ساياسي جاعىنان كەمەلەنىپ، ءوز دامۋىنىڭ ساپالىق جاڭا دەڭگەيىنە كوتەرىلگەن قازاقستاننىڭ «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسى ءاربىر قازاقستاندىققا ءوز وتباسىنىڭ جانە ءوز ەلىنىڭ يگىلىگى ءۇشىن ءوز قابىلەتىن ىسكە اسىرۋىنا جاڭا مۇمكىندىكتەر اشاتىن وزگەرىستەر جاساپ، قارىشتى قاداممەن العا ورلەيتىن كەز كەلدى دەپ سانايدى. قازىرگى كەزەڭدە ەلىمىزدىڭ الدىندا ۋاقتىلى جانە لايىقتى نازار اۋدارۋدى تالاپ ەتەتىن جاڭا تاريحي قاجەتتىلىكتەر تۇر. سوندىقتان قازاقستان اتقارىلعان ىستەرمەن ماقتانىپ قانا قويماي، قاتارداعى ازاماتتاردىڭ ءومىرىن جاقسارتۋ جولىندا ۇنەمى جۇمىس ىستەپ, قوعام مەن مەملەكەتتىڭ تىنىس-تىرشىلىگىنىڭ بارلىق سالالارىندا جاڭا كوزقاراستار ىزدەۋى كەرەك.

ساياسي جاعىنان كەمەلەنىپ، ءوز دامۋىنىڭ ساپالىق جاڭا دەڭگەيىنە كوتەرىلگەن قازاقستاننىڭ «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسى ءاربىر قازاقستاندىققا ءوز وتباسىنىڭ جانە ءوز ەلىنىڭ يگىلىگى ءۇشىن ءوز قابىلەتىن ىسكە اسىرۋىنا جاڭا مۇمكىندىكتەر اشاتىن وزگەرىستەر جاساپ، قارىشتى قاداممەن العا ورلەيتىن كەز كەلدى دەپ سانايدى. قازىرگى كەزەڭدە ەلىمىزدىڭ الدىندا ۋاقتىلى جانە لايىقتى نازار اۋدارۋدى تالاپ ەتەتىن جاڭا تاريحي قاجەتتىلىكتەر تۇر. سوندىقتان قازاقستان اتقارىلعان ىستەرمەن ماقتانىپ قانا قويماي، قاتارداعى ازاماتتاردىڭ ءومىرىن جاقسارتۋ جولىندا ۇنەمى جۇمىس ىستەپ, قوعام مەن مەملەكەتتىڭ تىنىس-تىرشىلىگىنىڭ بارلىق سالالارىندا جاڭا كوزقاراستار ىزدەۋى كەرەك.

ءبىزدىڭ پارتيامىز حح عاسىردىڭ باسىندا قازاق قوعامىن بىرتىندەپ وركەنيەتتىڭ وزىق جەتىستىكتەرىمەن اقىلعا قونىمدى ۇشتاستىرۋ نەگىزىندە سول زامانداعى ناقتى جاعدايلارعا بەيىمدەۋدى ماقسات ەتكەن «الاش» قوزعالىسى ءىزباسارلارىنىڭ ءبىرى. بۇل تۋرالى 2011 جىلدىڭ 2 شىلدەسىندە «اق جول» پارتياسىنىڭ جاڭا كوشباسشىسى بولىپ سايلانعان ازات پەرۋاشەۆ «اق جول» قدپ ءۇىىى سەزىندە ايتتى. «اق جول» پارتياسى كەشەگى «الاش» پارتياسىنىڭ رۋحاني ءىزباسارى رەتىندە قازاق ەلى تاۋەلسىزدىگىن تۋ ەتىپ كوتەرگەن پارتيا. قازاقتىڭ بوستاندىعى ءۇشىن كۇرەسكەن ءاليحان بوكەيحانوۆ، احمەت بايتۇرسىنوۆ، مىرجاقىپ دۋلاتوۆ سياقتى ۇلى تۇلعالار باستاعان ىزگى جولدى جالعاستىرىپ وتىرعان پارتيا». مۇنى تىم اسىرا ايتقاندىق دەپ ساناعاندار بولدى. ال پارتيا ليدەرىنىڭ ءوزى «الاش ايناسى» گازەتىنە كەيىنىرەك بەرگەن سۇحباتىندا «كەرىسىنشە، ءبىز وسى پايىمدى جەرىنە جەتكىزىپ ايتا الماي ءجۇرمىز. مەنىڭ ويىمشا، «اق جول» پارتياسى قازاقتىڭ ءححى عاسىرداعى «الاش» پارتياسى بولۋى ءتيىس. كىم نە دەسە، و دەسىن، الاشوردا تاريحى - ازات ەلدىڭ ءوت­كەن تاريحى. مۇنى ەستەن شىعارماۋعا ءتيىس­پىز»،- دەدى. تاريحي جادىعا ادالدىق تانىتىپ جانە ۇرپاق ساباقتاستىعىنا ۇمتىلۋدىڭ ءوزى - شىنايى ۇلتتىق رۋحتىڭ جەمىسى. بولاشاقتا پارتيانىڭ قانداي رەسۋرستار مەن مۇمكىندىكتەرگە يە بولاتىنىنا قاراماستان، ونىڭ قازىردىڭ وزىندە تاريحي باعا جەتپەس قۇندىلىقتار مەن ىزگىلىكتى باعداردى كورە ءبىلۋىنىڭ ءوزى ماڭىزدى.

ءاليحان بوكەيحانوۆ «قازاقتىڭ تاريحى» دەگەن ەڭبەگىندە: «ءوزىنىڭ تاريحىن جوعالتقان جۇرت، ءوزىنىڭ تاريحىن ۇمىتقان ەل قايدا ءجۇرىپ، قايدا تۇرعاندىعىن، نە ىستەپ، نە قويعاندىعىن بىلمەيدى، كەلەشەكتە باسىنا قانداي كۇن تۋاشاعىنا كوزى جەتپەيدى. ءبىر حالىق ءوزىنىڭ تاريحىن بىلمەسە، ءبىر ەل ءوزىنىڭ تاريحىن جوعالتسا، ونىڭ ارتىنشا ءوزى دە جوعالۋعا ىڭعايلى بولىپ تۇرادى»، - دەپ جازادى. زامانىندا بار قازاقتىڭ قام­قو­رى­­نا، سۇيەنىشىنە اينالعان «الاش» پارتياسىنىڭ ساياسي تۇجىرىمداماسىنا، الا­شورداشىلاردىڭ ساياسي ءومىر جولى مەن قىزمەتىنە قاراپ وتىرىپ، سول داۋىردەگى سايا­سي، ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك ماسەلەلەردىڭ بۇگىنگى تاڭدا دا وزەكتىلىگىن جويماعانىن بايقايسىز. قازاق حال­قىنىڭ دەربەس ەل رەتىندەگى تاعدىرى، تاريحى، مەملەكەتتىك دەربەستىگى، جەرى مەن شەكاراسى، ءتىلى مەن ءدىنى تۋرالى ماسەلەلەر ارادا عاسىرعا جۋىق ۋاقىت وتسە دە، كۇن ءتار­تى­بىنەن تۇسكەن جوق.

«اق جول» پارتياسىنىڭ بۇگىنگى ۇستانىمى دا عاسىرلار بويى ەلىمىزدىڭ ەگەمەندىگى، ۇلتىمىزدىڭ ەركىندىگى ءۇشىن جان الىپ، جان بەرىسكەن اتا-بابالارىمىزدىڭ، اكەلەرىمىز­دىڭ اماناتىمەن ۇشتاسىپ جاتىر. «الاش وردا» قايراتكەرلەرى حح عاسىردىڭ باسىندا-اق ۇلتتىق بىرلىكتى، ەكونوميكالىق دامۋ مەن ليبەرالدى-دەموكراتيالىق قۇندىلىقتاردى ءبىرىنشى ورىنعا قويدى. ولاردىڭ ۇلتتىق ءداستۇر مەن ەۋروپالىق، الەمدىك وركەنيەتتى ۇشتاستىرىپ، ءبىلىمدى، مادەنيەتتى، وزىق ەل قالىپتاستىرۋ يدەياسى بۇگىنگى «اق جول» پارتياسىنىڭ ماقسات-مىندەتىمەن ۇندەسىپ جاتىر. ساياسي ۇستانىم تۇرعىسىنان العاندا «اق جول» پارتياسىنىڭ كرەدوسى دا - ليبەرا­ليزم. جەكە ازاماتتىڭ قابىلەت-قارىمىن، مۇمكىندىكتەرىن اشۋدىڭ بىردەن-ءبىر جولى - وسى ليبەراليزم. ازىرگە ادامزات بالاسى بۇدان ارتىق يدەيا ويلاپ تابا العان جوق. ليبەراليزمنىڭ زاماناۋي مۇراتى ءاربىر ادامنىڭ ءىس-ارەكەت بوستاندىعى، ساياسي ءمانى بار اقپاراتتارمەن اشىق الماسۋ، مەملەكەت پەن شىركەۋدىڭ بيلىكتەرىن شەكتەۋ، قۇقىقتىڭ، جەكە مەنشىكتىڭ ۇستەمدىگى جانە جەكە كاسىپكەرلىكتىڭ بوستاندىعى بولىپ تابىلادى. مونارحتاردىڭ ءتاڭىر بەرگەن قۇدىرەتتى قۇقىقتارى جانە ءدىننىڭ دۇنيەتانىمنىڭ جالعىز قاينار كوزى رەتىندەگى ءرولى سياقتى مەملەكەتتىلىكتىڭ نەگىزى سانالعان بۇرىنعى تەوريالارىنىڭ كوپتەگەن قاعيدالارىن ليبەراليزم جوققا شىعاردى. ليبەراليزمنىڭ ىرگەلى پرينتسيپتەرىنە بۇگىنگى تاڭدا جاراتىلىسقا جاقىن تابيعي قۇقىقتار ء(ومىر ءسۇرۋ، جەكە بوستاندىق جانە مەنشىك قۇقىقتارىن قوسا العاندا), سونداي-اق باسقا دا ازاماتتىق قۇقىقتاردى تانۋ; زاڭ الدىنداعى تەڭ قۇقىقتىلىق جانە تەڭدىك; نارىقتىق ەكونوميكا، ۇكىمەتتىڭ جاۋاپكەرشىلىگى جانە مەملەكەتتىك بيلىكتىڭ ايقىندىعى جاتادى.

ءاليحان بوكەيحانوۆ الاشتىڭ ساياسي كوسەمى بولعان تاريحي تۇلعا. گولوششەكين «قازاقتار قازاقستاندى قالاي باسقارۋ كەرەكتىگى تۋرالى مەنەن ەمەس، ماسكەۋدەگى بوكەيحانوۆتان اقىل سۇرايدى» دەيدى ەكەن. ونىڭ قازاق حالقىنىڭ تاريحىن­داعى ءرولىن وسىدان-اق اڭعارا بەرۋگە بولا­دى. جالپى، ءبىز بوكەيحانوۆتى عانا ەمەس، قازاق حالقى­نىڭ ازاتتىعى مەن بوستاندىعى جولىندا كۇرەسكەن بارلىق قايراتكەرلەردى توبەمىزگە تۋ ەتىپ كوتەرۋگە ءتيىسپىز. وسى قوزعالىستىڭ تاعى ءبىر كوشباسشىسى احمەت بايتۇرسىنوۆ: باسقالاردان كەم بولماس ءۇشىن ءبىز ءبىلىمدى، باي ءھام كۇشتى بولۋىمىز كەرەك. ءبىلىمدى بولۋعا - وقۋ كەرەك! باي بولۋعا - كاسىپ كەرەك! كۇشتى بولۋعا - بىرلىك كەرەك! وسى كەرەكتەردىڭ جولىندا جۇمىس ىستەۋ كەرەك! دەگەن ەدى. الاش الىپتارىنىڭ ءبىرى مىرجاقىپ دۋلاتوۆ «ويان قازاق» دەپ جار سالسا،  الاشتىڭ تاعى ءبىر قايراتكەرى حالەل دوسمۇحامەدوۆ «ءوز ءتىلىن ءوزى بىلمەگەن ەل - ەل بولا المايدى. تىلىنەن ايرىلعان جۇرت - جويىلعان جۇرت»- دەپتى. تۇيىندەپ ايتقاندا، ۋاقىتىنان وزا تۋعان الاش قايراتكەرلەرىنىڭ يدەيالىق مۇراسىن تەرەڭ زەرتتەپ، بۇگىنگى كۇننىڭ قاجەتىنە جاراتىپ، ولاردىڭ ءىسىن جالعاستىرعان ابزال.

ول ءۇشىن «اق جول» پارتياسى ەلدەگى «ۇلت تاعدىرى»، «ۇلى دالا»، «ادىلەت»، «بولاشاق» سياقتى ۇلتتىق قوزعالىستار مەن بىرلەستىكتەرمەن ءوزارا تۇسىنىستىك پەن ىنتىماقتاستىق ورناتا وتىرىپ، بىرلەسىپ ءىس-قيمىلدار جاساۋعا ۇمتىلىپ وتىر. وتكەن جىلدىڭ سوڭىنا قاراي وسى اتالعان ۇيىمداردىڭ جەتەكشىلەرى دوس كوشىم،  ايدوس سارىم، بەيبىت قويشىباەۆ، داۋرەن بابامۇراتوۆ «اق جولدىڭ» پارلامەنت ماجىلىسىنە وتەتىنىنە سەنىم بىلدىرە وتىرىپ، پارتياعا وزدەرىنىڭ اماناتتارىن تاپسىرعان ەدى. جالپى «اق جول» پارتياسى ۇلت، حالىق مۇددەسىن ءبىرىنشى ورىنعا قوياتىن كەز كەلگەن شارالاردى جيىن-فورۋمداردى باسقا قوعامدىق ۇيىمدارمەن بىرگە وتكىزۋگە ءاردايىم دايىن بولىپ ءجۇر. ۇلتتىڭ تاريحىنىڭ، قازاق رۋحانياتىنىڭ، مادەنيەتىنىڭ، ءتىلىنىڭ ماسەلەلەرى، دەموكراتيا ماسەلەلەرى ەشكىمنىڭ مەنشىگى ەمەس، كوپكە ورتاق قۇندىلىقتار. ونى وزگەلەرگە قيماي باسىبايلى مەنشىكتەپ الىپ، باسقالاردىڭ اينالىسقانىن اۋىرلاۋ، سول ماسەلەلەردە جەكەلەگەن ۇستانىمداردا وزىمەن كەلىسپەگەندەردى جالماجان كىنالاۋ، ءتىپتى قارالاۋدى جانى سۇيەتىندەردەن ويىمىزدا، بويىمىزدا ارتىق تۇرعانى ءجون. قازاقستان دەگەن ورتاق شاڭىراقتاعى ورتاق ىستە نەعۇرلىم جۇمىلىپ، جۇمىس اتقارعانىمىز ابزال. ۇلتتىڭ مۇددەسىنە قاتىستى جۇمىستار بەلگىلى ءبىر مەرەكەلەردىڭ قارساڭىندا نەمەسە سايلاۋ ناۋقاندارىنىڭ كەزىندە عانا ەمەس، ۇدايى جۇرگىزىلىپ جاتۋى ءتيىس.

جاقىندا قازاقستاننىڭ «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ ماجىلىستەگى دەپۋتاتتىق فراكتسياسى جوعارىدا اتالعان قوعامدىق ۇيىمدار وكىلدەرىمەن كەزدەستى. وندا «الاش» مۇراسىن، قازاق حالقىنىڭ تاعدىرى مەن تاريحىن، ۇلتتىق مۇددەسى مەن ۇلتتىق قۇندىلىقتارىن، ءتىلى مەن ءدىلىن ساقتاپ، جاڭعىرتىپ، دامىتۋ جايى كەڭىنەن تالقىلاندى. مەملەكەت، قوعام الدىندا تۇرعان وزەكتى ماسەلەلەردى بىرلەسىپ شەشۋدىڭ جولدارى قاراستىرىلدى. بۇل كەزدەسۋ «اق جول» پارتياسى مەن ۇلتتىق-پاتريوتتىق كۇشتەر اراسىندا ورناعان قارىم-قاتىناستىڭ، ىنتىماقتاستىقتىڭ زاڭدى جالعاسىنداي بولدى. وعان قاتىسۋشىلار «اق جول» پارتياسىنىڭ مەملەكەتشىل، ۇلتجاندى باستامالارىنا ءاردايىم قولداۋ بىلدىرەتىندەرىن جەتكىزدى. دەپۋتاتتىق فراكتسيا مۇشەلەرىنە «مەملەكەتتىك ءتىل»، «ونوماستيكا»، «جارناما» تۋرالى زاڭداردىڭ جوبالارىن دايىنداۋعا اتسالىسۋعا شۇعىل كىرىسەتىندىكتەرىن ايتتى. جيىن سوڭىندا قازاق جاستارىنىڭ جەلتوقسان كوتەرىلىسىنىڭ 25 جىلدىعى قوعامدىق كوميتەتىنىڭ نەگىزىندە الاشتىڭ يدەيالىق مۇرالارىن زەردەلەۋدىڭ پراكتيكالىق جوبالارىمەن، قازاقستان تاريحىنىڭ قايعىلى وقيعالارىنا ءادىل باعا بەرۋ پروبلەمالارىنىڭ، سونداي-اق ۇلتتىق مۇددەلەردى قوزعاۋ جانە قورعاۋ ماسەلەلەرىمەن تەرەڭ اينالىساتىن بەلگىلى زياتكەرلەر وكىلدەرى اراسىنان «الاش اماناتى» تاۋەلسىز قوعامدىق كوميتەتى قۇرىلدى. ونىڭ توراعاسى بولىپ دوس كوشىم ءبىراۋىزدان سايلاندى.

«اق جول» پارتياسى تەك قانا كاسىپكەرلەر پارتياسى عانا ەمەس، سونىمەن قاتار «الاش» پارتياسىنىڭ ءىزباسارلارىنىڭ ءبىرى رەتىندە ۇلت مۇددەسىن ىلگەرى جىلجىتاتىن جانە قورعايتىن، سونداي-اق ناقتى ىستەردىڭ پارتياسى بولعاندىقتان الداعى ۋاقىتتا ەڭ الدىمەن بىلتىرعى باستالعان ىستەردىڭ اياقسىز قالماۋى ءۇشىن كۇش-جىگەر جۇمساماق. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن.نازارباەۆ قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىنىڭ 20 جىلدىعىنا ارنالعان سالتاناتتى جينالىستا سويلەگەن سوزىندە: «ەركىندىك اڭساعان قازاق حالقىنىڭ ءورشىل مىنەزى، نامىستى جانىعان جاستار كوتەرىلىسى جەلتوقساندا جانارتاۋداي جارق ەتىپ، جاڭا تاريحىمىزعا ەلەۋلى ءىز قالدىردى» دەپ ايرىقشا اتاپ ءوتتى. ەندەشە، «اق جول» جەلتوقساننىڭ 25 جىلدىعىنا بايلانىستى كوتەرگەن: جەلتوقسان وقيعاسىن قازاق جاستارىنىڭ كوممۋنيستىك توتاليتاريزمگە قارسى كوتەرىلىسى رەتىندە رەسمي تانۋ، بارلىق وبلىس ورتالىقتارىندا جەلتوقسان كوتەرىلىسى مونۋمەنتىن (الماتى قالاسىنداعى مونۋمەنتكە ۇقساس) تۇرعىزۋ، قازاقستان تاريحى وقۋلىقتارىندا رەسپۋبليكانىڭ تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن قازاق حالقىنىڭ تاريحىنداعى بەتبۇرىس وقيعا رەتىندە جەلتوقسان كوتەرىلىسىنە جانە ونىڭ ماڭىزىنا ەرەكشە نازار اۋدارۋ سەكىلدى باستامالارىن، سونداي-اق، جاستاردىڭ 1986 جىلعى جەلتوقسان كوتەرىلىسىنە قاتىسۋشىلار ءۇشىن قالالىق قوعامدىق كولىكتە تەگىن ءجۇرىپ-تۇرۋدى بەلگىلەۋ  جونىندەگى باستاعان جۇمىسىن اقىرىنا دەيىن جەتكىزۋگە تىرىسادى.

قازاق ءتىلى مەن رۋحانياتىن دامىتۋدىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن «اق جول» پارتياسى ءوز موينىنا الۋعا دايىن. قازىرگى تاڭدا ۇكىمەتتىڭ تىلگە قاتىستى ساياساتى بوساڭ. ونى شيراتۋ كەرەك. بيلىك مۇنى ءوزىنىڭ ەڭ قاستەرلى مىندەتى دەپ مويىنداۋى قاجەت. «اق جول» پارتياسى قر-نىڭ 2010-2020 جىلدارعا ارنالعان جاڭا ۇلتتىق ساياساتىنىڭ تۇجىرىمداماسىن جاسادى. سوندا كورسەتىلگەن شارالاردى تاباندىلىقپەن العا جىلجىتا بەرەدى. بۇل قۇجات سالماقتى ساياساتتانۋشىلاردىڭ جوعارى باعاسىن العان، كوپشىلىك قولداۋىنا يە بولعان قۇجات. وسى تۇجىرىمدامانىڭ كوپتەگەن قاعيداتتارى «اق جول» پارتياسىنىڭ سايلاۋالدى تۇعىرناماسىنا ەنگەن. ال بۇل تۇعىرناما سايلاۋالدى قۇجات عانا ەمەس، سايلاۋدان كەيىنگى ىستەرىمىزدىڭ دە باعدارلاماسى.

ۇلت، مەملەكەت جانە ۇلتتىڭ كۇرەتامىرى - ءتىل ۇعىمدارى: ءبىرتۇتاس ۇعىمدار. بۇل ەگەمەندىگىن العان قاي ەلدىڭ بولماسىن ساياسي-فيلوسوفيالىق  ىرگەتاسى. ەندەشە، مەملەكەتتىك ءتىلدى يگەرۋ جانە دامىتۋ، وعان ءوزىنىڭ ءتيىستى مارتەبەسىن بەرۋ ماسەلەسى ونە بويى «كەيىنگە قالدىرىلاتىن»، «ەكىنشى دارەجەلى» مىندەت دەپ ەمەس، مەملەكەتتىك قۇرىلىستىڭ ەڭ باسىم ماقساتتارىنىڭ ءبىرى دەپ قاراستىرىلۋى ءتيىس. «اق جول» پارتياسىنىڭ پارلامەنت ماجىلىسىندەگى دەپۋتاتتىق فراكتسياسى مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى زاڭنىڭ ازىرلەنىپ، قابىلدانۋىنا، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىعىن قازاق ءتىلىن، قر كونستيتۋتسياسىن جانە قازاقستان تاريحىن ءبىلۋى جونىنەن ەمتيحان تاپسىرعاننان كەيىن بەرۋدى زاڭنامالىق تۇرعىدان بەكىتتىرۋگە كۇش سالادى. پارتيا مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ قولدانىس اياسىن كەڭەيتۋدى باسىم باعىتتارىنىڭ ءبىرى سانايدى. وسى توڭىرەكتەگى داۋ-دامايلاردى، لەپىرمە سوزدەردى ازايتىپ، ناقتى ىستەر جاساۋعا ۇمتىلادى. ماسەلەن، پارتيا قازاقستاننىڭ بارلىق وبلىستارىندا ەرەسەكتەرگە مەملەكەتتىك ءتىلدى وقىتىپ-ۇيرەتەتىن جەكسەنبىلىك مەكتەپتەر جەلىسىن اشۋدى جوسپارلاپ وتىر. ءتىلدى وقىتۋ ءۇش دەڭگەي بويىنشا جۇرگىزىلەدى: جاڭادان ۇيرەنۋشىلەر ءۇشىن، جالعاستىرۋشىلار ءۇشىن جانە تەرەڭدەتىپ وقىتۋ بويىنشا. ۇيىمداستىرۋ جۇمىستارىنا، ادىستەمەلىك قۇرالدارعا، وقىتۋشىلاردىڭ جالاقىسىنا جۇمسالاتىن قارجىنى «اق جول» پارتياسى ءوز موينىنا الادى. جوعارىدا اتالعان كۋرستار جۇمىسىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن مەملەكەتتىك ءتىلدى وقىتىپ-ۇيرەتۋگە ارنالعان ادىستەمەلىكتەرگە بايقاۋ جاريالادى. بايقاۋعا مەملەكەتتىك ءتىلدى وقىتۋ جونىندە ادىستەمەلەر دايارلايتىن اۆتورلار، مەملەكەتتىك ءتىلدى وقىتۋ ورتالىقتارى، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار، جوعارعى جانە ورتا وقۋ ورىندارى، عالىمدار، وقىتۋشىلار، شىعارماشىلىق جانە قوعامدىق ۇيىمدار قاتىسا الادى. ءبىز قازىرگى تاڭدا مەملەكەتتىك ءتىل بولىپ وتىرعان قازاق ءتىلىنىڭ كۇندەلىكتى ءومىر پەن وتانداستارىمىزدىڭ ءوزارا قارىم-قاتىناسىندا كەڭىنەن قولدانىلۋى الاش ارىستارىنىڭ دا اڭساعان ارمانى بولعانىن ەشۋاقىتتا ەستەن شىعارمايمىز.

«الاش» - قازاق تاريحى مەن مادەني مۇراسىنىڭ ەڭ وزىق، ايشىقتى كەزەڭى. زاماناۋي ماعىناداعى قازاقتىڭ تۇڭعىش ۇلت كەڭەسى - الاشوردا ۇكىمەتىنىڭ 1917 جىلعى 13 جەلتوقساندا قۇرىلعانى بەلگىلى. الاش اۆتونومياسىنىڭ جاريالانۋى مەن الاشوردا ۇكىمەتىنىڭ قۇرىلۋى قازاق حالقىنىڭ دەربەستىك پەن تاۋەلسىزدىككە ۇمتىلىسىن ەشكىمنىڭ ەشقاشان جويا المايتىنىنىڭ جارقىن دالەلى بولدى. الاشتىڭ ۇلى قايراتكەرلەرىنىڭ جانقيارلىق اعارتۋشىلىق، ساياسي، ازاماتتىق قىزمەتتەرى قازاق ساناسىن قىسقا ۋاقىت ىشىندە جاڭا دەڭگەيگە كوتەردى، وشپەس تەرەڭ ءىز قالدىردى. عۇمىرى ۇزاق بولماسا دا الاشتىڭ سول كەزدەگى كوشباسشى سەركەلەرى قازاقتىڭ ءوز مەملەكەتىن باسقارۋ دەڭگەيىنە جەتكەنىن، قازاق قوعامىنىڭ، قازاق حالقىنىڭ مەملەكەتتىككە لايىق ەل ەكەندىگىن پاش ەتتى. سوندىقتان 2017 جىلى الاشوردانىڭ 100 جىلدىعىنا دەيىن بۇحاراعا دا، بيلىككە دە الاشوردانى الاش ارىستارى ارۋاعىنا لايىق ابىرويلى دا كولەمدى، ماعىنالى دا تاربيەلى ۇلىقتاۋ قاجەت ەكەنىن ۇعىندىرا بەرۋىمىز كەرەك. ول ءۇشىن ناقتى قادامنىڭ ءبىرى رەتىندە «اق جولدىقتار» جىل سايىن 13 جەلتوقساندا الاشوردا كۇنىنە ارنالعان ءىرى اعارتۋ شارالارىن رەسپۋبليكانىڭ بارلىق ايماقتارىندا وتكىزەتىن بولادى. سول ارقىلى قوعامدىق سانادا «الاشوردا كۇنىن» قالىپتاستىرۋعا تىرىسادى. بولاشاقتا بۇل كۇندى قازاق تاريحىنداعى ۇلى وقيعا رەتىندە - رەسمي تۇردە اتالىپ وتەتىن داتاعا اينالدىرۋ قاجەت. «اق جول» پارتياسى وقتا-تەكتە ايتىلىپ جۇرگەن استانادا «الاشوردا» اللەياسىن اشىپ، وندا الاش قايراتكەرلەرىنىڭ ەسكەرتكىشتەرىن ورناتۋ ماسەلەسىنىڭ تۇبەگەيلى شەشىم تابۋىنىڭ  جولدارىن دا قاراستىرادى.

تاعى ءبىر ماڭىزدى ماسەلە وسىعان ساباقتاسا وتىرىپ تۋىندايدى. ول قازاق ەلىنە جۇت بولىپ كەلگەن 1932 جىلعى اشتىق. وعان بيىل 80 جىل تولادى. دەموگراف عالىمدار حح عاسىردىڭ 1920-24; 1931-34 جىلدارداعى قىزىل يمپەريانىڭ قولدان ۇيىمداستىرىلعان ەكى اشارشىلىق بولماعاندا، قازاقتىڭ سانى قازىرگى تاڭدا كەم دەگەندە 30-35 ميلليون بولار ەدى دەگەن عىلىمي  بولجامدار جاساعانى ءمالىم. كەيبىر زەرتتەۋشىلەر بۇدان دا كوپ سانداردى اتايدى. قالاي بولعاندا اشارشىلىقتان سول كەزەڭدە قازاقتىڭ قىناداي قىرىلعانى انىق جانە ونىڭ سالدارى قازاق ۇلتىنىڭ ساندىق جانە ساپالىق ءوسۋىن ۇزاق مەرزىمگە تەجەگەنى انىق. سوناۋ جيىرماسىنشى جىلداردا باستالىپ، بىرتىندەپ كۇش العان ساياسي رەپرەسسيا اقىرىندا 1937 جىلدىڭ قاندى تەررورىنا ۇلاستى. ساياسي قۋعىن-سۇرگىننىڭ «مەرەيتويىنا» دا 75 جىل بولىپ قالىپتى.  كەڭەس بيلىگى الاش زيالىلارىنىڭ 99 پايىزىن قىرىپ تاستادى. ۇزاق جىلدارعا سوزىلعان گەنوتسيدتىك ساياساتتىڭ ناتيجەسىندە قازاق حالقى باسقارۋشى ساياسي تۇلعالارىنان، وزىق ويلى زيالىلارىنان ايىرىلدى. «اق جول» پارتياسى حح عاسىردىڭ ءبىرىنشى جارتىسىنداعى (1920-1940 جىلدارداعى) كەڭەستىك بيلىكتىڭ قازاقستاندا جۇرگىزگەن گەنوتسيدتىك ساياساتى، ساياسي رەپرەسسيالار تۋرالى تاريحي شىندىق ءبىزدىڭ ەلىمىزدە كەڭ اۋقىمدى عىلىمي زەرتتەۋ نىسانىنا اينالۋى ءتيىس دەپ سانايدى. بۇل بىزگە عانا ەمەس، بولاشاق ۇرپاق ءۇشىن اسا ماڭىزدى. ويتكەنى، تاريحىن تۇگەندەپ، قوعامدىق سانانى رۋحاني ساۋىقتىرۋعا ۇمتىلماعان ۇلتتىڭ بولاشاعىنىڭ جارقىن بولۋى كۇماندى.

قازاقستان تاريحىنداعى وسى ءبىر قايعىلى وقيعالارعا جۇرتشىلىقتىڭ نازارىن اۋدارۋ ءۇشىن بيىل «اق جول» پارتياسى عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنتسيالار وتكىزەدى. بۇل جۇمىسقا قازاق حالقىنا جاسالعان قاسكوي زۇلىمدىقتىڭ تەرەڭ، تامىرلى ءمانىن، كەلتىرگەن زاردابىن، ماسەلەنىڭ قۇقىقتىق جاعىن، گەنوتسيدتىڭ يمپەريالىق ساياساتىنىڭ، ساياسي قۋعىن-سۇرگىننىڭ وپاسىزدىق سيپاتىن جان-جاقتى اشۋعا قابىلەتتى تاريحشى-عالىمدار، ساياساتتانۋشىلار، قوعامتانۋشىلار، زاڭگەر-عالىمدار، قۇقىق قورعاۋشىلار تارتىلادى.

ءبىز پارتيا ىسىندە باسىمدىقتاردىڭ ءبىرى بولىپ وتىرعان حالىق اراسىندا  جۇرگىزىلەتىن ۇگىت-ناسيحات، ساياسي-اعارتۋشىلىق جۇمىستارىمىزدا اتالعان تاقىرىپتاردى كەڭىنەن قامتيتىن بولامىز. تۇتاستاي العاندا، «اق جولدى» حالىق ءۇشىن اتقارىپ جاتقان، الدا اتقاراتىن ىرگەلى ىستەرىندە الاش ارىستارىنىڭ مۇقالماس رۋحى جىگەرلەندىرىپ، جاڭا جەتىستىكتەرگە جەتەلەي بەرەتىنىنە سەنىمدىمىز.

ءسابيت بايدالى،

«اق جول» پارتياسى

ورتالىق اپپاراتى

يدەولوگيا ءبولىمىنىڭ ديرەكتورى

«اباي-اقپارات»