اقتاۋدا جالعاسىپ جاتقان سوت پروتسەسىنىڭ 19-ءساۋىر كۇنى وتكەن 18-ءشى وتىرىسىندا، حالىقارالىق «جاڭاوزەن-2011» كوميتەتى مۇشەلەرىنىڭ حابارلۋىنشا، ەشقايدا كەتپەۋ جونىندە قولحات بەرگەن سوتتالۋشىلار - تاجەنوۆ، ىسقاقوۆ، سارىباەۆ، بەكجانوۆ، مۇڭايتپاشەۆ، قويشىباەۆ، مۇقاشەۆ، دۇيسەنباەۆا سۇرالعان. ولاردىڭ ىشىندە تەك ىسقاقوۆ قانا ەرەۋءىلگە قاتىسقان. قويشىباەۆ پەن مۇقاشەۆ - كامەلەتكە تولماعاندار. تاجەنوۆ، دۇيسەنباەۆا، قويشىباەۆ، ىسقاقوۆ، بەكجانوۆ جاراقاتتار العان (العاشقى ۇشەۋى - اۋىر).

اقتاۋدا جالعاسىپ جاتقان سوت پروتسەسىنىڭ 19-ءساۋىر كۇنى وتكەن 18-ءشى وتىرىسىندا، حالىقارالىق «جاڭاوزەن-2011» كوميتەتى مۇشەلەرىنىڭ حابارلۋىنشا، ەشقايدا كەتپەۋ جونىندە قولحات بەرگەن سوتتالۋشىلار - تاجەنوۆ، ىسقاقوۆ، سارىباەۆ، بەكجانوۆ، مۇڭايتپاشەۆ، قويشىباەۆ، مۇقاشەۆ، دۇيسەنباەۆا سۇرالعان. ولاردىڭ ىشىندە تەك ىسقاقوۆ قانا ەرەۋءىلگە قاتىسقان. قويشىباەۆ پەن مۇقاشەۆ - كامەلەتكە تولماعاندار. تاجەنوۆ، دۇيسەنباەۆا، قويشىباەۆ، ىسقاقوۆ، بەكجانوۆ جاراقاتتار العان (العاشقى ۇشەۋى - اۋىر).

سوتتالۋشى، جەكە كۇزەت فيرماسىنىڭ قىزمەتكەرى سارىباەۆ ءوزىنىڭ جانتۇرشىگەرلىك حيكاياسىن اڭگىمەلەپ بەرگەن. 16-جەلتوقسان كۇنى ونى «ارۋانا» قوناق ءۇيىنىڭ كۇزەتىن كۇشەيتۋگە شاقىرعان. ول ءوز ارىپتەستەرىمەن وبەكتىنى قورعاۋعا تىرىسقان، الايدا شابۋىلداۋشىلار تىم كوپ بولعاندىقتان ونى تاستاپ كەتۋگە تۋرا كەلگەن. بۇدان كەيىن ەكى-ءۇش رەت باسقا دا وبەكتىلەردىڭ كۇزەتىنە بارعان. ال، 20-جەلتوقساندا پوليتسەيلەر ونى «پروكۋراتۋراعا اپارامىز» دەپ ۇيىنەن الىپ كەتىپ، پوليتسياعا الىپ بارعان. سارىباەۆتى  جاۋاپتاعان قىزمەتكەر «بانكومات توناۋ» ايىبىن تاققان، الايدا ول مۇنى، ارينە، مويىنداماعان. پوليتسەي قابىرعاداعى قالا كارتاسىن بەكىتكەن تۇيرەۋىشتى جۇلىپ الىپ، مۇنىڭ ساۋساقتارىنا سۇققىلاي باستاعان. ودان سوڭ «ءولتىرىپ ساباعان». سارىباەۆتىڭ ايتۋىنشا، ونى «اتا-انالارى دا ەشقاشان ۇرماعان». بۇدان ءارى جاس جىگىتتى تەرگەۋشى سەرىك امانوۆقا ەرتىپ اپارعان بەلگىسىز پوليتسەي: «بۇل جاقسى بالا، قازىر ءبارىن ايتىپ بەرەدى»، - دەگەن، مىسقىلداپ. بىراق «جاقسى بالا» بانكوماتتى بۇزعانىن مويىنداماعان.

سۇراۋ كەزىندە ول كوزىنىڭ جاسى ءمولت-ءمولت ەتىپ: «مەن «تۇتقىنداماڭىز» دەپ جىلاپ جالبارىنسام دا، سۋديا دوسماعامبەتوۆ مەنى تۇتقىنداۋعا سانكتسيا بەردى. سودان كەيىن يۆس-كە اپارىپ، تاعى دا ۇرىپ-سوقتى. رۋسلان ەسىمدى بىرەۋ»، - دەگەن. تۇتقىندالعان سوڭ ونى «ەرەۋىلدەۋشى مۇنايشىلاردىڭ قوناق ءۇيدى توناعانىن كوردىم» دەپ ايتۋعا ماجبۇرلەگەن، الايدا ول بۇعان دا كەلىسپەگەن. سول ءۇشىن تاعى دا ۇرىپ-سوققان. قايتا-قايتا ابدەن ەسىنەن تانعانشا باسىنا تسەللوفان پاكەت كيگىزىپ تۇنشىقتىرعان. وسىندايدان سوڭ بىردە ەسىن جيناسا، استىنا جىبەرىپ قويعان ەكەن. وسى قالپىندا وعان يۆس باستىعى يزولياتور بولمەلەرىنىڭ ەدەنىن جۋعىزعان. سارىباەۆتىڭ ۇيىندە ءتىنتۋ جۇرگىزىپ («ءۇيدى توڭكەرىپ تاستادى»), ون مىڭ تەڭگەسىن الىپ كەتكەن. بۇل - ايلىق جالاقىسى بار بولعانى 27 مىڭ تەڭگە، اسىراۋىندا 84 جاستاعى قارت اكەسى مەن ءومىر بويى مەكتەپتە ەدەن سىپىرۋشى بولعان زەينەتكەر شەشەسى بار ادامعا جاساعاندارى پوليتسەيلەردىڭ!

ورنىنان سويلەگەن سوتتالۋشى اسپەنتاەۆ, بىردە ءوزىن تۇنگى 11-دەن تاڭعى 4-كە دەيىن جاۋاپتاعانىن، سول كەزدە سارىباەۆتى (ول ونىڭ فاميلياسىن تەك سوت ۇستىندە عانا بىلگەن) كوريدورمەن الىپ وتكەنىن، سودان سوڭ ۇرىپ-سوققان جانە جىلاعان دىبىستار ەستىگەنىن راستاعان. سول ءتۇنى ەكەۋىن بەتتەستىرگەن كەزدە ول سارىباەۆتىڭ ەكى كوزى جاستان ءىسىنىپ كەتكەنىن انىق كورگەن.

قۇدايعا سەنەتىن جانە ناماز وقيتىن سارىباەۆ: «مەملەكەت قىزمەتكەرلەرى مەنى بۇلاي ۇرىپ-سوعادى دەپ ەشقاشان ويلاعان ەمەسپىن!» - دەپ نالىعان. ادۆوكات العان سوڭ ول ءوزىن ۇرىپ-سوققانداردىڭ ۇستىنەن ارىز جازباق بولعان ەكەن، بىراق ادۆوكات بيسەكەشەۆ: «ءابدىراسۋل وتەشەۆتىڭ ۇستىنەن جازعاننىڭ پايداسى جوق، ويتكەنى ول جوعارى لاۋازىمدى پوليتسەي»، - دەپ كەڭەس بەرگەن.

سوتتالۋشى بەكجانوۆ تا پوليتسەيلەردىڭ ءوزىن ۇرىپ-سوققانىن ايتىپ، ءوزىن تارتىپسىزدىكتەرگە قاتىسۋشى رەتىندە مويىنداماعان.

سوتتالۋشى مۇڭايتپاشەۆتىڭ ايتۋىنشا، ول 16-جەلتوقسان كۇنى جەكە تاسىمالمەن اينالىسىپ، الدەبىر ادامداردى قوراپتارىمەن ءبىر جەرلەرگە اپارعان، سونداي ءبىر رەيس كەزىندە ونى تۇتقىنداپ، پوليتسياعا الىپ بارعان جانە ەدەنگە جىعىپ سالىپ ۇرىپ-سوققان. نە سۋسىن، نە تاماق بەرمەي قويعان. بىردەڭە سۇراعانداردىڭ بارلىعىن ۇرىپ-سوققان («ابدەن قورلىق كوردىك»). يزولياتورعا پروكۋرورلار تەكسەرە كەلگەن كەزدە سوققى ىزدەرى بار ۇستالعانداردى ولاردىڭ كوزدەرىنە تۇسىرمەۋگە تىرىسقاندىقتان ونى سيزو-دان بيىلعى جىلدىڭ 10-اقپانىندا بوساتقان. بوساپ شىققان سوڭ پوليتسياعا ءوزىنىڭ ءماشيناسىن سۇراپ بارعان، الايدا «ول ارەستتە تۇر» دەپ، بەرمەي قويعان. جانە: «ەگەر ءماشيناڭدى قايتارۋدى تالاپ ەتەتىن بولساڭ، تاعى دا وتىرعىزامىز!» - دەپ، ۇرىپ-سوققان. ال، ءماشينا مەن ونىڭ ىشىندەگى زاتتاردى العان كەزدە پوليتسيا، مۇڭايتپاشەۆتىڭ ايتۋىنشا، حاتتاما جاساماعان.

كامەلەتكە تولماعان سوتتالۋشى مۇقاشەۆ الاڭعا ءوزىنىڭ سىنىپتاستارىمەن جانە مۇعالىمدەرىمەن بىرگە مەيرام قۇرمەتىنە جۇرگەن شەرۋگە قاتىسۋ ءۇشىن بارعانىن، كەيىن ءوزىن «دىبىس كۇشەيتكىش كولونكالاردى ءبۇلدىردى» دەپ ايىپتاعانىن، بىراق مۇنى مويىنداماعانىن ايتقان. ونىمەن ماقسات ەسىمدى تەرگەۋشى اينالىسىپ، جاۋاپتاۋ كەزىندە ەكى قولىن جوعارى كوتەرىپ تۇرۋىن تالاپ ەتكەن. «تەرگەۋشى جاۋاپتاۋ ۇستىندە مەنى ۇرىپ-سوقتى: سۇرايدى دا - ۇرادى، سۇرايدى دا - ۇرادى»... مۇقاشەۆتىڭ اناسى ونى جاۋاپتاۋلارعا شاقىرىلماعان.

سوتتالۋشى ايجان دۇيسەنباەۆا ءوزىنىڭ جاراقاتتانۋ جاعدايىن، اكەسى (16-جەلتوقسان كۇنى الاڭدا ولتىرىلگەن) مەن اعاسىنىڭ (وسى ءىس بويىنشا سوتتالۋشى) ەرەۋىلگە قاتىسىپ، الاڭدا بولعاندىعىن، بىراق ءوزىنىڭ ەرەۋىلگە قاتىسى بولماعاندىعى بايانداپ بەرگەن. ونىڭ ايتۋىنشا، باستاپقىدا وعان ەشقانداي كىنا تاعىلماعان، بىراق كەيىن جاۋاپتاۋعا كىرىسكەن. جاۋاپتاۋلاردىڭ بىرىندە تەرگەۋشى ءابۋوۆ: «شەشەڭ اكەڭنىڭ ءولىمىن تەكسەرۋدى تالاپ ەتكىسى كەلەدى، سوندىقتان سەنى جاۋاپقا تارتادى»، - دەگەن. ايجان وزىنە تاعىلعان ايىپتاردىڭ بارلىعىن تەرىسكە شىعارعان.

ادۆوكات سارسەمبينا تەرگەۋ قۇپياسىن اشپايتىندىعى جونىندە جازباشا مىندەتتەمە بەرىپ، ىسكە جاسىرىن اتتارمەن قاتىسۋشى كۋالاردىڭ انكەتالىق مالىمەتتەرىمەن ءوزىن تانىستىرۋ جونىندە تالاپ-تىلەك تۇسىرگەن. پروكۋرورلار بۇعان قارسى بولعان، سۋديا تالاپ-تىلەكتى اشىق قالدىرعان.

ادۆوكات جۋاسپاەۆا سوتتالۋشى قايرات ادىلوۆكە سۇراقتار قويعان:

- سىزگە امنيستياعا ايىرباسقا ءوز كىناڭىزدى مويىنداۋدى ۇسىندى ما؟

- يا، ۇسىندى.

- ودان باسقا نە ۇسىندى؟

- تولەتاەۆا مەن ساقتاعانوۆقا قارسى كورسەتۋلەر بەرۋدى ۇسىندى. ونداي جاعدايدا مەنىڭ بەينەم بار بەينەجازبالاردى ءوشىرىپ تاستاپ، ماعان كۋالاردى قورعاۋ باعدارلاماسىن قولدانۋدى، باسقا دا جەڭىلدىكتەردى ۋادە ەتتى.

- راحمەت.

سوت وتىرىسىنىڭ ەكىنشى جارتىسىندا كۋالاردى سۇراۋ باستالىپ، ءبىرىنشى بولىپ ماڭعىستاۋ وبلىستىق ءىىد-ءنىڭ ناشامەن كۇرەس باسقارماسى باستىعىنىڭ ورىنباسارى پولكوۆنيك ۆالەري كليمەنكو (كليموۆ بولۋى دا مۇمكىن) سۇرالعان. ونىڭ اڭگىمەسى ايىپتاۋ قورىتىندىسىنداعى ءوزىنىڭ كورسەتۋلەرىن تولىق قايتالاعان. ودان سوڭ سوتتالۋشىلار شاموۆ پەن ءامينوۆ سوتقا كليمەنكونىڭ وزدەرىن ۇرىپ-سوققاندىعىن ايتقان، بىراق ول مۇنى تەرىسكە شىعارعان. سونداي-اق، شاموۆ پەن ءامينوۆتى ۇستاعان كەزدە الىنعان زاتتار مەن اقشانى تەرگەۋ توبىنا تاپسىرعاندىعىن، بىراق حاتتاما جاسالماعاندىعىن ايتقان. ءامينوۆ كليمەنكونىڭ وعان ءوزىن «قازمۇنايگاز» قىزمەتكەرى رەتىندە تانىستىرىپ تەلەفون سوققانىن، ونى ۆيتسە-پرەمەر شۇكەەۆ كەزدەسۋ ءۇشىن ىزدەپ جاتىر-مىس دەگەنىن، ال جولىققان كەزدە تۇتقىنعا العانىن بايانداپ بەرگەن.

ەكىنشى سۇرالعان كۋا - وبلىستىق ءىىد-ءنىڭ ۇيىمداسقان قىلمىسپەن كۇرەس جونىندەگى ءبولىمىنىڭ اعا وپەروكىلى پودپولكوۆنيك دانيار ءادىلوۆ تە ءوزىنىڭ ايىپتاۋ قورىتىندىسىنداعى كورسەتۋلەرىن قايتالاعان، ال ءامينوۆ، سارىباەۆ، قويشىباەۆ، ءابدىراحمانوۆ پەن شاموۆ ونى وزدەرىن «ۇرىپ-سوقتى، قورقىتىپ-ۇركىتتى، قورلادى» دەپ، قويشىباەۆتىڭ اناسى - «بالاعات سوزدەرمەن ار-ابىرويىمدى قورلادى» دەپ ايىپتاعان.

سارىباەۆ: ول مەنى سالەمدەسپەگەنىم ءۇشىن ۇرىپ-سوقتى.

ءامينوۆ: ول مەنى اقجانات ءامينوۆتىڭ (جۇمىسشى قوزعالىسىنىڭ بەلسەندىسى) ءىنىسى بولعانىم ءۇشىن ۇرىپ-سوقتى. كەيىن، يۆس-تە، مەنى «ءسپيرتتى ىشىمدىك پەن ناشا قولداندى» دەپ ايىپتاپ، تاعى دا ۇرىپ-سوقتى. مەن جىلادىم، جالىندىم، بىراق ول ءبارىبىر ۇرىپ-سوعۋىن توقتاتپادى.

قويشىباەۆ: ول مەنى - قارىنداستارىڭ مەن ايەلىڭدى جانە ءوزىڭدى دە زورلايمىز دەپ قورقىتتى. مەن بالالار ۇيىندە تاربيەلەنگەندىكتەن، مەنى «بالالار ءۇيىنىڭ بۇرالقىسى» دەپ كەمسىتتى.

ءابدىراحمانوۆ: ول مەنىڭ باسىمدى پيستولەتپەن سوقتى.

شاموۆ: ول مەنى ءماشينادان سۇيرەپ شىعارىپ، ۇرىپ-سوقتى، كەيىن مۇنى يۆس-تە جالعاستىردى.

بارلىق ايىپتاۋلاردى تەرىسكە شىعارعان ءادىلوۆتىڭ سۇراۋ اياقتالار تۇستا جۇيكەسى سىر بەرىپ، ساۋساقتارى مىنبەردى «بارابانداي» باستاعان.

ول كەتۋگە ىڭعايلانعان كەزدە سوتتالۋشى دۇيسەنباەۆ سۋديادان سۇرالعان كۋالاردى سۇراۋ بىتكەن سوڭ زالدان شىعارماۋدى وتىنگەن. ول مۇنى كۋالاردىڭ «ءوزارا كەلىسىپ الۋ مۇمكىندىگىمەن» تۇسىندىرگەن. سۋديا ونىڭ پىكىرىن قۇپتاپ، ادىلوۆكە زالدا وتىرۋدى بۇيىرعان. ول شىعىپ كەتىپ، ءبىر مينۋتتان سوڭ قايتىپ كەلگەن. ادۆوكاتتاردىڭ ءبىرى تۇرەگەلىپ، قپك ءتارتىبى بويىنشا سۇرالعان كۋالار زالدا قالۋعا ءتيىس ەكەندىگىن تاعى دا پىسىقتاعان. وسىدان سوڭ بۇرىن شىعىپ كەتكەن كليمەنكو دا زالعا قايتىپ ورالعان.

كەلەسى بولىپ كۋا يساەۆ شاقىرىلعان ەكەن، بىراق ول تابىلماعان سوڭ گۇلنار دوسوۆا شاقىرىلعان. الايدا، ول ءوزىنىڭ روزا تولەتاەۆامەن تۋىستىق قارىم-قاتىناستا ەكەندىگىنە جانە «گولوس رەسپۋبليكي» گازەتىنىڭ ءتىلشىسى رەتىندە سوت پروتسەسىنىڭ بارلىق وتىرىستارىنا قاتىسقاندىعىنا سىلتەمە جاساپ، كورسەتۋ بەرۋدەن باس تارتقان. سۋديا ونىڭ ۋاجدەرىمەن كەلىسىپ، ەرتەڭگى ساعات 10-عا دەيىن ءۇزىلىس جاريالاعان.

جۇرتتىڭ كوبىسى زالدان شىققان كەزدە ادۆوكات سانسىزبايۇلى, ءوز قورعاۋىنداعىلارمەن سويلەسكىسى كەلسە كەرەك، تورعا جاقىنداۋى مۇڭ ەكەن، كونۆويداعىلاردىڭ ءبىرى جولىن كەس-كەستەپ تۇرىپ العان. ناتيجەسىندە ولاردىڭ اراسىنداعى كيكىلجىڭ توبەلەسكە ۇلاسىپ كەتە جازداپ، سوتتالۋشىلار دا، زالدا قالعان ادامدار دا دۇرلىگىپ كەتكەن. پريستاۆتار ەسىكتى جاۋىپ الىپ، ەشكىمدى نە شىعارماي، نە كىرگىزبەي تاستاعان. ابىروي بولعاندا، ءبىرازدان كەيىن شۋ باسىلىپ، جۇرت بەيبىت تاراعان...

ر.S. وكىنىشكە وراي، كەيبىر سەبەپتەرمەن اقتاۋدا «شەتپە ءىسى» بويىنشا ءجۇرىپ جاتقان سوت پروتسەسىنەن بۇگىن دە اقپارات تۇسپەدى...

جاسارال قۋانىشالين،

حالىقارالىق «جاڭاوزەن-2011» كوميتەتىنىڭ

اقپاراتتىق توپ جەتەكشىسى.

الماتى قالاسى،

2012 جىلدىڭ 19-ءساۋىرى.

«اباي-اقپارات»