سلوۆو بروديت ۆ ستەپي
چتوب نەچاياننو ۆسترەتيت
مەنيا.
ولجاس سۇلەيمەنوۆ.

اقىن ءسوز ويناتۋدى عانا ەمەس، ءاربiر ءسوزدiڭ iشكi ءمانi مەن تاريحي مازمۇنىن دا بiلۋگە تيiس. تۇيسiگiڭە تiلتانۋ عىلىمىنىڭ تامىرى تىم ارiدە جاتقان سەكiلدi سەزiلەدi. ەسكiدەن قالعان بابىل قىشپاراعىندا «ءتاڭiرiنiڭ قۇپيا ءتورت ەسiمiن اشقان ادام پايعامبار دارەجەسiنە كوتەرiلەدi» دەگەن سوزدەر جازىلىپتى. ءسوز تانۋ - ءتاڭiرi تانۋ، ەجەلگi بابىلدىڭ كەزiندە-اق ءسوزدiڭ جاسالۋ جولدارىنا، ترانستسەندەنتالدىق تۇپكi مانiنە، iشكi ەنەرگيالىق قۋاتىنا نازار اۋدارىلا باستالعاندىعى بايقالادى. ءسوز تاساسىنان ءتاڭiرi سىعالايدى، سونى كورە بiلۋiڭ كەرەك.
بابىل قىشپاراعىنداعى ءتامسiل يوان «Iزگi حابارىنداعى» «باسىندا ءسوز بولدى، ءسوز ءتاڭiرi دە بولدى، ءسوز ءتاڭiرi ەدi» دەپ كەلەتiن انىقتامادان اناعۇرلىم كونە. شىعىس دانالىعى «اقىل - اقىلدان قۋات الادى» دەيدi, بالكiم يوان ساحابانىڭ قۇلاعىنا بابىل ابىزدارىنىڭ رۋحى سىبىرلاعان بولار. گەنەتيكا - ويعا دا ءتان. ويلاردىڭ گەنەتيكالىق دامۋى وسىعان مەڭزەيدi. سەن «جوقتان بار جاسالمايدى، باردان جوق بولمايدى» دەگەن پالسافالىق كاتەگورياعا مىسال كەلتiرە كەتكiڭ كەلەدi.
كەشكi مەزگiل. اعا بولمەسiندە، قالىڭ ءتۇتiننiڭ قۇشاعىندا وتىرسىڭدار. اعاڭ ەكەۋiڭ اراسىندا قازاق حالقىنىڭ تاريحى، ادەبيەتi, ونەرi جايلى پiكiرتالاس اڭگiمە ءجۇرiپ جاتىر.

سلوۆو بروديت ۆ ستەپي
چتوب نەچاياننو ۆسترەتيت
مەنيا.
ولجاس سۇلەيمەنوۆ.

اقىن ءسوز ويناتۋدى عانا ەمەس، ءاربiر ءسوزدiڭ iشكi ءمانi مەن تاريحي مازمۇنىن دا بiلۋگە تيiس. تۇيسiگiڭە تiلتانۋ عىلىمىنىڭ تامىرى تىم ارiدە جاتقان سەكiلدi سەزiلەدi. ەسكiدەن قالعان بابىل قىشپاراعىندا «ءتاڭiرiنiڭ قۇپيا ءتورت ەسiمiن اشقان ادام پايعامبار دارەجەسiنە كوتەرiلەدi» دەگەن سوزدەر جازىلىپتى. ءسوز تانۋ - ءتاڭiرi تانۋ، ەجەلگi بابىلدىڭ كەزiندە-اق ءسوزدiڭ جاسالۋ جولدارىنا، ترانستسەندەنتالدىق تۇپكi مانiنە، iشكi ەنەرگيالىق قۋاتىنا نازار اۋدارىلا باستالعاندىعى بايقالادى. ءسوز تاساسىنان ءتاڭiرi سىعالايدى، سونى كورە بiلۋiڭ كەرەك.
بابىل قىشپاراعىنداعى ءتامسiل يوان «Iزگi حابارىنداعى» «باسىندا ءسوز بولدى، ءسوز ءتاڭiرi دە بولدى، ءسوز ءتاڭiرi ەدi» دەپ كەلەتiن انىقتامادان اناعۇرلىم كونە. شىعىس دانالىعى «اقىل - اقىلدان قۋات الادى» دەيدi, بالكiم يوان ساحابانىڭ قۇلاعىنا بابىل ابىزدارىنىڭ رۋحى سىبىرلاعان بولار. گەنەتيكا - ويعا دا ءتان. ويلاردىڭ گەنەتيكالىق دامۋى وسىعان مەڭزەيدi. سەن «جوقتان بار جاسالمايدى، باردان جوق بولمايدى» دەگەن پالسافالىق كاتەگورياعا مىسال كەلتiرە كەتكiڭ كەلەدi.
كەشكi مەزگiل. اعا بولمەسiندە، قالىڭ ءتۇتiننiڭ قۇشاعىندا وتىرسىڭدار. اعاڭ ەكەۋiڭ اراسىندا قازاق حالقىنىڭ تاريحى، ادەبيەتi, ونەرi جايلى پiكiرتالاس اڭگiمە ءجۇرiپ جاتىر.
اعا ءسوزi: «شۋمەر-ناما» كiمگە كەرەك؟ ۇمىتىلعان تۇنەك ۋاقىتتى قازبالاعانشا، كوز جەتەر جەردi باعامدايىق تا». اعا قۇمىق مۇرات ءاجiنiڭ «دەشتi قىپشاق دالاسىنىڭ جۋسا-نى» كiتابىن «ازيا»-دان جوعارى قويادى. ويتكەنi ونداعى دەرەكتەر جاقىن، تانىس، تۇسiنiكتi. ەۋروپاعا كرەستi الىپ بارعان بiزدەر - كوشپەلi تاڭiرشiلدەر ەكەنبiز. ويتكەنi, كرەست+ھاش تاڭباسى ءتاڭiرi دiنiنiڭ باس اتريبۋتى بولعان. جاسىراتىنى جوق، كiتاپتىڭ ءون بويى تۇركiشiلiكپەن سۋعارىلعان. قۇنارلى توپىراق. بابالارىڭ ءۇشiن ۇيالماۋعا بولادى. ال ءوزiڭ ءۇشiن شە؟..
ساعان قىزاراقتاۋعا تۋرا كەلەدi. وسى قۇنارلى توپىراقتىڭ استىندا شۋمەر وركەنيەتi جاتقاندىعىن تۇيسiگiڭ تۇيسiنەدi. سوزدەر مازالايدى. شاماسى اعا جان قينالعاندا اۋزىڭا الساڭ، رۋحىڭدى قۇدiرەتتەندiرiپ جiبەرەر ارۋاق ءسوزiنiڭ iشكi مازمۇنىن بiلمەيتiن بولار. سەزiم سانا قۇلاعىنا شۋمەر مەن تۇركiنiڭ تامىرى بiر دەپ سىبىرلايدى. بولماسا «شۋمەر-ناماداعى» مىنا سوزدەردi قالاي تۇسiندiرۋگە بولادى: «شۋمەرلەر قايتىس بولعان ادامدارىن حريستيان ءراسiمi بويىنشا جەرلەپ، باسىنا دiن سيمۆولى - اشاماي قويسا، (تاعى دا ەسكە تۇسiرەيiك، مۇرات اجiدەگi كوشپەلi قىپشاقتار سىيىنعان كوك ءتاڭiرi سەنiمiنiڭ باس اتريبۋتى دا وسى اشاماي - كرەست+ھاش تاڭباسى) بۇل دا كەزدەيسوقتىق پا؟» (ولجاس سۇلەيمەنوۆ. «ازيا». الماتى، 1992 ج. 184-ب.) تۇركi كوك ءتاڭiرi شۋمەر توپىراعىنان تاعى دا بوي كوتەردi. ءتورت قىرى تەڭ ھاش - كرەست تۋرالى ادام جادى ۇمىتقانىمەن ءسوز تiركەستەرi ۇمىتا الماپتى. قازاق شالى وڭاشادا «ءتورت قۇبىلاسى تۇگەل كiم بار دەيسiڭ؟» دەپ كۇرسiنەدi. ونىڭ ترانستسەندەنتالدىق تۇسiنiگiندە ءتورت قۇبىلاسى تەڭ ءتاڭiرi عانا. ھاش-اشاماي قىرى، بوياۋى قانىق، مەتافوراعا بەيiم تۇركi تiلiندە قۇبىلاعا اينالعان. مەتافورا - اقىندار تiلi.
«دەشتi قىپشاق دالاسىنىڭ جۋسانى» دا شۋمەرگە مەڭزەپ تۇرسا، تۇركi ءتاڭiرiنiڭ تامىرى شىنىمەن-اق تەرەڭدە بولعانى. قالاي دەگەنمەن دە «شۋمەر-نامادا» بiر عانا ابزاتسقا، ونىڭ وزiندە دە سۇراۋلى سويلەمگە سىعىمدالعان وي «دەشتi قىپشاق دالاسىنىڭ جۋسانىن» دا كiتاپتىڭ بۇكiل ءون-بويىنا جايىلا، جارىق نۇر ءتۇسiرiپ جاتقاندىعى انىق. «ازيا» - دا ساۋالعا نەگە تاپ سول ارادا جاۋاپ بەرiلمەدi? بۇل ءوز الدىنا بولەك اڭگiمە.
كيiز ءۇي كيەسi, ونىڭ ەمدiك قاسيەتi تۋرالى مەديتسينا ماماندارى دا تاماشا پiكiر ايتادى. ءتورت بۇرىشتى ۇيدەن گورi, فورماسى دوڭگەلەك، توبەسi كۇمبەز تارiزدەس ءۇي ادام پسيحولوگياسىنا اناعۇرلىم جايلى اسەر ەتەتiن كورiنەدi. مەديتسينادا مۇنداي ۇيدە عارىشتىق ەنەرگيا جاقسى ۇيىسادى، iشiندە جاتىپ تىنىعۋ جۇيكە اۋرۋلارىنا بiردەن-بiر ەم دەگەن دە تۇجىرىم بار.
بارiنە ءتاڭiرi سەبەپكەر.
قازىعۇرت قۇشاعىندا كوك ءتاڭiرiنiڭ جەر بەتiندەگi ەڭ ۇلكەن ەن-تاڭباسى جاتسا، ول وسى ءوڭiردiڭ قاسيەتتiلiگiنەن بولار.
قازىعۇرت توپونيمiنiڭ بويىنداعى تۇركi قاز-تاۋى مەن شۋمەر قۇر - تاۋى دا بiر قويدىڭ ەگiز قوزىسىنداي كورشi جاتقاندىعى تۋرالى جازعانسىڭ-دى. («قازىعۇرت - تاۋلاردىڭ تاۋى». «پاراسات»، № 3, 1996 ج.) سوندا ءسوز اراسىندا ءتاڭiرi ارەكەتi بايقالاتىن جەردە ءاردايىم تاۋ سۇلباسى بوي كوتەرەتiندiگi, «دالانىڭ داڭقىن شىعارۋ ءۇشiن تاۋلاردىڭ قۇپياسىن اشىۋ كەرەكتiگi» ايتىلعان بولاتىن. تۇيسiگiڭدە مىسىر پيراميدالارى كيiز ءۇيدiڭ پەرعاۋىندىق ۇلكەيتپە، اسiرە كوشiرمەسi ەمەس پە ەكەن دەگەن وي تاعى دا iز تاستايدى. دالادا الىپ پيراميدالاردىڭ كەزدەسپەۋi, بالكiم، ءاربiر كوشپەلiنiڭ ءوز كيiز ءۇيi - ءتاڭiرi قۇتقاناسى بولعاندىعىنان شىعار. كوشپەلi ءتاڭiرiسi تiرiسiندە شاڭىراق - قىش تاڭبا بەينەسiندە توبەسiندە بولسا، ولگەندە وزiمەن بiرگە. جەر بەتiندە تاڭiرiگە شۋمەردەي تابىنىپ، تۇركiلەردەي قۇرمەت كورسەتكەن حالىق جوق. وسى ارادا ەجەلگi سانسكريت تiلiندە «تاۋ» ءسوزi ءتاڭiرi ماعىناسىن بiلدiرگەندiگiن تاعى دا ەسكە الا كەتكەننiڭ ارتىقتىعى بولماس. ءتاڭiرiشiل كوشپەلiلەر دە شۋمەرلiك بابالارىنداي (بۇل تۋرالى شۋمەر-اك¬كادتىڭ «گيلگامەش» ەپوسىندا جاقسى باياندالعان) قاسيەتتi تاۋلارعا تابىندى، كيە تۇتتى. كوشپەلi تۇركiلەردiڭ ۇرپاعى قازاقتار حح عاسىردىڭ سوڭىندا دا قازىعۇرتتى سۋ توپانى، نۇح پايعامباردىڭ ەسiمiمەن بايلانىستىرا اڭگiمەلەيتiنiن وسىلاي تۇسiندiرۋگە بولادى. دەمەك سول بiر كونەكوز باعزى كەزدەردiڭ وزiندە-اق توپان سۋ جايلى «تاۋراتتاعى» اڭىز قوسوزەن ارالىعىنداعى ەلدەردە عانا ەمەس، سەن دۇنيەگە كەلگەن كۇنi ىستىق وڭiردە دە بەلگiلi بولعان دەپ توپشىلاۋعا بولادى. بالكiم ول اڭىزدى بۇل وڭiرگە تۇركiلەرمەن تiلi, دiلi تامىرلاس، مۇمكiن دiنi دە بiر شۋمەرلەر اكەلگەن بولار. سوندا شۋمەر بەيiتiنiڭ باسىنداعى قىش تاڭبا-كرەست كوشپەلiلەردە تiرشiلiك ۇيىتقىسى شاڭىراق توبەسiنە كوتەرiلiپ كەتكەندiگiن قالاي تۇسiندiرۋگە بولادى؟
بۇل ساۋالعا بىلاي جاۋاپ بەرۋگە بولاتىن سىندى. كوشپەلiلەر ءاردايىم كوشiپ-قونىپ، قونىس جاڭعىرتىپ وتىرۋعا تيiس بولدى. تiرشiلiك وسىنى تالاپ ەتەتiن. ياعني، باعزى تۇركiلەردiڭ وتىرىقشىلانىپ، بابا قورىم باسىندا ۇزاق قالىپ قويۋى مۇمكiن ەمەس-تi. سوندىقتان ءتاڭiرi دiنiنiڭ ولiلەردi قاستەرلەۋ iسپەتتi بiر تارماعىن مىقتاپ ۇستاندى دا ء(ولi ريزا بولماي تiرi بايىمايدى دەگەن قاعيدا جانە ارۋاقتى كيە تۇتۋ), شاڭىراق-ءتاڭiرiن توبەسiنە كوتەرiپ، كوشiپ كەتە بار-دى. دالالىقتىڭ پسيحولوگياسىن جاقسى تۇسiنەتiن ادامعا ماسەلەنiڭ وسىلاي وپ-وڭاي وڭتايلى شەشiلگەندiگi اپ-انىق.
بابىل ابىزدارىنىڭ سوزگە دەگەن جاۋاپكەرشiلiگi تۇركiلiك ارiپتەستەرiنە دە جات بولماعان سەكiلدi. ونى مىنا بiر ءسوزدiڭ جاسالۋ جولى راستايدى: كوشپەلiلەر جەر ءۇشiن ەمەس، قورىم ءۇشiن ءاردايىم سوعىسۋعا، قىرقىسۋعا دايار. مۇنى ولاردىڭ تاريحى تالاي رەت دالەلدەپ بەردi. ولار جاۋعا ارۋاقتاپ شابادى. كوشپەلi تۇسiنiگiندە ارۋاھ - ولiلەر كيەسi, قاسيەتتi رۋح. ارۋاقتى ءۇندi مانتراسىمەن (ۆەدا iلiمiندەگi ادامدى تاڭiرiمەن بايلانىستىرار كيەلi تiركەس) سالىستىرۋعا بولادى. ايتسە دە كوشپەلiلەر مانتراسىندا تاقۋالىقتان گورi جاۋىنگەرلiك رۋح باسىم. ول ەڭسەسi تۇسكەن ساربازدى ءاپ-ساتتە قۇدiرەتتەندiرiپ جiبەرە الادى. قازاق اڭىزدارىندا ارۋاقتاپ جاۋعا شاپقان باتىردىڭ بiر ءوزi قىرىق ادامنىڭ قۋاتىنا پاراپار سۇراپىل كۇش يەسi بولىپ كەتكەندiگi جايلى جيi ايتىلادى.
اڭىزعا اڭىز نەمەسە ابىزدىڭ كوزiمەن قاراۋ كەرەك. سوندا عانا ول قۇپياسىن اشپاق. تiلتانۋ ماماندارى تاس سىنالاردا، قىشپاراق بەتتەرiندە ساقتالىنىپ قالعان جازبالاردى ماعىناسىن اشۋ ءۇشiن وڭنان سولعا، سولدان وڭعا قاراتا وقىپ الەك بولىپ جاتادى. «ارۋاھ» ءسوزiن وقۋدا دا وسىن اۋرەلەنiپ كورۋ كەرەك سەكiلدi. وسى تۇرىسىندا ول ەكi تۇبiردەن، تەڭ دارەجەلi «ار» جانە «رۋحتان» تۇرادى. ار-رۋھ. ار دا، رۋح تا قازاق تiلiندە بار كونەكوز سوزدەر. جەكە تۇرىپ تا دەربەس ماعىناعا يە. ەكەۋi دە ادام بولمىسىنا قاتىستى. قازاق ارمان-مۇراتىنا ادال، وزگەنiڭ الا جiبiن اتتاماعان ادامدى ارى تازا، تاعدىر تالقىسىنا قانشا تۇسسە دە قاجىماعان قايسار جاندى «رۋحى مىقتى» دەپ دارiپتەيدi. ار-رۋح - ءسۇيسiنiس بەلگiسi. كوشپەلi تۇركiلەر بۇل سوزدەردi قايدان الدى؟
وسى ارادا مىناداي تاڭدانىسىمىزدى جاسىرا المايمىز. كوك ءتاڭiرi ابىزدارى قيالى جۇيرiك تiل ماماندارى بولعان سىندى. شاماسى، ولار ءسوز جاساۋ ونەرiنiڭ بارلىق قۇيتىرقىسىن مەڭگەرگەن سۇڭعىلا جاندار بولعان بولسا كەرەك. جاسىراتىن نەسi بار، بۇل جاعىنان ولار جاساعان سوزدەر قىلىقتى قىز سەكiلدi قىرىق قۇبىلا نۇر شاشادى. كونەكوز شۋمەر مەن ەجەلگi تۇركi تاڭبا جازۋىنىڭ (بۇل جازۋلاردىڭ بولعاندىعىنا كۇمان جوق) ۇقساستىعى دا ءسوز جاساۋ ونەرiندە از رول ويناماعانى بايقالادى. بارiنە وڭنان سولعا نەمەسە سولدان وڭعا قاراي وقۋ كiنالi. بiز سياقتى ەمەس، تۇركi ابىزى شۋمەر تiلiن جاقسى مەڭگەرگەنi سەزiلiپ تۇر. قالاي دەگەنمەن دە تۇركi الەمiندە ءسوز جاساۋ ونەرiنە قاتتى كوڭiل بولiنگەنi انىق. وعان، بالكiم، تۇركi تiلiنiڭ ورالىمدىلىعى دا سەبەپكەر بولار شىعار. بولماسا مىنا قىزىقتى قالاي تۇسiندiرۋگە بولادى. ار-رۋحتى وڭنان سولعا قاراي وقىساڭىز، كوشپەلiلەردiڭ تاعى دا بiر اسكەري ۇرانى «حۋررا» شىقپاق. بۇگiنگi ورىستار بiزدەن الدى دەپ داۋرىعىپ جۇرگەن قاھارلى ۋرانىڭ ءتۇپ اتاسى. حۋررالاپ ءجۇرiپ تاعى دا قوسوزەن ارالىعىن، بابىل، شۋمەر-اككاد، مىسىر وركەنيەتتەرiن جاۋلاپ العانىمىزدى سەزبەي قالامىز. كوشپەلi جاۋىنگەرiنiڭ جۇيرiك سايگۇلiگi ەۆفراتتان سۋ iشiپ، نiل جاعاسىندا تاعى دا تۇياق تارپىپ تۇر. حۋررا - ەجەلگi مىسىر ءتاڭiرi. ولار ونى كورشiلەس مادەنيەتتەردiڭ امەڭگەرلiك زاڭىمەن شۋمەرلەردەن العان. سول حۋر تۇركi تiلiندە تەرiس جازۋدى تەرiس وقۋدىڭ ناتيجەسiندە رۋحقا اينالسا كەرەك. حۋر-رۋح. ءسوز جاساۋدا تابيعي تەپە-تەڭدiك، عىلىمي جۇيە ساقتالىنعان. مۇسىلمانداردىڭ جۇماق باعىندا جۇرەتiن حور قىزدارىن وسى مىسىرلىق تاڭiرگە قاتىستى ءاف-سانالىق كەيiپكەرلەر دەپ توپشىلاۋعا دا بولارداي. حۋر-حور-گور-قۇر-تاۋ ءسوزi باستاپقى شۋمەر-اككادتىق نۇسقاسىندا دا تاڭiرiلiك ءمان-سيپاتقا يە. وسى بiر ءسوز جاسالىمىنا زەردەلەپ ۇڭiلە وتىرىپ، بiز تاريح ءۇشiن اتام زاماندا ءولiپ قالعان ءتاڭiرiنiڭ تۇركi جان دۇنيەسiندە ءالi كۇنگە تiرi ەكەندiگiن، ول ونى ولiلەرمەن بايلانىستىرا ەسكە الىپ كەلە جاتقاندىعىن بايقايمىز. قۇلاققا شولاق مىلتىقتىڭ گۇرسiلiندەي قازاقى «ۇر» ۇرانى كەلەدi. قىزىق. بۇيرىق رايداعى ەگiستiك بiر كەزدەرi ترانستسەندەنتالدىق قۇدiرەتi بار زات ەسiم بولعان. بۇگiنگi تiل ماماندارىنا ۇلتتىق تiلiمiزدiڭ سوزدiك قورىن ءسوز تاپتارىنا ءبولiپ توپتاعاندا تىم اباي بولۋ كەرەك سياقتى. كوشپەلiلەر جاۋعا شۋمەر ءتاڭiرiنiڭ ەسiمiن ۇرانداپ شاباتىنىن بiلمەگەنi سياقتى، تiل مامانى دا ەتiستiكتiڭ تاساسىنان ءتاڭiرiنiڭ ءوزi سىناي قاراپ تۇرعانىن بايقاماي قالۋى ابدەن ىقتيمال دۇنيە عوي. ال، سەنiڭ بابىل ابىزدارىنىڭ اماناتىنا ادال بولعىڭ كەلەدi. ءيا، كوشپەلi باتىرىنىڭ ارۋاقتاپ شاپقاندا نەگە ارقالانىپ كەتەتiندiگi ەندi قۇپيا ەمەس. ويتكەنi ونىڭ كەۋدەسiندە دە، تiلiندە دە حۋر - ءتاڭiرi - رۋح تۇر. ەندi بiرiنشi ياكي ەكiنشi را-ار بۋىنىنا كوشەيiك. «را» ەسكi سانسكريت تiلiندە نۇر دەگەن ماعىنان بiلدiرەدi. كونە مىسىردا كۇن قۇدايىنىڭ رەتiندە ءمالiم. (مىسىرلىق نۇسقالىق دا ۇمىتپاعان ءجون. ءسوز جاساۋ تاريحىن زەردەلەگەندە قۇپيالاردى اشۋعا بۇل نۇسقانىڭ مۇمكiنشiلiكتەرi مول-اق) سونىمەن بiرگە نۇرلى سانا، باستاپقى نۇر، ءتاڭiرiنiڭ ءوزi ادام كەۋدەسiنە قۇيعان ساۋلە دەگەن سىندى سينونيمدiك قاتارداعى ماندەرگە يە (حارە كريشنا مانتراسىنىڭ اۋدارماسىنا قاراڭىز), كوك ءتاڭiرiشiل تۇركiلەر «را» بۋىنىنىڭ ماعىناسىن بiلiپ پايدالاندى ما دەگەندە، «ار»-دى كۋاگە تارتۋعا بولاتىن سەكiلدi.
جازىلماعان ءتۇز زاڭى بويىنشا دالالىقتاردا اردان اتتاماۋ - ءتاڭiرi قاعيداسىنا قايشى كەلمەۋ ۇعىمىن بەرەدi. ياعني، كونە را، ءھام بۇگiنگi ار ءمانi, ماعىناسى جاعىنان كورشiلەس، تامىرلاس سوزدەر. ر-ا-ر. تاعى دا تەپە-تەڭدiك. تاڭiرiگە تابىنعان تۇركiلەردiڭ ارۋاھتى دا نەگە سونشالىق قۇرمەتتەيتiنiن ءار ءتۇرلi الiپبيدەگi جازۋدى وقۋداعى قايشىلىق، ءسوز جاساۋ ونەرiنە عانا ءتان قۇيتىرقى ءادiس وسىلاي شەشەدi.
ءتاڭiرi تاڭباسى ۋاقىت وتە كەلە كيiز ءۇي توبەسiندەگi شاڭىراققا اينالعان. ءتاڭiرiنiڭ قۇپيا بiر ەسiمi جاۋىنگەرلiك ۇران بولىپ جاھان جاڭعىرتادى. سەن ءتاڭiرiنiڭ قۇپيا ءتورت ەسiمiن اشقان جان پايعامبار دارەجەسiنە كوتەرiلەدi دەگەن بابىل ابىز-جازباسىنىڭ اقيقاتتىعىنا سەنەسiڭ. ءسوز - ءتاڭiرiنiڭ جانارى. جانار الداماق ەمەس.
ءسوز سوڭىندا ءسوز جاساۋ ماشىعىندا ءتاڭiرiنiڭ وزiمەن ونەر تالاستىرۋعا تالپىنعان جانە ول تالابى ءساتسiز دە بولماعان تۇركi ابىز-تiلتانۋشىلارىنا، ءاربiر كيiز ءۇيدi ءتاڭiرiنiڭ قۇتقاناسىنا اينالدىرعان تۇركi شەبەرلەرiنە باس يiپ، تاعزىم ەتەسiڭ. تۇركi تiلiنiڭ داڭقى ارتا بەرسiن!
1997 جىل،  ءساۋiر ايى.

(جالعاسى بار)

"اباي-اقپارات"