«قازاقتەلەكوم» باسشىسىنىڭ ايلىعى قانشا؟
وتكەن جولى جانارماي باعاسى جوعارىلاپ، ونىڭ سالقىنى بىرتىندەپ نارىقتاعى باسقا باعانى قوزعاپ تاستاعان ەدى. كەزەك «قازاقتەلەكومعا» دا جەتىپتى. ءسويتىپ، مامىردىڭ 1-ىندەگى مامىراجاي مەرەكەدەن ورالعان دەپۋتاتتاردىڭ الدىنان باعا ماسەلەسى تاعى دا «دۇڭك» ەتە ءتۇستى. ءماجىلىستىڭ جالپى وتىرىسىندا قاراپايىم حالىقتىڭ قالتاسىنا تۇسەتىن اۋىرتپالىققا اشىنعان دەپۋتات مۇحتار تىنىكەەۆ باعامەن قوسا، ونى كوتەرىپ ۇلگەرگەن باسشىنىڭ جالاقىسىنا دا جارماستى.
وتكەن جولى جانارماي باعاسى جوعارىلاپ، ونىڭ سالقىنى بىرتىندەپ نارىقتاعى باسقا باعانى قوزعاپ تاستاعان ەدى. كەزەك «قازاقتەلەكومعا» دا جەتىپتى. ءسويتىپ، مامىردىڭ 1-ىندەگى مامىراجاي مەرەكەدەن ورالعان دەپۋتاتتاردىڭ الدىنان باعا ماسەلەسى تاعى دا «دۇڭك» ەتە ءتۇستى. ءماجىلىستىڭ جالپى وتىرىسىندا قاراپايىم حالىقتىڭ قالتاسىنا تۇسەتىن اۋىرتپالىققا اشىنعان دەپۋتات مۇحتار تىنىكەەۆ باعامەن قوسا، ونى كوتەرىپ ۇلگەرگەن باسشىنىڭ جالاقىسىنا دا جارماستى.
مۇحتار باكىرۇلىنىڭ «قازاقتەلەكوم» باسشىسىنىڭ جالاقىسىن تىلگە تيەك ەتكەنى دە بەكەر ەمەس بولاتىن. ويتكەنى وسىدان اتتاي التى جىل بۇرىن-اق سول كەزدەگى كومپانيا جەتەكشىسىنىڭ سول كەزدەگى ايلىق جالاقىسى جۇرتتىڭ جاعاسىن ۇستاتقانى ەستە. پرەزيدەنتتىڭ ءوزى سىنعا العان «قازاقتەلەكومنىڭ» جەتەكشىسى الىپ جۇرگەن ايلىق، جاڭىلماساق، 360 مىڭ دوللاردى (!) قۇراعان. سودان بەرى تالاي جىل ءوتتى. ايلىق ماسەلەسى ءبىرتالاي جىر بولدى. سونىمەن قوسا، بايلانىس باعاسىنا قاتىستى ماسەلە ۇدايى بولماسا دا اراگىدىك كوتەرىلىپ كەلگەن-تۇعىن. ونىڭ ىشىندە دە جاقىن شەتەلدىڭ تۇگەلىن سارالاعاندار قازاقستاننىڭ حالقى تەلەفون بايلانىسى ءۇشىن ەڭ كوپ شىعىنداناتىنىن ايتىپ جۇرگەندەر بولدى. الايدا «ايلىقتىڭ اڭگىمەسى» ۇمىتىلا باستاعان ەدى. مۇحتار باكىرۇلىنىڭ الدىمەن بايلانىس باعاسىن ايتقانىمەن، ارتىنان جالاقىنىڭ «جىرىن» ەسكە سالعانى دا سوندىقتان بولسا كەرەك. «قازاقتەلەكوم» اكتسيونەرلىك قوعامى 1 مامىردان باستاپ جەكە تۇلعالارعا ابونەنتتىك تولەمدەر باعاسىن وسىرمەك. ونىڭ ىشىندە تاريفتەر وزگەرىسى جەرگىلىكتى تەلەفون بايلانىسى جەلىلەرىنىڭ ۋاقىت بويىنشا تولەنەتىن جۇيەگە اۋىسقاندارىن دا، اۋىسپاعاندارىن دا قامتىماقشى. ءسويتىپ، ەندىگارى قالالىق جانە اۋىلدىق جەرلەردە تۇراتىن جەكە تۇلعالار ابونەنتتەرى ءۇشىن تولەماقى مولشەرى 20 پايىزعا ارتاتىن بولادى»، - دەيدى مۇحتار باكىرۇلى. ونىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، ۋاقىت بويىنشا تولەماقى جۇيەسىنە اۋىستىرىلعان بايلانىس ءۇشىن ايلىق تولەم 624 تەڭگەدەن 748,80 تەڭگەگە دەيىن وسەدى. ال ۋاقىتى بويىنشا تولەماقى جۇيەسىنە اۋىسقان ابونەنتتەردىڭ اي سايىنعى تولەمى 309,40 تەڭگەدەن 371,28 تەڭگەگە دەيىن ارتادى. «سوندا الگى ۋاقىتتىق تولەم جۇيەسىن نە ءۇشىن ەنگىزدىك؟»، - دەگەن ماجىلىسمەن «قازاقتەلەكومنىڭ» باعاعا قاتىستى ءۋاجىن دە تۋ-تالاقاي ەتتى.
«ماسەلەن، «قازاقتەلەكوم» اق تەلەفون بايلانىسىنا ابونەنتتىك تولەم كوتەرىلگەنىمەن، كەڭجولاقتى ينتەرنەتكە قولجەتىمدىلىك قىزمەتىنىڭ اي سايىنعى تولەمدەرى تومەندەگەنىن العا تارتادى. ەگەر ينتەرنەت تەك ءىرى قالالاردا بولىپ، شالعايداعى اۋىل ءۇشىن ونىڭ قولجەتىمدىلىگى قامتىلماسا، سوسىن عالامتوردى كوبىنەسە كىل جاستارىمىز عانا پايدالانىپ جۇرگەنىن ەسكەرسەك، وندا قايداعى قولجەتىمدىلىك؟ قايداعى ينتەرنەتتىڭ اي سايىنعى باعاسىنىڭ تومەندەگەنى تۋرالى اڭگىمە بولىپ وتىرعانى تۇسىنىكسىز. بۇل - بۇل ما، ساپاسى دا سىن كوتەرمەيدى»، - دەپ كەسىپ ايتتى مۇحتار باكىرۇلى. سوسىن ءماجىلىسمەننىڭ سوزىنە سەنسەك، كومپانيانىڭ جىلدىق (52 اپتا بويىنشا) اكتسياسى 54 پايىزعا ارتقان. مۇنى ماجىلىسمەن اكتسياسىن 64 پايىزعا كوتەرىپ ۇلگەرگەن Apple سەكىلدى الپاۋىتپەن سالىستىرادى. «باقۋاتتى كومپانيالار نە ءۇشىن تاريف كوتەرۋگە اۋەس ەكەن وسى؟ ماسەلەن، وسى بىلتىردىڭ اقپانىندا عانا «قازاقتەلەكوم» قالالىقتار ءۇشىن ءتاريفتى - 18%، اۋىلدىق جەرلەرگە 30 پايىزعا كوتەرىپ الدى ەمەس پە؟» - دەيدى مۇحتار تىنىكەەۆ. وسىعان وراي، دەپۋتات «قازاقتەلەكومنىڭ» تەلەفون اقىسى ءۇشىن ابونەنتتىك تولەم كوتەرۋ نەگىزدەمەسىن ءتۇسىنگىسى كەلەتىنىن جەتكىزدى. بۇل عانا ەمەس! «قوسىمشا سۇرايتىنىم، «قازاقتەلەكوم» اق باسشىلارىنان باستاپ ءبولىم باسشىلارىنا دەيىنگى قىزمەتكەرلەردىڭ جالاقى ءمولشەرىن، سونداي-اق ولاردىڭ سىياقى بونۋستارى تۋرالى دا بىلگىمىز كەلەدى. ايتپەسە تاريفتى كوتەرۋ ارقىلى مەملەكەتتىك كومپانيالاردىڭ شەنەۋنىكتەرى وزدەرىنىڭ جالاقىسى مەن بونۋستارىن ارتتىرىپ وتىرعان جوق پا دەگەن وي كەلەدى»، - دەپ اياقتادى ساۋالىن دەپۋتات مۇحتار تىنىكەەۆ. ءسويتىپ، ۇمىت بولا باستاعان الپاۋىت كومپانيا باسشىلارىنىڭ جالاقىسى تۋرالى قايتا ءسوز بولدى. التى جىل بۇرىن پرەزيدەنتتىڭ پارمەندى سىنىنان كەيىن ۇلتتىق كومپانيا باسشىلارى دا كەزەكپەن ايلىعىن جاريالاپ شىققان. بۇل جولى قالاي بولار ەكەن؟
مەملەكەت مونوپوليادان كەتە باستايدى
ايتقانداي، كەشەگى جيىندا ءماجىلىس ەكى بىردەي زاڭ جوباسىن ەكىنشى وقىلىمدا ماقۇلدادى. ونىڭ ءبىرى ءدال وسى باعا بەلگىلەۋ ماسەلەسىن قامتىپ، ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسىنا مەملەكەتتىڭ ارالاسۋىن ازايتۋدى قاراستىرادى. ناقتىلاپ ايتقاندا، ءماجىلىس ماقۇلداعان «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە مەملەكەتتىك مونوپوليا ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭ جوباسى مەملەكەتتىڭ مونوپولياسىن بىرتىندەپ شەكتەۋدى كوزدەيدى. مەملەكەت تەك قانا ۇلتتىق قاۋىپسىزدىكتى، مەملەكەتتىڭ قورعانىس قابىلەتتىلىگىن، قوعامدىق ءتارتىپتى، حالىق دەنساۋلىعىن قورعاۋ ماقساتىنداعى كاسىپكەرلىك قىزمەتتەرگە قاتىسا الادى. ياعني مەملەكەتتىك مونوپوليانى ەرەكشە جاعدايلاردا ەنگىزۋ كوزدەلەدى. بۇدان ءبولەك، زاڭ جوباسىمەن مەملەكەتتىك مونوپولياعا جاتقىزىلعان سالالاردى، مەملەكەتتىك مونوپوليا دەپ جاريالانباعان ەرەكشە قۇقىقتاردى ازايتۋ جانە باسەكەلەستىك نارىقتا قىزمەت تۇرلەرىن كورسەتۋ ءمۇمكىندىكتەرىن زاڭنامالىق دەڭگەيدە بەكىتۋ شارالارى قامتىلادى. ەڭ باستىسى، باعا بەلگىلەۋدىڭ اشىق بولۋىن قامتاماسىز ەتۋ ءجانە مەملەكەتتىك مونوپوليا سۋبەكتىسىنىڭ جوعارى تاريفتەرىن بەلگىلەۋگە جول بەرمەۋ ءۇشىن باعانى ۇكىمەتتىڭ بەكىتەتىنى دە كوزدەلىپ وتىر.
توقتالا كەتەتىن ەكىنشى زاڭ جوباسى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى كونستيتۋتسياسىنىڭ 78-بابىن ىسكە اسىرۋ ماسەلەلەرىن قامتىعان ەدى. مىسالى، ءىس جۇرگىزۋ زاڭدارىندا قر كونستيتۋتسيالىق كەڭەسىنىڭ زاڭدى نەمەسە نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق اكتىنى كونستيتۋتسيالىق ەمەس دەپ تانۋىنىڭ قۇقىقتىق سالدارىنان تۋىندايتىن ماسەلە رەتتەلمەگەن. ءسويتىپ، ەگەر قر كونستيتۋتسيالىق كەڭەس قانداي دا ءبىر ءىستى قاراۋ بارىسىندا بەلگىلى ءبىر زاڭدى نەمەسە وزگە دە نورماتيۆتىك قۇقىقتىق اكتىنى كونستيتۋتسيالىق ەمەس دەپ تانىسا، قىلمىستىق ءىستى توقتاتۋ شاراسى شەشىلمەي كەلگەن بولاتىن. ءماجىلىس ماقۇلداعان زاڭ جوباسى وسىنداي ولقىلىقتى بولدىرمايدى. «ەگەر سوت كونستيتۋتسيالىق كەڭەسكە ادامنىڭ جانە ازاماتتىڭ باياندى ەتىلگەن كونستيتۋتسيالىق قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىنا نۇقسان كەلتىرەتىن زاڭدى نەمەسە نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق اكتىنى كونcتيتۋتسيالىق ەمەس دەپ تانۋ تۋرالى ۇسىنىسپەن جۇگىنسە، سوتتىڭ قىلمىستىق ءىس بويىنشا ءىس جۇرگىزۋدى توقتاتا تۇرۋ مىندەتى بەلگىلەندى. زاڭنىڭ كونستيتۋتسيالىعىن تەكسەرۋ باسقا سوتتىڭ باستاماسى بويىنشا ءجۇرگىزىلگەن جاعدايدا دا سوتتىڭ وسىنداي ءمىندەتى تۋىندايدى»، - دەيدى ءماجىلىس دەپۋتاتى وڭالسىن جۇمابەكوۆ.
قانات قازى، استانا
"الاش ايناسى" گازەتى
