دۋمان اناش. اشارشىلىق قۇرباندارىنا ارنالعان ەسكەرتكىشتىڭ ورنى ءالى بوس تۇر
اشارشىلىق قۇرباندارىنا ارنالعان ەسكەرتكىشتىڭ ورنى ءالى بوس تۇر نەمەسە اياقسىز قالعان ءىس پرەزيدەنتتىڭ پارمەندى تاپسىرماسىمەن قايتا جاندانادى دەگەن ۇمىتتەمىز
قازاق «ءبىر كۇن اشىققاننان قىرىق كۇن اقىل سۇراما» دەيدى. ال، ءبىر كۇن ەمەس، جىلدار بويى بۇكىلحالىقتىق اشارشىلىققا ۇلاسقان ناۋبەتتەردەن كەيىن ۇلتتىڭ ۇلت بولىپ ساقتالىپ قالعانىنىڭ ءوزى اسقان ەرلىك، عاسىرلار بويى قالىپتاسقان ۇرپاق جولىنداعى جانكەشتىلىك. اگاراكي، قازاق حالقى كەڭەستىك كەزەڭدەگى ەكى بىردەي سۇراپىل اشارشىلىقتى باستان وتكەرمەگەندە، ءتىپتى، رەپرەسسيا مەن كەڭەس وداعى قۇرامىندا ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسقا قاتىسقانداعى شىعىندارمەن-اق، بۇگىندە ورتالىق ازياداعى كوپشىلىك ۇلتتى قۇراپ وتىرار ەدى. وندا ءدال قازىرگىدەي ءدىن مەن دىلگە، تىلگە ەسە جىبەرگەن حالىق بولماس ەدىك. دەگەنمەن، تاريح ءوز دەگەنىن جاسادى، قازاق تالاي شىرعالاڭنان شىعىپ، ءححى عاسىرعا تاۋەلسىزدىگىنە قول جەتكىزە وتىرىپ، اياق باستى. الەمدە 2 مىڭنان اسا ۇلت پەن ۇلىس بولسا، سونىڭ ىشىندە جەكە مەملەكەت بولىپ وتىرعان 200 ۇلتتىڭ قاتارىندا بولۋ قازاقتىڭ ماڭدايىنا قايتا جازىلعانىنا مىڭ قايتارا شۇكىرشىلىك ايتامىز.
«قۇپيا ساناقتار»
اشارشىلىق قۇرباندارىنا ارنالعان ەسكەرتكىشتىڭ ورنى ءالى بوس تۇر نەمەسە اياقسىز قالعان ءىس پرەزيدەنتتىڭ پارمەندى تاپسىرماسىمەن قايتا جاندانادى دەگەن ۇمىتتەمىز
قازاق «ءبىر كۇن اشىققاننان قىرىق كۇن اقىل سۇراما» دەيدى. ال، ءبىر كۇن ەمەس، جىلدار بويى بۇكىلحالىقتىق اشارشىلىققا ۇلاسقان ناۋبەتتەردەن كەيىن ۇلتتىڭ ۇلت بولىپ ساقتالىپ قالعانىنىڭ ءوزى اسقان ەرلىك، عاسىرلار بويى قالىپتاسقان ۇرپاق جولىنداعى جانكەشتىلىك. اگاراكي، قازاق حالقى كەڭەستىك كەزەڭدەگى ەكى بىردەي سۇراپىل اشارشىلىقتى باستان وتكەرمەگەندە، ءتىپتى، رەپرەسسيا مەن كەڭەس وداعى قۇرامىندا ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسقا قاتىسقانداعى شىعىندارمەن-اق، بۇگىندە ورتالىق ازياداعى كوپشىلىك ۇلتتى قۇراپ وتىرار ەدى. وندا ءدال قازىرگىدەي ءدىن مەن دىلگە، تىلگە ەسە جىبەرگەن حالىق بولماس ەدىك. دەگەنمەن، تاريح ءوز دەگەنىن جاسادى، قازاق تالاي شىرعالاڭنان شىعىپ، ءححى عاسىرعا تاۋەلسىزدىگىنە قول جەتكىزە وتىرىپ، اياق باستى. الەمدە 2 مىڭنان اسا ۇلت پەن ۇلىس بولسا، سونىڭ ىشىندە جەكە مەملەكەت بولىپ وتىرعان 200 ۇلتتىڭ قاتارىندا بولۋ قازاقتىڭ ماڭدايىنا قايتا جازىلعانىنا مىڭ قايتارا شۇكىرشىلىك ايتامىز.
«قۇپيا ساناقتار»
قازاق ەلى تاۋەلسىزدىگىن الىپ، قۋانىپ جاتقان توقسانىنشى جىلداردىڭ باسىندا كوپە-كورىنەۋ جاسالعان ادامزاتتىق قىلمىستاردىڭ بۇركەمەلەنىپ كەلگەن اقتاڭداقتارى اشىلىپ، ۇلتتىق ساناعا سەلكەۋ تۇسىرگەن-ءدى. سول دەممەن تۇسىرىلگەن رەجيسسەر قاليلا وماروۆتىڭ «ناۋبەت» ءفيلمى ەسكە تۇسەدى. وسى ەسكى بەينەتاسپادا بۇگىندە ارامىزدا جوق تۇلعالار ءسوز قوزعايدى. ماسەلەن، تاريحشى ماناش قوزىباەۆ 1921-1922 جىلعى اشتىقتا ورتالىقتان كەلگەن دزەرجينسكي باسقارعان 11 مىڭ اسكەرى بار ازىق-تۇلىك وتريادى اقمولا، سەمەي گۋبەرنيالارىنداعى ازىق-تۇلىكتى جيناپ اكەتكەنىن ايتادى.
«سونىڭ ناتيجەسىندە، 2 ملن. 300 مىڭ ادام اشتىققا ۇشىراعان. ال، كەلەسى 1931 - 1933 جىلدارى ورىن العان اشارشىلىق كوللەكتيۆتەندىرۋ ساياساتىنىڭ قاتەلىگى عانا ەمەس، كەڭەستىك بيلىكتىڭ حالىققا جاساعان قاتاڭ جاۋىزدىق ساياساتى دەپ بىلەمىن. جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ تورتتەن ءۇش بولىگى كوشپەندى عۇمىر كەشكەندىكتەن، جاپپاي قىرىلۋعا ءماجبۇر بولدى. ءبىر عانا مىسال، شۋ وزەنىنىڭ بويىندا كولحوز قۇرامىز، كوشە سالامىز دەپ فەۆرال ايىندا ەكى كوشە كيىز ءۇي تىكتى. ونىڭ ءبىر قاتارىنا ادامداردى، ءبىر قاتارىنا مالداردى اكەپ قامادى. ءبىر ايدان كەيىن كەلگەندە وندا ادام دا، مال دا بولمادى»، - دەيدى اتالعان فيلمدە ماناش قوزىباەۆ.
«مەنىڭ اكەم ءابىش، ءابىشتىڭ اكەسى جۇماتاي، جۇماتايدىڭ اكەسى جولدىباي، سول ءتورتىنشى اتامىز جولدىبايدىڭ كىندىگىنەن تاراعان ۇرپاق 1931 جىلى 94 ادام ەدى. 1933 جىلى سول 94-تەن قالعانى جەتەۋ عانا»، - دەپ ەسكە الادى قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى ءالجاپپار ابىشەۆ.
ۇلت باسىنا تونگەن قاتەر جونىندە تۇرار رىسقۇلوۆ ستالينگە ءۇش رەت حات جازدى، ايگىلى «بەسەۋدىڭ حاتىنىڭ» ءجونى بولەك. سوندا دا سەلت ەتپەگەن ستاليندىك رەجىم حالىقتىڭ قولىنداعى سوڭعى ءداندى، سوڭعى اشا تۇياقتى زورلىقپەن تارتىپ الا وتىرىپ، شەت مەملەكەتتەرگە توننالاپ استىق ساتۋىن دوعارمادى.
مىنا ءبىر دەرەككە قاراساڭىز، سول تۇستاعى كەڭەس وداعىنىڭ يندۋستريالاندىرۋ ساياساتى ساتىمەن جۇزەگە اسىپ جاتقان سىڭاي تانىتادى. 1932 جىلدىڭ العاشقى توقسانىنىڭ وزىندە قازاقستاننىڭ 14 ەت كومبيناتى ەلدىڭ ەڭ ءىرى ءوندىرىس ورتالىقتارىنا 14 مىڭ توننادان اسا ەت جىبەرىپتى(!). بىراق، بۇل ەل ىشىندەگى تىگەرگە تۇياق قالدىرماۋدىڭ باسى عانا ەدى.
1928 جىلى قازاقستاندا جالپى ەسەپپەن 40 ميلليون باس مال بولسا، 1933 جىلى ونىڭ 4 ميلليونى عانا قالدى. وسىعان وراي، قازاق دالاسىنىڭ ءار تۇكپىرىندە سوزاق، اداي، جەتىسۋ كوتەرىلىستەرى سياقتى باس كوتەرۋلەر ءورشي ءتۇستى. تەك 1929 - 1931 جىلدار ارالىعىندا ەلىمىزدە 80 مىڭنان استام ادام قاتىسقان 372 كوتەرىلىس ورىن الدى. بىراق، ونىڭ ءبارى قىزىل چەكيستەر تاراپىنان اياۋسىز باسىلدى. جان ساۋعالاپ، ۇرپاق ساقتاۋ قامىمەن شاراسىز تۇردە قىتاي اسقان بەيبىت حالىقتى شەكارا اسۋلارىنان نكۆد جەندەتتەرى قارۋمەن كۇتىپ الىپ، اياۋسىز قىرعىنعا ۇشىراتتى.
مەملەكەتتىك جوسپارلاۋ كوميتەتىنىڭ مالىمەتىنشە، 1930 جىلى 121 مىڭ 200 ادام، 1931 جىلى 1 ملن. 74 مىڭ ادام ءوز اتامەكەنىنەن اۋىپ كەتىپتى. 1 ملن. 700 مىڭ ادام وبا مەن اشتىقتان كوز جۇمدى. تەك 40 جىل وتكەن سوڭ عانا، 1970 جىلدارى قازاقتار وزدەرىنىڭ 1926 جىلعى سانىنا ازەر جەتتى.
جالپى، كەڭەس وكىمەتىنىڭ 1926, 1937 جانە 1939 جىلدارى حالىق ساناعىن جۇرگىزگەنىن بىلسەك تە، ولاردىڭ ناتيجەسى قۇپيا سانالىپ كەلدى. ياعني، توتاليتارلىق رەجىم «ۇلى سوتسياليستىك جەڭىستەردى» جاريالاماق بولسا دا، وعان حالىق سانىنىڭ ايتارلىقتاي كەمۋى مۇرسات بەرمەدى. سوندىقتان، بەلگىلى بولعان دەرەكتەردىڭ ءوزى بۇرمالانعان، جاساندى جۇت شىعىنى ادەيى كەمىتىلگەن ساندىق كورسەتكىش بولۋى ابدەن مۇمكىن. ءتىپتى، 1937 جىلى ساناق جۇرگىزگەن ادامدار توبى دا «قۇپيا مالىمەتتى» اشكەرە قىلادى دەگەن كۇدىكپەن «حالىق جاۋى» رەتىندە سوتتالىپ، جازىقسىز اتىلىپ كەتە باردى.
ءاليحان بوكەيحانوۆتىڭ وبلىستىق شولۋلارعا سۇيەنىپ العان مالىمەتتەرىنە قاراعاندا، رەسەيدەگى قازاقتاردىڭ سانى 1908 جىلى 4 ملن. 499 مىڭ 664 ادام، ال، 1913 جىلى (جەتىسۋداعى قىرعىزداردى قوسا ەسەپتەگەندە) 5 ملن. 64 مىڭ ادام ەكەن. 1939 جىلعى جالپى كەڭەس وداعىنداعى قازاقتاردىڭ سانى 3 ملن. 1 ءجۇز مىڭ 949 ادام عانا بولىپ، 1926 جىلمەن سالىستىرعاندا 21,7 پايىزعا ازايىپ كەتىپتى.
«ءبىر ادامنىڭ ءولىمى - تراگەديا، ميلليونداردىڭ ءولىمى - ستاتيستيكا»
قۇپيا ساناققا اينالعان 1939 جىلعى كورسەتكىشتەر بويىنشا قازاق كسر-نىڭ 1929 جىلدان باستاپ استاناسىنا اينالعان الماتىنىڭ تۇرعىندار سانى 1926 جىلمەن سالىستىرعاندا 1939 جىلى 5 ەسە ءوسىپ، 230,5 مىڭ ادامعا جەتتى. ارينە، بۇل بەلگىلى دەڭگەيدە باسقا وڭىرلەرمەن سالىستىرعاندا وزگەشە كورسەتكىش بولعانىمەن، ونىڭ نەگىزگى سەبەبى - قالانىڭ استاناعا اينالۋىنا بايلانىستى ىشكى كوشى-قونننىڭ ارتۋىنان بولۋى دا مۇمكىن.
ستاتيستيكالىق دەرەكتەردى وڭ-سولىنان كەلتىرە بەرۋگە دە بولادى. كەيبىر دەرەك كوزدەرى سول جىلدارى قازاقتىڭ 4 ملن. 100 مىڭ ادامىنان ايرىلعانىن ايتادى. ءستاليننىڭ ءوزى ايتىپتى دەسەدى: «ءبىر ادامنىڭ ءولىمى - تراگەديا، ميلليونداردىڭ ءولىمى - ستاتيستيكا».
بەيىمبەت مايلين جارىقتىقتىڭ 1922 جىلى جازعان «كۇلپاش» اڭگىمەسى اشتىقتان جاپا شەككەن قازاقتىڭ باسىنا قويىلعان ەڭ قۇندى ەسكەرتكىش. وقۋعا ءداتىڭ بارمايدى، ەلىن سۇيگەن ەر ەڭىرەپ وتىرىپ جازعان بولار وسى شىعارمانى...
ەسكەرتكىش دەمەكشى، وسىدان ءبىراز ۋاقىت بۇرىن «بىزگە ۇلتتىق دراما كەرەك» دەگەن جازبامىز جاريا كورگەن («الماتى اقشامى»، №72, 18-ماۋسىم، 2011 جىل). اتالعان ماقالامىزدا قىتايدىڭ تانشان قالاسىندا بار-جوعى 1 جارىم مينۋتقا سوزىلعان جويقىن ءزىلزالادان قازا تاپقان حالىقتىڭ كەيىنگى مۇڭ-نالاسى ارقاۋ بولعان «ءزىلزالا» ءفيلمى تۋرالى ءسوز ەتە كەلىپ، ءبىزدىڭ بۇگىنگى ۇرپاقتىڭ ساناسىن ءتۇرتىپ وياتارلىق وسىنداي ۇلتتىق دراما ءتۇسىرۋ كەرەكتىگىن ايتقان ەدىك. ونىڭ تاقىرىبىن الىستان ىزدەۋدىڭ قاجەتى جوق. ءبىر اشارشىلىقتىڭ ءوزىن ءتۇرلى اۋقىمدى، كەڭ تىنىستى ۇلتتىق درامالىق كوركەم تۋىندىعا اينالدىرۋعا بولادى. سول كەزدە ايتقان ءسوزىمىزدى تاعى ايتامىز: «قازىر ۇلتتىق كينومىزدا ۇلتارالىق كەلىسىم ساياساتىن نىعايتۋ بارىسىندا ەلىمىزگە دەپورتاتسيالانعان وزگە ۇلىستاردىڭ كەلۋ تاريحى ءساتتى بەينەلەنىپ جاتىر. بۇل دا كەرەك شىعار. دەگەنمەن، بۇل وزگەنىڭ تاريحى. قازاق ءۇشىن بۇل فيلمدەردىڭ پايداسى - وزگە ۇلىسقا كىمنىڭ قايدان كەلگەنىن ەسكەرتۋ عانا. ال، قازاقتى ويلانتاتىن، بۇگىنگى بايلىق پەن قىزىققا داراقىلانعان قازاقتى ويلانتاتىن الگىندەي ۇلت قاسىرەتىن سومدايتىن فيلمدەر دەپ ويلايمىن».
ۇلتتىق كاتاكليزم - جالعىز قازاققا ەمەس، وتارشىلدىق كەبىن كيگەن بار ۇلت پەن ۇلىسقا ءتان. بىراق، سولاردىڭ ىشىنەن ءوز قولى ءوز اۋزىنا جەتىپ وتىرعان بۇگىنگى قازاقستان ءمان-جايدىڭ باسىن اشىپ، ءوز وتكەنىنە ۇڭىلسە قانەكي دەگەن ءسوز، وي بارشا ادامنىڭ كوكەيىندە-ءتىن. جۋىردا ەلباسى وسى ەلدىڭ كوكەيىندەگىنى تاپ باستى. «نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتى» ستۋدەنتتەرىمەن اڭگىمەلەسۋ بارىسىندا: «بiزدiڭ حالقىمىز باسىنان كوپ قيىندىقتى وتكەردi. وسى جىلى مەن ەلiمiزدە اشارشىلىقتىڭ 80 جىلدىعىن اتاپ وتۋگە تاپسىرما بەردiم. 1929 - 1933 جىلدارى اشتىقتان قازاقتىڭ 40 پايىزى قىرىلدى. ەگەر بۇل ناۋبەت بولماعاندا قازiر 45 - 50 ميلليوندى قۇرايتىن ۇلت بولىپ وتىرار ما ەدiك؟!» دەدى ەلباسى سوزىنە كۇرسىنىس سايالاپ.
پرەزيدەنت پارمەندى ءسوزىن ايتتى.
قالعان ءىس - تاپسىرما الا جۇگىرەتىن اتقامىنەرلەردە، قوعامنىڭ قولىندا.
كەڭەس كەزىندەگى العاشقى اشارشىلىقتى ەسەپكە العاندا - 90 جىل، كەيىنگىسىمەن - 80 جىل تولىپ وتىرعان بۇل ازالى ۋاقىتتى قالاي اتاپ وتپەك كەرەك؟..
بىزدە باستاعان ءىستىڭ اياقسىز قالاتىن ءبىر جامان عادەتى بار. ماسەلەنكي، 1992 جىلى الماتىداعى بۇرىنعى نكۆد-نىڭ «سۇر ءۇيى» جانىنان «وسى جەردە 1931 - 1933 جج. اشارشىلىق قۇرباندارىنا ەسكەرتكىش قويىلادى» دەگەن قارا تاس ورناتىلعان بولاتىن. «باياعى جارتاس - سول جارتاس»، الگى قارا تاس سول ورنىندا ءالى تۇر ءمىز باقپاي. قازاقتىڭ «ءولى ريزا بولماي، ءتىرى بايىمايدى» دەگەن ءسوزى بار عوي. ارادا 20 جىل وتكەن ۋاقىتتا زيالىلار مەن ءباسپاسوز وكىلدەرى قانشا ايتسا دا، اياقسىز قالعان ءىس پرەزيدەنتتىڭ پارمەندى سوزىمەن قايتا جاندانادى دەگەن ۇمىتتەمىز.
ورتا ازيا كولەمىندە 33 كونتسلاگەر بولسا، سونىڭ 22-ءسى قازاقستان اۋماعىندا بولدى
سونداي-اق، الاش قالاسى اتانعان سەمەيدە الاش زيالىلارىنا قويىلاتىن ەسكەرتكىش جوباسىنا قاراپ، ونىڭ زيالى ەمەس، قارادۇرسىن، رابايسىز، ءاپايتوس پرولەتاريات بەينەسىن بەرەتىنىن ايتقان بولاتىنبىز. ال، استانادا جۋىق ارادا اشارشىلىق قۇرباندارىنا ارنالعان مونۋمەنت كەشەنىنىڭ تانىستىرىلىمى بولعانىنان حاباردارمىز. سونداي-اق، 1959 جىلدىڭ 27-شىلدەسىندە جابىلعان، قازاقتىڭ وتاناسى، زيالىلاردىڭ جارى، ايەل زاتى قامالعان قارلاگ-قا دا ۇلكەن ءمان بەرۋىمىز قاجەت. جالپى، زۇلمات جىلدارى ورتا ازيا كولەمىندە 33 كونتسلاگەر بولسا، سونىڭ 22-ءسى قازاقستان اۋماعىندا ورىن تەپكەنىنىڭ ءوزى بايتاق تەرريتوريانىڭ يەسى بولىپ وتىرعان حالىقتىڭ كوزىن جويۋ ماقساتتى تۇردە جۇرگىزىلگەنىنەن حابار بەرمەي مە؟! قولىندا كەتپەنى بار، تارىسى مەن جۇگەرىسىنىڭ ارقاسىندا جان ساقتاعان وزبەك حالقى كوشپەندى، مالعا قاراعان قازاقتاي ەمەس، اشارشىلىقتان ءدال بىزدەي قىرىلعان جوق. سونىڭ وزىندە تاشكەنتتەگى شىرشىق وزەنىنىڭ جاعاسىنا كۇمبەزدى، اسەم مونۋمەنت سوعىپ، «وزبەك مەملەكەتىنىڭ تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن كۇرەسكەن وزبەك قايراتكەرلەرىنىڭ رۋحىنا باس يەمىز» دەپ جازىپ قويدى. وتكەن جىلدارى تاشكەنتكە جول تۇسكەن ءبىر ساپارىمىزدا جول باستاعان گيدىمىز كوزى جاساۋراپ تۇرىپ، وزبەك قايراتكەرلەرىنىڭ (ىشىندە قازاق قايراتكەرلەرى دە بولعان) ءتۇن بالاسىندا ماسكەۋ - تاشكەنت پويىزىنىڭ ۆوكزالعا كەلىپ جەتەر تۇسىنداعى اقىرعان داۋسىمەن مىلتىق تارسىلى ەستىلمەيتىن كەزگە تۋرالاپ، ءدال سول جەردە نكۆد جەندەتتەرىنىڭ «تير» ۇيىمداستىرعانىن ايتقان بولاتىن. اتۋ جازاسىنا كەسىلگەندەردىڭ سۇيەگىن شىرشىق وزەنىنە اعىزىپ جىبەرەدى ەكەن. مىنە، وتكەن تاريح ءىزسىز قالعان جوق. بۇگىن بۇكىل وزبەك حالقى، سىرت قوناقتار سول جەرگە كەلىپ، باس ءيىپ وتىرادى. ال، «گولودومور» دەپ ۇلارداي شۋلاعان ۋكراين حالقى يۋششەنكونىڭ كەزىندە اشارشىلىقتان قىرىلعان اتا-باباسىن ورنىمەن جوقتاپ، ازۋلى رەسەيدەن كەشىرىم سۇراۋدى تالاپ ەتتى...
شەرلى تاريح ءبىر شەشىلىپ كەتسە توقتامايدى. جىل سايىن الماتىلىقتار قالادان ءبىراز قاشىقتىقتا ورنالاسقان جاڭالىق اۋىلىنداعى الىپ مونۋمەنتكە بارىپ تاعزىم ەتەدى. كومۋسىز قالعان كوپ تەكتىنىڭ رۋحىنا ارناپ اس بەرەدى. ىلەكەڭنىڭ بالاسى سايات اقساقال جانسۇگىروۆ سول جاقتا بەرىلگەن اس ۇستىندەگى ءبىر سوزىندە ايتىپ ەدى: «جاڭالىق اۋىلىنىڭ بالالارى كەيىنگى جىلدارى توپىراق بەتىنە شىعىپ قالعان ادامنىڭ باس سۇيەكتەرىن دوپشا تەۋىپ جۇرەتىن. بابامىزدىڭ باسىن دوپشا تەپكەن ۇرپاق بولدىق قوي» دەپ.
ءيا، كەڭەس وكىمەتى وسىنداي اق سوڭكە سۇيەكتەردىڭ ۇستىنە قۇرىلعان مەملەكەت بولعاندىقتان دا كوپ جاساي الماعان شىعار...
ازالى تاريحتىڭ قارالى بەتتەرى قالا ىشىندە بولۋى قاجەت. بۇل - كەلەشەكتە وتكەننىڭ ساباعىن ۇمىتپاۋدى قامتاماسىز ەتەدى. سىرتتان كەلگەن تۋريستەر دە مۇنداي جەرگە ءبىر ايالداماي كەتپەيدى. قازاقستان ساياسي قۋعىن-سۇرگىنگە ۇشىراعاندار قاۋىمداستىعىنىڭ توراعاسى جۇمابەك اشۋۇلىمەن اڭگىمەلەسكەنىمىزدە، ول بۇرىنعى «نكۆد-نىڭ ىشكى تۇرمەسى» اتانعان عيماراتتىڭ ناۋرىزباي باتىر مەن قاراساي باتىر كوشەلەرى قيىلىسىندا ءالى تۇرعانىن، وسى عيمارات اۋماعىندا تاريحي مۇراجاي اشۋدىڭ مۇمكىن بولماي وتىرعانىن جەتكىزىپ ەدى. ءوزىمىز ءارى-بەرى وتكەندە وسى عيماراتقا قاراپ، ءىش سۋىپ سالا بەرەتىنىن بايقايمىز. الگى اشارشىلىققا قويىلاتىن «الىپ ەسكەرتكىش» ورنى دا وسى ماڭايدا. ياعني، وسى اۋماقتى ستاليندىك رەجىمنىڭ، گولوششەكيندىك گەنوتسيدتىڭ، الاپات اشارشىلىق پەن ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىنىڭ كەشەندى مەموريالدىق مۇيىسىنە اينالدىرۋعا ابدەن بولادى.
P.S: ارينە، «قىزىل تەررور» اتانعان قىرعىننىڭ، ونىڭ ىشىندە قۇشاعى اشىق، اڭعال دا بەيقام قايران قازاقتىڭ شەككەن جاپاسىن تاڭدى تاڭعا ۇرىپ ايتۋعا بولادى. ءبىز الداعى ۋاقىتتا بۇل تاقىرىپقا ورالىپ وتىراتىن بولامىز. الماتى قالاسىندا اشارشىلىق زۇلماتىن ەسكە الۋدى قالاي، قانداي دەڭگەيدە اتاپ وتەمىز؟ وسى ىسپەتتى ساۋالدارعا قۇزىرلى ورگانداردان جاۋاپ ىزدەيمىز. سوندىقتان، قۇرمەتتى وقىرمان، ءسىز دە وي قوسىڭىز، ۇسىنىسىڭىزدى جولداڭىز.
«اباي-اقپارات»
