(اباي بەينەسىنە جاڭاشا كوزقاراس قاجەتتىگى جايلى وي-پىكىر)

ۇلى اباي نەلىكتەن «جۇمباق ادام» بولىپ قالۋدا؟ سەبەبى، كەمەلدەنۋىنىڭ ساتى-ساتىلارى اشىقتالعان جوق. ءتىپتى بۇل دۇنيەدەن قالاي باز كەشكەنىن دە انىقتاپ بولعان جوقپىز. ايتەۋىر، بولجام، داقپىرت كوپ، بىراق شىنى قايسى، اڭىزى قايسى ەكەنىن ايىرۋ قيىنعا سوعادى. 

بارشاعا ايان، كەشەگى سوۆەتتىك داۋىردە قايعى-قاسىرەت شوكتىرگەن، مىڭمەن جالعىز الىسقان اباي بەينەسى قالىپتاستى. ول – ۇلت قامىن ويلاعان، ساحناعا كۇرسىنىپ، كۇڭىرەنىپ شىعاتىن تراگەديالىق تۇلعا. دۇرىس-اق. بىراق  اللاعا جاقىنداپ، ونى جار ەتكەن، باسقاشا ايتقاندا، دۇنيە تىرشىلىگى الدامشى ەكەنىن تانىپ-ءبىلىپ، ونىڭ قىزىعىنان سۋىنعان، قايعى-قاسىرەتىنە بوي الدىرماعان اباي دا بار ەمەس پە. كەشەگى اتەيستىك زاماننىڭ وسى حاكىمدىك دەڭگەيدەگى ابايدى جاتىرقاپ، ول تۋرالى ءتىپتى اۋىز اشتىرماعانى شىندىق ەمەس پە. ادام بالاسى شىنايى دا تۇراقتى باقىتقا تەك قۇداي جولىنا قادام باسقاندا بولەنبەك. بۇل – ياسساۋي بابامىزدىڭ «ديۋاني حيكمەت» كىتابىندا انىقتالعان، بارشا سوپىلىق پوەزيانىڭ كلاسسيكتەرى قاقساپ ايتقان اكسيوما-اقيقات. ويلايمىن، قازىرگى تاڭدا قازاق قوعامى ۇلت ۇستازى ابايعا عانا ەمەس، بۇكىلادامزاتتىق رۋحانيات شىڭىنا شىققان ابايعا دا ءزارۋ.  

ءسويتىپ، اباي بەينەسى سوۆەتتىك داۋىردەگىدەي تەك تراگەديالىق قىرىنان سومدالۋى كەرەك پە، الدە اباي ءومىرىنىڭ سوڭعى حاكىمدىك كەزەڭى، جاڭاعى سۋفيزم ىلىمىنە سايكەس، ەڭ ساۋلەلى دە باقىتتى شاعى دەپ مويىندالعانى ءجون بە؟ 

ماقالا ماقساتى – وسى ءجايتتىڭ باسىن اشىپ، كۇرمەۋىن تارقاتۋعا سايادى.

الدىمەن اباي ءومىرىنىڭ سوڭعى كەزەڭىندە بولعان وقيعا، قۇبىلىستاردى بارلاپ كورمەكپىز («جۇمباق جان» دەگىزەتىن ۇلى ءومىردىڭ وسى سوڭعى بولىگى).

ايگىلى «سەگىز اياقتا» اباي: «جالعىز قالدىم – تاپ شىنىم!» دەپ حالىق ءۇشىن قايعىرىپ، كۇيزەلىسكە تۇسەدى. الايدا 1889 جىلعى اباي مەن كەيىنگى اباي ءبىر ەمەس. ويلاۋ جۇيەسىندەگى وزگەرىس، ايىرما زور! مۇنى سوناۋ 1920 جىلدارى تاتار عالىمى ابدراحمان ساعدي بىلايشا اشىقتاپ بەرگەن ەدى: «...اۋەلدە اللاعا ونشا جاقىن بولماعان ءھام كوبىرەك دۇنيە ءۇشىن، حالىق ءۇشىن قايعىرعان اباي 1898 جىلدان سوڭ اللاعا جاقىنداپ، اللانى جار ەتەدى» («اباي» جۋرنالى، 1993, №6). بۇل ادىلەتتى پىكىرگە ەشكىم تالاسا قويماس.

ويتكەنى، 1898 جىل دەيمىز-اۋ، ءتىپتى ونان ءۇش جىل بۇرىن «كۇنى-ءتۇنى ويىمدا ءبىر-اق ءتاڭىرى» دەپ اللانى جار ەتكەن  ابايدى كورەمىز («لاي سۋعا ماي بىتپەس قوي وتكەنگە» ولەڭى). بۇل ابايدىڭ جالعىزدىقپەن قوشتاسقانى ەسەپتى.     «دوس كەتتى»، «سەنىسەر ادام تاپتىق پا؟» نەمەسە «تۋىسقانىڭ، دوستارىڭ – ءبارى ەكىۇشتى» دەگەندەرى جالعىزدىقتىڭ مۇڭ-زارى ەمەس. بۇلاي دەسەك جاڭساقتىققا ۇرىنامىز. ايتايىن دەگەنىم، «جالعىزبىن» دەگەن ءسوزدىڭ اباي لەكسيكاسىنان عايىپ بولۋى – ويلاۋ جۇيەسى وزگەرۋىنىڭ كورىنىسى. 

جوعارىدا ايتىلعانداي، دىنىمىزدە شىنايى دا تۇراقتى باقىت – ادامنىڭ اللاعا جاقىنداپ، ونىڭ ديدارىمەن قاۋىشۋى. اباي 1899-1901 جىلدارى كۇردەلى ەڭبەگى «تاسديقتى» (قازىرگىشە 38-ءسوز) جازىپ شىعادى. بۇل – تازا عايىپتىڭ تىلىمەن، ياكي سوپىلىق تىلىمەن جازىلعان شىعارما. اتالمىش مۇرادا اباي حاكىمدەردى: «... دۇنيەدەگى بۇكىل ءلاززات بۇلارعا ەكىنشى ءمارتابادا قالىپ، ءبىر عانا حاقتى تاپپاق، ءاربىر نارسەنىڭ سەبەبىن تاپپاقپەنەن ءلاززاتتانادى»، – دەپ سيپاتتاسا، بۇل وزىنە دە قاتىستى شىندىق. جەكە باسىنىڭ تاجىريبەسى،  جان الەمى راحات پەن تىنىشتىق تاپقانىنىڭ دالەلى.

ءسويتىپ، ءومىرىنىڭ سوڭعى حاكىمدىك دەڭگەيىندە اباي ءوزىن شىن باقىتتى جان سەزىنگەن دەۋگە بەيىلمىز. ويتكەنى، پوەزياسىنان، تۇتاستاي العاندا، وپتيميستىك رۋح ەسەدى. 1895-1900 جىلدارعا قاتىستى ەستەلىكتەرگە كوز جۇگىرتسەك، جايدارى مىنەزىنەن، كوتەرىڭكى كوڭىل-كۇيىنەن اينىماعان كەمەڭگەردى كورەمىز. قىر مەن قالاعا كەزەك ءجۇرىپ-تۇرعانىنىڭ، رۋحاني ماجىلىستەرگە بەلسەنە قاتىسقانىنىڭ كۋاسى بولامىز. كوڭىلى ءبىر تىنباي كوپ ىزدەگەن، بيىك دەڭگەيدە قاۋىشاتىن سىرلاس دوستى ورىس اقىنى لەرمونتوۆتان تاپقانىن دا ايتا وتىرايىق.  

وكىنىشكە قاراي، ءومىرىنىڭ سوڭىندا جانى جاي تاپقان اباي ەمەس، قايعىدان سىنعان، جۇيكەسى جۇقارعان اباي كوزىمىزگە ەلەستەيدى. ونىڭ وزىندىك سەبەپتەرى بار. ايتالىق، بالاسى ماعاۋيانىڭ ولىمىنەن سوڭ، كۇيىككە شىداي الماي ناۋقاستانىپ، قىرىق كۇن وتكەندە دۇنيەدەن باز كەشتى دەگەن اڭگىمە كەڭ تارالدى.  شىندىعىندا ويشىل اقىن ەكى بىردەي دەرتكە (گيپەرتونيا جانە ينسۋلت) ۇشىراعان. ولىمىنە تىكەلەي سەبەپكەر وسى ەكى دەرتتۇعىن.  

وسى پايىمعا دالەل-دايەكتەر الىپ، بايىپپەن توقتالايىق.

1897-1898 جىلدىڭ قىسقى ايلارى ابايدا ادەتتەگىدەي كىتاپ وقۋمەنەن، تاۋسىلا ىزدەنۋمەن ءوتتى. «سوكرات حاكىمنىڭ ءسوزى» دەگەن پالساپالىق ەڭبەگى  (قازىرگىشە 27-ءسوز) جانە لەرمونتوۆتان اۋدارعان جەتى ولەڭى وسىنىڭ دالەلى.  وسىلايشا ءساتتى باستالعان جىلدىڭ ورتا تۇسىندا الدان وقىس وقيعا كۇتكەنىن كىم بىلگەن. كورشىلەس مۇقىر ەلىندەگى سايلاۋعا بارعان ابايدى سودىرلار سوققىعا جىقتى. سوراقى وقيعا ءمانىسىن تۇراعۇل بىلاي دەپ جەتكىزەدى: «اقىلى كوزىندە، ەلدىگى دە، جاۋلىعى دا قاس پەن كوزدىڭ اراسىندا تۇراتۇعىن سورلى قازاق، مەنىڭ اكەمدى كورگەن سوڭ، اكەمنىڭ دوسى جاققا قاراي اۋىسا باستاسا كەرەك. باستىعى ورازباي، جولداستارىمەن وسىنىڭ وزىنە قول تيگىزىپ ءبىر تاڭبا سالماساق، ەل ەسكى ادەتىمەن اۋا بەرەدى دەسىپ،   ۋەزنويدىڭ قاسىندا اڭگىمەلەسىپ وتىرعان ابايعا قولدارىڭدى تيگىزىپ جانجال شىعارىڭدار دەپ جىبەرگەن. ...تاياق ءتيدى نە، تيمەدى نە، ايتەۋىر، «ابايدى ۇردىق!» دەگەن اتىن كوتەرىپ مۇراتىنا جەتتى». 

ابايدىڭ كەمەلىنە كەلىپ، داڭقى اسقان، ءيسى قازاققا ءماشھۇر بولعان شاعىندا «سابالدى» دەگەن قۇلاققا تۇرپىدەي تيەتىن داقپىرت سايىن دالانى شارلاپ كەتە بارادى.  باقساق، ابايدا جۇرەك دەرتى وسى ايتىلعان كوشبيكە جايلاۋىنداعى وقيعادان پايدا بولعان. بۇلاي توپشىلاۋعا وسى جىلدىڭ كۇزىندە جازىلعان ولەڭى ايقىن دالەل. ونى اقىن:

                        اۋرۋ جۇرەك اقىرىن سوعادى جاي،

                        شارشاپ قالعان كەۋدەمدە تۋلاي الماي.

                        كەيدە ىستىق قان باسىپ كەتەدى ونى،

                        دوڭبەكشىگەن تۇندەردە تىنشي الماي، – دەپ باستاعان. ارحيۆ قۇجاتىنان ەش كەمدىگى جوق شۋماقتىڭ. نەگە دەسەڭىز، اقىن ءوزىنىڭ جۇرەك دەرتىنە ءدالدى دياگنوز قويعان. مەديتسينا تىلىندە ونى «جوعارى قان قىسىمى» (گيپەرتونيا) دەيدى. ولەڭدەرىندە مۇقىر وقيعاسىنا شەكتى «اۋرۋ جۇرەك» تىركەسى كەزدەسپەيدى. دەمەك، 1898 جىلدىڭ سوڭىندا ۇلى جۇرەكتىڭ العاش سىر بەرگەنىن اڭعارۋعا بولادى. 

اتالمىش دەرتتىڭ توركىنى قايدان؟ اقىن ەكىنشى شۋماقتا: «قاراڭعى، ساڭىراۋ قايعى ويدى جەڭگەن» دەپ باستاپ، ءارى قاراي: «ءتىرىلتىپ وتكەن كۇندى، تاعى شولدەپ... كەيدە قايعى، ازاپتى تاعى دا ىزدەپ»، «كەيدە ويلايدى جىلاۋعا قايعى زارىن... كەيدە ونىسىن جاسىرار جۇرتتان ۇرلاپ» دەپ سىر اشادى.

ءسويتىپ، قايران جۇرەك دەرتتى. بىراق اباي ونى جاسىرعان، ەشبىر جانعا سەزدىرمەگەن. وزگەلەر تۇرماق، بالالارى دا، ءتىپتى قولىنداعى كەلىنى كاماليا (نەمەرەسى اۋباكىردىڭ ايەلى) دا بەيحابار بولعان.

باس ابايتانۋشى مۇحتار اۋەزوۆ بىلاي دەپ جازادى: «ءوز قولىندا سوڭعى جىلداردا بولىپ، ابايدى ءوزى كۇتكەن كاماليا (كاماش) دەگەن كەلىنىنە اباي ءوزى ولەردەن بۇرىن اۋىرماي تۇرىپ: «مەن بيىل ولەدى ەكەم» دەپ ىشكى ءوزى تۇيگەن اۋىر سىرىن ەڭ الدىمەن ايتادى» (اباي قۇنانبايۇلى. – الماتى، 1995. – 85-بەت). 

كوردىڭىز بە، اباي: «مەن بيىل ولەدى ەكەم» دەپ سىر اشقان. ماعاش قازاسىنان بۇرىن ايتقان سىر بۇل. دەمەك، ويشىل جۇرەگى دەرتتىلىگىن  باقىلاپ، كۇتىنۋمەن جۇرگەن (سوڭعى ەكى جىلدا قولعا قالام الماعانى وسىنىڭ جاناما دالەلى).  كامەشتىڭ «اۋىرماي تۇرىپ» دەگەنىنەن – اباي سىرقاتىن ىشتە تىعىپ ۇستاعانىن بىلدىك. ينسۋلت العانعا شەكتى. نەگە؟ مۇنى اقىننىڭ ءوزى: «كەيدە ونىسىن (دەرتىن) جاسىرار جۇرتتان ۇرلاپ، كەتىرەر دەپ مازاقتاپ بەتتىڭ ارىن» دەپ تۇسىندىرەدى («اۋرۋ جۇرەك اقىرىن سوعادى جاي» ولەڭى). 

سونىمەن، قيقار دەرتپەن اباي التى جىل الىسقان. ساقتانىپ-اق باققان. بىراق بالاسى ماعاۋيا ءولىمى كەزىندە باقىلاۋ مۇمكىندىگى بولماعان. ءۇش-ءتورت كۇن ۇدايى «وي، باۋىرىمداپ» اعىلعان جۇزدەگەن ادامدى قابىلداپ، كورىسۋدەن قان قىسىمى قاتتى كوتەرىلگەنى ءسوزسىز. سونىڭ ناتيجەسىندە ميداعى تامىردىڭ ءبىرى زاقىمدانعان (ميداعى قان اينالىمى بۇزىلۋىن مەديتسينادا «ينسۋلت» دەيدى). كەنەتتەن ينسۋلت العاندا ادامنىڭ ەسى كىرەسىلى-شىعاسىلى بولماق. ماعاش ءمايىتى سالىنعان اربانىڭ الدىندا ءتۇسىپ، جولدى تاستان تازارتىپتى-مىس دەگەن اڭگىمەنىڭ توركىنى، جيىلعان ەل-جۇرتتىڭ: «اباي دا ەت پەن سۇيەكتەن جارالعان، بالا ادامنىڭ باۋىر ەتى، قايتسىن ەندى» دەسىپ مۇسىركەگەنى سول.

ءسويتىپ، اباي ءبىرتۇرلى تۇسىنىكسىز كۇيگە تاپ بولعانى – ماعاشتى جەرلەگەن كۇندەرى. ءوستىپ، «اباي ناۋقاس» دەگەن سىبىر العاش رەت شىقتى.  تۇراعۇل ءوزىنىڭ ەستەلىگىندە: «اكەمنىڭ ولەرىندەگى ناۋقاسى باستالدى» دەيدى (شەشەسى ايگەرىم مەن ءبىر جاسار ۇلى جەبەشتى ەرتىپ، ارالتوبەدەن جيدەبايعا كەلگەندە ايتقانى). سىنىپ، جۇدەگەن اباي، ارينە، تەك تىنىشتىقتى قالاعان. كاكىتاي بىلاي دەپ جازادى: «ءوزى ءبىر ءتۇرلى سىنىپ، جۇدەپ، ەلدىڭ انە-مىنە دەپ ۋاتامىن دەگەن سوزىنەن دە اۋلاق جەردە وتىرعىسى كەلىپ، ەشنارسەگە ارالاسپادى». 

كورىپ وتىرسىزدار، قالىڭ بۇقارا تۇرماق، تۋىسى دا اباي التى جىل قان قىسىمى دەرتىمەن (گيپەرتونيا) الىسقانىنان حابارسىز بولعان. سول سياقتى ەندى مي ينفاركتى – ينسۋلتكە شالدىققانى دا بۇركەۋلى قالعان. ينسۋلت سيمپتومدارى: السىزدىكتىڭ پايدا بولۋى، قول-اياقتىڭ ۇيۋى، سويلەۋدىڭ بۇزىلۋى مەن تابەتسىزدىك دەسەك، كوزى كورگەندەر وسىنىڭ ءبارى ابايدىڭ باسىندا بولعانىن جىر عىپ جەتكىزەدى. بىراق دەر كەزىندە دارىگەرلىك كومەك كورسەتۋ ەشكىمنىڭ ويىنا دا كەلمەگەن. «سىرتى دۇردەي» ابايدى اينالاسى ناۋقاس دەۋگە قيا الماعان سىڭايلى. 

ءتان ساۋلىعى سىر بەرگەنىنىڭ جاناما دالەلى – 1898 جىلدىڭ سوڭىنان ابايدا ءجۇرىس-تۇرىس، جالپى قوزعالىس ازايعان (دەنەسى تەز تولا باستاعانى سول).  ابايدىڭ دەنەسى اۋىرلاعانىن شاۋگىمباي، ومىربەك، قاتپا، جارقىنباي، قورامجان سىندى جالشى-مالشى، كورشى-قولاڭ «ەرىنشەكتىك يەكتەدى»، «سەمىزدىك باستى» دەپ ۇعادى. تۇراشتىڭ ءوزى دە: «كوبىنەسە ۇيدە وتىرعاندىقتان با، ...ەرىنشەكتىك ەرتەرەك يەكتەپ، كوپ اتقا ءمىنۋدى ازايتىپ، شاۋ تارتتى» دەيدى. 

جۇرەك سوعۋى السىرەگەندىگى مەن قان قىسىمى تۇراقسىزدىعى مازالاپ جۇرگەنىن ەل قايدان ءبىلسىن. اۋرۋى اسقىنباۋىنا قارسى قولدانعان ابايدىڭ ەكى ايلاسى: ءبىرى – اكەسى قۇنانباي قۇساپ، ەل جۇمىسىنان ىرگەسىن اۋلاق سالۋ، ەكىنشىسى – بار كۇشىن شىعارماشىلىققا سارپ ەتۋ. اسىرەسە، سوڭعى ەڭبەگى – «تاسديقتى» جازۋ جانىنا راحات بەرىپ، زور ءلاززات سىيلاعانىن جوعارىدا ايتتىق.

توعىز جىل بۇرىن ءابىشى قايتقاندا اقىن «شىدام بەر، سابىر قىلايىن» دەپ ءوزىن ءوزى توقتاتقان، جۇباتقان ءدۇر. ماعاۋيا قازاسى ونان اۋىرلاۋ ءتيدى مە؟ بۇلاي دەۋگە نەگىز جوق. ويتكەنى، ماعاش – ەلگە تانىلىپ ۇلگەرگەن، بالالى-شاعالى، ەكى ايەلىن ەكى اۋىل عىپ قوندىرعان ازامات. كوپ جىلعى اۋرۋى جەڭىپ، توسەككە تاڭىلعاندا قاسىندا اباي ايلاپ وتىرعان. حالقىمىز: «ولگەننىڭ ارتىنان ولمەك جوق» دەيدى. قايعى كەلسە قارسى تۇرۋ، ءولىم-ءجىتىمدى اللا بۇيرىعى دەپ قابىلداۋ – مۇسىلماندىق شارتى ەكەنى دە ايان. سوندىقتان اباي ولىمىنە تىكەلەي سەبەپكەر – تەك قانا مي تامىرىنىڭ بۇزىلۋى، ياعني ينسۋلت دەپ قابىلداۋ كوكەيگە قونىمدى قيسىن.

ءسويتىپ، تەكسەرىس ناتيجەسىندە اباي قازاسىنا ناقتى سەبەپكەر دەرت ەكەۋ ەكەندىگى انىقتالىپ وتىر: ءبىرىنشىسى – گيپەرتونيا (1898 جىلدان), ەكىنشىسى – ينسۋلت (سوڭعى قىرىق كۇن مازالاعان).  

نەلىكتەن اباي بەينەسى جاڭاشا سومدالۋى كەرەك؟ وسى ماسەلەگە تاعى ءبىر ورالايىق. ۇلى اقىن ولەرىندە ايتقان التى جول ولەڭ بار:

                                        كۇنايىم كوپ يللاھي،

                                        كەشىرە گور مۇنىمدى.

                                        بارار باسقا جەرىم جوق،

                                        ۇسىندىم حاققا موينىمدى.

                                        اتا-انام ەدىڭ قارا جەر،

                                        اشا گور ەندى قوينىڭدى.

ءومىر سوڭىندا تاۋبەگە كەلۋ – جۇرەك تازالىعى. ءبىر اللا الدىندا ءوزىن كۇنالى ساناپ، ماحاببات قىلا المادىم دەپ وكىنۋ، سول ءۇشىن حاقتان كەشىرىم سۇراۋ – بۇلجىماس سوپىلىق قاعيدا. ابايدىڭ ونى ۇستانۋى زاڭدىلىق.

بىراق وسى جايتكە كوڭىل بولە الدىق پا؟ مەنىڭشە، جوق. ازىرگە بەتىندە قالقۋمەن كەلەمىز. مىسالى: «كەنەتتەن ناۋقاسى باستالعان كۇنى اباي اكەسى قۇنانبايدىڭ مولاسىنىڭ باسىنا بارىپ، «مەنى ال!» دەپ زار قىلىپتى، ماعاشتىڭ سۇيەگىنە تاس باتپاسىن دەپ ءمايىت سالىنعان اربانىڭ الدىنا جاياۋ ءتۇسىپ، جولدى تازالاپتى» دەگەن سياقتى (شىركىن، وسى كورىنىستى كينوعا تۇسىرسەك دەپ ارمانداۋشىلار بار كورىنەدى). وي، ءبالى، بۇگەجەكتەپ تاس تەرىپ، الدەنەنى كۇبىرلەپ جۇرگەن، ياعني قايعى كەلگەندە قارسى تۇرماي، قۇلاي سالعان قاريانى «مىنەكي، اباي» دەپ جار سالساق جاراسا ما؟ جوق، ماسقارا بولامىز.  «ءوزىمىز سياقتى جۇمىر باستى پەندە» دەپ ءبىلىپ، ابايدى مۇسىركەۋ، ساعى سىنعان، باقىتسىز قالىپتا سومداۋ –  اداسقاندىق. نەگە؟ ويتكەنى، ۇلى اباي «حاقتى تاپقان، ءاربىر نارسەنىڭ سەبەبىن تاپقان» ادامزاتتىڭ رۋحاني ۇستازى – «شىن حاكىم» (ماعجاننىڭ ءسوزى). ەتەكتەن قانشا تارتساق تا، الەم تانىعان تۇلعا پەندەلىكتىڭ قۇشاعىنا قۇلاي الماسى انىق.

قىسقاسى، ۇلى اباي كەمەلدىگىن ساتى-ساتىلاپ انىقتاۋ – ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىن دۇرىس تانىپ-ءبىلۋدىڭ شارتى. ءيا، اباي جالعىزسىراپ قايعىردى، ءتۇڭىلدى، قاجىدى. بۇل – اۋەلگى باسقىشتار. بىراق كەيىنگى حاكىمدىك دەڭگەيدەگى اباي اللاعا جاقىنداپ، ءوزىن باقىتتى سەزىنگەن جان بولعانى حاق. وزدەرىڭىز دە كۋاسىزدەر، ماقالادا، مىنە، وسى ءجايتتى جەتكىزۋگە كۇش سالدىق.

قورىتىندى: كەشەگى كەڭەستىك تسەنزۋرا، يدەولوگيا مەن سولاقاي ساياسات جاعدايىندا قالىپتاسقان اباي بەينەسى جاڭعىرعانى ءجون. ەندى ويشىلدىڭ كەمەلدىك ساتىلارىن ەسكەرۋ، ونىڭ ءار ساتىسىندا جاڭاشا كوزقاراستى ۇستانۋ ماڭىزدى. حاكىم اباي – الەمدىك اقىل-ويدىڭ الىبى. تەك قازاقتىڭ عانا ۇستازى ەمەس. تاڭعاجايىپ تۇلعامىز كىم بولعانىن تانىپ-بىلە الماي جۇرگەن ءوزىمىزدى مۇسىركەيىك، اعايىن.

اسان وماروۆ

Abai.kz