ەرمەك ساحاريا. الماتىدان اياعىڭدى تارت، جيرينوۆسكي!
دانا اتام قازاق: «ەڭكەي-گەنگە ەڭكەي، شالقايعانعا شالقاي» دەپ بوسقا ايتپا-عان. بىراق جيرينوۆسكيگە وسىنداي مىنەز كورسەتپەي كەلەمىز. قازاقتىڭ جەرىندە تۋىپ، قازاق جەرىنىڭ سۋىن ءىشىپ، اۋاسىن جۇتقان اتىشۋلى ۆلاديمير جيرينوۆسكي - ءدال سونداي جۇرگەن جەرىنە ءشوپ شىقپايتىن ناعىز كوكسوققان جاننىڭ ءبىرى. ول ءوزى سۋىن ىشكەن قۇدىعىنا تۇكىرىپ، ءبىر كەزدەرى: «قازاقستاننىڭ سولتۇستىك وبلىستارى - رەسەيدىكى، ولار كەزىندە ابايسىزدا قازاقستاننىڭ قاراماعىنا ءوتىپ كەتكەن»،- دەپ ساندىراقتاعان «ساۋەگەي» قانداسى الەكساندر سولجەنيتسىننىڭ سويىلىن سوققان بولاتىن. ەندى كەلىپ سول ۆلاديمير جيرينوۆسكي بەتى بۇلك ەتپەستەن ەلىمىزدىڭ وڭتۇستىك استاناسى الماتى قالاسىنا كەلمەك كورىنەدى. ەگەر بۇل قاۋەسەت راس بولسا، ۆولوديا جاي ەمەس، ءبىزدىڭ ەلدە ءوز مۇراجايىن اشۋعا كەلە جاتىر دەسەدى. تاريحي وتانى رەسەيگە كوشكەنگە دەيىن ول ءوزى تۇرعان الماتىداعى پاتەرىن قازىرگى قوجايىننان ساتىپ الىپ، مۇراجاي جاساماق ەكەن. قازاق دەسە ۇستىندەگى بار تۇگى تىكىرەيىپ، جىنى قوزىپ كەتەتىن لدپر كوسەمى جيرينوۆسكي وسىلايشا الاتاۋدىڭ ءدال توسىندە ءوزىنىڭ مۇراجايىن اشىپ، جونىنان تاسپا ءتى-ءلىپ جاتسا مىڭق ەتپەيتىن «جۋاس تا مومىن قازاقتى» تاعى ءبىر رەت مۇقاتىپ، ارىنا ءتيۋدى ماقسات تۇتقان سىڭايلى. بۇعان جانى كۇيگەن ارلى ازامات، ساياساتتانۋشى دوس كوشىم: «ءبىز بۇرىندارى ەلىمىزدەگى ورىس ۇلتشىلدارىمەن ايتىسىپ-تارتىسىپ، ءتىپتى ولاردىڭ تۋلارىن وتقا جاعۋعا دەيىن بارعانبىز.
دانا اتام قازاق: «ەڭكەي-گەنگە ەڭكەي، شالقايعانعا شالقاي» دەپ بوسقا ايتپا-عان. بىراق جيرينوۆسكيگە وسىنداي مىنەز كورسەتپەي كەلەمىز. قازاقتىڭ جەرىندە تۋىپ، قازاق جەرىنىڭ سۋىن ءىشىپ، اۋاسىن جۇتقان اتىشۋلى ۆلاديمير جيرينوۆسكي - ءدال سونداي جۇرگەن جەرىنە ءشوپ شىقپايتىن ناعىز كوكسوققان جاننىڭ ءبىرى. ول ءوزى سۋىن ىشكەن قۇدىعىنا تۇكىرىپ، ءبىر كەزدەرى: «قازاقستاننىڭ سولتۇستىك وبلىستارى - رەسەيدىكى، ولار كەزىندە ابايسىزدا قازاقستاننىڭ قاراماعىنا ءوتىپ كەتكەن»،- دەپ ساندىراقتاعان «ساۋەگەي» قانداسى الەكساندر سولجەنيتسىننىڭ سويىلىن سوققان بولاتىن. ەندى كەلىپ سول ۆلاديمير جيرينوۆسكي بەتى بۇلك ەتپەستەن ەلىمىزدىڭ وڭتۇستىك استاناسى الماتى قالاسىنا كەلمەك كورىنەدى. ەگەر بۇل قاۋەسەت راس بولسا، ۆولوديا جاي ەمەس، ءبىزدىڭ ەلدە ءوز مۇراجايىن اشۋعا كەلە جاتىر دەسەدى. تاريحي وتانى رەسەيگە كوشكەنگە دەيىن ول ءوزى تۇرعان الماتىداعى پاتەرىن قازىرگى قوجايىننان ساتىپ الىپ، مۇراجاي جاساماق ەكەن. قازاق دەسە ۇستىندەگى بار تۇگى تىكىرەيىپ، جىنى قوزىپ كەتەتىن لدپر كوسەمى جيرينوۆسكي وسىلايشا الاتاۋدىڭ ءدال توسىندە ءوزىنىڭ مۇراجايىن اشىپ، جونىنان تاسپا ءتى-ءلىپ جاتسا مىڭق ەتپەيتىن «جۋاس تا مومىن قازاقتى» تاعى ءبىر رەت مۇقاتىپ، ارىنا ءتيۋدى ماقسات تۇتقان سىڭايلى. بۇعان جانى كۇيگەن ارلى ازامات، ساياساتتانۋشى دوس كوشىم: «ءبىز بۇرىندارى ەلىمىزدەگى ورىس ۇلتشىلدارىمەن ايتىسىپ-تارتىسىپ، ءتىپتى ولاردىڭ تۋلارىن وتقا جاعۋعا دەيىن بارعانبىز. قازىرگى تاڭدا قازاقتىڭ سانى رەسپۋبليكا بويىنشا 65 پايىزدان اسىپ وتىرعاندا،جيرينوۆسكي سياقتى ءبىرلى-جارىم شوۆينيستىك پيعىلداعى ورىس ۇلتتى تۇلعالاردىڭ مۇنداي ۇساق تىرلىكتەرىن كوزگە ىلمەي،«يت ۇرەدى، كەرۋەن كوشەدى» دەپ قويا سالۋعا بولار ەدى. دەگەنمەن، بىزدە مۇنداي ۇلتتىڭ نامىسىنا تيەتىن ىستەرگە كەلگەندە بيلىك العا قوعامدىق ۇيىمداردى يتەرىپ سالىپ، وزدەرى مىرس-مىرس ەتىپ ميىعىنان كۇلىپ، تۇك بولماعانداي قاراپ وتىرادى. جيرينوۆسكي رەسەيدەگى كوپ قوعام قايراتكەرلەرىنىڭ ءبىرى بولسا، وعان سونشالىق الاڭداۋشىلىق ءبىلدىرۋدىڭ قاجەتى بولماس ەدى. شىن مانىندە ول - ىستەگەن ءىسى مەن ايتقان ءسوزىن ەلەۋسىز قالدىرۋعا بولمايتىن دۋما توراعاسىنىڭ ورىنباسارى، پارتيا جەتەكشىسى بولىپ وتىرعان رەسمي تۇلعا. سول تۇلعانىڭ اۋزىنا اق يت كىرىپ، كوك يت شىعىپ، ءبىزدىڭ ەلىمىز بەن ۇلتىمىز تۋرالى ايتپاعان لاس ءسوزى جوق. ول ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىزدى كوزگە ىلمەگەنىمەن قويماي، ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىن دە مويىندامايدى. ەندەشە، ونىڭ تابانى قازاق توپىراعىنا تيمەۋى كەرەك، ءبىزدىڭ بيلىك ونىڭ قازاقستانعا كەلۋىنە تىيىم سالۋى قاجەت. بۇل ىسپەن قاراپايىم حالىق ەمەس، مەملەكەتتىك ورگاندار اينالىسۋى ءتيىس»، - دەيدى. ساياساتكەر سوزىنە بويىندا ۇلتتىق قانى بار بارشا قازاق جۇرتىنىڭ قوسىلارى ءسوزسىز.
«قازاقستان - زامان» گازەتى