جۇمىس كەزدەسۋى بارىسىندا قوعامدىق كەڭەس وكىلدەرى مەن «ا-پاركينگ» جوباسىنىڭ باسشىلىعى تروتۋارلىق جانە الاڭدىق ۇلگىدەگى اقىلى اۆتوتۇراقتار ايماعىنىڭ جۇمىسىمەن تانىستى، «ا-پاركينگ» جوباسىنىڭ جاياۋ ينسپەكتورلارى مەن «دوزور م» اۆتوكولىكتەرىنىڭ جۇمىسىن تەكسەردى، سونداي-اق الماتى قالاسىنىڭ بىرىڭعاي اۆتوماتتاندىرىلعان تۇراق كەڭىستىگىنىڭ دەرەكتەرىن وڭدەۋ ورتالىعىن تەكسەردى.

ينسپەكتسيا قورىتىندىسى بويىنشا قوعامدىق كەڭەس وكىلدەرى «ا-پاركينگ» جوباسى ىسكە قوسىلعان ساتتەن باستاپ ءۇش جىل ىشىندە قالا جولدارىنداعى جاعدايدى جاقسارتۋعا سەپتىگىن تيگىزگەن ۇلكەن جۇمىستار اتقارىلعانىن ايتتى. اتاپ ايتقاندا، اقىلى اۆتوتۇراق ايماقتارىندا قوزعالىس جىلدامدىعى 12%-عا ارتتى، قالا ورتالىعىنداعى كولىك سانى 15%-عا ازايدى، تۇراقتىڭ ورتاشا ۋاقىتى 50%-عا قىسقاردى.

ينسپەكتسيا بارىسىندا قوعامدىق كەڭەس مۇشەلەرى ەلىمىزدىڭ ءىرى قالاسىندا اقىلى اۆتوتۇراقتاردىڭ بىرىڭعاي اۆتوماتتاندىرىلعان جۇيەسى – الەمدىك دەڭگەيدەگى كۇردەلى زاماناۋي كومپيۋتەرلىك پلاتفورما قۇرىلعانىن، ونىڭ جۇمىس ىستەۋى مەن دامۋىن وتاندىق مامانداردىڭ كاسىبي كومانداسى باسقاراتىنىن اتاپ ءوتتى. بۇل كوماندا مەگاپوليستىڭ تۇراق كەڭىستىگىن ءتيىمدى باسقارۋ ماسەلەلەرىندە ءبىزدىڭ ەلىمىز ءۇشىن بىرەگەي تاجىريبە مەن كاسىبي قۇزىرەتتەردى جيناقتادى. «ا-پاركينگ» ماماندارى شەتەلدىك ارىپتەستەردىڭ ەڭ ۇزدىك تاجىريبەسىن يگەرىپ قانا قويماي، ونى جەرگىلىكتى جاعدايعا بەيىمدەدى، سونىمەن قاتار ءار ءتۇرلى جاعدايلار ءۇشىن جۇيە ارەكەتىنىڭ جەكە الگوريتمدەرىن قۇردى.

- ءبىز قالانىڭ اقىلى اۆتوتۇراقتارى جۇيەسىنىڭ جۇمىسىمەن ەگجەي-تەگجەيلى تانىستىق. بىزدە ءسىزدىڭ جۇمىسىڭىزدىڭ ەرەكشەلىكتەرى مەن وزىندىك قىر-سىرلارى تۋرالى تولىق تۇسىنىك قالىپتاستى. مەن عىلىم دوكتورى، ينفورماتيكا بويىنشا پروفەسسورمىن، ءار ءتۇرلى جۇيەلەردى كوردىم. قازاقستاندا وسىنداي باسقا جۇيە جوق دەپ ايتقىم كەلەدى جانە مۋنيتسيپالدىق دەڭگەيدە وسىنداي قۋاتتى، زاماناۋي اقپاراتتىق جۇيەنى قۇرۋ – وتە كۇردەلى تەحنيكالىق جانە زياتكەرلىك مىندەت. جوبا تولەمدى ءار ءتۇرلى قولما-قول اقشاسىز ارنالار ارقىلى بىرىكتىرىپ، الماتى قالاسى مكد-مەن جانە الماتى قالاسى پد-مەن ونلاين رەجيمىندە قالانىڭ ءار ءتۇرلى بولىكتەرىنەن بايلانىس جاساي الدى. الماتى قالاسى ءۇشىن بۇل – تاس داۋىرىنەن قازىرگى عاسىرعا سەكىرۋ، بىراق قالالىقتاردىڭ مەنتاليتەتى ءالى قالىس كەلەدى، سوندىقتان بۇل الشاقتىق ءالى دە كوپتەگەن ماسەلەلەردى تۋىنداتادى. ءبىز ءوز قالامىزداعى كەز كەلگەن وڭ وزگەرىستەردى قولدايمىز، سونىڭ ىشىندە قاراجاتتى جەكە ينۆەستورلاردىڭ سالۋى دا بار، - دەدى جۇمىس كەزدەسۋى بارىسىندا كاسىپكەرلىك، ەكولوگيا جانە قالالىق ۇتقىرلىق ماسەلەلەرى جونىندەگى كوميسسيانىڭ توراعاسى، قازاقستاننىڭ «كازرەنا» عىلىمي-ءبىلىم بەرۋ كومپيۋتەرلىك جەلىسىن پايدالانۋشىلار قاۋىمداستىعىنىڭ باس ديرەكتورى بوريس جاپاروۆ.

ءىس-شارادا اتاپ وتىلگەندەي، الماتى قالاسىنىڭ بىرىڭعاي اۆتوماتتاندىرىلعان تۇراق كەڭىستىگىن دامىتۋعا ينۆەستيتسيا كولەمى بۇگىنگى تاڭدا 3,96 ملرد تەڭگەنى قۇرادى. وڭتۇستىك استانانىڭ تۇراق كەڭىستىگىن ۇيىمداستىرۋ جونىندەگى بارلىق رەفورمالار جەكە ينۆەستور ەسەبىنەن جۇرگىزىلدى، بۇل قالا بيلىكتەرىنە وسى ماقساتتارعا مۋنيتسيپالدىق بيۋدجەتتەن قوماقتى قاراجات بولمەۋگە، ولاردى قالانىڭ ماڭىزدى ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك مىندەتتەرىن شەشۋگە باعىتتاۋعا مۇمكىندىك بەردى.

الماتى قالاسىندا اقىلى اۆتوتۇراقتار جۇيەسىنىڭ جۇمىسى بارىسىندا بيۋدجەتكە بارلىعى 1,7 ملرد تەڭگە ءتۇستى، ونىڭ ىشىندە 561 ملن – سالىق اۋدارىمدارى، 267 ملن – كولىك تۇراعى ءۇشىن تولەمدەر، 247 ملن – مەملەكەتكە مىندەتتى تولەمدەر، سونداي-اق 622 ملن تەڭگە جقە ەرەجەلەرىن بۇزعانى ءۇشىن ايىپپۇل تۇرىندە قالا بيۋدجەتىنە ءتۇستى. بۇل قاراجاتتىڭ بارلىعى مىسالى، قالالىق بيلىككە 30 جاڭا اۆتوبۋس ساتىپ الۋعا نەمەسە 340 جاڭا بالالار الاڭىن سالۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. مەگاپوليس تۇرعىندارى مەن ونىڭ قوناقتارى سوڭعى جىلدارى قالانىڭ قوعامدىق كولىك پاركى ايتارلىقتاي جاڭارعانىن، جيناقى كوشەلەردە جاڭا اۆتوبۋستار جۇرەتىنىن، ال قالالىق اۋلالار، ورتالىق الاڭدار عانا ەمەس، پەريفەريالاردا جاڭا زاماناۋي بالالار الاڭدارىمەن تولىققانىن اتاپ وتۋدە.

سونداي-اق، كەزدەسۋ بارىسىندا قالانىڭ قوعامدىق كەڭەسىنىڭ وكىلدەرى قالا تۇرعىندارىنىڭ اقىلى اۆتوتۇراقتارعا قاتىستى ۇشىراساتىن پروبلەمالىق ماسەلەلەردى ايتتى. اتاپ ايتقاندا، الماتىنىڭ كوپتەگەن اۆتواۋەسقويلارىن تولعاندىراتىن تۇراق ورىندارىنىڭ قاۋىپسىزدىگى ماسەلەسى تالقىلاندى. ءاۆتوموبيلدى اقىلى تۇراقتا قالدىرا، ولار تۇراق ەرەجەلەرىن بۇزۋدىڭ داۋلى جاعدايلارىنا، بولماسا جول وقيعالارىنا سەنىمدى بولۋ ءۇشىن ولاردىڭ بەينەتىركەۋ جادىندا قالۋىن قالايدى. «ا-پاركينگ» جوباسىنىڭ جەتەكشىسى مارات پرىنبەكوۆ اتاپ وتكەندەي، جوبا اياسىندا الاڭدىق تيپتەگى بارلىق قالالىق ساياباقتاردا بەينەكامەرالار ورناتىلعان، وندا كامەرا كورىنىسىن تۇراق ايماعىمەن شەكتەۋگە بولادى. الايدا، ەگەر تروتۋارلىق تيپتەگى تۇراقتاردا بەينەتىركەۋ كامەرالارىن ورناتقان جاعدايدا كامەرالاردىڭ كورۋ الاڭىنا قالالىقتاردىڭ جەكە ءومىرىنىڭ ۇلكەن سەكتورى تۇسەدى – كىم، قايدا جانە ساعات قانشادا تۇراقتايدى، كىم قايدا وتىرادى جانە ت.ب.، ول قۇقىق قورعاۋشىلاردىڭ پىكىرلەرى بويىنشا جەكە ومىرگە ارالاسۋ رەتىندە باعالانۋى مۇمكىن، ال وعان زاڭ بويىنشا قول سۇعىلماۋى ءتيىس. پىكىرتالاسقا قاتىسۋشىلار اتاپ وتكەندەي، مۇمكىن ماسەلەنى شەشۋ قوعامدىق ورىنداردا قولدانۋ ءۇشىن مەملەكەت سەرتيفيكاتتاعان «سەرگەك» جۇيەسىنىڭ اقىلدى كامەرالارىنىڭ سانىن ارتتىرۋمەن بايلانىستى، الايدا بەينەباقىلاۋ ماسەلەسى مىندەتتى تۇردە شەشىلۋى ءتيىس.

سونداي-اق، كەزدەسۋدە مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندارعا ارنالعان بارلىق تۇراق ورىندارىنىڭ توقتاپ تۇرۋعا جانە اۆتوموبيلگە وتىرعىزۋعا جانە ودان تۇسىرۋگە ىڭعايلى مۇمكىندىكتى بەرمەيتىنى تۋرالى ماسەلە كوتەرىلدى. «ا-پاركينگ» وكىلدەرى قالالىق مۇگەدەكتەر قوعامدارىنىڭ وكىلدەرىمەن بىرلەسىپ، جوبا كومانداسى «ينۆاتاكسي» اۆتوكولىگىندە اقىلى اۆتوتۇراقتىڭ ەڭ تىعىز ايماقتارىمەن اينالىپ ءوتىپ، سول جەرلەردە ورىن العان ماسەلەلەردى انىقتاعانىن حابارلادى. قازىرگى ۋاقىتتا ەسكەرتۋلەر جول پوليتسياسىنىڭ كۇشىمەن بىرگە جويىلۋدا. اتاپ ايتقاندا، اقىلى اۆتوتۇراق ايماقتارىندا مۇگەدەكتەرگە ارنالعان بەلگىلەر مەن جول بەلگىلەرىن سالۋ، سونداي-اق تۇراق ورىندارىنىڭ نىساندارىن وزگەرتۋ جانە جولاۋشىلاردى وتىرعىزۋ مەن ءتۇسىرۋ ايماقتارىن قايتا قۇرۋ بويىنشا جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە.

كەزدەسۋ بارىسىندا «ا-پاركينگ» وكىلدەرى اۆتوماتتاندىرىلعان تۇراق كەڭىستىگىنىڭ ءارى قاراي دامۋى مەن ءساتتى جۇمىس ىستەۋى ءۇشىن قالا مەن ونىڭ ۋاكىلەتتى ورگاندارىنىڭ تاراپىنان تۇرعىنداردىڭ مۇددەلەرىنە ساي كەلەتىن قولداۋ شەشىمدەر قاجەت ەكەنىن اتاپ ءوتتى. اتاپ ايتقاندا، ديففەرەنتسيالدى تولەم ءتاريفىن ەنگىزۋ جوسپارىندا تۇراق ەرەجەلەرىن پىسىقتاۋ، قوعامدىق كولىككە جاپپاي وتىرعىزۋ ورىندارىندا «ءىلىپ اكەتەتىن» كوپ دەڭگەيلى پاركينگتەرگە جەر ۋچاسكەلەرىن ءبولۋ، زاڭسىز «كەۋدەشە تۇراقشىلارمەن» جانە «ا-پاركينگ» كامەرالارىنا تىركەۋدە نومىرلىك بەلگىلەرىن جاسىراتىن الاقول جۇرگىزۋشىلەرمەن كۇرەس قاجەت. سونداي-اق مەكەنجاي انىقتامالارىن الىپ تاستاۋ ماسەلەسى كوتەرىلدى، ونىڭ سالدارىنان قالا تۇرعىندارى ناقتى تۇراق ايماعىندا تۇرۋ فاكتىسىن راستاۋ مۇمكىندىگىنەن ايىرىلدى. بارلىق وسى ماسەلەلەر قوعامدىق كەڭەس پەن «ا-پاركينگ» جوباسى ماماندارىنىڭ قالالىق بيلىكپەن بىرلەسىپ وتكىزگەن بولاشاق كەزدەسۋلەرىنىڭ ءمانى بولماق.

كەزدەسۋ سوڭىندا قوعامدىق كەڭەس وكىلدەرى جوبا باسشىلىعىنا «ا-پاركينگ» جوباسىنىڭ قىزمەتىن جاريالاۋ جانە پروبلەمالىق ماسەلەلەردى ءتۇسىندىرۋ بويىنشا حالىقپەن ودان ءارى جۇمىس ىستەۋ ماقساتىندا قالا تۇرعىندارى مەن قوناقتارى ءۇشىن تۇراقتى اقپاراتتىق جانە ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ تۋرالى ءوتىنىشىن ءبىلدىردى.