حالىقتىڭ قالتاسىنان شىققان قارجىنىڭ كۇشىمەن عانا قالت-قۇلت ەتىپ كۇن كورەتىن قازاقستان سپورتىندا تاعى ءبىر جانجال ورىن الدى. بۇل جولعى قارجىلىق داۋ-دامايدى اۋىر اتلەتتەر باستاپ وتىر. بىرنەشە زىلتەمىرشى التى اي بويى اقشا المادىق دەپ ۆيدەوۇندەۋ جاسادى. ولاردىڭ اراسىندا وليمپيادا چەمپيونى نيجات راحيموۆ تا بار.

ۆيدەوۇندەۋ جاريالاپ، ەل نازارىن اۋدارعان سپورشىلار قاتارىندا راحيموۆتان بولەك، كارينا گوريچەۆا، دەنيس ۋلانوۆ ، رۋستەم سىباي، ايبار كازوۆ، يبراگيم بەرسانوۆ جانە يگور سون بار.

ولاردىڭ ايتۋىنشا، اۋىر اتلەتيكا فەدەراتسياسى اي سايىن تولەيتىن جالاقىنى جىل باسىنان بەرى بەرمەگەن. بىراق ۇلتتىق وليمپيادا كوميتەتىنەن الاتىن جالاقىلارىن تولىق العان.

زىلتەمىرشىلەردىڭ ەڭبەكاقىلارىن تولەي الماي وتىرعاندارىن اۋىر اتلەتيكا فەدەراتسياسى دا راستايدى. بىراق بۇعان ەلدە جانە الەمدە بولىپ جاتقان قارجىلىق قيىندىقتار سەبەپ بولعان.

- «سپورتتىق جەكپە-جەك جانە كۇش قولدانىلاتىن سپورت تۇرلەرى كونفەدەراتسياسى» دەمەۋشىلىك كورسەتەتىن «اۋىر اتلەتيكا فەدەراتسياسى» قب تاراپىنان جالاقى الاتىن ۇلتتىق قۇراما سپورتشىلارى ەكونوميكالىق جاعدايدىڭ ناشارلاۋى، بيۋدجەتتەگى تولىقتىرۋلار مەن ۇيىم شىعىندارىن وڭتايلاندىرۋ سالدارىنان وسىنداي جاعداي تۋىندادى. وسىعان بايلانىستى اكىمشىلىك-باسقارۋشىلىق توپتى قارجىلاندىرۋ توقتاتىلعان. 

سپورتشىلاردى وسى جانە الەمدە بولىپ جاتقان داعدارىسقا تۇسىنىستىكپەن قاراۋلارىن سۇرايمىز. اۋىر اتلەتيكا فەدەراتسياسى قوسىمشا تولەمدەردى قارجىلاندىرۋعا ارنالعان بيۋدجەت ماسەلەسى شەشىلگەننەن كەيىن ۇلتتىق قۇراما مۇشەلەرىمەن ءتيىستى كەلىسىم-شارتتار جاسالىپ، ولاردى تولەۋ جالعاسادى, - دەلىنگەن رەسمي حابارلامادا.

بىراق ۇلتتىق قۇراما مۇشەلەرىنىڭ ۇلتتىق وليمپيادالىق كوميتەتى تاراپىنان ءتيىستى جالاقىلارىن دەر كەزىندە جانە ەشقانداي كەدەرگىسىز الىپ وتىرعانىن «اۋىر اتلەتيكا فەدەراتسياسى» دا، ۇوك دا مالىمدەدى.

- قازاقستان ۇوك ءوز تاراپىنان بۇگىندە بارلىق ۇلتتىق قۇراما مۇشەلەرىنە، سونىڭ ىشىندە، اۋىر اتلەتشىلەرگە دە ەڭبەكاقىلارىن تولىق جانە ۋاقىتىلى تولەپ وتىر. سپورتشىلار ءۇشىن ۇوك ەڭبەكاقىسى بىردەن ءبىر تابىس كوزى بولىپ سانالادى.

باسقا قارجىلاندىرۋ كوزدەرى پاندەمياعا بايلانىستى وزدەرىنىڭ بيۋدجەتتەرىن قىسقارتتى. اتاپ ايتقاندا، دەمەۋشىلەر تاراپىنان ەڭبەكاقى الاتىن ۇلتتىق قۇرامانىڭ كەيبىر مۇشەلەرىنە تولەنبەۋ تۋرالى ماسەلە بار.

بۇل ءىس جۇزىندە بارىمىزگە ورتاق ماسەلە. بۇگىنگى تاڭدا بارلىق مۇددەلى تاراپتار جاعدايدى شەشۋ ءۇشىن جۇمىس ىستەۋدە, - دەيدى قازاقستان ۇوك باس حاتشىسى اندرەي كريۋكوۆ.

ءۇش تاراپتىڭ تاراتقان رەسمي اقپاراتىنان ۇققانىمىز، اۋىر اتلەتيكا قۇراماسىنىڭ سپورتشىلارى ۇوك-نەن جالاقىلارىن ۋاقىتىندا العان، بىراق فەدەراتسيادان ەڭبەكاقىلارىن الا الماي وتىر. سوعان وراي قۇرامانىڭ 7 مۇشەسى ۆيدەوۇندەۋ جاساعان.

كەيبىر اقپاراتتارعا سۇيەنسەك، زىلتەمىرشىلەر نەگىزگى جالاقىسىن ۇوك-دەن الادى. ۇندەۋ جاساعان وليمپيادا چەمپيونى نيجات راحيموۆ ۇلتتىق وليمپيادا كوميتەتىنەن 850 مىڭ تەڭگە، ال اۋىر اتلەتيكا فەدەراتسياسىنان اي سايىن 240 مىڭ تەڭگە الادى ەكەن. سپورتشى مۇنىڭ الدىڭعىسىن تولىعىمەن العان. تەك سوڭعى از بولىگىن الا الماي ءجۇر.

اۋىر اتلەتيكا فەدەراتسياسى مۇنىڭ سەبەبىن ەلدەگى قارجىلىق قيىندىقتارعا بايلانىستى دەمەۋشىلەردىڭ قارجىنىڭ توقتاعانىمەن تۇسىندىرەدى. ءارى جاعداي وڭالعان سوڭ سپورتشىلارمەن كەلىسىمشارت جاساپ، تولەم جاسايتىندارىن مالىمدەدى.

بىراق نيجات راحيموۆ بۇعان دا رازى بولمايتىن سەكىلدى. ءازىربايجاندا تۋعان قازاقستاندىق سپورتشى ينستاگرام جەلىسىندەگى جەكە پاراقشاسىندا «دەمەۋشى جوق بولسا - اقشا دا جوق» دەپ جازدى.

- اۋىر اتلەتيكا فەدەراتسياسى بىزگە دەمەۋشى جوق دەيدى. ءبىز تابان ەت، ماڭداي تەرىمىزبەن مەدال جەڭىپ العاندا، ەڭ الدىمەن ەلىمىزدى ويلايمىز. جەڭىستى ساتتەردە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۋىن ماقتانىشپەن ۇستاپ تۇرامىز. سپورتتا قانداي فيزيكالىق جانە مورالدىق قيىندىق كورەتىنىمىزدى ەشكىم بىلمەيدى. ءبىز مەدال ءۇشىن دەنساۋلىعىمىزدى بەرىپ ءجۇرمىز. ءبىزدىڭ سپورتتاعى جولىمىز قىسقا، ەرتە مە، كەش پە سپورتتان كەتەمىز. ەرتەڭ ولار ءبىز تۋرالى ۇمىتىپ، تىزىمنەن شىعارادى. ءبىز بىرەۋدىكىن ەمەس، وزىمىزگە ءتيىستىنى سۇراپ وتىرمىز. قۇرمەتتى اۋىر اتلەتيكا فەدەراتسياسى، ءبىز سىزدەر جۇكتەلگەن بارلىق تاپسىرمالاردى ورىندايمىز. سىزدەن دە سونى سۇرايمىز، - دەپ جازدى راحيموۆ.

ءبىر قاراعان ادام سپورتشى وزىنە ءتان ەڭبەكاقىسىن سۇراپ وتىر دەۋى مۇمكىن. بىراق قازىرگى جاعداي بارىمىزگە بەلگىلى. كوروناۆيرۋستىڭ كەسىرىنەن بۇكىل الەمدە سپورتتىق شارالار تولىق توقتاتىلعان. جارىستار ءوتىپ جاتقان جوق، سپورتشىلار جاتتىعۋمەن جەكەلەي اينالىسۋدا. جۇمىسىن توقتاتقان بارلىق جەردە جالاقى قىسقاردى. جارىس وتپەگەندىكتەن، سپورتشىلاردىڭ تابىسى دا كەمىدى. ونىڭ ۇستىنە راحيموۆ باستاعان زىلتەمىرشىلەر ۇوك-دان جالاقىسىن تولىق العان. سونداي-اق راحيموۆ اتىراۋ وبلىسى اتىنان شىعاتىندىقتان وسى وڭىردەن تاعى دا ەڭبەكاقى الادى. دەمەك، ەكى مەملەكەتتىك ورگاننان جالاقى الىپ وتىر. مولشەرىن جوعارىدا جازدىق، از ەمەس. سويتە تۇرا فەدەراتسيا ەڭبەكاقىمدى ۋاقىتىندا بەرمەدى دەپ شۋ شىعارۋى قانشالىق ورىندى؟!

نيجات راحيموۆ (نيدجات راگيموۆ) - ءازىربايجاندا تۋىپ، ءازىربايجاندا وسكەن ازامات. ءوز ەلىندە ءجۇرىپ سپورتتا جەتىستىككە جەتكەن. جاسوسپىرىمدەر اراسىندا وليمپيادا چەمپيونى، ەۋروپا چەمپيونى اتاندى. 2013 جىلدىڭ جازىندا دوپينگ داۋىنا بايلانىستى 18 زىلتەمىرشى ءازىربايجان قۇراماسىنان شەتتەتىلدى. ولاردىڭ اراسىندا ءبىز ايتىپ وتىرعان راگيموۆ تا بار ەدى. وسىدان كەيىن اكەسى الي راگيموۆ وعان جاڭا قۇراما ىزدەي باستادى. گرۋزياعا قۇراماسىن دا بايقاپ كوردى. اقىرى 2014 جىلى نيجات راحيموۆ دەگەن اتپەن قازاقستان ازاماتتىعىن الىپ، ءبىزدىڭ ەلدىڭ قۇراماسىندا ونەر كورسەتە باستادى. 2016 جىلى وليمپيادا ويىندارىندا التىن مەدال الدى.

كورناۆيرۋسقا بايلانىستى سپورتتىق جارىستار توقتاتىلعاندىقتان، كوپتەگەن ەلدە سپورتشىلار جالاقىلارىن قىسقارتتى نەمەسە باس تارتتى. ءتىپتى الەمدىك دەڭگەيدەگى سپورتشىلار كوروناۆيرۋسپەن كۇرەسكە ميلليونداپ قارجى دا ءبولدى. مۇنداي مىسالدار اقپارات قۇرالدارىندا كۇن سايىن جاريالانىپ جاتىر.

تەك قازاقستاندا عانا ءبارى باسقاشا. ادەتتە شەتەلدىك تاجىريبەگە جۇگىنگىش قازاق شەندىلەرى بۇگىنگىدەي قيىن ساتتە «شەتەلشە» ارەكەت ەتە المادى. مەملەكەت بيۋدجەتىنەن مول قارجى بولىنەتىن كاسىپقوي سپورت كلۋبتارى ويىنشىلارىنىڭ جالاقىسىن قىسقارتا المادى. ءتىپتى ءبىزدىڭ ەلدە جۇرگەن شەتەلدىك سپورتشىلار «ماتچتار ءوتۋ-وتپەۋىنە قاراماستان، قازاقستاندا جۇرگەن ءاربىر كۇنىمىزگە جالاقى تولەۋگە مىندەتتىسىڭدەر» دەپ كۇشەيدى.

ەلدە توتەنشە جاعداي بولسا دا باس اۋىرتپايتىن سپورتشىلاردىڭ قاتارىنا ەندى زىلتەمىرشىلەر قوسىلىپ وتىر. كارانتين كەزىندە ەلدە 4.2 ميلليوننان استام ادام جۇمىسىنان ۋاقىتشا ايىرىلىپ، 42 500 تەڭگەگە قاراپ قالدى. تابىسىنان قاعىلسا دا، وسى ءبىر ماردىمسىز سومانى الا الماي جۇرگەندەر قانشا ما؟ ەندەشە وسىنداي كەزدە مەملەكەتتىڭ بيۋدجەتىمەن كۇن كورىپ وتىرعان سپورتشىلار «جاۋ جاعادان العاندا، ەتەكتەن تارتار ءبورى» بولماي قويا تۇرسا بولماس پا ەدى؟!

قازاقستان اۋىر اتلەتيكاسى جايلى ايتقاندا، ەسكە ەڭ الدىمەن دوپينگ داۋى مەن شەتەلدەن شاقىرىلعان شەبەرلەر تۇسەدى. دوپينگپەن ۇستالعان زىلتەمىرشىلەردىڭ كوبى - «شەتەلدىكتەر». 2016 جىلى حالىقارالىق وليمپيادا كوميتەتىنىڭ تارتىپتىك كوميسسياسى (حوك) مەن سپورتتىق اربيتراجدى سوت (CAS) قازاقستاندىق 7 اۋىر اتلەتتىڭ دوپينگكە قارسى ەرەجەنى بۇزعانىن انىقتاپ, وليمپيادا ويىندارىندا جەڭىپ العان مەدالدارىن تارتىپ الدى. وسى جەتى زىلتەمىرشىنىڭ بەسەۋى قازاقستان ازاماتتىعىن العان شەتەلدىكتەر بولاتىن.

قازاقستان ازاماتتىعىن العان اۋىر اتلەتتەر وليمپيادادا جۇلدە الدى دەپ ماقتانامىز. مەملەكەت ولاردىڭ بارلىق جاعدايىن جاسايدى. وزگەسىن ايتپاعاندا، بۇگىن داۋ شىعارىپ وتىرعان نيجات راحيموۆ ريو تورىندە التىن مەدال العاندا، وعان 250 مىڭ دوللار سىياقى جانە ەلوردادان ءۇش بولمەلى پاتەر بەرىلگەن. وليمپيادا جۇلدەگەرلەرىنە سىياقى تولەۋدەن قازاقستان الەم بويىنشا الدىڭعى قاتاردا تۇر. سويتە تۇرا، ءبىزدىڭ سپورتشىلار مەملەكەتكە كوڭىلى تولمايدى. وسىدان كەيىن شەتەلدەن سپورتشى شاقىرۋعا قۇمار قازاق شەندىلەرى «وزىڭنەن تۋماي ۇل بولماس» دەگەندى تۇسىنسە دەيمىز...

قۋانىش قاپپاس

Abai.kz