جاڭاوزەن وقيعاسى ءبارىمىزدىڭ قابىرعامىزدى قايىستىردى. بۇل وقيعانىڭ تۋ سەبەپتەرى مەنىڭ ويىمشا، مىنادا:

مەملەكەت تابىسىنىڭ 80 پايىزىن قامتاماسىز ەتەتىن ەلىمىزدەگى مۇناي-گاز سالاسىنىڭ 75 پايىزىن شەتەل كومپانيالارى ءوز يەلىگەندە ۇستاۋدا. ءبىر عانا تەڭىز كەنىشىندەگى قازاقستاننىڭ ۇلەسى بار بولعانى 10-اق پايىز. وسىلاي ستراتەگيالىق نىسان سانالاتىن بۇل كەنىش ايلاعى 2032 جىلعا دەيىن شەتەلدىكتەرگە تۇپكىلىكتى ساتىلدى. ەلدە جازىلعان زاڭداردان، جازىلماعان زاڭدار بيىك تۇر. ماڭعىستاۋ مۇنايىنا قوجالىق ەتىپ وتىرعان قىتايلىقتار مەن ت.قۇلىباەۆ جۇمىسشىلار اراسىنداعى ەڭبەك قاتىناستارى تۋرالى زاڭنامانى ورىنداماي وتىر. ماڭعىستاۋ مۇنايشىلارى، حالقى قوسارلانعان ەكى جاقتى قاناۋعا ۇشىراۋدا. ولار الەۋمەتتىك جاعدايىنىڭ اۋىرلىعى مەن تومەن جالاقىعا نارازى.

بيلىكتىڭ بويىن ۇرەي بيلەگەنى سونشالىق وسى ۋاقىتقا شەيىن ولار مۇنايشىلارمەن كەلىسىم ورىندىعىنا دا وتىرمادى. «قاراجامباس»، «ەرساي»، «وزەنمۇنايگاز» مۇنايشىلارى 7 اي بويى ەرەۋىلگە شىققاندا «جەرگىلىكتى بيلىك»، «قازاق ۇكىمەتى» ولاردىڭ تالابىن ورىنداۋدان باس تارتتى. بيلىك، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى 7 اي بويى ماسەلەنى شەشۋدىڭ ورنىنا، كەرىسىنشە، قوقان-لوققى  جاساۋمەن كەلدى. ولاردى وسى ارالىقتا تالاي مارتە سوتقا سۇيرەپ، اكىمشىلىك جازالاۋ شارالارىن قولداندى. جازىقسىزدان جۇمىسشىلار جۇمىستان شىعارىلدى. ەرەۋىلشىلەر دە حالىق تا وسىنىڭ بارىنەن ابدەن تيتىقتادى. ارينە، بيلىك تاراپىنان بولعان مۇناي بەلدەن باسۋ حالىقتى اشىندىردى.

جاڭاوزەن وقيعاسى ءبارىمىزدىڭ قابىرعامىزدى قايىستىردى. بۇل وقيعانىڭ تۋ سەبەپتەرى مەنىڭ ويىمشا، مىنادا:

مەملەكەت تابىسىنىڭ 80 پايىزىن قامتاماسىز ەتەتىن ەلىمىزدەگى مۇناي-گاز سالاسىنىڭ 75 پايىزىن شەتەل كومپانيالارى ءوز يەلىگەندە ۇستاۋدا. ءبىر عانا تەڭىز كەنىشىندەگى قازاقستاننىڭ ۇلەسى بار بولعانى 10-اق پايىز. وسىلاي ستراتەگيالىق نىسان سانالاتىن بۇل كەنىش ايلاعى 2032 جىلعا دەيىن شەتەلدىكتەرگە تۇپكىلىكتى ساتىلدى. ەلدە جازىلعان زاڭداردان، جازىلماعان زاڭدار بيىك تۇر. ماڭعىستاۋ مۇنايىنا قوجالىق ەتىپ وتىرعان قىتايلىقتار مەن ت.قۇلىباەۆ جۇمىسشىلار اراسىنداعى ەڭبەك قاتىناستارى تۋرالى زاڭنامانى ورىنداماي وتىر. ماڭعىستاۋ مۇنايشىلارى، حالقى قوسارلانعان ەكى جاقتى قاناۋعا ۇشىراۋدا. ولار الەۋمەتتىك جاعدايىنىڭ اۋىرلىعى مەن تومەن جالاقىعا نارازى.

بيلىكتىڭ بويىن ۇرەي بيلەگەنى سونشالىق وسى ۋاقىتقا شەيىن ولار مۇنايشىلارمەن كەلىسىم ورىندىعىنا دا وتىرمادى. «قاراجامباس»، «ەرساي»، «وزەنمۇنايگاز» مۇنايشىلارى 7 اي بويى ەرەۋىلگە شىققاندا «جەرگىلىكتى بيلىك»، «قازاق ۇكىمەتى» ولاردىڭ تالابىن ورىنداۋدان باس تارتتى. بيلىك، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى 7 اي بويى ماسەلەنى شەشۋدىڭ ورنىنا، كەرىسىنشە، قوقان-لوققى  جاساۋمەن كەلدى. ولاردى وسى ارالىقتا تالاي مارتە سوتقا سۇيرەپ، اكىمشىلىك جازالاۋ شارالارىن قولداندى. جازىقسىزدان جۇمىسشىلار جۇمىستان شىعارىلدى. ەرەۋىلشىلەر دە حالىق تا وسىنىڭ بارىنەن ابدەن تيتىقتادى. ارينە، بيلىك تاراپىنان بولعان مۇناي بەلدەن باسۋ حالىقتى اشىندىردى.

قازاق حالقىنىڭ ماڭعىستاۋداعى كوتەرىلۋى ەلدەگى ادىلەتسىزدىككە، جەمقورلىققا، باسىنۋعا قارسىلىق. الەۋمەتتىك تەڭدىكتى ورنىقتىرۋ. بۇعان دەيىنگى تالاپتارىندا ەرەۋەلشى مۇنايشىلار بيلىكتىڭ ۇلتتىق بايلىققا دەگەن كوزقاراسى قاتتى الاڭداۋشىلىق بىلدىرەتىنىن الدەنەشە رەت ەسكەرتتى. وسى ورايدا، ماڭعىستاۋ حالقى مۇنايدىڭ تەڭ جارتىسىنا يە بولىپ وتىرعان قىتايلىقتاردىڭ ۇلەسىن مەملەكەت يەلىگىنە قايتارۋ كەرەك دەپ سانايدى. ولاردىڭ بۇل تالابىن كىم بۇرىس دەر ەكەن. ءوز نەسىبەمىزدى نەگە ءبىز اشقاراق قىتايدىڭ ارانىنا سالۋىمىز كەرەك. مۇنداي ۇرى قوعامدا وسى ماسەلە توڭىرەگىندە قۇرىشتاي بىرىكسەك قانا ناتيجەگە جەتەمىز.

وقيعا بۇگىنگى ساياسي بيلىك ومىرلىك ماڭىزى بار ماسەلەنىڭ ءتۇيىنىن شەشۋدە قاۋقارسىز ەكەنىن، جاعدايدى ۋشىقتىرماي رەتتەۋ قابىلەتىنىڭ جوقتىعىن  تاعى كورسەتتى. اق ادال جالاقىسىن جەمەي، حالىقتىق مەنشىكتى قايتارۋ جونىندە «سۇراۋ» كوتەرگەن جازىقسىز حالىققا قارسى وق اتتىق. ەكى جاقتى الەۋمەتتىك قاناۋدىڭ تەرەڭدەۋى ءتۇپتىڭ تۇبىندە «قانالۋشى تاپ» تاراپىنان الەۋمەتتىك نارازىلىقتاردى تۋدىراتىنى - اكسيوما.

ءبىر وقىرمان «Maidan.kz» cايتىندا پسيحولوگ ا.ماسلوۋ ادام قاجەتتىلىكتەرىن ىڭ ىشىندە مىنالاردى ءبولىپ كورسەتەتىنىن كەلتىرىپتى: 1) فيزيولوگيالىق (تاعام، سۋ، ۇيقى، تۇرعىن ءۇي، دەنساۋلىق جانە ت.ب.); 2) قاۋىپسىزدىك، بولاشاعىنا دەگەن سەنىمدىلىك; 3) قانداي دا ءبىر قاۋىمداستىقتا بولۋ (وتباسى، كومپانيا، دوستار، ۇجىم جانە س.س.); 4) قۇرمەتتەۋ، مويىنداۋ;  5) ءوزىن كورسەتۋ، ءوز مۇمكىندىكتەرىن جۇزەگە اسىرۋ، رۋحاني قاجەتتىلىكتەر. جەتى ايدان بەرى الاڭدا تۇرعان مۇنايشىلار مۇنىڭ بارىنەن ادا بولدى. وسىنداي ادامي قاجەتتىلىكتەن ادا بولىپ، ار-نامىسىنا تيگەن كەمسىتۋلەردىڭ ءبارىن باسىنان وتكەرىپ كەلدى. دەمەك، سەبەپسىز ەشتەڭە بولمايدى ەكەن.

مۇنىڭ بارلىعى قازىرگى بيلىگى جۇرگىزىپ وتىرعان تەرىس ەكونوميكالىق ساياساتىنىڭ «جەمىسى». جاعداي بۇدان ءارى شيەلەنىسە بەرەتىن بولسا ەلدە تۇراقسىزدىق ورنىعادى. ماڭعىستاۋ حالقىنىڭ تولقۋىن پوليتسيامەن، اسكەرمەن، قارۋ كۇشىمەن توقتاتامىن دەگەن نيەتتى دەرەۋ توقتاتۋ كەرەك.

ماڭعىستاۋ جۇمىسشىلارىنىڭ تالابى بۇگىن دە، ەرتەڭ دە جالعاسىن تابادى. ولار وڭدى ناتيجەگە جەتپەي تىنبايدى. ولاي بولسا، ماڭعىستاۋدا قالىپتاسقان جاعدايعا بايلانىستى قۇرامىنا ساياسي پارتيالار، تاۋەلسىز كاسىپوداق، قوعامدىق ۇيىمدار، شەتەلدىك ساراپشىلار، ەۆروپارلامەنت وكىلدەرى، مۇناي-گاز جانە وزگە دە ءوندىرۋشى سالالاردىڭ تاۋەلسىز ساراپشىلارى بار «توتەنشە تاۋەلسىز حالىقتىق كوميسسيا» قۇرىلۋى قاجەت.

ىشكى بيۋدجەتىمىز بار جوعى 50 ميللياردتىڭ و جاعى مەن بۇ جاعى بولسا، سىرتقى قارىزىمىز 120 ميللياردتان اسىپ جىعىلدى. بۇل قارىزدى كىم قايتارادى؟ ۇرپاعىمىزدىڭ موينىنا ارتىپ بارامىز با؟ الدىندا ايداعان مالى جوق، كوك تيىن جيناعى جوق، كۇيى تۇگىلى باسىندا ءۇيى جوق ايتاقىردا وتىرعان بالالارىمىز ول قارىزدان قالاي قۇتىلماق؟ الدە قازاقستاندى تۋ-تالاقاي ەتىپ سۇراعانعا ءبولىپ بەرەمىز بە؟ ماسكەۋلىك جازۋشى ۆ ەروفەەۆ: «ك نام پريشلا سۆوبودا س بانديتسكيم ليتسوم» - دەپ ايتقانداي، بىزگە وسىنداي ەركىندىك، جالاڭقيا دەموكراتيا قاجەت پە؟ ەندەشە، قاشانعى بۇعىپ وتىرا بەرەمىز.