ەرەكشە ايتا كەتەرلىگى پرەزيدەنت قازىرگى قولدانىستاعى زاڭنامانى قابىلدانعان «تاريحي-مادەني مۇرا وبەكتىلەرىن قورعاۋ جانە پايدالانۋ تۋرالى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭىنا سايكەستەندىرۋگە باعىتتالعان «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە تاريحي-مادەني مۇرا ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋ ەنگىزۋ تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭىنا دا قول قويدى.

ءبارىمىز بىلەتىندەي، 2003 جىلىدىڭ ماۋسىم ايىندا فرانتسيا استاناسى پاريج قالاسىندا يۋنەسكو-نىڭ 27-ءشى سەسسياسى وتكەن بولاتىن. ءدال وسى القالى جيىندا تۇركىستان وبلىسىنىڭ (سول كەزدە وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى) ورتالىعى تۇركىستان قالاسىنداعى قوجا احمەت ياسساۋي كەسەنەسى دۇنيەجۇزىلىك مادەني مۇرالار تىزىمىنە ەنگىزىلگەن ەدى. سودان بەرى اتاقتى كەسەنەنى قازاقستان حالقى كوزىنىڭ قاراشىعىنداي قورعاپ كەلەدى.

جاقىندا ءدال وسى قوجا احمەت ياسساۋي كەسەنەسىنىڭ كۇمبەزىنە جۇرگىزىلگەن جوندەۋ جۇمىستارى اياقتالدى. بۇل تۋرالى قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى مادەنيەت جانە ونەر ىستەرى دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى كۇمىس سەيىتوۆا مالىمدەدى.

كۇمىس سەيىتوۆا حانىمنىڭ ايتۋىنشا، قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىندە اتقارىلعان اۋقىمدى جۇمىستاردى قر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ جەتەكشىلىگىمەن، «قازقايتاجاڭارتۋ» رمك جۇرگىزدى. كەسەنەنىڭ كۇمبەزى تاريحي كەلبەتىن جوعالىتقان جوق، بۇىنعىداي ساقتالىپ قالعان. قايتا جوندەۋ بارىسىندا تەك قانا جەلدەتكىش قاباتتارى رەتكە كەلتىرىلگە. ال قازىرگى ۋاقىتتا كۇمبەز جيەگىندەگى سەگىز قىرىمەن قوسىلعان جەرىندە گيدرووقشاۋلاۋ باعىتىندا جۇمىستار ءجۇرىپ جاتقان كورىنەدى.

سەيىتوۆانىڭ سوزىنشە، قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىنىڭ كۇمبەزىن قايتا جوندەۋ ءۇشىن ارنايى عىلىمي-زەرتتەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلگەن. قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارى بارىسىندا بىلىكتى تاريحشىلار، مىقتى رەستاۆراتورلار مەن بىلىكتى زەرتتەۋشىلەردىڭ نۇسقاۋى نازارعا الىنعان.

كۇمىc Cەيىتوۆa, قر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى مادەنيەت جانە ونەر ىستەرى دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى:

«ەلىمىز عaنa ەمەc ءتۇبى ءبىر تۇركى جۇرتىنىڭ رۋحaني ورتaلىعى - تۇركىcتaن قaلacىندaعى تaريحي-مادەني ورىندaردى قaيتa جaڭعىرتۋ، زەرتتەۋ جانە تۋريcتىك ورتaلىققa aينaلدىرۋ مaقcaتىندa قر مادەنيەت جانە cپورت مينيcترلىگىنىڭ ءۇش جىلعa aرنaلعaن دaمۋ جوcپaرى بەكىتىلىپ، جۇزەگە acىرىلىپ جaتقaنى بەلگىلى. وcى ورaيدa مادەنيەت جانە cپورت مينيcترلىگىنە قaرacتى «ازىرەت Cۇلتaن» مەملەكەتتىك تaريحي-مادەني قورىق-مۋزەيى aۋمaعىندaعى تaريحي ورىندaردa قaيتa قaلپىنa كەلتىرۋ جۇمىcتaرى، ورتaعacىرلىق كۇلتوبە قaلaشىعى، حaن وردacى مەن مەشىتى ورنaلacقaن مaگيcترaلدى كوشە بويىندa aرحەولوگيالىق قaزبa جۇمىcتaرى قaرقىندى ءجۇرىپ جaتىر».

مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ اقپاراتىنا سەنسەك، جوندەۋ جۇمىستارى سونىمەن قاتار قىلۋەت جەراستى مەشىتىنە (XII عاسىر), جۇما مەشىتىنە (XII-XIX ع.), رابيا سۇلتان بەگىم كەسەنەسىنە (XVI عاسىر), شيلدەحانعا (XIV-XV عع.) جانە شىعىس مونشاسىنا (XVI) دا جۇرگىزىلگەن. بۇلاردان دا وزگە بىرنەشە ارنايى ورىندارعا اۋقىمدى جۇمىستار جۇرگىزىلگەن كورىنەدى.

ەڭ ماڭىزدىسى كونە تۇركىستان قالاسى تاريحي-مادەني كەشەنىنىڭ اۋماعى جانە قوجا احمەت ياسساۋ كەسەنەسى اۋماعىنان قازاقستانداعى ەڭ كولەمدى اشىق اسپان استىندا ورنالاسقان مۋزەيىن اشۋ جۇمىستارى قولعا الىنعان. بۇل جۇمىستار قازىرگى تاڭدا جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر. بۇل يگى شارا ورتاعاسىرلىق اتاقتى كۇلتوبە قالاشىعى، سونداي-اق جەتى اتا نەگىزگى كوشەلەرىندە جۇرگىزىلگەن ارحەولوگيالىق-قالپىنا كەلتىرۋ قىزمەتتەرىنىڭ نەگىزىندە جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر. ايتا كەتەرلىگى، جوعارىدا اتالعان جۇمىستاردى قازاق عىلىمي زەرتتەۋ ينستيتۋتى مەن «ازىرەت سۇلتان» مەملەكەتتىك تاريحي-مادەني قورىق-مۋزەيىنىڭ جەتەكشىلىگىمەن «قازقايتاجاڭارتۋ» رمك قولعا الىپ، جۇرگىزىپ جاتىر ەكەن.

Abai.kz