15 қазан 2019 жыл.

Ауданаралық мамандандырылған сот. («Әскери сот» ғимараты).

Астана (Нұрсұлтан) қаласы.

Сағат 10.00.

(Жалғасы)

ҚР Су ресурстары комитетінің бұрынғы төрағасы, Дүниежүзілік «Қазақ күресі» федерациясының бұрынғы президенті Ислам Әбішевтің және  федерацияның бұрынғы вице-президенті Серік Түкиевтің үстінен қозғалған қылмыстық іс бойынша сот отырысы жалғасты.

Сот басталмас бұрын Ислам Әбішевтен бүгін қандай көлікпен жеткізгендерін, кешегі автозак пен бүгінгі автозактың айырмашылығын сұрадық.

Ислам Әбішев:

– Айырмашылығы – ішіндегі клеткаларының көлемі аздап үлкейген. Ішіне кіргенде оң жағында бес клетка, сол жағында төрт клетка. Кешегіден сәл кеңдеу. Қарсылық білдіріп едік, «ол – заң, заңды орындамасақ болмайды» деп қиналып кетті. Ол қандай заң екен? Сотталмаған адамды сондай жерде ұстау неғылған заң? Ұстаудың тәртібі заңда бар болса, бар шығар, бірақ министрдің бұйрығымен реттеуге болатын, адам құқығын таптамауға болатын, адамның қасиетін таптамауға, құрметтеуге болатын бұйрық шығару үшін не керек екенін білмеймін. Министрдің адамға деген адами қасиеті болу керек. Ол үшін Қазақстанда тыныштық, тұрақтылық болуына мүдделі болу керек. Егер өзінің қате бұйрықтары арқылы Қазақстанда көптеген адамдардың наразылығын тудыру үшін қитұрқы әрекеті болса, онда ол бұйрықты өзгертпейді...

Сот отырысы ары қарай жалғасты.

Бүгін прокурор, адвокат, қорғаушылар және сотталушылар тарапынан сотқа ешқандай өтініш түскен жоқ. Алайда пошта арқылы куәгер Қ.Шындәулетовтен өтініш-арыз түсіпті. Ол өз арызында «сот отырысына куәгер ретінде 15 қазан күні сағат 15.00-ге шақырылғанын, материалдық жағдайына байланысты сотқа келе алмағанын, сотқа дейінгі тергеп-тексеру барысында берген жауаптарын қуаттайтынын» хабарлапты.

Қ.Шындәулетовтің өтініш-арызын оқып болған соң судья Қ.Мекемтас айыптау жағының және қорғау тараптарының пікірін сұрады.

Прокурор:

–  Құрметті сот! Қ.Шындәулетов қылмыстық іс бойынша елеулі айғақтар берді, сондықтан ол кісінің сотқа шақыртылуын қамтамасыз етуіңізді сұраймын.

Адвокат Ерлан Мәкенов:

– Ол кісінің сотта болғаны маңызды.

Адвокат Абзал Құспан:

– Қ.Шындәулетов тергеу кезінде үш рет жауапталған, үшеуінде үш түрлі жауап берген. Сол себепті ол кісіні сотқа шақырып, қай жауабы дұрыс, қай жауабы жалған, соны анықтауымыз қажет. Сотқа алдыртуыңызды сұраймын.

Басқа қорғаушылар мен сотталушылар да адвокаттардың сөзімен келісетіндіктерін айтты.

Судья «Қ.Шындәулетовті сот барысында міндетті түрде сотқа шақырамыз, келмеген жағдайда, мәжбүрлі түрде келтіреміз» деп шешім шығарды.

Сот процесі ары қарай куәгерлерден сұрақ-жауап алумен жалғасты.

Куәгер Елжасов Алтай Аралбайұлына өз құқықтары түсіндіріліп, анкеталық сұрақтарға қысқа-нұсқа жауап алынған соң нақты іс бойынша сұрақтар қойылды.

Прокурор:

– Куәгер Алтай Аралбайұлы, сізге белгілі мәліметтер бойынша, «Казводхоз» бен «СМП-610» ЖШС арасында жасалған келісімшарт бойынша не айта аласыз?

Куәгер Алтай Елжасов:

– Су ресурстары комитеті мен «СМП-610» арасында келісімшарт болған. «СМП-610» өз жұмыстарын дұрыс істемеген соң комитет келісімшартты бұзды. Сосын комитет «Казводхозбен» келісімшартқа отырды. «СМП» келісімшарт бойынша істеп жүргенде өз міндеттемелерін ешқашан дұрыс атқармаған. Мен бұл туралы төрағаға бірнеше рет айтқанмын, «жұмыс істемейді, ақшалары жоқ» деп. Олардың аванстары «Астана-Банкке» түскен, бұл банк банкрот болып, ақшаларын ала алмай, жұмыстарын дұрыстап істемеген.

Прокурор:

– Айтыңызшы, ол келісімшарт қай уақытта болды?

Куәгер Алтай Аралбайұлы Елжасов:

– 2018 жылы тамыз айында келісімшарт бұзылды.

– Сіз ол кезде қайда істедіңіз?

– Мен ол кезде «Казводхоз» ЖШС бас директорының орынбасары болдым.

– «СМП» дұрыс жұмыс істеген жоқ дедіңіз ғой, неге олай дедіңіз, олар неге дұрыс жұмыс істемеді?

– Айттым ғой, олардың ақшалары (аванстары) «Астана-Банкке» түскен, ол банк жабылып қалды да, бұлар ақшаларын ала алмады. Жұмыс істейті, материал алатын ақшасы болған жоқ.

– Сонда жұмыстың дұрыс жасалмағанына «СМП» өздері кінәлі ме, қалай ойлайсыз?

– Олар өздері кінәлі.

– «Казводхозға» сіздің тарапыңыздан ақшалары уақытылы бөлінді ме, жұмыс істеуге?

– «Казводхозға» ақшаны комитет төледі. Егер жұмыс көлемі жасалғандығы туралы акт жасалса, істелінген жұмысқа комитет 3-4 ақшасын төледі.

– «СМПға» авансты комитет төледі. Бірақ олар банктің жабылуы себебінен ақшаларын ала алмады ма?

– Иә, ала алмады. Оларда материал алатын ақша болған жоқ. Комитет тарапынан аударылған аванс олардың шотына түсті, «Астана-Банкке». Банк банкрот болды. Сондықтан оларда материал алып жұмыс істейтін ақша болған жоқ.

– Сіздің айғағыңызға байланысты, бұл жағдайға «СМП»-ның кінәсі жоқ қой?

– «Астана-Банктен» өздері шот ашты ғой, біз ашқан жоқпыз ғой.

– Олар шот ашқан кезде «Астана-Банк» жұмыс жасап тұрған шығар? Әлде осылай болған кезде ашты ма?

– Қашан ашты, қалай ашты, ондай жағын біз білмейміз.

– Осы жағдай комитет басшыларының арасында, жиналыстарда талқыланды ма?

– Жұмыс тоқтап қалғанда бірден жиналыс болған, «жұмыс істелінбей жатыр, жұмыс графигі бойынша ешқандай жұмыс істелінген жоқ» деп. График бұзылғанда біз оларға хат жазғанбыз, «жұмыстарыңды істеңдер, график бойынша тапсырыңдар, жұмыс уақытында істелінбесе, келісімшартты бұзамыз» деп. Біз оларға айттық, «несие алыңдар, жұмыс істеңдер, келісімшартта көрсетілген міндеттемелеріңді орындаңдар» деп.

– Солтүстік Қазақстан облысындағы «Пресноводский» су топтама құбырлары бойынша не айтасыз?

– Су топтама құбырлары бірінші кезекте ғой, ол жақта біраз ауылдар бар, бүгінде оларда су жоқ, оларға қиын болып тұр. Жоба жасалған, бірақ «корректировкаға» кетті. Ауылдар ауысып жатыр, қазір ол жобаның «корректировкасын» істеп жатырмыз.

– Сол кезде «СМПның» басшылар кім болды?

– Ой, оның басшылары жылда ауысады. Мен бірінші келгенде, осыдан төрт жыл бұрын, басшылары португалиялықтар болған. Аттарын да білмеймін, Диего деген біреу жүретін. Содан кейін тағы біреулер келді. Жылда ауысады.

Адвокат Абзал Құспан:

– Куә, айтыңызшы, сот залында отырған кісілерді танисыз ба?

– Иә.

– Екеуін де танисыз ба? 

– Иә, танимын.

– Қалай, қандай жағдайда танисыз? 

Судья Қ.Мекемтас:

– Әбішев, тұрыңызшы. Куә, мына кісіні танисыз ба?

– Танимын. Менің бастығым ғой.

– Аты-жөні кім?

– Әбішев Ислам Алмаханұлы.

– Келесі сотталушы, тұрыңызшы. Бұл кісіні танисыз ба? 

– Танимын. Түкиев Серік. 

Адвокат Абзал Құспан:

– Әбішевті қалай танитыныңыз түсінікті, айттыңыз. Түкиевті қандай жағдайда, қалай танисыз?  

– Күрес федерациясының президенті.  

– Сіздің федерацияға қатысыңыз бар ма еді?

– Бір жолы жиналыс болған. «Игры кочевников» болғанда, жиналыс өткен. Сонда бәріміз жиналғанбыз.

– Жеке таныстығыңыз бар ма, қызмет бабында, үй-ішіңізбен араласпайсыз ба? 

– Бұл кісілермен жеке бас араздығыңыз, өкпе-реніштеріңіз жоқ па?

– Жоқ, Ислам Әбішев өте жақсы кісі. Жұмысын өте жақсы істеді, халыққа көп жұмыс істеді, мен ол кісіні өте сыйлаймын.

– «СМП-610» серіктестігінің жылда басшылары ауысады дедіңіз. Солардың ішінде Шаймерденов дегенді танисыз ба?

– Иә, танимын, Азамат Шаймерденов деген, ылғи кіріп тұратын, «мына формаға қол қойып беріңіз, актіге қол қойып беріңіз» деп, ылғи істемеген жұмысына қол қойып бер деп жүреді. Қол қоймайтынбыз. Мен Ислам Алмаханұлына айтатынмын, «мыналар жұмысты дұрыс істемейді, бұлар мына объектіні бітірмейді, мыналар жұмыс істемейтін кісілер» дедім.   

–  Яғни, сіз «осы мекме жұмыс істемей жатыр, графиктен қалып жатыр» деп мәлімет бердіңіз ғой?

– Иә. Қолымызда гарфик бар, ол біз үшін негізгі құжат. Ислам Алмаханұлы мені жіберетін, «объектіні көріп кел, не істеп жатыр, қалай істеп жатыр, дұрыс істеп жатыр ма?» деп.  

– Жаңа сіз мемлекеттік айыптаушының «СМПға» қатысты сұрағына айттыңыз, «олар Астана-Банктен ақшасын ала алмай қалған» деп. Осыны сіз нақты тіркелген құжаттар арқылы білесіз бе, әлде Шаймерденовтің айтуымен ғана білесіз бе?

– Комитетте жиналыстар болатын, жиналысқа Шаймерденовті шақыратын, «неге жұмыс істемейсіз, графиктен қалып жатырсыз» деп. Ол айтатын, «Астана-Банкте ақшамыз қалып қойды, ала алмай жатырмыз, көмектесіңізші бізге, «Астана-Банктен» ақшамызды алуға, біз жұмыс істейміз» дейтін.

– Нақты тексеріп, көз жеткіздіңіз бе?

– Бізде ондай келісім, мүмкіндік жоқ қой.

– Бұл кісіге тағылып отырған айып – «сол СМП-610нан ақша алмақшы болды» деген айып. Негізгі айып осы. Сізді айыптау жағы куә ретінде шақырып отыр. Сіз бұл туралы бір нәрсе білесіз бе?

– Білмеймін, бұған сенбеймін.

– Ең болмаса «ақша сұрайын деп жүр, алайын деп жүр» дегенді естідіңіз бе? 

–  Жоқ, ондайды білмеймін.

Адвокат Ерлан Мәкенов:

– Яғни, нақты «СМП-610» ЖШС «Астана-Банктен» ақшаларын алған-алмағанын нақты айта аласыз ба, айта алмайсыз ба, «жұмыс жоспарынан сол себепті қалды» деп.

– Олар солай деді.

– Ауылшаруашылық министрлігінен бюджетті секвестрлеу туралы хаттар түсті ме?

– Оны білмеймін.

Қорғаушы Гүлмира Әбішева:

– Қазір «СМП-610» мен Су ресурстары комитеті арасындағы келісімшарт толық бұзылған ба, іс қандай кезеңде, ол аванстың жағдайы не болды?

– Келісімшарт толық бұзылған. Аванстың жағдайын білмеймін.

Адвокат Абзал Құспан:

– «СМП-610» мен комитет арасындағы шарт бұзылды дедіңіз. Осыған байланысты қандайда бір сот процестері болды ма, дау шешілді ме?

– Сотпен бұзылды.

– Сот кімнің әрекетін дұрыс деп тапты?

– Комитеттің.

– Сот процестері қай кезді болды?

– Оны мен білмеймін, комитеттің заңгерлері қатысты.

Ислам Әбішев:

– Алтай Аралбайұлы, біріншіден, осы «СМП-610» мекемесі қай жылдан бері біздің комитеттің объектілерінде жұмыс істеп келді?

– Мен жұмысқа 2016 жылы келдім, олар сол кезде комитетпен жұмыс істеп жатқан.

– 2016, 2017, 2018, 2019-ды қоса, жалпы осы «СМП-610» мекемесіне қандай характеристика бере аласыз?

– Жұмыс істейтін компания емес қой.

– 2017 жылы, 2018 жылы сол компанияның өз күшімен – өзінің жұмысшыларымен, өз техникасымен істеген бір жұмысы бар ма?

– Олар өздері өз күшімен ештеңе істеген жоқ, олар субподрядчиктермен істеді.

– Құрметті сот, осы жауапты нақты жазып қоюларыңызды өтінемін. Келесі сұрағым, сонда олар өздері не істеді?

– Олар ақшаның операторы ғана болды, ақшаны бөліп отырды, барлық жұмысты субподрядчиктер істеді.

– Қандай субподрядчиктерді айта аласыз?

– Ұмытып қалдым.

– Материалдардан көріп айта аласыз ба?

– Айта аламын.

– Өтініш, бұл кісі келесі жолы материалдарды көріп, айтып берсе, яғни «СМП-610» жұмыс көлемінің қанша теңгесін өз күштерімен игерді, қанша теңгесін субподрядчиктер жасады, яғни олар тек ақшаны бөліп отырды деген сөз.

– Олар тек материал ғана алды, жұмысты басқа кісілер істеді.

– 2019 жылы, есіңізде ме, «...» нысанға комитеттен қанша қаржы бөлінгені?

– Ұмытып қалдым.

– Келесі сот отырысына шақыртамыз, материалдардан қарап, біліп келуіңізді сұраймын. Тағы сұрағым, «СМП-610» 2018 жылы қанша қаржыны игерді?

– Есімде жоқ.

– 2018 жылы 2,5 млрд бөлінген қаржыдан ол 37 млн-нын аударғаннан кейін, сіздің «Казводхоз»-бен келісімшартқа отырдық, сөйтіп, былтыр тамыздың аяғында конкурс өткіздік. Қай кезде сізбен келісімшартқа отырдық?

– Ұмытып қалдым. Мен келісімшартқа қол қойған жоқпын ғой.

– Жарайды. Осы келісімшартқа отырғаннан кейін, 2018-дің тамызы мен желтоқсаны аралығында «Казводхоз» қанша соманы игерді?

– Ұмытып қалдым, нақты есімде жоқ.

– Жарайды. Шаймерденов пен сіз, тағы бір адам төртеуіміз «Дипломат» қонақүйінде кездескенімізді өз жауаптарыңызда айтасыз, соны айтып беріңізші.

– «Дипломат» қонақүйінде сіз болдыңыз, Шаймерденов болды, мен болдым, төртінші адамды ұмытып қалдым. Сіз Шаймерденовке айттыңыз, «неге жұмыс істемейсің, қандай қиындық бар, жұмыс дұрыс жүру үшін сізге қандай көмек керек?» дедіңіз. Ал екеуіңіз не сөйлескендеріңізді білмеймін.

– Есіңізге салайын, біз – сіз, мен, Шаймерденов, төртінші адам кім еді, комитеттің бір баласы болу керек – объектілердегі құрылыс туралы сөйлестік.

– Иә, жұмыс туралы сөйлестік.

– Қараша айының аяғында мен Шаймерденовпен «Казводхоздың» бас директоры Егеновтің кабинетінде отырып, сізді шақырдым. Сол есіңізде бар ма?

– Ұмытып қалдым.

– Сіз тергеу кезіндегі жауабыңызда былай деп көрсеткенсіз, есіңізге түсірейін: Шаймерденов өзінің тергеуде берген жауабында «мен, Шаймерденов (пара бергіш, сексот – И.Ә.), мені Әбішев шақырып алып, маған «Қазбайлықтан» ақша алып бер деп айтты, оған куә Елжасов Алтай» дейді. Ал сіз өзіңіздің жауабыңызда: «Иә, мен қарашаның соңында жұмыста отырған кезімде қабылдау бөлмесінен «Әбішев шақырып жатыр» деді, мен кірдім, кірген кезде Шаймерденов отырды» дейсіз. Иә, оның отырғанын мен де жоққа шығармаймын. Ары қарай айтасыз, «Шаймерденовтың, яғни СМП-610-ның «якобы» істеп кеткен 100 млн теңгелік жұмысына сіз қол қоймай жүргенсіз, сол кезде мен сізге айтамын, «мынаның құжаттарына қол қойып жіберсейші» деймін. Сіз айтасыз, «Ислам Алмаханович, ол жұмысты істеген жоқ, мен қол қойып бермеймін, жігіттер де қол қоймайды» дейсіз. Сіз әркез принципшіл болдыңыз, дұрыс, мен сізді құптадым. Мен сіздің тергеуге берген жауаптарыңызды есіңізге салып отырмын.

– Иә, Ислам Алмаханович мені тек жұмыспен ғана шақыратын. Кейбір подрядчиктер келеді, Ислам Алмахановичке арызданады, «Алтай Елжасов қол қоймай жатыр» деп. Бұл кісі мені шақыратын, «неге қол қоймай жатырсың?» деп. Мен айтатынмын, «жұмыс жоқ, жұмыс мүлде істелінбеген немесе жұмыстың сапасы жоқ» деп, объектінің суреттерін көрсететінмін, біздің филиал директорының қағаздарын көрсететінмін.

– Алтай Аралбайұлы, тағы бір сұрақ, адами тұрғыдан, шын жүрегіңізбен жауап бергеніңізді қалаған болар едім. Қорқып, бұғатын ештеңе жоқ, сіз куәгерсіз. Сұрағым – осы тексеру кездерінде, мысалы бұған дейін де филиал директоры Егеновтің артынан қудалап, осындай жағдайлар болғанын білесіз, менің артымнан да қудалап, талай тергеп-тексерулер болғанын білесіз, ақырында мені ұстады. Осы тергеп-тексерудің кесірінен қаншама объектінің жұмысы тоқтады, уақыты, жұмыс кестесі «срыв» болды, қаншама жобаларға кесірі тиіп, қаншама халық ауызсусыз отырғанын білесіз. Егер осы жағдай болмағанда «Пресновка» баяғыда біту керек еді, басқа да объектілер біту керектұғын. Осы тексерулерге байланысты көптеген құжаттар алынады, көптеген адамдардың жұмысы тоқтайды, көптеген адамдар психологиялық күйзеліске түседі, соның кесірінен қанша халыққа зиян кеп отыр деп ойлайсыз? Әрине, математикалық есебін шығармаған шығарсыз, дегенмен, «өте үлкен», «үлкен», «орташа», «азырақ» деп, немесе «халыққа ешқандай зияны жоқ» деп айта аласыз ба?

Прокурор:

– Құрметті сот, қарсымын, бұл сұрақты алып тастауыңызды сұраймын, себебі бұл сұрақтың, басқа объектілердің бұл іске қатысы жоқ.

Судья:

– Қарсылық қабылданады. Нақты іске қатысты сұрақ қойыңыз.

– «Пресновка» топтамалық су құбыры не себепті осы уақытқа дейін бітпеді? Кімнің кесірінен? Қанша адам осының кесірінен ауызсусыз отыр?

– 200 мың адам ауыз сусыз отыр.

– Сіз 2016 жылы келдіңіз, ол жылы қаржыландыру болған жоқ. 2017 жылы жылдың басында «СМП»-ға қанша көлемде қаржыландыру болды, соның қаншасын игере алды? Сол сияқты, 2018 жылы қанша болды, қаншасын игерді, нақты цифрды айтып бере аласыз ба?

– Айтып бере алмаймын, есімде жоқ.

Судья:

– 2 сәуір 2019 жылы тергеуші Қарабаев сізді сұраған, сіз ол кезде шындығыңызды айттыңыз ба?

– Шындықты айттым.

– Онда менде бірнеше сұрақ бар. Қазіргі кезде кім боп жұмыс істейсіз?

– «....» бас директор.

– Қашаннан бері?

– Биыл қаңтардан.

– Оның алдында қайда жұмыс істедіңіз?

– «Казводхоз»

– Қай жылдан бері?

– 2016-дан.

– Қашанға дейін?

– Осы жылдың қаңтарына дейін.

– «Казводхоз»-дың бастығы кім болды?

– Бірінші Идрисов болды, сосын Егенов болды.

– Сіз Егеновтің міндетін атқардыңыз ба?

– Атқардым.

– Қашаннан бері?

– Өткен жылдың қараша-желтоқсанында.

– Жаңа сізден сотталушы Әбішев сұрады ғой, «Дипломат» қонақүйіндегі кездесу туралы. Соны тағы да өз аузыңыздан айтып беріңізші, не болғанын, қалай болғанын, не істедіңіздер?

– Маған Ислам Әбішев қоңырау шалды, «Дипломат» қонақүйіне кел, «Пресновка» бойынша Азамат Шаймерденов кездесейік деп жатыр, бір сұрақтарым бар деп жатыр» деп. Сосын мен келдім.

– Шаймерденовті танитын ба едіңіз?

– Иә, жұмыспен бізге келетін, сол кезде танысқанбыз.

– Кім таныстырды?

– Ол өзі келетін бізге жиналысқа. Сосын мен «Дипломатқа» келдім, Шаймерденовпен бір адам отырды, сосын Ислам Алмаханұлы өзі келді. 1 қабаттағы «Кофейнясында» отырдық. Ислам Алмаханұлы менен сұрады, «Шаймерденов жұмысын қалай істеп жатыр, не істеп жатыр?» деген сұрақтар болды. «Жұмыс істелмеген, Шаймерденов айтып отырған жұмыстар істелмеген, оған қол қоюға болмайды» дедім. Тек жұмыс туралы сөйлестік.  Сосын Ислам Алмаханұлы ол кісімен далаға шығып кетті, біз сол жерде қалдық.

–  Ол кісілер не туралы сөйлесті?

– Оны мен білмеймін.

– Қанша уақыт сөйлесті?

– 20 минут шығар.

– Ары қарай не болды?

– Сосын келді. Ислам Алмаханұлы айтты, «жұмысын қараңдар, істелді ме, істелмеді ме, істелінген жұмысты қабылдаңдар, істелмесе қабылдамаңдар» деді.  

– Ол кезде қандай, жұмыс істелген актіге қол қою керек пе еді, немесе бір формаға қол қою керек пе еді?

– Форма бар, «мынадай жұмыс істедік, мынадай материалдарымыз бар, соған ақшаны төлеп беріңіз» деді. Бірақ ондай жұмыс істелінген жоқ.

– Біраз артқа қайтайықшы. СМП-610 не себептен жұмысқа кірді, қалай келді, конкурспен алды ма, әлде қалай келді?

–  Мен жұмысқа келгенде олар жұмыс істеп жатқан.

– Сонда сіздер мен ТО-ның арасында не болды, келісімшарт болды ма?

– Келісімшарт Комитет пен «СМП» арасында болды. Конкурсты комитет өткізеді ғой. Біз «Казводхоз», «оперативное сопровождение объект» дейді, біз объектілерді қараймыз, бақылаймыз, дұрыс істелді ме, жұмыс көлемі бар ма, сол жағын қараймыз.

– Мен сізді дұрыс түсіндім бе, «Казводхоз»-бен әлде Комитетпен «СМП-610» ЖШС келісімшартқа отырды, қалай болды сонда?

– «СМП»-мен келісімшартқа отырған – Комитет. Өкілетті орган Комитет.

– Жұмыстардың бәрін сіздер қабылдайсыздар, сізді дұрыс түсіндім бе?

– Біз қабылдаймыз, «Технадзор» қабылдайды, филиал қабылдайды. Формада солай қол қоямыз.

– Кім бірінші қол қояды?

– Бірінші «Технадзор» қояды.

– «Тезнадзор» кімдікі, сіздікі ме, әлде...

– «Технадзорға» конкурсты Комитет өткізеді.

– Одан кейін?

– Одан кейін біздің филиал қарайды.

– Ол жерде кім қол қояды?

– Орынбасарлар, участок басшылары, директор бәрі қарайды.

– Одан кейін?

– Одан кейін олар бізге айтады, «сол жұмыстар дайын, осындай жұмыстар істелінді» деп хат жазады, сосын мен қол қоямын.

– Сіз неге қол қоясыз?

– Форма-2 «Акт выполненных работ», соған қол қойып, комитетке жіберемін.

– Кері қайтайық. Сонда мен сізді дұрыс түсіндім бе, сол «Дипломаттың» ішінде сізге «қол қой» деді. Кім айтты?

– Сонда Шаймерденов пен Әбішевтің арасында нақты не үшін кездесу?

– Оны мен білмеймін.

– Олар екеуі бұлай кездесуге бола ма?

– Біз қол қоймасақ, қалай келіседі ол кісілер?

– Жоқ, олар – бірі тапсырыс беруші, екіншісі – орындаушы, олар бұлай кездесуге бола ма, болмай ма?

– Мен оны білмеймін. Жиналысқа шақырады, сонда ылғи кездесеміз ғой.

– Екеуінің арасында қандай қарым-қатынас болды?

– Оны мен білмеймін. Жиналысқа шақырғанда ғана көретінмін, басқа көрмейтінмін ол кісілерді.

– Мен сізді дұрыс түсіндім бе, ол кісілер тек жиналысқа қатысты кездесетін, бұл кездесу қандай себеппен болды сонда?

– Ислам Алмаханұлы звондап шақырды. Шаймерденов звондап айтқан шығар, «жұмыстарым бар, Елжасов қабылдамай жатыр, кездесейік» деп шағымданған шығар.

– Менің түсінігім бойынша, жұмыс барысында, жұмыс орнында шешу керек. Қалай бұл сонда, жұмыс орнында емес, басқа жерде кездесіп жатқандарыңыз. Бұл қай күні болды, жұмыс күні болды ма?

– Жұмыс күні.

– Сағат қаншада?

4-5

– Ол уақытта жұмыс орнында отыру керек, неғып сіздер «Дипломатта» кездестіңіздер? Кімнің бұйрығы бойынша?

–  Бағана айттым ғой, Ислам Алмаханұлы звондады, «сонда кел, ана кісіні тауып ал» деп.

– Бағана сотталушы Әбішев сізге сұрақ қойғанда айтты ғой, одан кейін сіздер «Қайнар» деген бизнес-орталықта кездескенсіздер. Ол жерде не болды?

– «Казводхоздың» офисі ғой ол, отыратын жері. Ислам Алмаханұлы сол жерге келіп жиналыс өткізетін. Өйткені «Министрлер үйі» 1 подъезге кіру қиын болатын, өткізбейді, «допуск» бермейді, сол себепті Ислам Алмаханұыл өзі келіп, көп жиналыстарды «Казводхозда» өткізетін. Сонда қабылдау бөлмесінен маған звондады, «Ислам Алмаханұлы сізді шақырып жатыр» деп. Мен кірдім. Жұмыс туралы «совещание» болды.

– Не туралы сөйлестіңіздер?

– Сол жұмыстар... Шаймерденовтың сұрайтыны біреу ғана болды, «форма бар, жұмысым бар, соған қол қоймай жатыр» деп. Мен айттым, «ондай жұмыс жоқ, істелінбеген жұмысқа қол қоймаймыз» дедім.

– Ары қарай не болды, қандай шешім қабылдадыңыз?

– Ислам Алмаханұлы айтатын, «Елжасовтан басқа, «Технадзор» да, филиал да айтты, жұмыс жоқ, қол қоймаймыз» деп. Сөйтіп мен қол қойған жоқпын, шығып кеттім.

– Одан кейін кездестіңіздер ме?

– Одан кейін кездескен жоқпыз.

– Тергеуші сізге сұрақ қойған, 100 млн туралы. Ол туралы не айтасыз? «Дипломат» қонақүйінің ішінде кездесуде.

– 100 млнға, формаға қол қой деді, мен айттым, «ондай жұмыс жоқ» дедім. Ол істелмеген жұмыстар ғой, ондайға ешкім қол қоймайды.

– «Қазбайлық» дегенді білесіз бе, ол қандай компания?

–  Олар қазір жұмыс істеп жатыр. Жұмыс істемейді. Мен кеше ғана жиналыста болдым, жаңа төрағаға айттым, «мына компания жұмыс істемейтін компания, олармен келісімшартты бұзу керек» дедім. Олар тендерге қатысқанда 1 млрд төмен баға берген, солай тендерді ұтқан. Қазір жұмыс тұп, істемейді жұмысты, 1 млрд 147 млн ақша бөлінген оларға осы жылға.

– Жалпы сомасы қанша?

– Жалпы 6 млрд па, сондай... Сол 1 млрд 147 млн теңгенің жыл басынан бүгінге дейін 28 млн теңгесін ғана ишерді. Жұмыс жоқ. Кісі жоқ, өз жұмысшылары жоқ, техникасы жоқ, ештеңесі жоқ. Кеше үлкен жиналыс болды, мен төрағаға айттым, «жұмыс жоқ, ештеңе жоқ, мыналар жұмыс істемейтін кісілер» дедім. Олар бұрынғы «Мемлекеттік сатып алу туралы» заңмен 1 млрд теңге төмен баға беріп, тендер ұтып алған. Ал қазіргі заң бойынша 10%-дан төмен түсіруге болмайды. Олар бұрынғы заңмен тендерді ұтып алған, қазір жұмыс істемейді. Мен төрағаға айттым, «кез-келген экспертизаға беріңіз, олар қалған 1 млрд теңгені енді игере алмайды» дедім. Олардың өз жұмысшылары жоқ, «субподрядчиктермен» істеісі келеді, олар оған бармайды, өйткені ақшасын аз төлейді.

– Бас мердігер «субподрядчикті» алуға құқығы жоқ па не?

– Алуға болады, бірақ оларға ешкім бармайды, олардың өздерінің адамы жоқ, техникасы жоқ, олар тек материал ғана алып береді.

– Жұмыстың қаншасын бас мердігер жасау керек, қаншасын «субподрядчик» жасау керек?

– Жұмыстың үштен екісін «субподрядчикке» бере алады, 30%-ын өзі істеу керек. Олар 30%-ға материал ғана алады, бәрі солай істейді. Ал істейтін өз жұмысын ылғи «подрядчиктер» істейді.

– Заңда солай көрсетілген бе?

– Заңда 30%-ын өзі істеу керек, 70 %-ын «субподрядчикке» беру керек. Солай жазылған. Оны материалмен жабасың ба, әлде жұмыспен, ол жағы заңда жазылмаған. Олар заңды бұзып отырған жоқ. Счет-фактура бойынша 30%-ы жабылса болды.

– «Қазбайлық-Астанамен» олар қашан келісімшартқа отырды?

– Оны мен білмеймін. Мен өзім «Қазбайлықты» бірінші рет мамыр айында көрдім.

– Сіз білесіз бе, не себептен «Қазбайлық» жеңімпаз болып танылды?

– Оны мен білмеймін.

Адвокат Абзал Құспан:

– «Дипломат» қонақүйіне қайтып келейікші. Кездесу себебі – жаңа сіз айттыңыз – «СМП-610» Шаймерденов сіздің әрекеттеріңіз үшін Ислам Әбішевке шағымданған, яғни «мен жұмыс жасадым, ол жасасам да, қол қоймай жатыр, қабылдамай жатыр» деп. Солай ма? Осы кездесудің нәтижесінде, өз ойыңызша, не белгілі болды, ол шындықты айтты ма, әлде жалған қапарат берді ме?

– «Істеген жұмысым бар, қол қоймай отыр» деді. Мен «жұмыс жоқ» дедім.

– Сонда Әбішевке Шаймерденов жалған айтты ма, әлде шын айтты ма?

– Жалған. Шын болса, мен қол қояр едім ғой.

– Сіздер отырған кезде олар 20 минуттай сыртқа шығып кеткенін айттыңыз. Не себепті екені есіңізде жоқ па, кім бірінші ұсыныс жасады, не үшін шықты?

– Білмеймін.

– Сіз өзіңіз темекі тартасыз ба?

– Жоқ.

– Әбішев темекі тарта ма?

– 

– Шаймерденов темекі тарта ма?

– 

– Темекі тарту үшін шығып кетуі мүмкін бе?

–

– Жаңа сіз «Мемлекеттік сатып алу туралы» заңның талабын айттыңыз. «Бас мердігер жұмыстың, кем дегенде, үштен бір бөлігін өзі істеу керек» дедіңіз. Осыған байланысты сұрақ – ол міндетті түрде үштен бір бөлігін ғана істеу керек пе, әлде одан да көбін, тіпті 100%-ын өзі істеуге құқылы ма? Бұл шекті мөлшер ме?

– Кемінде үштен бірін істеуге міндетті, одан көп болса болады.

Прокурор:

– «СМП-610 жұмыс жасамайтын компания» деп мінездеме бердіңіз. Сіз ондай тұжырымға қандай себептен келдіңіз? Менің түсінігім бойынша, «субподрядчикке» беріп қойып үшін бе?

– Жоқ, олардың ақшалары болмады.

– Олардың не себепті ақшалары болмағанын өзіңіз айтып кеттіңіз ғой, банктен аванстарын ала алмады деп. Сонда сол үшін «СМП» ЖШС жұмыс жасамайды деген тұжырымға келіп отырсыз ба?

– Ақшалары болса, олар материал алып, «субподрядчиктерді» алып жұмыс істейтін еді.

–  Бағана аванс туралы айттыңыз. Оған дейін олар мұндай жұмыстарды атқарып па еді?

– Иә, бірақ 2017 жылы қандай көлемде істегенін білмеймін. Иә, қиындықтар болды ғой, жұмыс болған соң, ұрыс болады, графикті орындамайды...

– Бағана айтып кеттіңіз, «банктен аванстарын ала алмаған кезде бірнеше рет көмек сұраған» дедіңіз. Кімнен көмек сұрады?

– Олар жиналысқа келеді, «бізге сіздер көмектесіңіздер, мен жекеменшік компаниямын, сіздерді тыңдайды, Астана-Банктен үкіметтің ақшасын алып беруге көмектесіңіздер» деп сұрайды.

Қорғаушы Гүлмира Әбішева:

– Шаймерденовтің бір емес, бірнеше рет жалған ақпарат айтқаны белгілі болды ғой, Ислам Алмаханұылан «жұмысымды істедім» деп, ал шын мәнінде жұмыс істелінбеген. Сондай жағдай қанша рет болды?

– Сол «Дипломатқа» шақырғанда, сосын кабинетке шақырғанда, оның алдында да бір-екі рет сондай жағдай болған.

– Яғни, бір емес, бірнеше рет жалған ақпарат айтып, ол расталмағаны анықталды ма?

– Иә.

Ислам Әбішев:

– Алтай Аралбайұлы, жаңа прокурор «СМП-610» жақсы жұмыс істейтін еді, бар мәселе ақшасын банктен ала алмағаннан болған» деп түсінген сияқты. Сіз өзіңіздің әріптестеріңіздің пікірін ескеріп, ол компания қаншама біздің «қанымызды ішкенін» ескеріп, дұрыстап жауап берсеңіз. Егер қазір есіңізден шығып қалса, нақты цифрларды қарап... мысалы, мен анық білем ғой, цифрлар менің есімнен шықпайды, білесіз. 2017 жылы жылдың басында қанша қаржы бөлініп еді, жылдың аяғында, сол СМП-610 қаржыны игере алмағандықтан қанша қысқарды, 2018 жылы қанша қаржы бөлінді, басқа қандай проблемалар болды, соның бәрін нақты есіңізге түсіріп, материалдардан қарап, келесі жолы айтып берсеңіз. 

Келесі куәгер ретінде жауап беруші Есіркепов Ерлан болды. Нақты іс бойынша сұрақ-жауап төмендегідей өрбіді.

Прокурор:

– Айтыңызшы, Ислам Әбішевке атысты жалған мәлімет беріп, жала жабатын себептеріңіз бар ма?

– Жоқ.

– Осы жылдың 7 наурызында болған мән-жайлар бойынша не айта аласыз? Алдымен лауазымыңызды айтыңызшы?

–  

– Сотталушы Әбішевке бағындыңыз ба?

– Иә.

– Айта беріңіз, 7 наурыз күні не болды?

– 7 наурыз күні әуежайдан күтіп алдым, «Rixos» қонақүйне жайғастырдым. Арасында ол кісі сол жерге мейрамханаға тойға кіріп шықты. Одан кейін ол кісі бөлмесіне кіріп кетті.

– Сізге біреу звондады ма, «күтіп ал» деп, әлде келе жатқанын өзіңіз білдіңіз бе, осы жағын толығырақ айтыңызшы.

– Ол кісі өзі звондады. «Осындай уақытта ұшып келемін, күтіп ал» деді.

– «Rixos» қонақүйне жайғасты дедіңіз. Ол бөлме кімнің атына алынды?

– Менің атыма.

– Неге? Ол номерде сіз жаттыңыз ба?

– Жоқ.

– Неге онда бөлме сіздің атыңызға рәсімделді?

– Өйткені алдын-ала бронь менің атымда болды.

– Неге сіздің атыңызда бронь болды? Ол өз атына бронь жасай алмай ма?

– Жоқ, мен Шымкентте болған соң, мен барып рәсімдедім, ол кісінің өз атына да рәсімдеуге болады.

– Ол кісі барған соң өз атына тіркеді ме, сіздің атыңызда тіркелді ме?

– Есімде жоқ.

– Есіңізде жоқ болса, есіңізге салып жіберейін. Тергеу жауабыңызда «сіздің атыңызға тіркелген» депсіз. Сол жауабыңызды растайсыз ба?

– Иә.

– Сонымен, қонақүй бөлмесі кімнің атына тіркелді? Сіздің атыңызға ма, Әбішевтің атына ма?

– Менің атыма. Солай деп жауап берсем, демек, менің атыма тіркелген шығар.

– Бөлме неше күнге жалданды?

– Екі күн, қателеспесем.

– Нақтысын білесіз бе?

– Нақтысы есімде жоқ.

– Ол кісіні әуежайдан кері Астанаға сіз шығарып салдыңыз ба?

– Есімде жоқ.

– Жауабыңызда сіздің шопырыңыз шығарып салды деп айтқансыз, 10 наурыз күні. Растайсыз ба?

– Растаймын.

– Сонда 7 наурыз күні қарсы алып, 10-ы шығарып салсаңыз, Шымкентте 3 күн болған ба?

– Сол Әбішев жатқан бөлменің ақшасын кім төледі?

– Мен төледім.

– 3 күнге төледіңіз бе, неше күнге төледіңіз?

– Тіркеуде шотты ресепшн берді, сол шоттағы ақшаны төледім. Қанша күндікі екенін есебін алған жоқпын.

– Жауабыңызда «2 күнін төледім» депсіз.

– Қанша күндікі екенін білмеймін, сұраған жоқпын. Екі күн болса, екі күн шығар.

– Неге сіз төледіңіз?

– Неге төлемеске? Өз еркіммен төледім.

– Өз ақшаңыздан төледіңіз бе?

– Өз ақшамнан төледім.

– Бірақ онда жатқан Әбішев болды.

– Жатса да, жатпаса да, мен төледім.

– Төле деп айтты ма сізге?

– Жоқ.

– Қанша төлегеніңіз есіңізде ме?

– Шамасы 80 мыңдай шығар.

– Жауабыңызда «ағымдағы жылдың 7-8-9 наурызында екі күнге 90 мың төледім» деп айтыпсыз. Соны растайсыз ба?

– Солай жазылса, растаймын.

– Сонда 8-9-ы екі күнге сіз төлесеңіз, 7-сі күнге кім төлеген, ол туралы айта алмайсыз ба?

– Білмеймін, айта алмаймын.

Адвокат Абзал Құспан:

– Айтыңызшы, ұщақтан күтіп алдыңыз, сосын шығарып салдыңыз, қонақүйге ақша төледіңіз, осы бойынша менің қорғауымдағы Әбішевке қандайда бір қояр талап-тілегіңіз бар ма, құқық қорғау органдарына арыз жаздыңыз ба, «ақшамды қайтарып беріңіздер» деп.

– Жоқ. Өз еркіммен төледім.

Ислам Әбішев:

– Ерлан, арамыздағы ақшалар жөнінде, не болмаса мен талап етіп қинаған дегендей, маған қояр претензияң бар ма?

– Жоқ.

Судья:

– Сотталушы Түкиев, тұрыңызшы. Куәгер, мына кісіні білесіз бе?

– Білемін. Түкиев

– Қайдан білесіз?

– «Қазақша күрестің» президенті болған.

– Әбішев екеуін көрдіңіз бе?

– Иә, жиын-тойларда. Жалпы көп көрмедім.

– Екеуінің арасында қандай қарым-қатынас?

– Енді ол кісілер бірге істеп, «Қазақша күресті» бірге көтерді ғой.

Адвокат Ерлан Мәкенов:

– Сіз Ислам Алмаханұлын күтіп алған кезде Шаймерденов туралы бірдеңе айтылды ма?

– Жоқ.

– Сіз ақшаны төлейтін кезде Ислам Алмаханұлының қонақүйде жатқан күндерін «бәрін мен төледім» деп ойладыңыз ба, әлде сізге белгілі болды ма бір бөлігін төлегеніңіз?

– Ресепшн шот береді ғой, соны төледім, бірақ ары қарай қанша күнге төледім деп сұрамадым.

– Бірақ төлеуге, сіздің атыңызға бронь жасалғанына сіз қарсылық білдірген жоқсы иә?

– Жоқ.

Судья:

– Сізге осы 97 мың теңгені қайтарып берді ме?

– Кім?

– Сотталушы Әбішев пе, әлде басқа бір туыстары ма...

– Тағы да айтамын, мен өз еркіммен төледім.

– Сонда сіз өз еркіңізбен

– Бұл кісі күнде кеп жатқан жоқ. Мен қонақ ретінде қабылдадым, үйге шақырып, тамақ берген есебі бұл.

– Мұндай жағдайлар бұған дейін де болып тұрды ма?

– Бұған дейін өзі төледі.

– Сіз қашаннан бері «Оңтүстік ауызсу» мекемесінің бастығы боп жұмыс істейсіз?

– 2018 жылдың сәуір айынан бастап.

– Сізді кім тағайындады онда?

– «Казводхоз».

– Кім тағайындады?

– Егенов.

– Әбішевтің оған қатынасы бар ма?

– Жоқ.

Автор: Бұл күні тағы бірнеше куәгерден жауап алынды. Сот барысының жалғасын келесі материалдардан оқып біле аласыздар...

(Жалғасы бар...)

Сот залынан репортаж жүргізген Сәуле Әбединова

Қосымша: Abai.kz ақпараттық порталы еркін ақпарат алаңы. Мұнда ой жарыстырып, пікір алмастыруға әркім құқылы. Жоғарыдағы спикердің пікірі редакция ұстанымын білдірмейді. Алдағы уақытта мақалада есім-сойлары аталған жекелеген азаматтар редакциямызға жауап беруге ниетті болса, олардың да пікірін беруге әзірміз. 

Abai.kz