مەملەكەت باسشىسىنىڭ وتكەن جىلعى 1 قىركۇيەكتەگى جولداۋىندا بەرىلگەن تاپسىرماسىن ىسكە اسىرۋ ءۇشىن اۋداندىق ماڭىزى بار قالالار، اۋىلدار، كەنتتەر، اۋىلدىق وكرۋگتەر اكىمدەرىنىڭ تىكەلەي سايلاۋىن ەنگىزۋ ماسەلەلەرى بويىنشا زاڭ جوبالارى ازىرلەندى.

24 مامىردا مەملەكەت باسشىسى زاڭ جوبالارىنا قول قويدى.

اۋداندىق ماڭىزى بار قالالاردىڭ، اۋىلداردىڭ، كەنتتەردىڭ، اۋىلدىق وكرۋگتەردىڭ اكىمدەرىن تىكەلەي سايلاۋدى ەنگىزۋ شەڭبەرىندە زاڭناماعا سايلاۋدى بەلگىلەۋ، كانديداتتار ۇسىنۋ، ولارعا قولداۋ كورسەتۋ ءۇشىن قول جيناۋ، كانديداتتاردى تىركەۋ، سايلاۋدى وتكىزۋ، داۋىستاردى ساناۋ جانە سايلاۋ قورىتىندىلارىن شىعارۋ ءتارتىبىن بەلگىلەۋگە قاتىستى وزگەرىستەر ەنگىزىلدى.

ايتا كەتەيىك، اۋداندىق ماڭىزى بار قالالاردىڭ، اۋىلداردىڭ، كەنتتەردىڭ، اۋىلدىق وكرۋگتەردىڭ اكىمدەرىن العاشقى تىكەلەي سايلاۋ اعىمداعى جىلعى تامىزدا وتكىزىلەدى. سايلاۋ وكىلەتتىگى 2021 جىلى اياقتالاتىن 836 اكىمگە (2022 جىلى - 351 بىرلىك، 2023 جىلى - 499 بىرلىك، 2024 جىلى - 585 بىرلىك، 2025 جىلى - 74 بىرلىك، بارلىعى 2 345 بىرلىك) قاتىستى.

مەملەكەتتىك قىزمەت تۋرالى زاڭنامادا كورسەتىلگەن بىلىكتىلىك تالاپتارىنا سايكەس كەلەتىن 25 جاستان كىشى ەمەس قر ازاماتى اۋىل اكىمى بولىپ سايلانا الادى.

سايلاۋعا مىناداي كانديداتتار قاتىسا الادى:
- ساياسي پارتيالار ءوز مۇشەلەرى اراسىنان ۇسىنعان;
- داۋىس بەرۋگە قۇقىعى بار سايلاۋشىلاردىڭ جالپى سانىنىڭ كەمىندە 1%-ىنە قول جيناۋ ارقىلى ءوزىن-ءوزى ۇسىنۋشىلار.

ايتا كەتكەن ءجون، ءبىر ادام ءبىر اۋداندىق ماڭىزى بار قالانىڭ، اۋىلدىڭ، كەنتتىڭ، اۋىلدىق وكرۋگتىڭ اكىمى بولىپ قاتارىنان ەكى  ارتىق سايلانا المايدى.

سايلاۋ 40 كۇن بۇرىن جاريالانادى. ال سايلاۋدىڭ ءوزى قازىرگى اكىمنىڭ وكىلەتتىك مەرزىمى اياقتالۋعا دەيىن 10 كۇن بۇرىن وتەدى. سايلاۋ وتكىزىلگەننەن كەيىن ءۇش كۇن ىشىندە قورىتىندى شىعارىلادى.

سايلاۋ وتكىزىلگەننەن كەيىن جەتى كۇن ىشىندە اۋماقتىق سايلاۋ كوميسسياسى سايلانعان اكىمدى تىركەپ، سودان كەيىن ول ءوز وكىلەتتىگىنە كىرىسەدى.

زاڭناما اكىمنىڭ وكىلەتتىگىن توقتاتۋدىڭ مىناداي جاعدايلارىن قاراستىرادى: 

1. سوت شەشىمى بويىنشا اكىمدى ارەكەتكە قابىلەتسىز، ارەكەت قابىلەتى شەكتەۋلى، حابار-وشارسىز كەتتى دەپ تانۋ نە ونى قايتىس بولدى دەپ جاريالاۋ;
2. پارتيا مۇشەلىگىنەن ايرىلۋ (پارتيا ۇسىنعان جاعدايدا، ول ۇسىنىلعان ساياسي پارتيانى قايتا ۇيىمداستىرۋدى جانە تاراتۋدى قوسپاعاندا);
3. جوعارى تۇرعان اكىمنىڭ اۋدان ءماسليحاتى دەپۋتاتتارىنىڭ اكىمگە قاتىستى، ونىڭ ىشىندە جەرگىلىكتى قوعامداستىق جينالىسىنىڭ باستاماسى بويىنشا سەنىمسىزدىك ۆوتۋمىن قابىلداۋى;
4. اۋماقتىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ جاڭادان سايلانعان اكىمدى تىركەۋى;
5. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭدارىندا كوزدەلگەن وزگە دە جاعدايلاردا توقتاتىلادى.

مەملەكەتتىك قىزمەت تۋرالى زاڭعا سايكەس (سوت شەشىمى بويىنشا، ءوز ەركىمەن، قايتىس بولعان جاعدايدا، ازاماتتىعىنان ايىرىلعان جاعدايدا جانە ت.ب.).

بۇل رەتتە اۋداندىق ماڭىزى بار قالالاردىڭ، اۋىلداردىڭ، كەنتتەردىڭ، اۋىلدىق وكرۋگتەردىڭ اكىمدەرىنە روتاتسيا جانە اتتەستاتتاۋ جۇرگىزۋ، تارتىپتىك تەرىس قىلىقتار مەن جازالار ءۇشىن لاۋازىمىن تومەندەتۋ (بۇل ماسەلەلەر «جەرگىلىكتى مەملەكەتتىك باسقارۋ جانە ءوزىن-ءوزى باسقارۋ تۋرالى» زاڭمەن رەتتەلگەن) قولدانىلمايدى، سونداي-اق سايلانعان اۋىل اكىمدەرى اسكەري جيىندارعا شاقىرۋدان بوساتىلادى.

سايلاۋ اكىمدەردىڭ وكىلەتتىك مەرزىمىنىڭ اياقتالۋىنا قاراي جەرگىلىكتى بيۋدجەت ەسەبىنەن وتكىزىلەتىن بولادى.
بۇل رەتتە 2021-2022 جىلدارعا ارنالعان جالپى سيپاتتاعى ترانسفەرتتەردىڭ قولدانىلۋ كەزەڭىندە سايلاۋدى قارجىلاندىرۋ ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى ارقىلى رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن بەرىلەتىن نىسانالى ترانسفەرتتەرمەن جۇزەگە اسىرىلاتىن بولادى.

كەيىننەن 2023 جىلدان باستاپ بۇل شىعىستار جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەردىڭ شىعىستار بازاسىنا ەنگىزىلەتىن جانە جالپى سيپاتتاعى ترانسفەرتتەردى ەسەپتەۋ كەزىندە ەسكەرىلەتىن بولادى.

اعىمداعى جىلعى II جارتىجىلدىقتا تىكەلەي سايلاۋدى ەنگىزۋگە 4,8 ملرد تەڭگە قاجەت (جالپى 2021-2025 جىلدارعا - 17,6 ملرد تەڭگە).

سونداي-اق پارلامەنت ءماجىلىسى مەن ءماسليحات سايلاۋى كەزىندە ساياسي پارتيالاردىڭ ءوتۋ شەگى 7%-تەن 5%-كە تومەندەتىلىپ، سونداي-اق بارلىق دەڭگەيدەگى سايلاۋ بيۋللەتەندەرىنە «بارلىعىنا قارسى» دەگەن باعان قوسىلدى.

قابىلدانعان جاڭالىقتار ازاماتتاردىڭ بەلسەندىلىگىن جانە ولاردىڭ بيلىككە دەگەن سەنىمىن; اكىمنىڭ حالىق الدىنداعى ەسەپتىلىگىن جانە اۋىل اكىمىنىڭ حالىق پروبلەمالارىنا جەدەل دەن قويۋىن; سونداي-اق ەلدەگى ساياسي باسەكەلەستىكتى ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

Abai.kz