نۇرعالي ءجۇسىپباي. بىلىقستان: تولەرانتتىلىق پەن ترانسپارەنتتىلىك
ماقلۇقات وكىلدەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلاتىن بالىقتار ءۇشىن ويلانۋ - ءتاڭىردىڭ قاتاڭ تىيىمىنداي.
ءتىپتى ءۇن شىعارۋدىڭ ءوزى ولارعا ۇمىت بولعان كونە اڭىزداي جات قاسيەت، جات مىنەز.
كىم ءبىلسىن، بالكىم، وزدەرى وسىعان لايىق بولعاندىقتان ويلانباي كۇن كەشۋدى ماڭدايلارىنا سور قىلىپ جازعان دا شىعار.
بىزدەن ايىرماشىلعى دا، بىزبەن ۇقساستىعى دا وسىندا.
«باس» دەپ اتالاتىن اعزا ولارعا ويلانۋ ءۇشىن ەمەس، ءۇن شىعارماسا دا، جەم جەگەندە جالماڭدايتىن اۋىزدى ارقالاپ، بۇلاڭداعان قۇيرىعىن دەنەسىمەن بىرگە الىپ ءجۇرۋ ءۇشىن عانا قاجەت. ال اۋىزدارى بولسا، تىم قۇرىعاندا، ومىرىندە ءبىر رەت بولسا دا، ءۇنىن شىعارۋ ءۇشىن ەمەس، كەرىسىنشە، دىمىن شىعارماۋ ءۇشىن قاجەت...
اۋىزدىڭ قىزمەتى - ەگەسىنىڭ بەرگەنىن جەپ، قارىنىن قامپيتۋ; ومىرلىك ءۋازيپاسى - ەگەلەرى ەرىككەندە ءۇنسىز ەرمەك بولۋ عانا...
ويلاندىراتىنى، سىرت كوزگە بالىقتار، دالىرەك ايتساق، اكۆاريۋم بالىقتارى وزدەرىنىڭ وسىنداي ءۇنسىز تىرشىلىكتەرىنە دە، وزدەرىن كەز كەلگەن ساتتە ساتىپ جىبەرە سالاتىن ەگەلەرىنىڭ وپاسىزدىعى مەن ساتقىندىعىنا دا ءدان ريزا سەكىلدەنەدى. بەيشارالىقتان بولسا كەرەك...
ماقلۇقات وكىلدەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلاتىن بالىقتار ءۇشىن ويلانۋ - ءتاڭىردىڭ قاتاڭ تىيىمىنداي.
ءتىپتى ءۇن شىعارۋدىڭ ءوزى ولارعا ۇمىت بولعان كونە اڭىزداي جات قاسيەت، جات مىنەز.
كىم ءبىلسىن، بالكىم، وزدەرى وسىعان لايىق بولعاندىقتان ويلانباي كۇن كەشۋدى ماڭدايلارىنا سور قىلىپ جازعان دا شىعار.
بىزدەن ايىرماشىلعى دا، بىزبەن ۇقساستىعى دا وسىندا.
«باس» دەپ اتالاتىن اعزا ولارعا ويلانۋ ءۇشىن ەمەس، ءۇن شىعارماسا دا، جەم جەگەندە جالماڭدايتىن اۋىزدى ارقالاپ، بۇلاڭداعان قۇيرىعىن دەنەسىمەن بىرگە الىپ ءجۇرۋ ءۇشىن عانا قاجەت. ال اۋىزدارى بولسا، تىم قۇرىعاندا، ومىرىندە ءبىر رەت بولسا دا، ءۇنىن شىعارۋ ءۇشىن ەمەس، كەرىسىنشە، دىمىن شىعارماۋ ءۇشىن قاجەت...
اۋىزدىڭ قىزمەتى - ەگەسىنىڭ بەرگەنىن جەپ، قارىنىن قامپيتۋ; ومىرلىك ءۋازيپاسى - ەگەلەرى ەرىككەندە ءۇنسىز ەرمەك بولۋ عانا...
ويلاندىراتىنى، سىرت كوزگە بالىقتار، دالىرەك ايتساق، اكۆاريۋم بالىقتارى وزدەرىنىڭ وسىنداي ءۇنسىز تىرشىلىكتەرىنە دە، وزدەرىن كەز كەلگەن ساتتە ساتىپ جىبەرە سالاتىن ەگەلەرىنىڭ وپاسىزدىعى مەن ساتقىندىعىنا دا ءدان ريزا سەكىلدەنەدى. بەيشارالىقتان بولسا كەرەك...
بالىقتاردىڭ ەركىندىك كوكجيەگى وزدەرى مەكەندەيتىن اكۆاريۋمنىڭ كولەمىمەن، تەرەڭدىگىمەن ولشەنەدى. بالىق باقىتىنىڭ شارىقتاۋ شەگى - كەيدە ساتقىن دا وپاسىز، كەيدە جومارت بولىپ كورىنەتىن ەگەلەرىنىڭ كوڭىل-كۇيىنە قاراي ەكى-ءۇش رەت بەرگەن جەمىن ءبىر-بىرىنەن قىزعانا، سۋ بەتىنەن شۇپىرلەتىپ الىپ، ءۇنسىز جۇتۋ ءساتى; پىسىقتاۋ، قۋلاۋلارىنىڭ ىلگەنىن سۋ تۇبىنە زۋلاي بارىپ قىلعىتىپ جىبەرۋ كەزى عانا. وسىمەن بالىقتىق باقىت، ەركىندىك بىتەدى. ىلگەندەر ءبىر-بىرىمەن ىلىگە ويناپ، اش قالعاندار سورلاپ ەگەلەرىنىڭ ەندىگى كەلۋىن ماقۇلىقتىق تولەرانتتىلىقپەن كۇتۋمەن بولادى...
ەگەلەرىنىڭ اكۆاريۋم «حالقىنا» جەم بەرۋى - تاتۋ-ءتاتتى ءومىر ءسۇرىپ كەلە جاتقان بارشا بالىق وكىلدەرى ءۇشىن اسا ءىرى قوعامدىق قۇبىلىس، بەرەكەتتى ناۋقان، كەرەمەت جاڭالىق بولعاندىقتان، كۇللى بالىق قاۋىمى كوللەكتيۆتى تۇردە بەتكەيگە جينالادى دا قۋانىش، باقىت ءساتىنىڭ نۇرى جارق ەتىپ قايتا تۋادى. بىراق، نەگە ەكەنى بەلگىسىز، اكۆاريۋم پايدا بولىپ، ءبىر كەزدەرى مۇحيتتا ەركىن ءومىر سۇرگەن كوك بالىقتىڭ ۇرپاقتارى قول بالىققا اينالعالى بۇل نۇرمەن نۇرلانۋ ءناسىبى ىلعي دا ەڭ جاعىمپاز پىسىقتاردىڭ باعى بولىپ كەلەدى...
سوندىقتان بولار، قارىندارى قامپيعان بارلىق پىسىقتار ەگەلەرىنە ەرەكشە تابىنادى، ال پىسىقتاردىڭ ەڭ پىسىعى، جاعىمپازدارىنىڭ ەڭ جاعىمپازى كوبىرەك جەم بەرسە دەگەن پيعىلمەن بەرەگەن قولىن سۇيەرمەن بولىپ دال بولاتىندىعى سونشالىق، كەيدە، ءوزىن-ءوزى ۇستاي الماي سۋ بەتىنەن ىتقي سەكىرىپ كەتەردەي-اق بولادى. بىراق، اتتەڭ، بالىققا تاڭىردەن بۇيىرعان قاناتسىماعى ۇشۋ ءۇشىن ەمەس، ءجۇزۋ ءۇشىن بولعاسىن، امال نەشىك... شىركىن، ءبىر ساتكە ادام بولىپ كەتسە عوي وسىندايدا، اكۆاريۋىمنان ىتقىپ شىعىپ، ءيىلىپ تۇرىپ قولىن ءشولپ-ءشولپ ەتكىزىپ ءسۇيىپ الار مە ەدى، كىم ءبىلسىن...
كەيدە ەگەلەرى قايتا ورالىپ، اكۆاريۋمنىڭ ۇستىنەن قولىنىڭ سۇلباسى كورىنە باستاعاننان بالىقتار تاعى دا قارىق بولارمىز دەگەن ۇمىتپەن شۇپىرلەي جينالا باستاعاندا، الگىدەگى جومارت قول، قامقور قول، نۇرلى قول قورقىنىشتى قۇبىجىقتىڭ اۋىنا اينالادى دا، بالىقتاردىڭ اراسىنداعى ەڭ قىمباتىن، ەڭ تاڭداۋلىسىن نەمەسە كوڭىلىنە جاقپاي جۇرگەن بىرەۋىن الماي تىنبايىنشا بالىقتاردىڭ ستانى - بالىقستاندى ءاپ-ساتتە بىلىقستانعا، ترانسپارەنتتى ەلدى توتاليتارلىق توپالاڭعا اينالدىرىپ جىبەرەدى.
وسىندايدا بالىقتاردىڭ ەڭ ۇسقىنسىزىنىڭ ءوزى جالماۋىز قولدىڭ ءوزىن ەمەس، باسقاسىن الارىن سەزە تۇرا، بىلە تۇرا، وسى بالە ەرتەرەك جالماپ تىنسا ەكەن دەپ، ءار تاستىڭ استىنان دالباسالاپ پانا ىزدەيدى. ويتكەنى، بىرەۋدىڭ تۇتىلۋى، الدامشى بولسا دا، ۋاقىتشا بولسا دا ءوزىنىڭ قۇتىلۋى ەكەنىن ماقۇلىقتىق تۇيسىك ىمداپ تۇرادى. بىراق، امال قانشا، تىرشىلىك ورتاسى، قوعامى اشىق ءھام ترانسپارەنتتى بولعاننان سوڭ جاسىرىنعان بولىپ، باسىن قاي تاستىڭ استىنا تىقپالاسا دا جاعىمپاز قۇيرىعى سۋماڭداپ كورىنىپ قالا بەرەدى. وسىنداي قيىن ساتتەردە بويىن قورقىنىش پەن ۇرەي شالعان، تىم-تىراقاي قاشقان بارشا بالىقتار ءۇشىن بەيبىت، تىنىش كۇندە دارياداي، تەڭىزدەي بوپ كورىنەتىن شەتسىز دە شەكىسىز اكۆاريۋم كىشىرەيىپ كەتەدى. بىراق سوندا دا، ەگەلەرىنىڭ زالىمدىعىن بىلە تۇرا، ءتۇپتىڭ تۇبىندە ءوزىن دە ءايتۋىر ءبىر الاتىنىن بىلسە دە، سەزسە دە اجال ەسكەن سول ءبىر قولدى سۇيۋگە دايار تۇرادى، سورلى بالىق.
كىم ءبىلسىن، بالكىم، مۇحيت پەن تەڭىزدىڭ ەركىن ەگەلەرىنە ءتان «ەركىندىك»، «ەرلىك»، «باتىرلىق»، «وجەتتىلىك» دەگەن سەزىمدەر مەن قاسيەتتەردىڭ اكۆاريۋمدىقتاردا كەزدەسپەيتىنى، ونىڭ ورنىنا «ىنجىقتىق»، «ەزدىك»، «قورقاقتىق»، «كومپىستىك»، «جالقاۋلىق» «جاعىمپازدىق» سەكىلدى سەزىمدەردىڭ باسىمىمراق بولۋى سودان دا شىعار، ءسىرا.
ءبىر تاڭ قالارلىعى، بالىقتاردىڭ اراسىنداعى ەڭ ۇسقىنسىزى، ەڭ بەيقامى ءارى ەڭ جالقاۋى باسقالارىنىڭ ناجىسىمەن، ءىرىلى-ۇساقتى تاستاردىڭ، شىنىنىڭ بەتىندەگى لاستىقپەن قورەكتەنەتىن ءتۇرى ەكەن.
بىراق، سوندا دا، الەمنىڭ ەڭ تولەرانتتى ماقۇلىعى - بالىق-ءدۇر، ولارعا سالساڭ ەڭ ترانسپارەنتتى قۇت مەكەن - اكۆاريۋم - بالىقستان: بەيقام بالىقتاردىڭ بەيبىت مەكەنى، ويلانۋدى، ويىن ۇنمەن ياكي قارەكەتپەن ءبىلدىرۋدى قاجەت ەتپەيتىن جۇزگەك ماقۇلىقتاردىڭ ءۇنسىز ءجانناتى.
عاجابى، بالىق اسىراۋمەن اينالىسۋ، ولاردىڭ قۇيرىقتارىن يرەلەڭدەتە جۇزگەنىن، توياتتانعانىن، تالاسىپ-تارماسىپ شۇپىرلەسە جەم جەگەنىن، جالپى ءۇنسىز تىرشىلىگىن تاماشالاۋ - جۇيكەسى توزعان، ەرتە الجۋ پروتسەسىنە، پسيحيكالىق اۋرۋلارعا شالدىققان اۋرۋلارعا وتە-موتە پايدالى دەسەدى بىلەتىندەر. مۇنىڭ قانشالىقتى راس ەكەنىن قايدام، بىراق، اداميزاتتىڭ ماقلۇقيزاتقا، حالىقستاننىڭ بالىقستانعا، توپالاڭ بىلىقستانعا اينالۋى، قوعامنىڭ بالىق عۇمىر تىرشىلىك ەتۋى اسا قاۋىپتى ەكەنى حاق-ءدۇر.
«اباي-اقپارات»
