بىزدە سوناۋ كەڭەس ۇكىمەتى كەزىنەن مۇراعا قالعان ۇلكەن «سىرقات» بار. «ورتاشا جالاقى» دەگەن كەزىندە كوممۋنيستەردىڭ ويلاپ تاپقان تاماشا ءادىسى. ءبىر عاجابى، مۇنداي ۇعىم دۇنيەجۇزىنىڭ دامىعان ەشبىر ەلىندە جوق. ولاردا ورتاشا جالاقى ەمەس، ءار سالانىڭ ءوزىنىڭ جالاقىسىن كورسەتۋ عانا بار. ماسەلەن، اۋىل شارۋاشىلىعىندا، ءبىلىم مەن دەنساۋلىق سالاسىنداعىلار قانشا جالاقى الاتىندىعى تالداپ وتىرىلادى. بۇل جۇمىس ىستەيتىن حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىنىڭ قانشالىقتى دەڭگەيدە ەكەندىگىن ايقىن كورسەتەتىن ناقتى كورسەتكىش..

الايدا،  بىزدە وسى «ورتاشا جالاقى» دەگەن ۇعىمنان باس تارتپاي كەلەدى. ونىڭ سىرى دا بەلگىلى. بۇل حالىققا وتىرىك تسيفردى كورسەتىپ، «بىزدەگى جۇمىس ىستەيتىنەردىڭ بارلىعى جىلدان-جىلعا جاقسى ءومىر ءسۇرىپ، قوي ۇستىندەك بوزتورعاي جۇمىرتقىلايتىن زامان تۋىپ كەلەدى» دەگەن ەرتەگىگە حالىقتى سەندىرۋگە تىرىسۋ. ءسىرا دا «وتىرىك، شىلعا وتىرىك جانە ستاتيستيكا» دەگەندى ەكونوميستەر بەكەر ايتپاسا كەرەك. 

بيىلعى جىل باستالار-باستالماستان بۇل ەرتەگى ودان ءارى جالعاسىن تابۋدا. ستاتيستيكانىڭ سىبىرلاۋىنا سۇيەنگەن ۇكىمەتىمىز ورتاشا جالاقى بىلتىرعى جىلدىڭ سوڭعى توقسانىندا ەلىمىز بويىنشا تۇپ-تۋرا 204 مىڭ تەڭگەگە جەتكەندىگىن قۋانا حابارلادى. ءسويتىپ، ول سونىڭ الدىنداعى ءتيىستى كەزەڭمەن سالىستىرعاندا 15 پايىزعا كوتەرىلىپ، تالاي جۇرتتى قۋانتىپ تاستاپتى. ال ەندى مۇنايلى ولكە مەن نۇر-سۇلتان مەن الماتى قالارىنداعىلاردىڭ قاعاناعى قارق، ساعاناسى سارق كورىنەدى. اتاپ ايتساق، اتىراۋداعى ورتاشا جالاقى 345 مىڭ، ماڭعىستاۋدا 309 مىڭ، نۇر-سۇلتاندا 308 مىڭ، ال الماتىدا 248 مىڭ تەڭگەگە جەتىپ، بۇلارداعى تىرشىلىك ودان سايىن قۇلپىرا ءتۇسىپتى. الايدا بۇل جەردە الگىندەي ايلىقتى قانشا ادام الاتىندىعى جايلى ايتۋدى مۇلدەم ۇمىتىپ كەتكەن سىڭايلى. مۇمكىن، وتىرىكتەرى شىعىپ قالادى دەپ قورىقتى ما ەكەن. وزگەسى-وزگە سول ولكەلەردەگى مۇعالىمدەر مەن دارىگەرلەر، مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەر ءدال وسىنداي شىلقىمايعا باتىپ وتىر دەگەنگە ەشكىم سەنە قويمايتىندىعى بەلگىلى.

جارايدى، مۇنايلى ولكە مەن ۇلكەن شاھارلارداعى ايلىقتارعا قاراپ اۋىز اشىپ، كوز جۇمباي-اق قويالىق. ودان بىزگە ەش پايدا تۇسە قويماس. ودان دا وزگە دە ولكەلەردەگى ناقتى جاعدايعا كوز سالالىق. ماسەلەن، ءبىزدىڭ قوستاناي وبلىسىنداعى تەك ايلىعىنا عانا قاراپ وتىرعان جۇرتتىڭ بۇگىنگى تىرشىلىگى قانشالىقتى دەڭگەيدە؟ ەلىمىزدەگى ورناعان جۇماقتان بىزگە دە بىردەڭە ءتيىپ قالدى ما ەكەن؟  الدە مۇندا تەك وزگەلەردىڭ تابىسىنا تامسانىپ قانا وتىر ما؟ ەندى وسى ساۋالدارعا جاۋاپ ىزدەپ كورەلىك.

ۇكىمەتتىڭ جان جادىراتاتىن حابارىنا قاراعاندا، بىزدە دە جاعداي جىلدان-جالعا جاقسارىپ كەلەدى ەكەن. توبەمىز كوككە ءبىر عانا ەلى جەتپەي قالىپتى. قازىر بىزدە الگى ورتاشا جالاقى اناۋ-مىناۋ ەمەس، تۋرا 161 مىڭ تەڭگەنى قۇراپتى. ارينە، ەلىمىز بويىنا العانداعى جالاقىعا جەتە قويمايدى. الايدا ورتاشا تىرشىلىك ەتۋگە جاراپ جاتىر. تەك ءبىر وكىنىشتىسى، بۇل ايلىقتى الۋعا ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ شامكاسى جەتە بەرمەيدى. ويتكەنى جۇمىس بەرۋشىگە ەڭ الدىمەن سەنىڭ مول تاجىريبەڭ مەن اسقان ىسكەرلىگىڭ كەرەك. ايتپەسە، ەڭ تومەنگى جالاقىنى مىسە تۇتىپ، جۇرە بەر. بۇعان، ماسەلەن، قوستاناي قالاسى بويىنشا ەلەكتروندى ەڭبەك بيرجاسىنىڭ بەرگەن مالىمەتىنە كوز سالساڭىز، جەتىپ جاتىر. 

ايتالىق، قوستاناي قالاسى اكىمدىگىنە قاراستى №8 بالا باقشاسىنا تاربيەشى كەرەك كورىنەدى. جالاقىسى 42 مىڭ تەڭگەنى قۇرايدى.. ال «قوستاناي جولدارى» جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكەستىگى ءارتۇرلى جۇمىسقا شاقىرادى. ايلىعى 60 مىڭ. مىنە، وسىلايشا كەتە بەرەدى.

سوندا دەيمىز-اۋ، ۇكىمەتىمىز ەلىمىز بويىنشا عانا ەمەس، وبلىس بويىنشا دا ورتاشا جالاقى دەگەندى تاۋىپ الىپ، كىمدى الدايدى؟ قاعاز جۇزىندەگى وراسان مول جالاقى كىمدى جارىلقايدى؟ ارينە، جالاقىسى ايىنا 1 ميلليون تەڭگەگە جەتىپ قالاتىن مينيسترلەر مەن دەپۋتتاتارىمىزدىڭ ءوز تىرشىلىكتەرىنە ريزا ەكەندىگىن ايتىپ جاتۋدىڭ ءوزى ارتىق بولار. مۇمكىن، تەك وبلىس اكىمدەرىنىڭ ءسال-ءپال وكپەسى بولار. ولاردىڭ ايلىعى 600-700 مىڭنان اسپايتىن كورىنەدى. ەڭ بولماسا، ميلليونعا جەتپەگەن سوڭ، قاي جىرتىعىن جامايسىڭ؟ ماسەلەن، ءبىزدىڭ وبلىستىڭ اكىمى ارحيمەد مۇقانبەتوۆ تە ايلىعىنا ونشا ريزا ەمەس سەكىلدى.

- مەنىڭ ايلىعىم 762 مەڭگەنى قۇرايدى، - دەگەن ەدى ول بىلتىرعى جىلدىڭ اياعىندا نۇر-سۇلتانداعى ورتالىق كوممۋنيكاتسيا قىزمەتىندەگى ءباسپاسوز ءماسليحاتىندا. - پاتەر اقى مەن كوممۋنالدىق قىزمەتكە 40 مىڭ تەڭگە تولەيمىن. وزگە دە جاي ادامدار ءتارىزدى تاماققا، كيىمگە كەتەدى دەگەندەي. ودان قالعانىن جيناپ جۇرەمىن. قانشا دەگەنمەن بالالاردىڭ بولاشاعىن ويلاۋ كەرەك قوي. ولار لايىقتى ءبىلىم الۋعا ءتيىستى.

ارينە، ءبىز اكىمنىڭ ايلىعىن قىزعانىپ وتىرعان جوقپىز. الايدا 762 مىڭ تەڭىگە ايلىق الاتىن ادامنىڭ بالالارىنىڭ بولاشاعىن ويلاۋ وزگەلەرگە قاراعاندا الدەقايدا جەڭىلىرەك شىعار. ونىڭ ۇستىنە قاراپايىم جاندار ءبىزدىڭ اكىم سەكىلدى اۋماعى 21 گەكتار جەردى قۇرايتىن، ىشىندە جانعا كەرەكتى ءبارى بار، قالا سىرتىنداعى اۋماقتى رەزيدەنتسيادا جالعىز ءوزى تۇرمايدى دا. اكىم بولماعاندىقتان ولار قالا ىشىندەگى كولىككە دە ءوز قالتاسىنان تولەيدى. سوندىقتان وبلىس اكىمىن قاراپايىم جاندارمەن سالىستىرۋدىڭ ءوزى ايتۋعا ۇيات دۇنيە. ءار نارسەنىڭ رەتى بولادى.

جايبەرگەن بولاتوۆ

Abai.kz