- عابيدەن مىرزا، ع.مۇسىرەپوۆ اتىنداعى قوعامدىق قوردىڭ جۇمىسى تۋرالى ماعلۇمات ايتا وتىرساڭىز...
- 2008 جىلى جەلتوقسان ايىندا جازۋشىلار وداعىنىڭ ىرگەسىنەن ع.مۇسىرەپوۆ اتىنداعى قور قۇرىلدى. كەزىندە مارقۇم ساكەن ءجۇنىسوۆ، سافۋان شايمەردەنوۆ سياقتى بيليارد دەسە، «ىشكەن اسىن جەرگە قوياتىن» اعالارىمىز: «بيليارد سپورتىن قازاقستانعا اكەلگەن - عابەڭ» دەپ ايتىپ جۇرەتىن. عابەڭ بيليارد ويىنىن ۇيىمداستىرۋ ارقىلى قاراجاتتان، باسپانادان قىسىلىپ جۇرگەن قالامگەرلەردىڭ تۇرمىستىق ماسەلەسىن شەشىپ بەرگەن كورىنەدى. ع.مۇسىرەپوۆ اتىنداعى قوعامدىق قور دا بولاشاقتا قالامگەرلەردىڭ، زيالى قاۋىم وكىلدەرىنىڭ تۇرمىستىق ماسەلەسى مەن مادەني ومىرىنە ىقپال ەتۋدى كوزدەيدى. قوعامدىق قوردى قۇرعاندا، ەڭ الدىمەن، قازاقستاندا بيليارد سپورتىن دامىتۋدى ماقسات ەتتىك. قوردىڭ جانىنان بيليارد كلۋبىن اشتىق. كلۋب مۇشەلەرى: توراعاسى - قاليحان ىسقاق، ءاسانالى ءاشىموۆ، يران-عايىپ، ءجۇرسىن ەرمان، قۇمان تاستانبەكوۆ، ءشومىشباي ساريەۆ، تولىمبەك الىمبەكۇلى، بايعالي ەسەناليەۆ، شارىپبەك اعىبايۇلى، بەكجان تۇرىس، جاناربەك ءاشىمجان سىندى بەلگىلى ازاماتتار. بىلتىر بيليارد ويىنىنان ع.مۇسىرەپوۆ ءتۋرنيرى تۇڭعىش رەت رەسپۋبليكا كولەمىندە رەسمي شارا رەتىندە وتكىزىلدى. «نۇر-وتان» حدپ دەمەۋشىلىك جاساعان ول تۋرنيرگە بيلياردقا قىزىعاتىن بارلىق قالامگەرلەر، زيالى قاۋىم وكىلدەرى قاتىستى. تاياۋدا ەكىنشى ءتۋرنيردى ۇيىمداستىردىق. ول ءتۋرنيردى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى، مارقۇم التىنبەك سارسەنباەۆقا ارنادىق. «اتىمدى اتاپ، سىباعامدى يتكە سال» دەمەكشى، بۇل شاراعا دەمەۋشىلىك جاساعان ازاماتتاردىڭ اتىن اتاپ وتكەن ورىندى بولار. ولار - بەلگىلى مەتسەنات ءىزباسار بوزاەۆ، ۇلت جاناشىرى ادىلەت نۇربەكوۆ، ا.سارسەنباەۆ اتىنداعى قوعامدىق قوردىڭ توراعاسى ايدوس سارىم، مەملەكەتتىك ءتىلدى قورعاۋ قورىنىڭ توراعاسى بەرىك ابدىعاليەۆ جانە بىرقاتار جاناشىر ازاماتتار. ع.مۇسىرەپوۆ قورى التىنبەك سارسەنباەۆ اتىنداعى رەسپۋبليكالىق ءتۋرنيردى جىلدا ءداستۇرلى تۇردە وتكىزەتىن بولادى.

- مارقۇم التەكەڭنىڭ ناعىز ۇلت ازاماتى، قوعام قايراتكەرى بولعاندىعىندا داۋ جوق، بىراق قور ع.مۇسىرەپوۆ قورى بولسا، «قازاقستانعا بيلياردتى اكەلگەن عابەڭ» بولسا، وندا جىلدا وتكىزىلەتىن تۋرنير نەگە التىنبەك سارسەنباەۆ ءتۋرنيرى دەپ اتالادى، وسى جاعى تۇسىنىكسىزدەۋ...

- ارينە، ع.مۇسىرەپوۆ اتىنداعى رەسپۋبليكالىق تۋرنير دە جىل سايىن وتەتىن بولادى. ال ا.سارسەنباەۆ ءتۋرنيرىن وتكىزۋدى، وعان دەمەۋشىلىك جاساۋدى موينىنا الىپ وتىرعان ا.سارسەنباەۆ اتىنداعى قوعامدىق قور.

- ع.مۇسىرەپوۆ قورىن قۇرۋدا قانداي قاجەتتىلىك بولدى؟ قوردىڭ ماقساتى نە؟

- ارينە، قوردىڭ جۇمىسى تەك بيليارد ويىندارىن ۇيىمداستىرۋمەن شەكتەلمەيدى. بەكىتىلگەن جارعى بويىنشا 12 باپتان تۇراتىن مىندەتتەمەلەردى جۇزەگە اسىرۋدى قولعا الىپ وتىرمىز. ونىڭ ىشىندە ع.مۇسىرەپوۆ وقۋلارىن ۇيىمداستىرۋ، ياعني جازۋشى شىعارمالارى ارقىلى قازاق ءتىلىن ناسيحاتتاۋ، قازۇۋ-دىڭ فيلولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ ءبىر ستۋدەنتىنە جىلىنا ءبىر رەت ع.مۇسىرەپوۆ اتىنداعى ستيپەنديا تاعايىنداۋ، ع.مۇسىرەپوۆ اتىنداعى جاستار تەاترىمەن جانە مەكتەپپەن تىعىز بايلانىس ورناتىپ، شىعارماشىلىق تۇتاستىقتا جۇمىس جاساۋ كوزدەلگەن، حالىقارالىق مادەني بايلانىستار ورناتۋ ماسەلەسى قاراستىرىلعان. ونىڭ ىشىندە رەسەي، باشقۇرتستان، تاتارستان، تۇركيا ەلدەرىمەن ءارتۇرلى دەڭگەيدە جۇمىس جاسايتىن بولامىز. سونىمەن قاتار جىل سايىن دراماتۋرگيالىق شىعارمالارعا بايگە جاريالاپ، ع.مۇسىرەپوۆ جۇلدەسىن تاعايىنداۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. جاقسى شىعارمالار ىرىكتەلىپ، ع.مۇسىرەپوۆ تەاترىندا قويىلاتىن بولادى. وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر، عابيت مۇسىرەپوۆ سوڭىنان مول مۇرا قالدىرعان جازۋشى. ول كىسىنىڭ ەڭبەكتەرىن جاستار اراسىندا ناسيحاتتاۋ ارقىلى كەلەر ۇرپاقتى ادەبيەتكە، ونەرگە باۋلىساق دەگەن ارمانىمىز بار، جاستاردىڭ قازاق ءتىلىنىڭ مارتەبەسىن جەتە ۇعىنۋىنا، ولاردىڭ تاربيەسىنە، پاتريوتتىق رۋحىنىڭ بەرىك قالىپتاسۋىنا ىقپال ەتسەك دەيمىز. باتىستىڭ ءومىر-سالتى، مادەنيەتى، كينوسى قازىرگى جاستار ءۇشىن «قۇندىلىققا» اينالدى. ولاردىڭ وسىنداي كەرى كوزقاراستارىن وزگەرتۋگە بار كۇشىمىزدى سالۋىمىز كەرەك. وسى ماقساتتا ءبىز جوو-دا ءارتۇرلى ادەبي-مادەني كەشتەر، عىلىمي-تەوريالىق كونفەرەنتسيالار، اقىندار ءمۇشايرالارىن وتكىزدىك. مۇنداي شارالاردى جىل سايىن ۇيىمداستىرۋدى كوزدەپ وتىرمىز.

- ع.مۇسىرەپوۆ مۇراجايىمەن بايلانىستارىڭىز قالاي؟

- مۇراجايمەن تىعىز بىرلەستىكتە جۇمىس جاسايمىز. ماسەلەن، جىل سايىن ع.مۇسىرەپوۆ اتىنداعى ستيپەندياعا لايىق دەپ تانىلعان ستۋدەنتتى وسى مۇراجايعا شاقىرىپ، ونى رەسمي تۇردە تابىستاۋ ءراسىمىن جىلدا وسى مۇراجايدا وتكىزۋگە كەلىستىك. باسقا دا ءىرىلى-ۇساقتى مادەني شارالاردى عابەڭنىڭ مۇراجايىمەن بىرلەسىپ اتقاراتىن بولامىز...

- جازۋشىنىڭ تىكەلەي ۇرپاعى قور جۇمىسىنا قىزىعۋشىلىق تانىتىپ، ارالاسا ما؟

- عابەڭنىڭ كىشى قىزى گۇلنار قور قۇرىلتايشىلارىنىڭ ءبىرى. ول كىسىنىڭ اقىل-كەڭەسىنە قۇلاق ءتۇرىپ، «ءبىر جاعادان - باس، ءبىر جەڭنەن - قول شىعارىپ» جۇمىس ىستەپ وتىرمىز. عابەڭنىڭ جەكە مۇراعاتىنا قاتىستى دۇنيەلەردە، كىتابىن شىعارىپ، شىعارمالارىن ناسيحاتتاۋدا ول كىسىنىڭ كومەگى زور بولماق.

- تاريحشى رەتىندە ءسىزدى قانداي جايتتار تولعاندىرادى؟

- ءبىزدىڭ تاريح جايلى تۇسىنىگىمىز تاياز. ءبىز بەينە عارىشتان كەلگەن سياقتىمىز. ءوز مەملەكەتىمىزدىڭ تاريحى، ءتۇپ تامىرى تۋرالى كوپ بىلمەيمىز. ماسەلەن، الىسقا بارماي-اق، وسى الماتى وبلىسىن الىپ قاراڭىزشى. ساق قورعاندارىنىڭ نەشە ءتۇرلى ۇلگىسى تۇر. تاريح پا؟ تاريح. سول جەرلەر تاريحتان، تاريحي قۇندىلىقتان حابارى جوق بازبىرەۋلەردىڭ اجەتحاناسىنا اينالعان... ساق، ءۇيسىن، ەسىك قورعاندارىنىڭ شاعىن ءبىر بولىگى عانا بولماسا، نەگىزىنەن بۇل تاريحي ەسكەرتكىش، ارحەولوگيالىق قۇندى وبەكتىلەر لايىقتى دارەجەدە قورعالماي وتىر. ءتىپتى باياعىنى بىلاي قويعاندا، كۇنى كەشە باسىمىزدان وتكەن تالاي تاريحي وقيعالاردان ساباق الىپ، سول ارقىلى جاستاردىڭ ۇلت تاريحى مەن ۇلت بولاشاعىنا دەگەن پوزيتسياسىن، پاتريوتتىق سەزىمىن قالىپتاستىرساق، قۇبا-قۇپ بولار ەدى. ءبىز وسى ماقساتتا اۋعان سوعىسى ارداگەرلەرىنىڭ قاۋىمداستىعىمەن دە تىعىز بايلانىس ورناتۋدى كوزدەپ وتىرمىز. ويتكەنى ولاردىڭ ءومىرى تاريح. ال تاريح - جاستارعا ۇلگى ەتەتىن قۇندىلىق بولۋى ءتيىس...

اڭگىمەلەسكەن
ساۋلە ابىلداحانقىزى

«ايقىن» گازەتى 1 شىلدە 2009 جىل