ۇيالى تەلەفوننىڭ حات جازىسۋ مۇمكiندiگiن كەڭiنەن پايدالانىپ جۇرگەندەردiڭ بiرi مەن شىعارمىن. بiر عاجابى، بiرەۋلەردiڭ ماعان جازعان حاتتارى دا، مەنiڭ بiرەۋلەرگە جازعان حاتتارىم دا، ارنايى ءوشiرiپ وتىرماساڭ، تەلەفوننىڭ جادىندا جينالىپ تۇرا بەرەدi ەكەن. قايتالاپ وقىساڭ، وتكەن ءومiرiڭ ەسiڭە ءتۇسiپ، ساناڭدا جاڭعىرىپ، سول ساتتەردi قايتادان باسىڭنان كەشكەندەي بولاسىڭ. تاعى بiر قىزىعى، حاتتاردى ولەڭمەن جازعانعا ەشتەڭە جۇرمەيدi. اسiرەسە، تاڭى ولەڭمەن اتىپ، كۇنi ولەڭمەن باتاتىن، اينالاسىن اقىندار قورشاعان مەن سياقتى كiسiگە ولەڭ-حاتتاردىڭ قادiرi بولەك. بوگدە ءسوز قوسپاي، ويىڭدى جەتكiزiپ ايتا الاسىڭ. وزiمە جيi SMS حاتتارىن جولداپ جاتاتىن سەرiك اباس-شاحتان بiر حاتىما جاۋاپ بولماي قالعاندا، بىلاي دەپ سالەم جولداپپىن:

نەگە جاۋاپ بەرمەدiڭ ەسەمەسكە،

ءتۇستi مە توبەڭدەگi كوسەم ەسكە؟!

انشەيiندە اۋىزىن جاپپاي ءجۇرiپ،

تويدا ولەڭ تاپپاعان وسى ەمەس پە؟

ول كەزدە "حابار" ارناسىندا باس پروديۋ­سەر بولىپ قىزمەت اتقارىپ جۇرگەن سەرiك "قازاقستان" تەلەارناسىنا قىزمەت اۋىستىرعان ەكەن، بىلاي دەپ حات جازىپتى:

كوڭiلiڭە مىڭ العىس، اعا، ارناعان،

كiناڭiز دە ورىندى تاعار ماعان.

حات-حابارسىز كەتكەنiم زاڭدى شىعار،

قاز ارناعا اۋىستىم حابارنادان.

ۇيالى تەلەفوننىڭ حات جازىسۋ مۇمكiندiگiن كەڭiنەن پايدالانىپ جۇرگەندەردiڭ بiرi مەن شىعارمىن. بiر عاجابى، بiرەۋلەردiڭ ماعان جازعان حاتتارى دا، مەنiڭ بiرەۋلەرگە جازعان حاتتارىم دا، ارنايى ءوشiرiپ وتىرماساڭ، تەلەفوننىڭ جادىندا جينالىپ تۇرا بەرەدi ەكەن. قايتالاپ وقىساڭ، وتكەن ءومiرiڭ ەسiڭە ءتۇسiپ، ساناڭدا جاڭعىرىپ، سول ساتتەردi قايتادان باسىڭنان كەشكەندەي بولاسىڭ. تاعى بiر قىزىعى، حاتتاردى ولەڭمەن جازعانعا ەشتەڭە جۇرمەيدi. اسiرەسە، تاڭى ولەڭمەن اتىپ، كۇنi ولەڭمەن باتاتىن، اينالاسىن اقىندار قورشاعان مەن سياقتى كiسiگە ولەڭ-حاتتاردىڭ قادiرi بولەك. بوگدە ءسوز قوسپاي، ويىڭدى جەتكiزiپ ايتا الاسىڭ. وزiمە جيi SMS حاتتارىن جولداپ جاتاتىن سەرiك اباس-شاحتان بiر حاتىما جاۋاپ بولماي قالعاندا، بىلاي دەپ سالەم جولداپپىن:

نەگە جاۋاپ بەرمەدiڭ ەسەمەسكە،

ءتۇستi مە توبەڭدەگi كوسەم ەسكە؟!

انشەيiندە اۋىزىن جاپپاي ءجۇرiپ،

تويدا ولەڭ تاپپاعان وسى ەمەس پە؟

ول كەزدە "حابار" ارناسىندا باس پروديۋ­سەر بولىپ قىزمەت اتقارىپ جۇرگەن سەرiك "قازاقستان" تەلەارناسىنا قىزمەت اۋىستىرعان ەكەن، بىلاي دەپ حات جازىپتى:

كوڭiلiڭە مىڭ العىس، اعا، ارناعان،

كiناڭiز دە ورىندى تاعار ماعان.

حات-حابارسىز كەتكەنiم زاڭدى شىعار،

قاز ارناعا اۋىستىم حابارنادان.

ماعان ولەڭمەن SMS حاتتار جولداپ تۇراتىن سەرiك اباس-شاحتىڭ بiر ەرەكشەلiگi, قوعامدا بولىپ جاتقان كەز كەلگەن وقيعاعا بايلانىستى ءوزiنiڭ كوزقاراسىن بiلدiرiپ وتىرۋعا تىرىسادى. راس، ونىڭ كەيبiر ءسوز قولدانىستارى، جاساندى ۇيقاستارى مەنiڭ ويىمنان شىعا بەرمەيدi. الايدا، ولەڭدەرiن كوپشiلiككە جاريالاپ، اقىنمىن دەپ اتاعىن شىعارۋعا تالاسى جوق سەرiكتiڭ ونداي سەلكەۋ سوزدەرiنە ونشا مiن تاعا بەرمەيمiن، وعاش ويلارىن قىزىقتاپ، قال-قادارىمشا جاۋاپ بەرiپ جۇرەمiن. بiر جولى سەرiك مىنانداي حات جولداپتى:

ءجۇرسiن اعا، ەرتە عوي جىر-ەستەلiك،

شابىت جاعىن ساقتاڭىز "كۇرەسكە" ەنiپ.

تج بولىپ قاشانعى شىداماقپىز،

نامىس جاتىر تاپتالىپ، "پرەستەلiپ"

مەنiڭ جاۋابىم:

سوزدەرiم قالسا ويىڭدا پرەستەلiپ

جازارسىڭ مەن تۋرالى بiر ەستەلiك.

بالتالاسا بۇزىلماس ۇيقاسىمدى

"قالتاڭا ساپ", ۇمىتپاي ءجۇر ەسكەرiپ.

بiر جاقسىسى، ساياساتتاعى كەيبiر وقيعالارعا كەلگەندە، سەرiكتiڭ قالامى سۇيرەڭدەپ كەتەدi. بiر جولى، استانا مەن الماتىدا قىسقى ازيادا ءوتiپ جاتقان كەزدە، ول ماعان "ماحاببات، دەنساۋلىق، ازيادا قالاي؟" دەپ حات جولداپتى. مەن ولەڭمەن جاۋاپ بەردiم:

قىزعانىشتان جان ەدiڭ ءوزiڭ ادا،

ءادiل جاۋاپ بەرەيiن بازىناڭا.

ماحاببات پەن دەنساۋلىق ورىنىندا،

ۋايىمىم جالعىز-اق - ازيادا.

ءماجiلiستiڭ سايلاۋى ءجۇرiپ جاتقان كەزدە اباس-شاح مەنi تاعى دا ولەڭمەن قاجاپتى:

جۇلدەسiنە ات قوسىپ، تاي قىستىرىپ

اقىنداردى ءجۇرسiز عوي ايتىستىرىپ.

شىقپايسىز با "اق جولعا" "نۇر-سەزiممەن",

قالاۋلانىپ ءوزiڭiز "تايتىس" قۇرىپ؟

 

ءماجiلiستi اق جولمەن "تازا الداڭدار",

وڭاي شەشپەس باسىنا ء"تاج العاندار".

جۇرسiندەر جۇرە بەرمەي "وتىرماي ما"

اۋىسقانعا ارتتارى "قاجالعاندار"?

سايلاۋ دەسە، مەنiڭ توبە شاشىم تiك تۇراتىنىن سەرiك iنiم قايدان بiلسiن؟ كەزەكتەن تىس سايلاۋ، رەفەرەندۋم وتكiزەمiز دەپ، الاشاپقىن بولىپ جۇرگەن كەزiمiزدە، ول تاعى بiر سالەم جولداپتى:

ۇتپادىق ۇيات ءۇشiن قىرقىسىپ تۇك،

كوزiمiزدi "كۇن-ساۋلە" تۇر قىسىق قىپ.

التىسىنا شiلدەنiڭ جاڭا جىلدى

اۋىستىرماي تىنبايدى-اۋ "نۇر-پىسىقتىق".

سايلاۋ مارەسiنە جەتكەن كەزدە، مەن دە سەرiككە كەزەكتi قالجىڭىمدى جiبەردiم:

قالiڭ قالاي "حابارداعى" قالامداس؟

قالامگەردi قامىقتىرعان ەل وڭباس.

"بiز جەڭدiك" دەپ، اسپانعا اتىپ بوركiمدi,

سودان بەرi ءجۇرمiن ءالi جالاڭباس.

 

سەرiك تە ەسەسiن جiبەرمەپتi:

كەمەل جاسقا كەلسەڭiز دە، اڭعالسىز.

بiزدiڭ ەلدە "نۇر" بولماسا، شام دا ءالسiز.

اقىن اعا، بوركiڭiزدi قايتەسiز،

ارتىن اشىپ، ءجۇر عوي حالىق دامبالسىز!

سەرiكتiڭ وسىنداي شامشىل شۋماقتارىن ءالi كۇنگە قايتالاپ وقىپ، ويلانىپ قالامىن:

ءۇي قۇسىمىز،

ۇيقىسى - مۇز،

تورعا قاشقان قاۋiپتەن،

بiر قورازى عۇمىر كەشكەن

ميلليونداعان تاۋىقپەن.

قىت-قىت ءۇننiڭ بار ەسەبiن

ەسەپتەمەي ايتاتىن

ماقتانامىز بالگەر-بۇلبۇل

ەرتiسباەۆ - تاۋiپپەن.

نەمەسە:

پالاۋىن اسىپ وتىر سايرامدا اعام،

يۆان دا ماس،

ءدال بۇگiن بايرام دا "ادام"

قۇتتىقتايمىن قازاقتى مەيرام اتتى

كەلiمسەكتەر كۇنiمەن تايراڭداعان.

استاناعا بەلورۋسسيانىڭ پرەزيدەنتi الەكساندر لۋكاشەنكو كەلگەن كۇنi مەن سەرiككە سۇراق قويىپپىن:

دامەتiپ جۇرگەن كەزدە جۇرت باتادان،

مەن ءوزiم ءجۇرۋشi ەدiم سىرتقا تامان.

مينسكiدە مي اشىپ جاتقان كەزدە

استانادا نەعىپ ءجۇر مۇرتتى اتامان؟

 

سەرiك تە قولما-قول جاۋاپ بەرiپتi:

بايقاماپسىز باتپانداي باتقان iزدi,

جاقسى كورiپ كەلگەن جوق "باتكا" بiزدi.

جاقىن جۇرتى كەتكەن سوڭ تىڭداماستان

ءوزi جايلى جىرلاپ ءجۇر جاتقا "اڭىزدى".

ەگيپەتتiڭ پرەزيدەنتi حوسني مۋباراك اتتان قۇلاپ جاتقان كەزدە مەن سەرiككە حات حازىپپىن:

ۆۋزىمىزعا ات قويىپ "نۇر-مۇباراك",

بiر كۇن قازاق بولىپ ەك، بiر كۇن اراب.

مۇباراكتىڭ مۇرنىنان قان كەتكەندە

تەرەزەدەن اعامىز تۇردى قاراپ.

ماعان ايتىس اقىندارى ولەڭمەن حات جازىپ جاتادى. اسiرەسە، كەزەكتi ايتىستىڭ ءدۇبiرi شىققان كەزدە، مۇنداي حاتتار جيiلەي تۇسەدi. استانالىق باقىتجان قاسىموۆتىڭ ولەڭ-حاتى سولاردىڭ بiرازىمەن مازمۇنداس:

ۋا جۇكە، جامان iنiڭ بابىندا ءالi,

دوداسىز تاۋىم جاتىر شاعىلعالى.

تۇسiمدە ايتىس پەنەن سiزدi كورەم،

ولەڭنiڭ جارمەڭكەسiن ساعىنعالى.

حالىقارالىق ايتىستا ءتورتiنشi جۇلدەگە يە بول­عان ەركەبۇلان قاينازاروۆ تا ريزالىعىن ءتورت جولعا سىيعىزىپتى:

بولماعان سوڭ تiلiم - تاس، تاڭداي - تەمiر،

جىرمەن باعىپ ءجۇرمiز عوي جاندى ايتەۋiر.

شۇكiرلiك ءتورتتiڭ بiرi بولعانىما،

كوپتiڭ بiرi بولماسام بولدى ايتەۋiر.

بۇل - جۇلدەگەر بولعان اقىننىڭ نازى بولسا، ايتىستىڭ الامانىنا قوسىلا الماي قالعان اقىننىڭ حاتى مەنiڭ جانىمدى اۋىرتادى. بiر ايتىستا قاتتى ءسۇرiنiپ كەتiپ، ايتىستان شەتتەڭكiرەپ جۇرگەن قىزىلوردالىق ەرجەڭiس ابديەۆ بىلاي مۇڭ شاعادى:

ماعان جاستاي دەم بەرiپ ادال دوستاي،

جارقىراتقان ءوزiڭ ەڭ اق الماستاي.

قاپ تۇبiنە قايتادان سالىپ قويدىڭ،

ءسۇرiنiپ ەم جاتىپ-اق قادام باسپاي.

تiلدەسۋگە مەن بولسام توسىرقايمىن،

سەن كەيiمە كەتتiڭ دەپ حابارلاسپاي.

باق تاۋسىلار دەگەندە كوپ قارسىلار،

جاۋار ءالi باق بولىپ اق تامشىلار.

ۇل-قىزدارىڭ قاسىڭا جينالۋدا،

ساۋلىعىڭدى ءبارi دە حاقتان سۇرار.

بiر بالاڭدى تاپپاساڭ اراسىنان،

بiر بۇرىشتا بۇك ءتۇسiپ جاتقان شىعار؟!

وسىلاي قولقا سالاتىن جالعىز ەرجەڭiس دەيمiسiز؟ ءسوز ۇعاتىن ادامعا وسىنداي حاتتار قانشا جان ازابىن الا كەلەتiنiن شامالاي بەرiڭiز. ءار ايتىستىڭ الدىندا كەلەتiن وسىنداي ولەڭ-حاتتار مەنi سەرگەلدەڭگە تۇسiرەدi.

بىلتىر مۇقاعالي ماقاتاەۆتىڭ تۋعانىنا 80 جىل تولۋىنا وراي وتكiزiلگەن رەسپۋبليكالىق ءمۇشايرادا مەن باس جۇلدەگە يە بولدىم. ءوزiمنiڭ ەڭ جاقسى كورەتiن شاكiرتتەرiمنiڭ بiرi, ورالدىق باۋىرجان حاليوللا ولەڭمەن قۇتتىقتاۋ جولداپتى:

ماقاتاەۆ...! جازمىش پا، الدە بۇيرىق پا،

قۇتتى بولسىن! قىمىزىڭدى قۇي جۇرتقا.

تiرi جۇرسەك، تالاسارمىز بiز دە ەرتەڭ

ءجۇرسiن ەرمان اتىنداعى سىيلىققا!

مەن باۋىرجاننىڭ پوەزياسىن جوعارى باعالايمىن. "بiر ولەڭ - بiر الەم" اتتى ءمۇشايرادا يت تۋرالى ولەڭiمەن جۇلدەگە دە يە بولعان. العاش­قى كiتابى دا مەنiڭ العىسوزiممەن جارىق كورگەن. اتتەڭ، "جۇتىپ" قوياتىنى بار. بار بول­عاندا دا، كەيدە تiپتi مولشەردەن اسىپ، وڭ-سولىن جوعالتىپ الادى. سول ءۇشiن مەن وعان كوپ رەنجيمiن. كوپ ۇرسامىن. الگi قۇتتىقتاۋدىڭ الدىندا دا ارامىزدا سونداي بiر ءتۇس شايىسۋلار بولىپ ەدi. سول سەبەپتi دە جاۋابىم قاتقىل شىقسا كەرەك:

عۇمىرى بار سابىنداي-اق قامشىنىڭ

ءوز بيiگiن بiلۋ كەرەك ءار شىبىن.

ءجۇرسiن ەرمان اتىنداعى سىيلىقتى

القاشتاردىڭ الۋىنا قارسىمىن!

القاش دەسەم، شامدانبا، القاش iنiم،

مەن ءوزiم دە سول قۇرتتىڭ مالتاسىمىن.

تالانتىڭنىڭ سۋ قۇيىپ توبەسiنەن

ەتiپ جۇرمە ەرتەرەك جان-ءتاسiلiم!

 

مۇنداي قاتتى سوزگە شىداماعان باۋىرجان دا شورت كەتiپتi:

 

ساقتاپ كەلگەن سوڭعى ءسوزiڭ بولدى ما،

ەندi الدىڭدا ۇستاماسپىن دومبىرا.

بiر اقىننىڭ الىپ تۇرىپ سىيلىعىن

بiر اقىندى تابالاۋىڭ - زور كۇنا!

بۇعان نە دەۋگە بولادى؟! مەن باۋىرجانعا جاۋاپ حات جازعانىم جوق. ەەسەسiنە ول تاعى بiر حات جولدادى:

وسى ايتىستىڭ جۇرگiزەم دەپ كەمەسiن،

سەن وتىز جىل ارپالىسىپ كەلەسiڭ.

يت تەرiمدi قاپتاپ مەنiڭ باسىما،

تۋ سىرتىڭا كەلiپ قالسام - تەبەسiڭ.

سەنەمiن دەپ ايتىس پەنەن ولەڭگە،

ساۋ تامتىق جەر قالماپ ەدi دەنەڭدە.

تابىناتىن جالعىز شاكiرت مەن ەدiم،

قايران ۇستاز، ايىرىلدىڭ-اۋ مەنەن دە!

مەن كۇنi كەشەگە دەيiن پرەزيدەنتتiك مادەنيەت ورتالىعىندا ديرەكتوردىڭ كەڭەسشiسi بولىپ قىزمەت iستەپ كەلدiم. بۇرىنعى سىرتقى iستەر مينيسترi, مەملەكەتتiك حاتشى قانات ساۋداباەۆ اياق استىنان ديرەكتور بولىپ كەلدi دە، قىسقارتۋ ارقىلى تاعى دا جۇمىستان كەتۋiمە تۋرا كەلدi. وسىنى ەستiگەن بولۋ كەرەك، قاراعاندىلىق اقىن باۋىرىم ءارi قازاقى جولمەن بالدىزىم بولىپ كەلەتiن ديدار قاميەۆ "كوڭiل ايتۋ" حاتىن جولداپتى:

ۋا، جۇكە، جەزدەم ەدiڭ سەن جىر كەۋدە،

كوڭiلiڭ ۇقساس تۇنىق، ءمولدiر كولگە.

اردا ونەرگە اراشا تۇسە بiلدiڭ،

جەلiگiپ تالاي توبەت جەلگە ۇرگەنگە.

كوپ اقىندى كiرگiزدiڭ راديوعا،

قىزمەتسiز قالماسىن دەپ مەن جۇرگەندە.

سويتكەن ءجۇرسiن ەرماننىڭ وسى كۇنi

جۇمىسسىز ەكەندiگiن ەل بiلگەن بە.

ينە بايعۇس جالاڭاش قالادى ەكەن،

الەمدi كيiندiرەم دەپ جۇرگەندە.

مەن ديداردىڭ ءوز ۇيقاسىن ساقتاي وتىرىپ، بiر شۋماقپەن جاۋاپ جولداعان ەدiم:

بولمايدى ەلدەن بيiك ەرمiن دەۋگە،

مەن قاشان قىزمەتپەن كەردiم كەۋدە.

كۇرەككە بوق تابا الماي قالدىم تاعى

ءتۇسiرiپ ساۋداباەۆ تەندiرلەۋگە.

اشتان ولە قويماسپىن، كوشتەن قالىپ،

ارعىندار جوسىلىپ ءجۇر ەندi iرگەمدە.

ديداردىڭ جاۋابى دا ءازiر تۇر ەكەن:

قىپشاق بوپ تۋلاعانى بويدا قاننىڭ،

وبرازىن سومداساڭ ويلى ادامنىڭ.

قىزمەت - جۋسا كەتەر قولدىڭ كiرi,

بۇدان جامان كۇندە دە تويعا باردىڭ.

قازاق ءۇشiن سiز بەلدi قىزمەتكەرسiز،

30 جىل اردا ونەردi جويماعان كiم.

جۇرسەكە، ارتىق كەتسەم، كەشiرەرسiز،

جەزدەم دەپ، جاقىن تارتىپ، ويناعانمىن.

كۇيەۋiن اش-جالاڭاش قالدىرمايدى

بiرەۋiن پاتشا قىلىپ قويعان ارعىن!

وسىنداي ورىندى ءازiلi بار، ۇرىمتال ءسوزi بار SMS حاتتاردىڭ كiسiگە سىيلايتىن قۋانىشى نەگە تۇرادى؟ قاعازعا قايسىسىن تۇسiرە بەرە­سiڭ؟ سەرiك اباس-شاحقا جولداعان بiر حاتىممەن ءسوزدi شيىرايىن:

اينالعانداي بەينە بiر قۇزعىنعا ادام،

ازىپ بارا جاتىر-اۋ بiزدiڭ قوعام.

بiر جاقسىسى - كوزiڭدi ءوزi شوقىپ،

بەرە قويماس باسقاعا تiزگiندi اعاڭ.

بال جالاتسا، كەرەگi نە تۇزدىڭ ماعان،

تج-لاردىڭ بiرiمiز بiز مىڭداعان.

ءسiرا، سەرiكتiڭ دە كوڭiلi قۇلازىعان بiر شاعىنا تاپ كەلسەم كەرەك، ونىڭ حات جازعان اۋانى سونى اڭعارتادى:

بالالاردى ەندi ەشكiم ويناتپايدى،

تايلاق بiتكەن پەسسيميست، ويلاپ قايعى.

التىن شاشتى تەك قانا كارi تۇيە

رۋحپەن ويناپ، توڭقاڭداپ، ويناقتايدى.

توپاستىقتىڭ سەزگەندە كۇشiن انىق،

كوڭiل ازىپ،

قالادى كiسi نالىپ.

قالىڭ سۇراق قاۋمالاپ، قاجىتقاندا،

ويدان قاشقىڭ كەلەدi iشiپ الىپ!

قوي، سەرiكجان، قاجىما! ءومiر كۇردەلiلiگiمەن قىزىق. اباي اتاڭ: ء"بارi وتپەلi بولسا، جامانشىلىق نەگە تۇراقتاپ قالادى دەپ ويلايسىڭ", - دەمەپ پە ەدi.

ودان دا، قولىڭ قالت ەتكەندە، حات جازىپ تۇر!

ءجۇرسiن ەرمان

«جاس الاش» گازەتى