تەگىندە، اينالاڭا شۋاعىڭدى توگىپ، جوق-جىتىككە جاردەمدەسىپ ءجۇرۋ ءۇشىن قالتاڭنىن قالىڭ بولۋى  ازدىق ەتەدى-اۋ. ول ءۇشىن ەڭ الدىمەن جۇرەكتىڭ جومارتتىعى، كوڭىلدىڭ دارحاندىعى مەن ءتۋابىتتى بەكزاتتىق تا قاجەت سياقتى.  جازيرالى جاركەنت وڭىرىندە كاسىبىن ورلەتىپ قانا قويماي، قينالعان قاۋىمعا قول ۇشىن بەرۋدەن وزگەلەرگە ۇلگى كورسەتىپ جۇرگەن ماگرۋف قادىروۆ دەگەن جومارت جاننىڭ بار ەكەنىن ەستىگەنىمىزدە ول جايلى جاقسىراق بىلگىمىز كەلگەن.

ادامنىڭ شىنايى كەلبەتى قيىندىقتا اشىلادى ەمەس پە. ال، ماگرۋف عاپباسۇلى بولسا الدەبىر اۋىرتپالىقتى كۇتپەي-اق، تۇرمىس تاۋقىمەتىن تارتىپ جۇرگەن جاندارعا  كومەكتەسۋدى ءوزىنىڭ ومىرلىك  داستۇرىنە اينالدىرعان سىڭايلى. ول اۋداندا وتكىزىلىپ تۇراتىن ءتۇرلى الەۋمەتتىك ءىس-شارالارعا بەلسەنە ارالاسىپ، لايىقتى ۇلەسىن قوسۋدان جاڭىلىپ كورگەن ەمەس. وزگەسىن اتپاعاندا، سوڭعى 20 جىلدىڭ بەدەرىندە تالدى اۋىلدىق وكرۋگىنە قاراستى ەلدى مەكەندەردە تۇراتىن ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ارداگەرلەرى مەن تىل ەڭبەككەرلەرىنە جانە اۋعان سوعىسىنا قاتىسقان ينتەرناتسيوناليست جاۋىنگەرلەرگە جىل سايىنعى مەرەكە قارساڭىندا سىي كورسەتىپ كەلەدى. ءداستۇرلى ازىق-تۇلىك سەبەتىنەن وزگە، ءانابىر جىلدارى ءاربىر ارداگەردىڭ ۇيىنە قازىرگى زامانعى كىر جۋعىش ماشينالارىن سىيلاسا، كەلەسى جولى ءتۇرلى-ءتۇستى تەلەديدار تارتۋ ەتىپ، جۇرتشىلىقتىڭ العىسىنا بولەنگەن بولاتىن.

- وكىنىشكە وراي، مايدانگەرلەرىمىزدىڭ قاتارى جىل ساناپ كەمىپ كەلەدى. بۇگىندەرى ساناۋلى عانا تىل ەڭبەككەرى قالىپتى. – دەيدى ماگرۋف عاپباسۇلى وكىنىشىن جاسىرماي. – الايدا، ءبىز ورتامىزدا جۇرگەن ارداگەرلەرگە ادەتتەگىدەي لايىقتى قۇرمەت كورسەتىپ، سىيلىقتارىن ۇسىناتىن بولامىز.

تىرشىلىك بولعاننان كەيىن نەشە ءتۇرلى تۇيتكىلدى ماسەلەلەردىڭ تۋىنداپ وتىراتىنى جاسىرىن ەمەس. جارىق دۇنيەگە كەلمەي جاتىپ تاعدىر تاۋقىمەتىن تارتقان سىرقات بالالاردىڭ جاعدايى جۇرەككە جۇك تۇسىرەتىن كورىنىس. ال، الەۋمەتتىك جاعىنان ءالسىز وتباسىندا تاربيەلەنىپ جاتقان جەتكىنشەكتەردىڭ كۇنكورىسى قالاي جاقسارماق؟! كاسىپكەر ءوزىنىڭ بولىپ-تولعانىن قاناعات تۇتپاي، قوعامىمىزداعى ءالجۋاز توپتارعا مۇمكىندىگىنشە كومەك جاساۋدى ءوزىنىڭ ومىرلىك ۇستانىمىنا اينالدىرعان. كەي جاعدايلاردا ايماق باسشىلارىنىڭ ەسكەرتۋىن كۇتپەي-اق بالالار ءۇيى مەن جەكە وتباسىلارىنا قامقورلىق جاساپ كەلەدى.

ايماعىندا اتىمتاي-جومارت اتانعان ماگرۋف قادىروۆتىڭ قايىرىمدىلىق شارالارى مۇنىمەن دە شەكتەلمەيدى. ءوزى دە ۇزاق جىلدار سپورتپەن شۇعىلدانىپ، ەركىن كۇرەستەن «سپورت شەبەرى» دارەجەسىن قورعاعاندىقتان كەيىنگى تولقىن جاستاردىڭ دا سپورپەن اۋەستەنۋى ءۇشىن قولدان كەلگەن شارانىڭ ءبارىن جاساپ باعۋدا. وسى ورايدا اۋدانداعى سپورت كەشەندەرىن ۇنەمى نازارىندا ۇستاپ، قاجەت بولعان جاعدايدا جاندارىنان تابىلۋعا ءازىر. بيىلعى ناۋرىز تويىندا 500 ادامعا داستارحان جايىپ، ۇلان-اسىر توي جاساعانىن جەرلەستەرى جىر قىلىپ ايتىپ ءجۇر. سۋان بابا قورىنا قوماقتى قارجى اۋدارىپ،تاريحتان تاعىلىم ۇندەيتىن كىتاپتىڭ شىعۋىنا ۇلەسىن قوسقانى تاعى بار. وزگە دە ۇلتتىق مەرەكەلەر جاركەنت جەرىندە ماگرۋف عاپباسۇلىنىڭ قاتىسۋىنسىز وتكەن ەمەس.

«جاقسى – كورگەنىن ايتادى، جامان – بەرگەنىن ايتادى! – دەيدى دانا حالقىمىز. ءبىزدىڭ بۇگىنگى شاعىن بايانىمىزدىڭ كەيىپكەرى – پانفيلوۆ اۋدانىنىڭ قۇرمەتتى  ازاماتى ماگرۋف قادىروۆ وسى جاساعان شارۋالارىنىڭ ءبىرىن دە جارنامالاپ كورگەن ەمەس. بۇگىنگىدەي بارشا ادامزاتتىڭ باسىنا اۋىرتپالىق ءتۇسىپ، «COVID-19» ۆيرۋسىنا بايلانىستى الەم بويىنشا پاندەميا جاريالانعاندا ءبىزدىڭ ەلدىڭ ازاماتتارى نە ىستەپ جاتىر ەكەن دەپ اينالامىزعا زەر سالعان ەدىك. ۇندەمەي ءجۇرىپ-اق تالاي شارۋانى تىندىراتىن جاركەنتتىك جىگىت وسىلاي ءبىزدىڭ نازارىمىزعا ىلىككەن. سويتسەك، ول «مكس-اقبوز» جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگىنىڭ  ديرەكتورى رەتىندە كارانتين كەزىندە جۇمىسسىز قالعان قىزمەتكەرلەرىنە ۇنەمى قولداۋ كورسەتىپ، قيىندىقتان قىسىلماي شىعۋلارىنا دا سەپتىگىن تيگىزىپ ءجۇر ەكەن.  ولاردىڭ قاراجات جاعىنان تارىقپاۋىن الدىن-الا ويلاستىرىپ، جۋىردا عانا التى  ىرى قاراسىن قاساپتاپ، تاراتىپ بەرگەن كورىنەدى. مۇنداي كومەكتەن تابىسى تومەن وتباسىلار دا شەت قالماعان.

«جاۋ جاعادان العاندا، ءبورى ەتەكتەن...» – دەگەندەي، توتەنشە جاعدايعا بايلانىستى حالىقتىڭ كۇنكورىس جاعدايى قيىنداعان شاقتا تۇركىستان وبلىسىنداعى سۋ تاسقىنى ونداعى اعايىندى ابىرجىتىپ تاستادى ەمەس پە. ەل باسىنا كۇن تۋعاندا جۇدىرىقتاي جۇمىلىپ، ناۋبەتپەن ورتاقتاسا كۇرەسەتىن حالقىمىزدىڭ ەجەلگى ءداستۇرى بۇل جولى دا ۇمىت قالعان جوق. مەملەكەت تاراپىنان جاسالىنىپ جاتقان شارالاردىڭ سىرتىندا كەڭ بايتاق وتانىمىزدىڭ بارلىق ايماقتارىنان قول ۇشىن سوزعان جومارت جانداردىڭ قاتارى كۇن ساناپ ارتۋدا. سولاردىڭ العى شەبىندە ءبىزدىڭ اڭگىمەمىزدىڭ وزەگى بولىپ وتىرعان ماگرۋف عاپباسۇلى دا بار. بۇگىندەرى پانفيلوۆ اۋدانىندا وڭتۇستىك جۇرتىنا جاسالاتىن «اساردىڭ» نەگىزى قالانا باستاعان.

وسى ارادا: «جانىنىڭ جىلۋىمەن، جۇرەگىنىڭ جومارتتىعىمەن جۇرتشىلىقتىڭ العىسىنا بولەنىپ جۇرگەن ماگرۋف قادىروۆ دەگەن كىم ەدى؟» – دەگەن ساۋالعا جاۋاپ ىزدەگەن ەدىك. ولكەمىزدە كەڭەس ۇكىمەتى ورناماي تۇرعاندا سەمەي وڭىرىندە اۋقاتتى عۇمىر كەشىپ، ءوز قارجىلارىنا مەشىت سالدىرعان تەكتىلەردىڭ ۇرپاعىنان تاراعان قادىروۆتار وتباسى اۋمالى-توكپەلى كەزەڭدى «ارعى بەتتە» وتكىزىپ، وتكەن عاسىردىڭ 60-شى جىلدارى ەلگە قايتا ورالىپتى. تالدىقورعان توڭىرەگىندەگى شۇبار شارۋاشىلىعىنىڭ جىلقىشىسى بولعان عاپباس 8 بالاسىنىڭ بويىنا ەڭبەكسۇيگىشتىك، ادالدىق، مەيىرىمدىلىك قاسيەتتەرىن مولىنان سىڭىرگەنى بايقالادى. سولاردىڭ ىشىندەگى ورتانشىسى ماگرۋف بالا كەزىنەن اتبەگىلىگىمەن اينالىسا باستاعان ەكەن. «كەڭەستىك ساياساتتىڭ اۋمالى-توكپەلى كەزەڭدەرىندە دە ءبىزدىڭ اۋلادان جۇيرىك ات ءۇزىلىپ كورگەن جوق!  – دەيدى ول وتكەن كۇندەردى ەسكە العاندا. – مالدى اۋىلعا كەلگەندە اساۋ ۇيرەتىپ، جۇيرىك باپتاپ، كەڭ دالادا ەركىنشە جۇيتكيتىنبىز. سول، اتقۇمارلىعىم مەنى سپورتقا اكەلىپ، ۇزاق جىلدار كۇرەسپەن اينالىستىم. كەيىننەن ەركىن كۇرەستەن سپورت شەبەرى دارەجەسىن قورعادىم. بۇگىندەرى سپورتپەن شۇعىلدانۋعا ۋاقىتىم بولا بەرمەسە دە، شىنىققان جىلدارىم كۇندەلىكتى قىزمەتىمە پايداسىن تيگىزۋدە»

مەكتەپ بىتىرگننەن كەيىن رەسەيدىڭ كالينينگراد وبلىسىندا اسكەري بورىشىن وتەپ، ەلگە ورالىسىمەن ءبىلىم جولىن جالعاستىرادى. ماگرۋفتىڭ ءبىلىم الۋى دا قىزىق. الدىمەن زووۆەتتەحنيكۋمعا ءتۇسىپ، ونى بىتىرمەي الماتىداعى حالىق شارۋاشىلىعى ينستيتۋتىنىڭ ستۋدەنتى اتانادى. قالتاسىندا وسكەمەننىڭ كووپەراتيۆ تەحنيكۋمى مەن قاراعاندى كووپەراتيۆ ينستيتۋتىنىڭ ديپلومدارى دا بار. الماتى اۋىلشارۋاشىلىعى ينستيتۋتىنىڭ ينجەنەرلىك فاكۋلتەتىن بىتىرگەندىگى تۋرالى قۇجاتى دا جاساندى ەمەس. ءبىرىن ىشتەي، قايسىبىرىن سىرتتاي وقىپ، بىرنەشە ماماندىقتىڭ يەسى اتانعان عوي. بىراق سولاردىڭ ىشىندە ساۋدا سالاسى بويىنشا العان ديپلومى عانا ىسكە جاراعان سىڭايلى.  وسىلايشا ول تەكەلى قالاسىنداعى كووپتورگتىڭ باسشىسى قىزمەتىنەن باستاپ، جاركەنت قالاسىنداعى اۋداندىق تۇتىنۋشىلار قوعامىندا ءبىراز جىل ناتيجەلى ەڭبەك ەتەدى. سول جىلدارى اۋداندا اگروونەركاسىپ كومبيناتىن قۇرىپ، اۋىلشارۋاشىلىعى ونىمدەرىن قايتا وڭدەۋ جۇمىسىن جولعا قويىپتى.  ال، ەلىمىز تاۋەلسىزدىگىن العاننان كەيىنگى الماعايىپ زامانداردا داۋلەت تۇرلىحانوۆپەن بىرلەسە اشقان «مكس-اقبوز» سەرىكتەستىگىنە قاراستى كوتەرمە ساۋدا ورتالىعىنىڭ اتقارۋشى ديرەكتورى قىزمەتىنە كىرىسكەن. مۇنىمەن قاتار «قادىروۆ» شارۋا قوجالىعىن قۇرىپ، مال شارۋاشىلىعىن وركەندەتۋدى قولعا العان كورىنەدى.

العاشىندا قاراعاندىدان «سيمەنتال» اتتى اسىل تۇقىمدى سيىرلاردى، شىعىس قازاقستان وبلىسىنان «دەگەرەس»، «بايسىل» تۇقىمدى قويلاردى، اقتوبەدەن جىلقىنىڭ «جەبە» تۇقىمىن اكەلىپ، جاركەنت وڭىرىنە جەرسىندىرۋ ارقىلى رەسپۋبليكالىق عىلىمي-وندىرىستىك زەرتتەۋ ورتالىعى عالىمدارىنىڭ كومەگىمەن سەرىكتەستىگىن اسىل تۇقىمدى شارۋاشىلىققا اينالدىرعان بولاتىن. ال، 2012 جىلدان باستاپ وسى وڭىردە «اۋليەكول» اسىل تۇقىمدى سيىرلارىن ءوسىرۋدى قولعا الىپ كەلەدى.  بۇگىندەرى شارۋاشىلىقتا وسى تەكتەس 1000 باس ءىرى قارا باپتالىپ، باعىلۋدا. الگىندە ايتقانداي، شارۋا قوجالىعىنىڭ قاراۋىنداعى ءبىر وتار اسىل تۇقىمدى قوي دا ءوزىنىڭ وڭ ناتيجەسىن بەرە باستاعان.

بالا كەزىنەن اتبەگىلىك ونەردى كيە ساناعان ماگرۋف عاپباسۇلى جىلقى مالىن باپتاۋدان ءبىر ءسات قول ۇزگەن ەمەس. 250 باس جىلقىسى ورىستە جايىلسا، 20-عا تارتا جۇيرىگى اتبەگىنىڭ تىكەلەي قامقورلىعىنا الىنعان. ونىڭ «دوللار»، «تەلقوڭىر»، «تيمۋدجين»، «بارىس»، «قارقارا»، «جۇلدىز» اتتى سايگۇلىكتەرى قوسقان بايگەدەن قۇر قايتىپ كورمەپتى. جۇلدەگە العان بەس تەمىر تۇلپار سونىڭ ايقىن ايعاعىنداي. ەرەن جۇيرىكتىڭ داقپىرتىن ەستەسە بولدى، ىزدەپ-تاۋىپ، سۇراعان باعاسىن بەرىپ اكەلگەنشە تىنىم تاپپايتىن كورىنەدى. «ات شابا ما، باپ شابا ما، باق شابا ما؟!» – دەگەندەي، ازىرگە ماكەڭ باپتاعان جۇيرىكتەردە وسىنىڭ ءبارى ۇيلەسىپ تۇرعانداي.  ايتپاقشى، مەملەكەت باعدارلاماسىنا وراي «جاركەنت مال ونىمدەرى» مال سويۋ كاسىپورنىن اشىپ، تۇرعىندارعا قىزمەت كورسەتۋدىڭ جاڭا ءبىر جوباسىن باستاعان دا وسى ماگرۋف عاپباسۇلى ەكەنىن ايتا كەتكەنىمىز ءجون بولار.

ارينە، وسىنداي اۋقىمدى جۇمىستاردىڭ بارلىعىن جالعىز ءجۇرىپ اتقارا الماسى بەلگىلى. بۇل جەردە ماگرۋفتىڭ جان-جارى ريزۆان ساكيوۆا مەن ۇل-قىزدارى – دينارا، ءمادينا، تالعات پەن مۋسليم جانە جەتى جاسار كەنجەلەرى – مينتەمير قاشاندا قولداۋ كورسەتىپ كەلەدى. ۇلكەن بالالارى جوعارى ءبىلىم الىپ، ءتۇرلى قىزمەت جاساپ جۇرسە دە قولارى قالت ەتكەندە قارا شاڭىراققا كەلىپ، شارۋاعا بولىسىپ تۇرۋدى ادەتكە اينالدىرعان.

«ءوز ۇلىن، ءوز ەرلەرىن ەسكەرمەسە، ەل تەگى قايدان السىن كەمەڭگەردى؟!» – دەپ ءىلياس بابامىز جىرلاعانداي، ەلىنە ەڭبەگى سىڭگەن ازاماتتىڭ ابىرويى دا اسپانداپ تۇر. جەرلەستەرى اۋداننىڭ قۇرمەتتى ازاماتى اتاعىن بەرسە، استانانىڭ 10 جىلدىعىنا ارنالعان مەرەكەلىك مەدال وڭىرىندە جارقىرايدى. ال، ءوزىنىڭ سالاسى بويىنشا قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق بيزنەس-رەيتينگ ۇيىمداستىرۋ كوميتەتىنىڭ ساپا كوشباسشىسى نوميناتسياسىنىڭ جەڭىمپازى اتانىپ، «قازاقستان داڭقى» وردەنىمەن ماراپاتتالعان. ال، 2014 جىلى جەنەۆا قالاسىندا اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋىنا وراسان زور ۇلەس قوسقانى ءۇشىن حالىقارالىق «اۋروپالىق ساپا گران-پري» مەدالىنىڭ يەگەرى اتانعانى جانە بار. ال، ەڭ باستى تابىسى – ماگرۋف عاپباسۇلىنا دەگەن جۇرتشىلىقتىڭ العاۋسىز كوڭىلى مەن العىسى بولسا كەرەك. ەندەشە، حالىقتىڭ ىرزالىعىنا بولەنىپ، باتىتتى دا شاراپاتتى عۇمىر كەشە بەرىڭىز دەگەن تىلەككە ءبىز دە قوسىلامىز!

قۋات قايرانباەۆ،

الماتى وبلىسى، پانفيلوۆ اۋدانى.

Abai.kz