«جەتى جۇرتتىڭ ءتىلىن ءبىل،
جەتى ءتۇرلى ءىلىم ءبىل» - دەيدى قازاق. ءدال وسى ماقال ءبىزدىڭ بۇگىنگى كەيىپكەرىمىزگە ارنالعانداي. بىراق ول جەتى ءتىل ەمەس، توعىز تىلدە ەركىن سويلەيدى. ال جاسى - بار-جوعى جيىرما ۇشتە. تورتكۇل دۇنيەنى شارلاپ، توعىز تىلدە ءسوز ساپتاعان سابازدىڭ ەسىمى - نەماتۋللا نادجمۋددين. ەسىمى قۇلاققا توساڭداۋ ەستىلگەنمەن، قانى ءبىر قانداسىمىز. جات جۇرتتا اتامەكەن، تۋعان جەردى اڭساعان نەماتۋللا: «شەت جاقتا جۇرسەم دە عالامتوردان قازاقستان جايلى كوپ وقيتىنمىن. اسىرەسە، ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى مەنى قاتتى قىزىقتىراتىن. بۇل وقۋ ورنىندا ءبىلىم بەرۋ دەڭگەيى وتە جوعارى جانە بۇل جەردى بىتىرگەن ازاماتتار بەدەلدى قىزمەتتەرگە يە بولىپ جاتادى. قازىرگى مەملەكەت قايراتكەرلەرىنىڭ، عالىمداردىڭ، اقىن-جازۋشىلاردىڭ دەنى وسى ۋنيۆەرسيتتەن ءبىلىم العاندار. مەن ءبىلىمىمدى تەرەڭدەتۋگە تۇركيا، كانادا سەكىلدى ەلدەردىڭ جوعارى وقۋ ورنىنا تاپسىرسام دا بولاتىن ەدى. بىراق مەن ءوز ەلىمدە ءبىلىم الۋدى ءجون كوردىم»، - دەيدى. وسىنداي اسىل ارماندارى نەماتۋللانى 2004 جىلى العاش رەت قازاق جەرىمەن قاۋىشتىرادى. الماتى قالاسىنا كەلىپ، گرانتقا وقۋعا ءتۇسۋ ءۇشىن تەست تاپسىرماقشى بولادى. الايدا قازاق ءتىلىن جاقسى بىلمەيتىندىكتەن بۇل سىناقتان وتە الماسىن ءبىلىپ، وزىنە قاراستىرىلار جەڭىلدىكتەر جايلى الماتىداعى كوشى-قون ۇيىمىنان كومەك سۇرايدى. ودان ەش قايران بولماعان سوڭ، اقىلى نەگىزدە بولسا دا وقۋعا تۇسەمىن دەپ، قايسار جىگىت ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتتىڭ شىعىستانۋ فاكۋلتەتىنە قۇجاتتارىن تاپسىرعالى جۇرگەندە اكەسى قايتىس بولعاندىعىن ەستىپ، اۋعانستانعا قايتىپ كەتەدى. «اكەم قايتىس بولعان سوڭ، ءبىراز ۋاقىت قول ۇزۋگە تۋرا كەلدى. سوسىن وتباسىمىزبەن وسىندا كوشىپ كەلدىك. قازاقستاننىڭ ازاماتتىعىن الدىق. 2008 جىلى قازۇۋ-گە قايتا تاپسىرىپ، شىعىستانۋ فاكۋلتەتىنىڭ اراب ءتىلى ماماندىعىنا اقىلى نەگىزدە وقۋعا ءتۇستىم. مەن نەگىزىندە ءتورت ەلدىڭ مەكتەبىندە وقىدىم. ءۇشىنشى سىنىپقا دەيىن تۇركيادا وقىسام، ودان كەيىن اۋعانستان، يران، پاكستان ەلدەرىندە ءبىلىم الدىم. ءار ەلدە كوشىپ-قونىپ جۇرگەندىكتەن، سول ەلدەردىڭ انا ءتىلىن يگەرۋگە ءماجبۇر بولدىم. تۇركيادا - تۇرىك، اۋعانستاندا - پۋشتۋن، وزبەك، تاجىك، داري، يراندا - پارسى، پاكستاندا - ۋردۋ، حيندي تىلدەرىن ۇيرەندىم. وعان قوسا، تۇركيادا حالىقارالىق قازاق-تۇرىك ليتسەيىندە اعىلشىن ءتىلىن تەرەڭدەتىپ وقىتاتىندىقتان ەش قيىندىقسىز ۇيرەنىپ الدىم. بۇل مەنىڭ 7-13 جاس ارالىعىنداعى كەزىم بولاتىن»، - دەيدى انا تىلىندە ەش مۇدىرمەستەن. اراب تىلىنە تۇسكەن سەبەبى جوعارىدا اتاپ وتكەن پارسى، تۇرىك، پۋشتۋن تىلدەرىندە 65-70 پايىز اراب سوزدەرى كەزدەسەدى ەكەن. تەك ونىمەن شەكتەلمەي، بولاشاقتا باتىستان - تانيا، شىعىستان - كاۆيا تىلدەرىن ۇيرەنبەكشى. نەماتۋللانىڭ الدىنا قويعان ماقساتتارى دا ەرەكشە. «امان-ەسەن وقۋىمدى بىتىرگەن سوڭ، وسى ۇيرەنگەن تىلدەرىمدى پايدالانىپ، سوزدىك جاساۋ ويىمدا بار. پارسىشا-قازاقشا، قازاقشا-پارسىشا جانە اعىلشىنشا-قازاقشا، قازاقشا-اعىلشىنشا دەگەندەي. سونىمەن قاتار اباي، شاكارىم، احمەت سىندى قازاقتىڭ ءبىرتۋار زيالىلارىنىڭ توتە جازۋمەن، شاعاتاي تىلىمەن جازىلعان شىعارمالارىن زەرتتەپ، ادەبيەتتانۋعا دا ءوز ۇلەسىمدى قوسسام، اراب، پارسى شىعارمالارىن قازاق تىلىنە ءتارجىمالاپ، مادەنيەت، ادەبيەتىندەگى جاڭالىقتارىن قازاق جاستارىنا جەتكىزسەم»، - دەگەن نيەتىن ءبىلدىردى. ونىڭ ءار سوزىنەن العا ۇمتىلۋشىلىق، «بىلسەم، كورسەم» دەگەن ىنتا-جىگەر انىق بايقالىپ تۇردى. ءبىرىنشى كۋرستى ۇزدىك تامامداعان نەماتۋللا كەلەسى جىلى گرانتقا ىلىگۋدەن ءۇمىتتى.
كەلەشەكتە اۋدارماشى، ءتىلتانۋشى، بىلىكتى مامان، ۋنيۆەرسيتەتكە مۇعالىم بولىپ قالۋدى دا قالايدى. قازىر دە ءتىل ۇيرەنەم دەگەن دوستارىنا، تالاپكەرلەرگە اعىلشىن تىلىندە ساباق بەرىپ ءجۇر. تالانتى ەرەك، تالابى تاۋداي نەماتۋللانى قازاقستاننىڭ ءبىلىم، عىلىم، ونەر سالاسىندا وزىندىك قولتاڭباسىن قالدىرار بەلگىلى ازامات بولادى دەپ سەنەمىز.

بوتاكوز ساتيەۆا، تارمۋ-دىڭ ستۋدەنتى

«ايقىن» گازەتى 27 ماۋسىم 2009 جىل