармашылықпен жеткізеді, бейнероликтер түсіреді, қойылымдар жасайды, ақпарат таратады.

Бұл бастамаларды әкімдік те қолдап, инфрақұрылымды экологиялық бағытқа қарай жаңғыртуда. Электр автобустар санының артуы, метро желісінің кеңеюі, велосипед жолақтарының көбеюі, жолдардың жақсаруы мен кептелістің азаюы — бәрі ауа сапасына ғана емес, қала өмірінің жалпы ырғағына оң әсер етуде. Жасыл аймақтарды көбейту, скверлер мен саябақтарды жаңарту, ағаш отырғызу бағдарламалары табиғатты қалпына келтіріп қана қоймай, адамдардың психологиялық жайлылығын да арттырады. Табиғатпен байланыс адамның мінез-құлқын өзгертіп, жауапкершілікті күшейтеді.

Экологиялық мәдениеттің іргетасы білім беру жүйесінен басталады. Мектептер мен университеттердегі экология сабақтары, тренингтер, семинарлар, ақпараттық науқандар тек білім беріп қоймай, қоғамдық әдет қалыптастырады. Әр адам күнделікті өмірінде суды үнемдеп, жарықты артық жақпай, қоқысты сорттап, жеке көліктің орнына қоғамдық көлікке немесе велосипедке отыра бастаған сайын, қаланың экологиялық тұрақтылығы күшейе береді.

Алатау қаласы жобасы да Алматының болашақ экологиялық моделін айқындайтын стратегиялық қадамға айналуда. 2 миллион тұрғынға лайықталған жаңа қала — таза энергия, экотасымал, жасыл аймақтар, дұрыс жоспарланған инфрақұрылым арқылы мегаполистің қазіргі қысымын жеңілдетіп, оны тұрақты дамудың жаңа кезеңіне шығара алады. Болашақта дәл осы жоба Алматының «екінші Швейцария» моделіне жақындауына ықпал етуі мүмкін.

Бірақ осының бәрінде шешуші рөлді әкімдік те, инфрақұрылым да емес, қарапайым азамат атқарады. Әр пластик бөтелкені орнымен тастау, әр сұрыпталған қоқыс, әр үнемделген киловатт, әр таза саябақ, әр жауапты әрекет — қаланың экологиялық тағдырын айқындайтын нақты қадам. Таза қала, әдемі қала, тынысы кең жасыл Алматы — қағаздағы жоспармен емес, адамдардың күнделікті мінез-құлқымен қалыптасады.

Қазіргі Алматы — экологиялық мәдениеттің өсіп, қалыптасып келе жатқан жаңа дәуірінің айнасы. Егер әр азамат өз өмірінде кішкентай ғана әдеттерді өзгерте алса, Алматы тек мәдени астана емес, табиғаты сақталған, тынысы таза, келер ұрпаққа қалдырар нағыз жасыл мегаполиске айналары сөзсіз. Осындай қалада өмір сүргісі келетіндердің бәрі бүгіннен бастап өз үлесін қоса алады — себебі экологиялық болашақ әр адамның қолында.

Abai.kz