جاقىندا عانا رەسەيدىڭ «فەرگانا.رۋ» ۆەب-سايتى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى، تۇركىستان قالاسىنىڭ ماڭىنداعى يكان اۋىلىندا قازاق حالقىنا قارسى گەنوتسيدتى ۇيىمداستىرۋشى، كوممۋنيستەردىڭ قانىشەر كوسەمى يوسيف ءستاليننىڭ ەسكەرتكىشى ەمىن-ەركىن تۇرعانى تۋرالى حابارلادى.

ماقالانىڭ اۆتورى: «پوكا ۆ بولشينستۆە پوستسوۆەتسكيح ستران ۆرەميا وت ۆرەمەني رازگورايۋتسيا نەشۋتوچنىە ستراستي پو پوۆودۋ پامياتنيكوۆ ي مونۋمەنتوۆ رازليچنىح ەپوح، ۆ كازاحستانە ك تاكيم پريمەتام پروشلوگو وتنوسياتسيا دوۆولنو سپوكوينو... ۆ 80-ە گودى پروشلوگو ۆەكا پرەدستاۆيتەلي وبلاستنوگو رۋكوۆودستۆا زادۋمالي بىلو ليكۆيديروۆات يزۆايانيە. نو مەستنىە اكساكالى ۆستالي توگدا گوروي ۆ زاششيتۋ «ۆوجديا نارودوۆ»، - دەپ قۋانىشىن جاسىرماي جازادى. ماقالادا: «س تەح پور ستويت يوسيف ۆيسساريونوۆيچ ۆ كازاحسكوم سەلە كاك ني ۆ چەم نە بىۆالو. ونو ي پراۆيلنو، سچيتايۋت مەستنىە جيتەلي: زاچەم بوروتسيا س پروشلىم؟ ەتو ۆەد پامياتنيك توگو ۆرەمەني ي تومۋ ۆرەمەني. چتوبى پومنيلي. تەم بولەە، راسسۋجدايۋت كازاحسكيە گراجدانە، ستالين بىل نە تولكو زاچيناتەلەم ماسسوۆىح رەپرەسسي. بەز نەگو نەمىسليما پوبەدا سوۆەتسكوگو سويۋزا ناد فاشيزموم ۆو ۆرەميا ۆەليكوي وتەچەستۆەننوي ۆوينى»، - دەلىنگەن.

وسىعان وراي تومەندەگى جاعدايلار تۋرالى ايتقىمىز كەلىپ وتىر:

جاقىندا عانا رەسەيدىڭ «فەرگانا.رۋ» ۆەب-سايتى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى، تۇركىستان قالاسىنىڭ ماڭىنداعى يكان اۋىلىندا قازاق حالقىنا قارسى گەنوتسيدتى ۇيىمداستىرۋشى، كوممۋنيستەردىڭ قانىشەر كوسەمى يوسيف ءستاليننىڭ ەسكەرتكىشى ەمىن-ەركىن تۇرعانى تۋرالى حابارلادى.

ماقالانىڭ اۆتورى: «پوكا ۆ بولشينستۆە پوستسوۆەتسكيح ستران ۆرەميا وت ۆرەمەني رازگورايۋتسيا نەشۋتوچنىە ستراستي پو پوۆودۋ پامياتنيكوۆ ي مونۋمەنتوۆ رازليچنىح ەپوح، ۆ كازاحستانە ك تاكيم پريمەتام پروشلوگو وتنوسياتسيا دوۆولنو سپوكوينو... ۆ 80-ە گودى پروشلوگو ۆەكا پرەدستاۆيتەلي وبلاستنوگو رۋكوۆودستۆا زادۋمالي بىلو ليكۆيديروۆات يزۆايانيە. نو مەستنىە اكساكالى ۆستالي توگدا گوروي ۆ زاششيتۋ «ۆوجديا نارودوۆ»، - دەپ قۋانىشىن جاسىرماي جازادى. ماقالادا: «س تەح پور ستويت يوسيف ۆيسساريونوۆيچ ۆ كازاحسكوم سەلە كاك ني ۆ چەم نە بىۆالو. ونو ي پراۆيلنو، سچيتايۋت مەستنىە جيتەلي: زاچەم بوروتسيا س پروشلىم؟ ەتو ۆەد پامياتنيك توگو ۆرەمەني ي تومۋ ۆرەمەني. چتوبى پومنيلي. تەم بولەە، راسسۋجدايۋت كازاحسكيە گراجدانە، ستالين بىل نە تولكو زاچيناتەلەم ماسسوۆىح رەپرەسسي. بەز نەگو نەمىسليما پوبەدا سوۆەتسكوگو سويۋزا ناد فاشيزموم ۆو ۆرەميا ۆەليكوي وتەچەستۆەننوي ۆوينى»، - دەلىنگەن.

وسىعان وراي تومەندەگى جاعدايلار تۋرالى ايتقىمىز كەلىپ وتىر:

بىرىنشىدەن. يوسيف ستالين - بۇرىنعى كسرو، ونىڭ ىشىندە قازاقستانداعى اشتىق پەن جاپپاي ساياسي قۋعىن-سۇرگىندى ۇيىمداستىرۋشى ادامنىڭ ءبىرى. الاشتىڭ جۇزدەگەن زيالىسى مەن ارداقتىسىن اتۋعا رۇقسات بەرگەن قۇجاتتاردىڭ ءبىرازىندا ءدال وسى قانىشەر ستالين مەن ونىڭ جاقىن سەرىكتەستەرىنىڭ قولى تۇر. تاريحي قۇجاتتار ءستاليننىڭ قازاقستانداعى اشتىق تۋرالى حاباردار بولعانى، حاباردار بولا تۇرا ءبىراز ۋاقىت بويى ۇلت تراگەدياسىنا نەمقۇرايلى قاراپ وتىرعانىن دالەلدەپ وتىر. ياعني ستالين قۇرعان ستاليندىك-كوممۋنيستىك جۇيە قازاق حالقىنىڭ كەم دەگەندە 2,5-3 ميلليون وكىلىنىڭ قىرىلۋىنا، مىڭداعان قانداستارىمىزدىڭ شەتەلگە بوسىپ كەتۋىنە تىكەلەي كىنالى ەكەنى ءبىز ءۇشىن انىق نارسە. بۇنى دەنى ساۋ، ءوزىنىڭ تراگەدياعا تولى تاريحىن دۇرىس دەڭگەيدە مەڭگەرگەن ءاربىر قازاق ازاماتى ەشقاشان ەستەن شىعارمايدى، ەشقاشان كەشىرمەيدى!

ولاي بولاتىن بولسا، قاسيەتتى تۇركىستان ايماعىندا ادامزات تاريحىندا ەشكىم تەڭدەسە الماعان ستالين سياقتى قانىشەر مەن جاۋىز ەسكەرتكىشىنىڭ ەمىن-ەركىن تۇرۋى، قازاقستان ازاماتتارىنىڭ وعان ءتاۋ ەتۋى بارىپ تۇرعان ارسىزدىق، ورەسىزدىك بولىپ تابىلادى. بۇل جاعداي زۇلمات جىلدارىندا قىرىلىپ كەتكەن ميلليونداعان قازاقتاردىڭ ارۋاعىن قورلاۋ، ولاردىڭ ۇرپاقتارىنىڭ ار-نامىسىن تاپتاۋمەن پارا-پار قۇبىلىس.

ءبىزدىڭ تۇسىنىگىمىزدە، قازاقستانداعى ستالين ەسكەرتكىشتەرى - رەسەيدەگى گيتلەردىڭ ەسكەرتكىشتەرى سياقتى جابايى قۇبىلىس. سوندىقتان دا، ءبىز وسى جاعدايدىڭ وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ ءتيىستى بيلىك ورگاندارىنىڭ، وڭتۇستىك ءوڭىرىنىڭ زيالى قاۋىمىنىڭ نازارىنان تىس قالمايدى، الداعى ۋاقىتتا قاندىاۋىز كوممۋنيستتىڭ ەسكەرتكىشى تۇعىرىنان الىنادى دەپ سەنەمىز.

ەكىنشىدەن. ءبىز بۇرىنعى كسرو ەلدەرىندە، اسىرەسە كورشىلەس رەسەيدە ءستالينيزمنىڭ، توتاليتارلىق يدەولوگيانىڭ قايتا جاندانىپ كەلە جاتقانىن كورىپ وتىرمىز. بۇگىنگى كۇنى رەسەيدىڭ كوپتەگەن قالالارى مەن اۋىلدارىندا ءستاليننىڭ ەسكەرتكىشتەرى قايتا اشىلىپ، ونىڭ اتىمەن كوشەلەر قايتا اتالىپ جاتىر. جۋىردا كرەملدىڭ ايتاعىمەن وتكىزىلگەن «يميا روسسي» اتتى تەلەۆيزيالىق كونكۋرستا يوسيف ستالين «رەسەيدىڭ ەڭ كەرەمەت، ەڭ عۇلاما» تۇلعاسى رەتىندە ءبىرىنشى ورىنعا يەلەنۋدەن از-اق قالعانى ءمالىم. ابىروي بولعاندا رەسەي بيلىگى دەر كەزىندە توقتاپ، ءبىرىنشى ورىنعا الەكساندر نەۆسكيدى شىعارىپ ۇلگەردى.

بۇگىنگى كۇنى رەسەي اسكەري دارىنى جوق، ميلليونداعان ادامدى قىرعاننان باسقانى بىلمەگەن ءستاليندى «ۇلى جەڭىس كەمەڭگەرى» دەپ تانىپ، وسىنى باسقا ەلدەردىڭ بارلىعىنا مويىنداتقىسى كەلىپ وتىرعانىن دا بايقاپ وتىرمىز. وسى ماقستاتتا جاقىندا پرەزيدەنت مەدۆەدەۆتىڭ جارلىعىمەن «رەسەي مۇددەسىنە قارسى تاريحتى بۇرمالاۋ ارەكەتتەرىنە تويتارىس بەرۋ» ماقساتىندا ارنايى مەملەكەتتىك كوميسسيا قۇرىلدى. رەسەي دەپۋتاتتارى «ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ناتيجەلەرىن مويىنداماعانى ءۇشىن ايىپپۇل سالۋ نە بولماسا تۇرمەگە قاماۋ» تۋرالى زاڭ جوبالارىن قىزۋ تالقىلاپ جاتىر. وسى كوزقاراستى مويىنداماعان رەسەي جانە شەتەل ازاماتتارى «ورىس اتاۋلىنىڭ جاۋى» اتانىپ جاتىر. وسى كوزقاراستى مويىنداماعان مەملەكەتتەرگە رەسەي اقپاراتتىق، ساياسي جانە ەكونوميكالىق قىسىم جاساپ وتىر.

ءبىزدىڭ ويىمىزشا، وسىنداي يمپەريالىق ساياسات تاۋەلسىز مەملەكەتىمىزدىڭ، جاڭارىپ كەلە جاتقان قازاق ۇلتىنىڭ مۇددەسىنە قايشى كەلەدى. قازاق قوعامى، قازاقتىڭ زيالى قاۋىمى مەن ءباسپاسوزى وسىنداي ارەكەتتەردىڭ بارلىعىنا ءۇزىلدى-كەسىلدى تۇردە قارسى تۇرۋى ءتيىس. ەسەسىنە قازاق قاۋىمى ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىستەر، ۇلتتىق قوزعالىستار، ەكى اشتىق، ەكى سوعىس، قىرىق جىلعا سوزىلعان جاپپاي قۋعىن-سۇرگىن، ءۇش عاسىرلىق وتارلىق ەزگىنىڭ تاريحىن قايتا-قايتا كوتەرە بەرۋى كەرەك. ساياسي تۇرعىدان كوممۋنيستىك يدەولوگيا ءوز باعاسىن الىپ، فاشيزم سياقتى توتاليتارلىق ءىلىم رەتىندە قاراستىرىلۋى قاجەت. بۇل تەك قانا تاريحي قاجەتتىلىك قانا ەمەس، مەملەكەتىمىزدىڭ، ۇلتىمىزدىڭ الداعى مىڭجىلدىقتا ساقتالۋىنىڭ كەپىلى بولماق!

«اباي-ينفورم»