2019 جىلى قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ جەتپىس جىلدىق مەرەي تويىندا ەل باسشىسى: «كوممۋنيستىك پارتيانىڭ دانا باسشىلىعىنىڭ ارقاسىندا باتىستىڭ دامىعان ەلدەرى ەكى ءجۇز جىلدا جەتكەن جەتىستىككە ءبىز بار بولعانى جەتپىس-اق جىلدا جەتتىك» - دەپ مالىمدەدى. مۇنىڭ  پافوسپەن ايتىلعان ءسوز ەمەس ەكەنى ۋاقىت وتكەن سايىن دالەلدەنۋدە. جاقىنداعى مالىمەت بويىنشا قىتايداعى ميللياردەرلەر سانى 1058 ادامعا جەتىپ، امەريكانى (696) باسىپ وزعان. رەسەي بايلارىن جيىرما وراعان. ايتىپ- ايتپاي قىتاي كوسەمى دەن سياو ءپيننىڭ بۇدان قىرىق جىل بۇرىن ورتاعا قويعان    «الدىمەن ءبىر ءبولىم ادامدار بايۋ»  (ۇلتتىق بۋرجۋازيا قالىپتاستىرۋ) ستراتەگياسى ارتىعىمەن ورىندالعانى كورىنىپ تۇر.

ميللياردتار ەلىنىڭ قىسقا ۋاقىت ىشىندە جان سانىنىڭ كوپتىگى سياقتى ىشكى مۇمكىندىكتەرىن ءتيىمدى پايدالانىپ، بۇكىل الەمدى ارزان توۆارمەن قامدايتىن الىپ فابريكاعا اينالعانى بەلگىلى. سايكەسىنشە قىتايدىڭ العاشقى ميللياردەرلەرى وسى ءوندىرۋ، جاساۋ، قورا-جاي سالالارىندا شىققان ەكەن. 2001 جىلى دۇنيە جۇزىلىك ساۋدا ۇيىمىنا مۇشە بولعاننان كەيىن ۇلتتىق كومپانيالارى شەتەل نارىعىنا شىعىپ، بايلار سانى كۇرت ارتقان. سوڭعى ون جىلدا ءداستۇرلى وندىرىستىك باعىتتاعى كاسىپكەرلەردى ساندىق تەحنولوگيانى مەڭگەرگەن بيزنەسمەندەر باسىپ وزعان. بۇل قىتايدىڭ جالاڭ ءوندىرۋشى ەلدەن، عارىش، جاساندى مي، ادام كەلبەتىن انىقتاۋ، روبوت، ۇشقىشسىز اەروپلان جاساۋ سالاسىندا دامىعان ەلدەرمەن يىق تەڭەستىرەتىن الەۋەتكە جەتكەنىن كورسەتەدى.

دەسەدە باتىس ساراپشىلارى قىتاي كوممۋنيستىك بيلىگى ازاماتارىنا جەكە كاسىپ اشىپ، باي بولۋعا بارلىق شارت-جاعداي جاساعانىمەن، ءبارىبىر جەتەكشىلىك ءرولدى (ۆوديتەلدىڭ ورنىن) بەرمەيدى دەپ قارايدى. ۇكىمەت اياققا تۇرعىزعان ءىرى كاسىپورىندار مەن بىرگە، جوقتان بار بولعان Alibaba, Redmi كومپانيالارىنىڭ باس كەڭسەلەرىنە مەملەكەتتىك يدەيالوگيانى قاداعالايتىن كوممۋنيستىك پارتيانىڭ ساياسي شتاپ پاتەرى جايعاسادى. ترامپ بيلىگى «ساۋدا الاياقتىعىمەن ايلانىستى»، «حالىقارالىق كەلىسىم-شارتتاردى ساقتامادى»-دەپ قىتايعا قارسى ەكونوميكالىق سوعىس اشقاندا ميلليادەرلەر دە شەت قالمادى. Huawei باسشىسىنىڭ كەزىندە اسكەري ادام بولعانىن، تازا كوممۋنيست ەكەنىن العا تارتىپ، كانادا بيلىگىنە ونىڭ قىزىن تۇتقىنداۋعا پارمەن بەردى. اقش تا جيىرما بەس ميلليون قولدانۋشىسى بار TikTok-قا تىيىم سالدى.

جاڭا جىلدىڭ الدى-ارتىندا جاسىنا جەتپەي پەنسياعا شىققان دجەك مانىڭ جوعالىپ كەتكەنى، ءۇي قاماققا الىنعانى جايىندا ءتۇرلى قاۋەسەتتەر تارادى. جاڭا ميلليادەرلەر تىزىمىندە ونىڭ تومەنگە سىرعىعانى بەلگىلى بولدى. ونىڭ سەبەبىن ساراپشىلار دجەك مانىڭ جاڭا بيزنەس بىرلەستىگىنىڭ (Ant Group) اكتيۆتەرىنىڭ قور نارىعىنا شىعۋىنا ۇكىمەتتىڭ رۇقسات بەرمەۋىمەن بايلانىستىرادى.

ونىڭ ىلگەرىدەگى سۇحباتتارىندا «اقشاڭ ميلليون دوللارعا جەتكەنشە وزىڭدىكى، ميلليوننان اسقان سوڭ وزىڭدىكى ەمەس»، «بيلىكپەن ماحابباتتاسۋعا بولادى، بىراق ۇيلەنۋگە بولمايدى» - دەپ تەگىن ايتپاسا كەرەك.

ەسبول ۇسەنۇلى

Abai.kz