«ءبىزدىڭ عاسىردا تاريحتى قولدان جاسايتىن تاريحشىلار كوبەيدى»، - دەپ كۇڭىرەنىپتى. وسىلاي وي تۇيگەن ستەندال تۋرالى ستەفان تسۆەيگ: «ول ءوزى دە تاريح تۋرالى وتىرىك جازدى، وتىرىك اڭگىمە ايتتى. بىراق ونىڭ «وتىرىگى» كوپ «شىندىقتان» ادەمى ەدى»، - دەيدى. ماعان قازىر تاريح تاقىرىبىندا «بەلسەندى» كورىنىپ جۇرگەن جازۋشىلار سەكىلدى كورىنەدى. بىراق مەنىڭ بۇل پىكىرىممەن تاريحشى مامبەت قويگەلدى مۇلدەم كەلىسپەيدى...

«ءبىزدىڭ عاسىردا تاريحتى قولدان جاسايتىن تاريحشىلار كوبەيدى»، - دەپ كۇڭىرەنىپتى. وسىلاي وي تۇيگەن ستەندال تۋرالى ستەفان تسۆەيگ: «ول ءوزى دە تاريح تۋرالى وتىرىك جازدى، وتىرىك اڭگىمە ايتتى. بىراق ونىڭ «وتىرىگى» كوپ «شىندىقتان» ادەمى ەدى»، - دەيدى. ماعان قازىر تاريح تاقىرىبىندا «بەلسەندى» كورىنىپ جۇرگەن جازۋشىلار سەكىلدى كورىنەدى. بىراق مەنىڭ بۇل پىكىرىممەن تاريحشى مامبەت قويگەلدى مۇلدەم كەلىسپەيدى...

جاس قازاق: مامبەت اعا، جەتپىس جىل كەڭەس يمپەرياسىنىڭ قۇرامىندا بولدىق. ايتىڭىزشى، رەسەيگە بودان بولعان كەزدەگى قازاقتىڭ تاعدىرى، تاريحى شىنايى جازىلىپ جاتىر ما؟
مامبەت قويگەلدى: ءبىر عۇلامانىڭ ايتقانى بار: «جەڭىلگەن حالىقتىڭ سورى قالىڭ. ويتكەنى، تاريحتى جازۋعا تاپسىرىس بەرەتىن جەڭگەن حالىق». كەڭەس كەزەڭىندە ءبىز قازاق تاريحىن ورىستىڭ كوزىمەن جازدىق. بىزگە تاريحتى زەرتتەۋدى، جازۋدى ورىستار ۇيرەتتى. ۇستازىمىز ورىستار بولدى. مەن سىزگە ءبىر مىسال ايتايىن. مەن قازىر جيىننان شىقتىم. جيىنعا ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ وكىلى قاتىستى. ول: «قازاقستاننىڭ ءبىر بەدەلدى جوعارى وقۋ ورنى قازاق تاريحىن جازۋ ءۇشىن، امەريكانىڭ بەدەلدى ۋنيۆەرسيتەتىمىن كەلىسىم-شارت جاساسىپ جاتىر»، - دەدى. «ءبىر ۇلتتىڭ تاريحىن ەكىنشى ەلدىڭ عالىمى جازا المايدى. قازاقتىڭ تاريحىن جازۋ ءۇشىن، سەنىڭ تەرىڭ كەنەسارىنىڭ تەرىسىندەي بولۋى كەرەك. ايتپەسە، ماحامبەتتىڭ، بايتۇرسىنوۆتىڭ، بوكەيحانوۆتىڭ تەرىسىندەي بولۋى كەرەك. قازاقتىڭ تاريحىن قازاقتان اسىرىپ، وزگە ۇلت تاريحشىسى جازا المايدى. ول تالانتتى، ءبىلىمدى تاريحشى شىعار، ءبارىبىر جازا المايدى»، - دەدىم. ورىستىڭ ۇلى تاريحشىسى ۆاسيلي وسيپوۆيچ كليۋچەۆسكي: «رەسەيدە بولعان شەتەلدىكتەردىڭ جازبالارى بار. ولار رەسەيدىڭ ىشكى ومىرىنە تەرەڭدەپ كىرە الماعان جانە ەشقاشان كىرە المايدى. شەتەلدىك عالىمدار رەسەيدىڭ «سىرتقى تىرشىلىگىن» عانا قامتيدى. ال «ىشكى ءومىرىن» تەك قانا ورىس تاريحشىسى، ورىس جازۋشىسى تۇسىنەدى»، - دەيدى. سول سەكىلدى، قازاقتىڭ «ىشكى ءومىرىن» قازاق تاريحشىسىنان ارتىق ەشكىم تۇسىنبەيدى.
گوگول كوز جۇمعاندا تۋرگەنەۆ موپاسسانعا حات جازىپتى. «گوگول ءولدى. گوگولدىڭ كىم ەكەنىن، قانداي ادامنىڭ ولگەنىن ءتۇسىنۋ ءۇشىن، ورىس بولۋىڭ كەرەك» دەيدى حاتىندا. ورىس ادەبيەتى مەن مادەنيەتى ءۇشىن، جالپى ورىس قوعامى ءۇشىن، كىمنىڭ ولگەنىن تۋرگەنەۆ جانىمەن سەزىنگەن. بۇل اڭگىمەنى نە ءۇشىن ايتىپ وتىرمىن؟ قازاقتىڭ تاعدىرىن، تاريحىن ءتۇسىنۋىڭ ءۇشىن، قازاق بولۋىڭ كەرەك. مەنىڭ تامىرىمدا قازاقتىڭ قانى اعىپ جاتىر. بەس-ون عاسىر بۇرىن ءومىر سۇرگەن اتا-بابامنىڭ رۋحىمەن سويلەسە الامىن. ون عاسىر بۇرىن ءومىر سۇرگەن اتا-بابامنىڭ نە ءۇشىن، قانداي ماقساتتا كۇرەسكەنىن تۇسىنەم. مىنا اعاشتى باسقا جاققا وتىرعىزساڭ، تامىر جايمايدى. (قولىمەن تەرەزە الدىندا تۇرعان قارا اعاشتى كورسەتتى، - رەد.) ادام دا سول سەكىلدى. بۇل توپىراقتى باسقا ۇلتتىڭ ادامى مەن سەكىلدى جاقسى كورمەيدى.
جاس قازاق: مامبەت اعا، بىرەۋلەر شىڭعىس حاندى «قازاق» دەپ كىتاپ جازىپ جاتىر. ەندى بىرەۋلەر اتيللانى دا قازاقپەن بايلانىستىرادى. ولار شىنىمەن ءبىزدىڭ اتا-بابامىز با؟
مامبەت قويگەلدى: بۇل جەردە جازۋشىلاردىڭ فانتازياسى باسىمدىق الىپ وتىر. ولار قازىرگى دۇنيەتانىمدىق ولشەممەن تاريحقا باعا بەرەدى. شىڭعىس حان - XIII عاسىردىڭ تۇلعاسى، ءبىز XXI عاسىردا ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز. مەنىڭشە، شىڭعىس حاندى تۇرىك، بولماسا، قازاق دەپ تانۋ - ۇيات. شىڭعىس حان تۇرىك تە، قازاق تا ەمەس، موڭعول. راس، شىڭعىس حاندى الەمدىك كەڭىستىككە الىپ شىققان تۇرىكتەر. شىڭعىس حاننىڭ نەگىزگى قارسىلاسى تاتارلار بولدى.
جاس قازاق: اكەسى تاتاردىڭ قولىنان قازا تاپتى ەمەس پە؟
مامبەت قويگەلدى: دۇرىس ايتاسىز. ونىڭ اينالاسىندا موڭعولدارعا قاراعاندا، تۇركى تايپاسى باسىم ەدى. ونى قورشاعان ورتا: نايمان، قوڭىرات، كەرەيلەر ەدى. ال اناسى مەن بايبىشەسى قوڭىراتتىڭ قىزى. ول كەزدە تۇركىلەردىڭ مادەنيەتى موڭعول تايپالارىنىڭ مادەنيەتىنەن الدەقايدا جوعارى بولعان.
جاس قازاق: مىسالى، ورىستار دا الەكساندر ديۋمانى «ورىس» دەپ، زەرتتەۋلەر جاساپ جاتىر. ولاردىڭ پايىمداۋىنشا، «پۋشكين ولگەن جوق، پاتشانىڭ تاپسىرماسىمەن فرانتسياعا كەتكەن»...
مامبەت قويگەلدى: ديۋمانى «ورىس» دەپ جۇرگەن دە جازۋشىلار عوي. تاريحشىلار ناقتى دەرەكتەرگە سۇيەنەدى. ال جازۋشىلار كوبىنە قيالعا ەرىك بەرەدى.
جاس قازاق: قالاي دەسەڭىز دە، قازىر تاريحقا قاتىستى كوپتەگەن ماسەلەلەردى كوتەرىپ جۇرگەن جازۋشىلار عوي...
مامبەت قويگەلدى: ءسىزدىڭ بۇل پىكىرىڭىزبەن كەلىسپەيمىن. جازۋشىلار تاريحشىلاردىڭ جازعان عىلىمي ەڭبەكتەرىن وقىمايدى. شىڭعىس حان داۋىرىنە، موڭعول جانە تۇركى قوعامىنا قاتىستى كوپتەگەن عىلىمي ەڭبەكتەر بار. سولاردى وقۋ كەرەك.
جاس قازاق: شىڭعىس حانعا قاتىستى مۇحتار ماعاۋين مەن مۇحتار شاحانوۆ ايتىسىپ، تارتىسىپ جاتقاندا تاريحشىلار ءۇنسىز قالدى. نەگە؟
مامبەت قويگەلدى: تاريحشىلار اراشا تۇسسە، ولار باتۋاعا كەلەتىن ەدى دەيسىز بە؟ ەگەر مەن شاحانوۆتى جاقتاسام، شىڭعىس حاندى «جاۋىز» دەۋىم كەرەك. ال ونىڭ قارسىلاسى مۇحتار ماعاۋيندى جاقتاسام، «شىڭعىس حان بىزگە كوپ جاقسىلىق جاساعان تۇلعا، ءوزىمىزدىڭ قانداسىمىز» دەۋىم كەرەك. قاي جاعىنا شىقسام دا، بىرەۋى ايىپتاۋعا دايار تۇر. ولارعا ءبىر ماقالا جازىپ، جاۋاپ بەرە المايسىڭ. شىڭعىس حانعا قاتىستى ىرگەلى زەرتتەۋ ەڭبەكتەر جازىلۋى كەرەك. ەكەۋىنىڭ ايتىسىنان كەيىن زەرتتەۋ ەڭبەكتەر جازىلا باستادى. مىسالى، تاريحشى زاردىحان قيانات كەسەك دۇنيە جازدى. «شىڭعىس حاندى تۇرىك، قازاق دەگەنىمىز ۇيات بولادى، ول - موڭعول حالقىنىڭ تاريحي تۇلعاسى» دەپ ناقتى دەرەكتەرگە سۇيەنىپ، جازدى. كەيىننەن حراپۋنوۆتىڭ قايىناتاسى شىڭعىس حان تۋرالى ءبىر كىتاپ شىعاردى. كىتابىندا زاردىحان قيانات ەكەۋمىزدى «بۇلار ساۋاتسىز عالىمدار. شىڭعىس حاندى تۇرىك ەتۋگە، قازاق ەتۋگە قارسى»، - دەپ كىنالادى. سوندا ءبىز عالىمدار «شىڭعىس حان قازاق» دەپ شۋلاۋىمىز كەرەك پە؟ قايبىر جىلى ءبىزدىڭ ەلگە موڭعوليانىڭ عىلىم اكادەمياسىنىڭ پرەزيدەنتى كەلدى. سول كىسى: «قازاقتار، سەندەرگە نە بولدى؟ شىڭعىس حاندى جاۋىزعا تەڭەپ، ول تۋرالى جاڭساق پىكىر ايتتىڭدار. ءتىپتى ونداي ءسوزدى ورىس عالىمدارى ايتقان جوق»، - دەپ رەنىشىن ءبىلدىردى. «بۇل پىكىر-تالاستى باستاعان تاريحشىلار ەمەس، جازۋشىلار. ءبىز سىزدەرمەن شىڭعىس حانعا قاتىستى عىلىمي بايلانىس جاساۋعا دايىنبىز»، -دەپ شاي بەرىپ، يىعىنا شاپان جاۋىپ، قۇتىلدىق.
جاس قازاق: شىڭعىس حان تۇركى جۇرتىنا جاقسىلىق جاساعان تۇلعا ما؟
مامبەت قويگەلدى: شىڭعىس حاننىڭ شابۋىلىنان كەيىن ورتالىق ازيادا كۇردەلى پروتسەستەر ءجۇردى. بۇرىنعى قۇرىلىمدار ىدىرادى. شىڭعىس حاننىڭ شابۋىلى بولماسا، ءبىزدىڭ قازاقستان جەرىندە باسقا ەتنوس، باسقا مادەنيەت وركەن جايۋى مۇمكىن ەدى. ول موڭعول مەملەكەتىنىڭ نەگىزىن قالادى. بەلگىلى ءبىر دارەجەدە تۇركى حالىقتارىنىڭ الەم ساحناسىنا شىعۋىنا سەبەپشى بولدى. تۇركى حالىقتارىنىڭ كوتەرىلۋىنە ىقپال ەتتى. ونى ەشكىم جوققا شىعارا المايدى. تاريح - كۇردەلى پروتسەسس. ونى ءبىر قىرىنان عانا قاراۋعا بولمايدى.
جاس قازاق: زيالىلار اراسىنداعى الاۋىزدىق قاي قوعامدا دا بار سەكىلدى. مىسالى، ءاليحان بوكەيحانوۆ پەن مۇستافا شوقايدىڭ، قوجانوۆ پەن رىسقۇلوۆتىڭ اراسىنداعى قىرعي-قاباقتىق ءار جەردە ايتىلىپ قالادى...
مامبەت قويگەلدى: الاشتىقتاردى زەرتتەپ جۇرگەن تاريحشىمىن. الاشورداشىلارعا كەلسەك، ولاردىڭ ءبىر-ءبىرىنىڭ ۇستىنەن ارىز جازىپ، ءبىرىن-ءبىرى ساتقانى تۋرالى ماتەريال جوق. ءار ادامنىڭ كوزقاراسى، ۇستانىمى بولادى. بۇل - تابيعي نارسە. الاش قوزعالىسى - ۇلت-ازاتتىق قوزعالىس. ءبىز مۇنى تار ماعىنادا «الاش قوزعالىسى» دەپ ءجۇرمىز. وكىنىشكە قاراي، قوزعالىس جاساۋشىلاردىڭ تاعدىرى تراگەديامەن اياقتالدى. ولاردى ورىس يمپەرياسى زورلىقپەن باسىپ تاستادى. الدىمەن پاتشا وكىمەتى، سوسىن بولشەۆيكتەر باسىپ-جانشىدى.
ءيا، مەملەكەتتىك قۇرىلىمعا قاتىستى بوكەيحانوۆ پەن شوقايدىڭ كوزقاراسى ەكى ءتۇرلى ەدى. بوكەيحانوۆ «ۇلتتىق مەملەكەت قۇرامىز» دەدى، ال شوقاي بولسا، ورتا ازياداعى تۇركى حالىقتارىنىڭ باسىن بىرىكتىرۋدى ارماندادى. بىراق ەكەۋىنىڭ مۇددەسى ءبىر ەدى. ۇلتتى كوتەرۋ ەدى.
تۇركيا، قىتاي، ينديانى الىڭىز. بۇل مەملەكەتتەردە ۇلت-ازاتتىق قوزعالىستار بارلىق دامۋ ساتىسىنان ءوتتى. قوزعالىستىڭ باسىندا تۇرعان تۇلعالاردى اتىپ تاستاعان جوق. ءبىر بۋىننىڭ يدەياسىن ەكىنشى، ءۇشىنشى بۋىن جالعاستىردى. ال بىزدە شە؟ ءبىر بۋىن باس كوتەرىپ ەدى، ءبارىن اتىپ تاستادى. الاشوردالىقتاردى ماعجان جۇماباەۆ «التىن ايعا قول سوزعاندار» دەيدى. ولار ون بەس جىلدىڭ ىشىندە ۇيىقتاپ جاتقان حالقىن وياتتى. قازاقتىڭ رۋحاني الەمىنە سىلكىنىس جاسادى. زيالىنىڭ نەگىزگى قىزمەتى - ۇلتىنا ءوزىن-ءوزى تانىتۋدى ۇيرەتۋ. ۇلتتىڭ الدىندا تۇرعان مىندەتتەردى ايقىنداپ بەرۋ. الاشتىقتار ءوز مىندەتىن ورىندادى.
پاتشا وكىمەتىنىڭ بولشەۆيكتەرگە قاراعاندا، مادەنيەتى جوعارى ەكەن. پاتشا وكىمەتى زيالىلارىمىزدى قۋدالادى، بىراق ءبارىن اتىپ تاستاعان جوق قوي. ال بولشەۆيكتەردىڭ ينتەللەكتۋالدى دەڭگەيى تومەن ەدى. قازاقتىڭ ۇلت-ازاتتىق قوزعالىسىن باستاعان زيالىلارىنداي تۇلعالار وزبەكتە دە، قىرعىزدا دا بولعان جوق.
قازاققا قانداي بيلىك باقىت اكەلەدى؟ قازاق نەگە مۇقتاج؟ قازاققا نە كەرەگىن بيلىك بىلۋگە ءتيىس. كەڭەس وكىمەتى قازاقتىڭ پسيحولوگياسىن، تابيعاتىن ەسكەرگەن جوق.
جاس قازاق: مامبەت اعا، ءۇيىر-ءۇيىر جىلقى ايداپ، سابا-سابا قىمىز ىشكەن قازاق اشتىققا قالاي ۇرىندى؟
مامبەت قويگەلدى: قازاق ماسەلەسىن شەشۋگە بايلانىستى كەڭەس وكىمەتىنىڭ باعدارلاماسى بولعان جوق. ۇلت - كۇردەلى ورگانيزم. بولشەۆيكتەر قازاقتىڭ پسيحولوگياسىن، ءومىر ءسۇرۋ سالتىن زەرتتەگەن جوق. بولشەۆيكتەر بيلىك باسىنا كەلگەن سوڭ، قازاقستاندى ورىس پەن ەۆرەي، ارميان مەن گرۋزين باسقاردى. بۇل تۋرالى بايتۇرسىنوۆ اشىنىپ، لەنينگە حات جازدى. «حالقىنىڭ باقىتى ءۇشىن، ولىمگە باسىن تىككەن قازاقتىڭ زيالىلار بار. ولار ورىستىڭ اباقتىسىن كورگەن، ورىس ءتىلىن بىلەدى. قازاقتى سولار ارقىلى باسقارىڭىز» دەپ تىلەك ايتتى. لەنيندى «دانىشپان» دەيمىز. سول «دانىشپان» «قازاققا نە كەرەك؟» دەپ باسىن دا قاتىرعان جوق. قىسقاسى، قازاقتىڭ زيالىلارى مەن كەڭەس وكىمەتىنىڭ باسشىلارى اراسىندا ديالوگ بولعان جوق. اقىرى نە بولدى؟ قازاقستاندا 2 ملن 300 مىڭعا جۋىق ادام اشتان قىرىلدى. حالىقتىڭ جارتىسى، دالىرەگى 49 پايىزى اشتان ءولدى. اشتىقتىڭ ستسەناريىن جازعان، «رەجيسسەرى» دە ءوزى بولعان گولوششەكين كەتىپ، ورنىنا ميرزويان كەلدى. ميرزويان كەلگەندە «اڭگىمە بىتكەن بولاتىن». قازاقتىڭ جارتىسى قىرىلىپ قالعان. ال ميرزويان رەپرەسسيانى باستاپ بەردى. قازاقتار بولسا، ونى «مىرزاجان» دەپ قۇرمەتتەيدى. ونىڭ تۇسىندا قازاقتىڭ زيالىلارىن قۋدالاۋ پروتسەسى ءجۇرىپ جاتتى. وكىنىشكە قاراي، ءبىز تاريحي دەرەكتەردى بىلمەي جاتىپ، تاريحقا، تۇلعالارعا باعا بەرىپ جاتامىز.
جاس قازاق: قازاقتى اشتان قۇتقارۋدا تۇرار رىسقۇلوۆ از ەڭبەك سىڭىرگەن جوق. قوجانوۆ پەن رىسقۇلوۆتىڭ اراسىنداعى تارتىس مانساپقا تالاسۋدان باستالدى ما؟
مامبەت قويگەلدى: تۇلعالاردا «مەن ەلدى باسقارسام، ەلدىك ماسەلەنى بىلاي شەشەر ەدىم» دەگەن تۇسىنىكتىڭ بولۋى تابيعي نارسە. تۇلعادا مىنەز بولادى، امبيتسيا بولادى. بىرەۋلەر تۇرار رىسقۇلوۆتى «ول الاشتىقتاردى ساتتى، ولاردىڭ ۇستىنەن ارىز جازدى»، - دەپ قارالاپ جاتىر. بۇل - تاريحي دەرەكتەردى ءۇستىرت بىلەتىن كىسىلەردىڭ اڭگىمەسى. مۇنداي ادامداردىڭ كوكسەگەنى نە؟ ولاردىڭ پيعىلىندا رۋلىق مۇددە جاتىر. شىن مانىندە، قوجانوۆ تا، رىسقۇلوۆ تا - ۇلتتىق دەڭگەيدە ويلايتىن ادامدار. ەكى تۇلعانىڭ اراسىنان رۋلىق قاقتىعىس ىزدەپ جۇرگەن تاريحشىلاردىڭ ارەكەتى - بەيشارالىق. تاريح تۋرالى اڭگىمە ايتۋ ءۇشىن، الدىمەن سانانى تازارتۋ كەرەك.
جاس قازاق: تاريحي تۇلعالارىمىز تۋرالى بىرەن-ساران كوركەم فيلم تۇسىردىك. وكىنىشكە قاراي، ابىلاي حاننىڭ ءرولىن گولليۆۋد اكتەرى، ال مۇستافا شوقايدىڭ ءرولىن قىرعىز اكتەرى وينادى. وسى جانىڭىزعا باتپاي ما؟
مامبەت قويگەلدى: وكىنىشتى، ارينە. ارينە، قاپالاندىم. تاريحتى حالىققا عىلىم تىلىمەن عانا ەمەس، كوركەم ادەبيەت پەن كينو ارقىلى تۇسىندىرۋگە بولادى. الاشوردالىقتاردىڭ تاعدىرى، وسكەن ورتاسى، شىعارماشىلىعى تۋرالى قانشاما زەرتتەۋلەر بار. ولار تۋرالى ۇلتىن جان-تانىمەن سۇيەتىن رەجيسسەر عانا كينو تۇسىرە الادى. ءوز باسىم، ولار تۋرالى كوركەم فيلم تۇسىرە الاتىن رەجيسسەردى كورىپ تۇرعانىم جوق. «كوشپەندىلەر» فيلمىنە قاتىسى بار ءبىر جىگىت ءفيلمنىڭ ستسەناريىن اكەلىپ، كەڭەسشى بولۋىمدى ءوتىندى. تۇنىمەن ستسەناريدى وقىدىم. قارنىم اشتى. ەرتەسىنە «قازاقفيلمگە» باردىم. تالعات تەمەنوۆكە جولىقتىم. ستسەناري تۋرالى ويىمدى ايتتىم. «قازاقتى قورلاپ كينو تۇسىرۋگە بولمايدى. مىناۋ كينو تۇسىرەتىن ستسەناري ەمەس. كەڭەسشى بولمايمىن. مەنى رۋستام يبراگيمبەكوۆكە جولىقتىرشى»، - دەدىم. سودان نە كەرەك، سول كۇنى ر.يبراگيمبەكوۆكە جولىعا المادىم. «كوشپەندىلەردىڭ» ستسەناريى تۋرالى رەتسەنزيا جازىپ، «جاس الاشقا» اپارىپ بەردىم. گازەتتىڭ ەرتەڭگى نومىرىنە ماقالام باسىلدى. ماعان ستسەناريدى اكەلىپ بەرگەن بايعۇس جىگىتتى جۇمىستان شىعارىپ جىبەرىپتى. «كوشپەندىلەرگە» قىرۋار قارجى ءبولىندى. «كوشپەندىلەردى» تۇسىرۋشىلەرگە بارىنەن سول اقشا ماڭىزدى ەدى.
...ءبىر كۇنى ماعان «قازاقفيلمنىڭ» سول كەزدەگى باسشىسى سەرگەي ءازىموۆ حابارلاستى. ول كەزدە تاريح ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورىمىن. «ەرتەڭ مادەنيەت ءمينيسترى ە.ەرتىسباەۆ كەلەدى. سول جيىنعا ءسىز دە قاتىسىپ، مۇستافا شوقاي تۋرالى فيلم ءتۇسىرۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن باسا ايتساڭىز»، - دەپ تىلەك ءبىلدىردى. مۇستافا شوقايدى زەرتتەگەن تاريحشىمىن. شوقايدىڭ ارۋاعى ءۇشىن باردىم، تۇلعالار تۋرالى كينو ءتۇسىرۋدىڭ ماڭىزدىلىعى تۋرالى اڭگىمە ايتتىم. بۇل ءفيلمدى تاريحشى رەتىندە، كورەرمەن رەتىندە قابىلداي المادىم. مۇستافا شوقايدىڭ بەينەسى دارالانباعان. مۇستافانىڭ وبرازى اشىلماعان.
جاس قازاق: ءسىزدى تاريح ينستيتۋتىنان كەتىردى. سوندا ارىپتەستەرىڭىزدەن قولداۋ تاپتىڭىز با؟
مامبەت قويگەلدى: جوق، قولداۋدى سەزىنبەدىم. بابىردىڭ «كوڭىلىمنەن جاقىن دوس تاپپادىم، جانىمنان جاقىن جار تاپپادىم» دەيتىن ولەڭ جولدارى بار. قانداي ءسوز دەسەڭشى! بابىردىڭ ولەڭىن سول كەزدە ءتۇسىندىم.
مەنى قىزمەتتەن شەتتەتكەندە سەنسەڭىز، سونشا قايعىرعانىم جوق. مەن قازاق تاريحىن قازاق جازسا ەكەن، شىندىقتى جازساق ەكەن دەدىم. قايتالاپ ايتام، قازاق تاريحىن تەك قانا قازاق جازۋى كەرەك.

سۇحباتتاسقان اياگۇل مانتاەۆا

«جاس قازاق» گازەتى