وسىعان دەيىن (بىلتىر) قر قورعانىس مينيسترلىگى مەن الماتىداعى «Global Ecological Group Almaty» اتتى ءىرى لوگيستيكالىق كومپانيا اراسىندا 15 گەكتەر جەر ءۇشىن تالاس تۋىپ، ءىس سوتتا قارالعانى تۋرالى اقپارات شىققان ەدى. بۇل ءىس قوعامدىق رەزونانستى تۋدىرعان ماسەلە بولعاندىقتان، ەل ىشىندە قىزۋ تالقى بولدى.

ماسەلە مىناداي:

«Global Ecological Group Almaty» جشس – بۇل ورتالىق ازياداعى بالاماسى جوق لوگيستيكالىق تەرمينال كەشەنى. 2015 جىلى كەشەننىڭ اشىلۋىنا ەكس-پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆ پەن ەكس-اكىم احمەتجان ەسىموۆ بىرگە كەلىپ قاتىسقان. باق اتالعان لوگيستيكالىق كەشەندى «ەلىمىزدەگى تۇڭعىش حالىقارالىق «ا+» دەڭگەيلى كەشەن» دەپ جازعان.

ونىڭ قۇرىلىسىنا يندۋستريالىق-يننوۆاتسيالىق دامۋ باعدارلاماسى بويىنشا، الماتى قالالىق اكىمدىگى بيۋدجەتىنەن 4,5 ميلليارد تەڭگە بولىنگەن. ال كوپفۋنكتسيونالدىق كەشەننىڭ جالپى قۇنى 5,5 ميلليارد تەڭگەنى قۇراعان.

قازىر بۇل كوپفۋنكتسيونالدى لوگيستيكالىق حابتا 50-دەن اسا ءىرىلى-ۇساقتى كومپانيا يمپورتتىق تاۋارلارىن ساقتاپ وتىر ەكەن. ءبىر تەرەزە فورماتىندا جۇمىس ىستەيتىن لوگيستيكالىق كەشەندە تەك ازىق-تۇلىك پەن فارماتسەۆتيكالىق تاۋارلار عانا ەمەس، تۇرمىستىق جانە ەلەكترونيكالىق تەحنيكالار مەن حالىقتىڭ كۇندەلىكتى تۇرمىسىنا قاجەتتى تاۋار تۇرلەرىنىڭ بارلىعى ساقتاۋلى. قازاقستان نارىعىنداعى ۇلكەندى-كىشىلى كومپانيالار وزدەرىنىڭ يمپورتتىق تاۋارلارىن وسى جەرگە اكەلىپ، كەدەندىك راسىمدەۋدەن وتكىزىپ، ساقتايدى جانە ەلىمىزدىڭ وزگە وڭىرلەرىنە جونەلتەدى. اتالعان كەشەن پاندەميا كەزىندە فارماتسيەۆتيكالىق ونىمدەردى ساقتاۋ ءۇشىن پايدالانىلعان.

لوگيستيكالىق تەرمينالدىڭ جالپى اۋماعى 15 گەكتەر جەردى الىپ جاتىر. ال قويمالاردىڭ جالپى كولەمى 45 مىڭ م2. مامانداردىڭ ايتۋىنشا، نارىقتا وسى سەكىلدى قويمالاردىڭ بىرنەشە كاتەگورياسى بولادى. ولار: س، ۆ جانە ا كلاسستى قويمالار. ءبىز ءسوز ەتىپ وتىرعان «GEGA» جشس قويمالارى جاڭاعى حالىقارالىق تالاپتاردىڭ بارلىعىنا ساي كەلەتىن – ا كلاسستى قويمالار ساناتىنا جاتادى ەكەن.

مىنە، وسى ايماقتاعى ەڭ ءىرى لوگيستيكالىق كەشەننىڭ تاعدىرى قازىر قىل ۇستىندە تۇر ەكەن. كاسىپكەرلەر مەن كەشەن باسشىلىعى وسىنى ايتىپ دابىل قاعۋدا. ەندى تۇسىنىكتى بولۋى ءۇشىن، رەت-رەتىمەن جازايىق...

قازاقستاننىڭ قورعانىس مينيسترلىگى جاڭاعى «GEGA» جشس ۇستىنەن سوتقا شاعىم ءتۇسىرىپ، لوگيستيكالىق كەشەن ورنالاسقان 15 گەكتار جەردى مينيسترلىك مەنشىگىنە قايتارۋدى تالاپ قىلعان. ال الماتى قالاسىنىڭ ازاماتتىق ىستەر جونىندەگى سوت القاسى بىلتىر شىلدە ايىندا قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ تالابىن قاناعاتتاندىرىپ، لوگيستيكالىق كەشەندى ءۇش ايدىڭ ىشىندە ءسۇرىپ تاستاۋ تۋرالى شەشىم شىعارعان.

«قازىر بۇل قويمالاردىڭ بارلىعى 100 پايىزعا تولىپ تۇر. مۇندا ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنان باستاپ ءتۇرلى مەديتسينالىق اپپاراتتار مەن ءدارى-دارمەكتەرگە دەيىن ساقتاۋلى. كوروناۆيرۋسقا قارسى مەملەكەتتىك رەزەرۆتەگى تاۋارلار دا وسى جەردە ساقتاۋلى.

بىلتىر ءبىز قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ تالاپ ارىزى بويىنشا وتكەن سوتتا جەڭىلىپ قالدىق. ولار 1940 جىلعى ءبىر قۇجات بويىنشا، لوگيستيكالىق كەشەن ورنالاسقان جەر مينيسترلىككە تيەسىلى دەگەندى العا تارتىپ وتىر.

ءدال وسى كومپانيانىڭ قۇرىلىسى باستالعان كەزدە، قۇرىلىسى اياقتالىپ، كەشەن پايدالانۋعا بەرىلىپ جاتقان كەزدە قورعانىس مينيسترلىگى قايدا قاراپ وتىرعان؟ ەندى مىنە، كەشەن تولىق قارقىنمەن جۇمىس ىستەي باستاعاندا، مەملەكەتكە دە پايدا اكەلە باستاعاندا قورعانىس مينيسترلىگى 80 جىل بۇرىنعى قۇجاتتى تاۋىپ الىپ، جەرگە تالاسىپ وتىر. ءدال وسى اۋماقتا بىزدەن بولەك ونشاقتى كومپانيا بار. ال مينيسترلىك ولاردىڭ ەشقايسىسىنا ەمەس، ءدال ءبىزدىڭ جەرىمىزگە تالاسىپ وتىر»، - دەيدى كومپانيا وكىلدەرى.

قازىر «GEGA» جشس الماتى قالالىق سوتىنىڭ شەشىمىنە اپپەلياتسيالىق شاعىم تۇسىرگەن.

«Informburo.kz» سايتىندا، داۋلى جەردىڭ مەنشىك يەلىگىنە قاتىستى حرونولوگيا جاريالاعان ەكەن. ول بويىنشا:

• 1940 جىلعى حالىق كوميسسارلار كەڭەسىنىڭ شەشىمىمەن تۇركىستان اسكەري وكرۋگىنە كازارمالىق ۇيلەر سالۋعا 477 گەكتار جەر بەرىلگەن.
• 1999 جىلى الماتىنىڭ سول كەزدەگى اكىمى ۆيكتور حراپۋنوۆتىڭ شەشىمىمەن «الماتى اۋداندىق ەكسپلۋاتاتسيالىق بولىمشەسىنە» رمك (اسكەري بولىمشە) اۋە بازاسىن ىستەتۋ ءۇشىن تۇراقتى تۇردە جەر پايدالانۋ قۇقى بەرىلگەن. الايدا، قورعانىس مينيسترلىگى جەردى كۋالاندىراتىن قۇجاتتاردى ازىرلەمەگەن. سوندىقتان، مينيسترلىك مەنشىگىنە 147 گەكتار جەر عانا بەرىلگەن.
• 2005 جىلدىڭ 18 قاراشاسىندا سول كەزدەگى قالا اكىمى يمانعالي تاسماعامبەتوۆتىڭ شەشىمىمەن، 1999 جىلعى شەشىم كۇشىن جويعان. ول بويىنشا، مينيسترلىك مەنشىگىنە بەرىلگەن جەر كولەمى 126 گەكتارعا دەيىن قىسقارعان. الماتى اكىمدىگى قورعانىس مينيسترلىگىنە جەر بەرگەن كەزدە، داۋلى 15 گەكتار جەر ول تەرريتورياعا كىرمەگەن.
• ال 2005 جىلدىڭ 28 قاراشاسىندا 15 گەكتار جەر «GEGA» جشس مەنشىگىنە ساتىلعان. ساتىپ الۋ-ساتۋ كەلىسىمشارتى 2005 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا جاسالعان. كەلىسىم سوماسى – 130 ميلليون تەڭگە بولعان. جەكە مەنشىك قۇقىن دالەلدەيتىن اكتى بەرىلگەن. مەملەكەتتىك تىركەۋگە الىنعان.
• 2006 جىلى «GEGA» جشس جەردى «كازكوممەرتسبانككە» كەپىل رەتىندە وتكىزگەن.

لوگيستيكالىق ورتالىق قازىر №53975  «پەرۆومايسكي» اسكەري  بولىمشەسىنىڭ ءدال جانىندا ورنالاسقان. اسكەري بولىمشە اۋماعىندا ۇشىپ-قونۋعا ارنالعان جولاق ورنالاسقان. وسىعان دەيىن بىرنەشە سوت پروتسەسسى وتكەن. 2020 جىلدىڭ 27 شىلدەسىندەگى سوت پروتسەسسىنەن وزگەسىنىڭ بارلىعىندا قورعانىس مينيسترلىگى جەڭىلىپ كەلگەن. ال بىلتىرعى شىلدەدە الماتى سوتى لوگيستيكالىق كەشەندى تولىق ءسۇرىپ تاستاپ، جەردى مينيسترلىككە قايتارۋ تۋرالى شەشىم شىعارعان.

80 جىل بۇرىنعى بۇيرىقتىڭ قانداي كۇشى بار؟

قايروللا الىشەۆ، كومپانيا وكىلى:

- كەدەندىك راسىمدەۋ، تاۋارلاردى ساقتاۋ جانە جونەلتۋ قىزمەتتەرىن اتقاراتىن كوپفۋنكتسيونالدى لوگيستيكالىق ورتالىق 2015 جىلى ەلباسىنىڭ ءوز باستاماسىمەن اشىلعان. ورتالىق ازياداعى ءىرى لوگيستيكالىق كەشەندەردىڭ ءبىرى. بۇل نىسان ءوز جۇمىسىن باستاعالى بەرى مىڭنان استام مامانداردى قابىلداپ قانا قويعان جوق، ولاردى حالىقارالىق تالاپتارعا ساي، قايدا دايارلاۋ كۋرستارىنان وتكىزگەن.

بەس جىلدان بەرى تىپ-تىنىش جۇمىس ىستەپ كەلىپ، ەندى الماتى قالالىق سوتىنىڭ شەشىمىن ەستىگەندە  ەسەڭگىرەپ قالدىق. بۇل لوگيستيكالىق نىسان. مەملەكەتتىڭ شىعىنىن كىم وتەيدى؟ مينيسترلىك وسىعان جاۋاپ بەرە مە؟

مينيسترلىك دالەل رەتىندە كەلتىرىپ وتىرعانى – ول 1940 جىلعى بۇيرىق. ودان بەرى كەڭەس وكىمەتى تارادى. قازاقستان تاۋەلسىزدىگىن الدى. قازىر ول قۇجاتتىڭ قانداي كۇشى بولۋى مۇمكىن؟

بۇل جەردە نىسان جابىلاتىن بولسا، نارىقتاعى ازىق-تۇلىك جانە باسقا دا تاۋارلاردىڭ باعاسى وسەتىنىن وزدەرىڭىزدە ءبىلىپ وتىرسىزدار. وسى جەردە قانشاما كومپانيانىڭ تاۋارلارى ساقتاۋلى. نىسان سۇرىلەتىن بولسا، ولار تاۋارلارىن قايدا اپارادى؟ ولار باسقا لوگيستيكالىق كەشەندەرگە اۋىسۋى ءۇشىن كوپ ۋاقىت قاجەت. شىعىنى دا كوپ. الماتى قالاسىنىڭ بارلىق دۇكەندەرى مەن ءدارىحانالارىنا تاسىمالداناتىن ازىق-تۇلىك پەن ءدارى-دارمەكتىڭ، تاۋارلاردىڭ باعاسى وسەتىنى ايدان انىق. سوندىقتان، بۇل ستراتەگيالىق وبەك دەپ سانار ەدىم. مۇنى جويۋ دەگەنىڭىز – قۇيىلعان ينۆەستيتسيالاردى جويۋ بولىپ تابىلادى. بۇل حالىققا كەلتىرىپ وتىرعان قيانات.

ءبىز اپپەللياتسيالىق شاعىم بەردىك. بىراق سوت ول بويىنشا ارىزدى ءالى قاراعان جوق. جاعداي وزگەرگەن جوق دەسە دە بولادى. الماتى قالالىق سوتىنا قايتا شاعىمدانعان بولاتىنبىز. قازىر ەكىۇداي جاعدايدا وتىرمىز. جۇمىسشىلار الاڭداۋلى.

بۇل رەيدەرلىك ارەكەتكە ۇقسايدى!

زويا زاماشيكوۆا، كومپانيا باسشىلارىنىڭ ءبىرى:

- سوتتىڭ قويمالاردى تۇگەل ءسۇرىپ تاستاۋ تۋرالى شەشىمى شىققالى بەرى، ءبىزدىڭ باس قاتىرىپ وتىرعان تاعى ءبىر ماسەلە – بىزدە جۇمىس ىستەيتىن مىڭداعان ادام ەندى قايتپەك؟ ءبىزدىڭ كومپانيامىزدا ءدال قازىر 1200-دەن اسا ادام جۇمىس جاساپ جاتىر. ولاردىڭ دەنى وسى تۇركىسىب اۋدانىنىڭ ازاماتتارى. ولار وسى جەردەن ءوز وتباسىلارىن اسىراپ وتىرعان قاراپايىم ازاماتتار. ولار قايتپەك؟ قازىرگىدەي داعدارىس كەزىندە ولارعا جۇمىس تابىلا ما؟

بىلتىرعى جىل قازاقستان ەكونوميكاسى ءۇشىن قانشالىقتى اۋىر جىل بولعانىن جاقسى بىلەسىزدەر. سونىڭ وزىندە ءبىز مەملەكەتتىڭ قازىناسىنا 300 ميلليون تەڭگە سالىق تولەدىك. ەندى عانا تابىس اكەلىپ، ەل قازىناسىنا ميلليونداپ سالىق تولەي باستاپ ەدىك، ءبىزدى سوتتان سوتقا سۇيرەپ جاتىر.

1200 جۇمىسشى ەندى قايدا بارادى؟

جاڭاعى بۇيرىقتى 80 جىلدان بەرى ەشكىم كورمەپتى، ارحيۆتە جاتىپتى. ەشكىم ونىمەن باس قاتىرماپتى. ال ەندى ءبىزدىڭ كومپانيا اياققا تۇرا بەرگەنى سولا-اق ەكەن، بىرەۋلەر جاڭاعى 80 جىل بۇرىنعى بۇيرىقتى ىزدەپ تاۋىپ الىپتى. بۇل رەيدەرلىك ارەكەتكە ۇقسايدى. جاڭاعى 80 جىل بۇرىنعى بۇيرىق بويىنشا، ءبىزدىڭ جانىمىزدا ورنالاسقان تاعى ونشاقتى نىسان دا سوتقا تارتىلىپ، ءسۇرىلىپ تاستالۋى كەرەك ەدى. الايدا، ولارعا ەشكىم ەشتەڭە دەگەن جوق. تەك بىزگە عانا شۇيلىگىپ وتىر. مۇنى ەندى رەيدەرلىك دەمەي نە دەۋگە بولادى؟

الماتى نارىعىندا بىزگە ىڭعايلى ورىن جوق 

ايدار اليشەۆ، كاسىپكەر:

- بۇل جەردە كەشەننىڭ ءسۇرىلۋى تۋرالى شەشىم تەك كومپانياعا عانا ەمەس، بىزگە دە تىكەلەي قاتىستى بولىپ وتىر. ويتكەنى، ءبىزدىڭ تاۋارلارىمىز وسى جەردە ساقتاۋلى.

قازىر ءبىز الماتىدا بار بارلىق قويمالاردى زەرتتەي كەلە، تەك تاۋارلارىمىزدى كوشىرىپ اپارۋدىڭ وزىنە جارتى جىلداي ۋاقىت كەتەتىنىن ەسەپتەپ وتىرمىز. ول قويمانى زەرتتەۋ، كەلىسىمشارت جاساۋ ت.ب. الماتى نارىعىندا بىزگە ىڭعايلى ورىن جوق.

قازىر وسى قويمادا 46 مىڭ توننا تاۋار بار. وسى 46 مىڭ توننا تاۋاردى تاسۋ ءۇشىن 1200 جۇك كولىگى كەرەك. ءبىر جۇك كولىگى 2 ساعاتتا جۇك باسادى دەپ ەسەپتەسەك، تەك جۇكتى كولىكتەرگە تيەۋ ءۇشىن عانا ەڭ ازى 100 كۇن كەرەك. وندا دا ءۇزىلىسسىز جۇمىس ىستەيتىن بولساق... كوشىرىپ اپاراتىن قويمالاردى، سورەلەر مەن قويما جابدىقتارىن رەتكە كەلتىرۋ ءۇشىن، زات، تاۋار ساقتاۋعا ىڭعايلى جاعداي جاساۋ ءۇشىن بىزگە قوسىمشا قاراجات كەرەك.

مۇندا تەك ازىق-تۇلىكتەر مەن ءدارى-دارمەكتەر عانا ەمەس، ەلەكتروتەحنيكالار، تۇرمىستىق تەحنيكالار، حالىقتىڭ كۇندەلىكتى تۇرمىسىنا قاجەتتى تاۋار تۇرلەرىنىڭ بارلىعى بار. قازىر ول كومپانيالارعا: «كەشەن سۇرىلەدى، باسقا جاققا كوشىڭىزدەر»، دەيتىن بولسا، الماتى نارىعىندا كەم دەگەندە جارتى جىل داعدارىس بولادى. تاۋار باعالارى كوتەرىلەدى ت.ب. ول جارتى جىل جاڭاعى باسقا قويمانى ىزدەپ تابۋعا، ورنالاسۋعا كەتەتىن ۋاقىت پەن شىعىن ەسەبى...

«Azattyq-ruhy.kz» سايتىنىڭ جازۋىنشا، وسىعان دەيىن قورعانىس مينيسترلىگى نىسان 28 قازانعا دەيىن بۇزىلۋى ءتيىس، دەپ مالىمدەگەن. قر قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ اقپارات جانە كوممۋنيكاتسيالار دەپارتامەنتىنىڭ وكىلى عاني ءنۇسىپوۆ:  «قازىرگى ۋاقىتتا لوگيستيكالىق ورتالىق سوت شەشىمىن ورىنداۋ ءۇشىن قوسىمشا ۋاقىت سۇراعان. جەردى بوساتۋ بويىنشا سوت شەشىمى ءالى ورىندالعان جوق. ناقتى قانشا ۋاقىتقا العانى تۋرالى اقپاراتتى ايتا المايمىن. مينيسترلىك سوتتى ۇتتى، ولار بوساتۋى كەرەك. ءبىزدىڭ تالاپ وزگەرگەن جوق، بۇرىنعىداي جەردى قايتارىپ بەرۋدى سۇراپ وتىرمىز. سەبەبى قويما كەشەنى اسكەري ۇشاقتاردىڭ ۇشۋ جولاعىنا جاقىن ورنالاسقان»، - دەپ پىكىر ءبىلدىرىپتى.

قوسىمشا: Abai.kz اقپاراتتىق پورتالى ەركىن اقپارات الاڭى. مۇندا وي جارىستىرىپ، پىكىر الماستىرۋعا اركىم قۇقىلى. جوعارىداعى سپيكەرلەردىڭ پىكىرى رەداكتسيا ۇستانىمىن بىلدىرمەيدى. الداعى ۋاقىتتا ماقالادا اتتارى اتالعان ەكىنشى تاراپ رەداكتسيامىزعا جاۋاپ بەرۋگە نيەتتى بولسا، ولاردىڭ دا پىكىرىن بەرۋگە ءازىرمىز. 

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz