ەلىمىزدىڭ شىعار كۇنىن يىعىنا قوندىرعان الىپ التاي تاۋىنىڭ بوكتەرىندەگى وسكەمەن قالاسىندا قازاق بالالارىنا ارنالعان ءۇش-اق مەكتەپ بار. الگى ءۇش مەكتەپ تولى قازاقتىڭ ۇلى مەن قىزى. ءۇش اۋىسىممەن وقيدى. سىنىپ بولمەلەرى جەتپەگەندىكتەن مەكتەپ ديرەكتورلارى امالداپ،  باردى جاماپ-جاسقاپ، ءتىپتى، دارەتحانالار مەن جەرتولەلەردە وقۋشىلارعا ءدارىس بەرىپ وتىر. ءجا، مۇنىڭ ءبارى جوعارىداعى ماقالادا (قاراڭىز: «قالاداعى قازاق بالالارى دارەتحانادا وقىپ جاتىر») تاپتىشتەلىپ تۇرىپ-اق جازىلعان. سالماقتى، سالقىنقاندى سابىرمەن جازىلعان ماقالانى وقىپ وتىرىپ وسكەمەندەگى جاس ۇرپاقتىڭ جاۋتاڭكوز حالىنە، بالالارىنىڭ سونداي كۇيى كەتكەن ءبىلىم شاڭىراعىنا بارىپ جۇرسە دە  انا تىلىندە وقىپ، ءتالىم-تاربيە الىپ شىعۋىنا مۇددەلى اتا-انالاردىڭ توزىمدىلىگى مەن كونبىستىگىنە قايران قالاسىڭ. بۇل جايت تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ ونەركاسىپ ورىندارى شوعىرلانعان، ستاراتەگيالىق ماڭىزى ەرەكشە ءبىر قالاسىندا ەمەس، اشتىق پەن جالاڭاشتىقتان ازات ەتىلمەگەن، بولاشاعى كۇماندى ەلدەردە عانا بولاتىن ۇسقىنسىز تىرلىككە ۇقسايدى. بىراق، قازاق بالالارىنىڭ باسىنداعى وسىنداي بەيشارا جاعدايعا  وتانداستارىمىزدىڭ ورتاقتاسىپ، جاناشىرلىق تانىتۋعا ازاماتتىقتارى جەتپەيتىن بولىپ شىقتى. قازاقتىڭ قابىراعسىن قايىستىراتىن ءىس - قازاقتىكى عانا ەكەن. ولاردىڭ پاڭكورەكتەنگەن پايىمدارىنا سۇيەنسەك، قازاق ءتىپتى ءوز جايىن ايتىپ جەرگىلىكتى بيلىككە مۇڭىن شاقپاۋى كەرەك ەكەن.

ەلىمىزدىڭ شىعار كۇنىن يىعىنا قوندىرعان الىپ التاي تاۋىنىڭ بوكتەرىندەگى وسكەمەن قالاسىندا قازاق بالالارىنا ارنالعان ءۇش-اق مەكتەپ بار. الگى ءۇش مەكتەپ تولى قازاقتىڭ ۇلى مەن قىزى. ءۇش اۋىسىممەن وقيدى. سىنىپ بولمەلەرى جەتپەگەندىكتەن مەكتەپ ديرەكتورلارى امالداپ،  باردى جاماپ-جاسقاپ، ءتىپتى، دارەتحانالار مەن جەرتولەلەردە وقۋشىلارعا ءدارىس بەرىپ وتىر. ءجا، مۇنىڭ ءبارى جوعارىداعى ماقالادا (قاراڭىز: «قالاداعى قازاق بالالارى دارەتحانادا وقىپ جاتىر») تاپتىشتەلىپ تۇرىپ-اق جازىلعان. سالماقتى، سالقىنقاندى سابىرمەن جازىلعان ماقالانى وقىپ وتىرىپ وسكەمەندەگى جاس ۇرپاقتىڭ جاۋتاڭكوز حالىنە، بالالارىنىڭ سونداي كۇيى كەتكەن ءبىلىم شاڭىراعىنا بارىپ جۇرسە دە  انا تىلىندە وقىپ، ءتالىم-تاربيە الىپ شىعۋىنا مۇددەلى اتا-انالاردىڭ توزىمدىلىگى مەن كونبىستىگىنە قايران قالاسىڭ. بۇل جايت تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ ونەركاسىپ ورىندارى شوعىرلانعان، ستاراتەگيالىق ماڭىزى ەرەكشە ءبىر قالاسىندا ەمەس، اشتىق پەن جالاڭاشتىقتان ازات ەتىلمەگەن، بولاشاعى كۇماندى ەلدەردە عانا بولاتىن ۇسقىنسىز تىرلىككە ۇقسايدى. بىراق، قازاق بالالارىنىڭ باسىنداعى وسىنداي بەيشارا جاعدايعا  وتانداستارىمىزدىڭ ورتاقتاسىپ، جاناشىرلىق تانىتۋعا ازاماتتىقتارى جەتپەيتىن بولىپ شىقتى. قازاقتىڭ قابىراعسىن قايىستىراتىن ءىس - قازاقتىكى عانا ەكەن. ولاردىڭ پاڭكورەكتەنگەن پايىمدارىنا سۇيەنسەك، قازاق ءتىپتى ءوز جايىن ايتىپ جەرگىلىكتى بيلىككە مۇڭىن شاقپاۋى كەرەك ەكەن. قازاقتىڭ باسىنداعى تاعدىر اشىق تالقىلانا قالسا، ول دەگەنىڭىز ۇلتارالىق قارىم-قاتىناسقا سىزات تۇسىرەدى ەكەن. ءسوزىمىز دالەلدى بولسىن. مىنانى وقىڭىز:     

ۆ وتنوشەني ستاتي «دەتي كازاحسكوي ناتسيونالنوستي گورودا وبۋچايۋتسيا ۆ تۋالەتاح»

ۆ وبلاستنوي گازەتى «ديدار» № 82-83 وت 3 يۋنيا 2009 گودا وپۋبليكوۆانا ستاتيا «دەتي كازاحسكوي ناتسيونالنوستي گورودا وبۋچايۋتسيا ۆ تۋالەتاح»، كوررەسپوندەنتا گازەتى «ديدار» اليبەكا كانتارباەۆا، كوتورىي پروتيۆوپوستاۆلياەت ۋسلوۆيا وبۋچەنيا دەتەي ۆ شكولاح گ. ۋست-كامەنوگورسكا س كازاحسكيم يازىكوم وبۋچەنيا ي سمەشاننىح شكولاح (ستاتيا پريلاگاەتسيا).

داننايا ستاتيا ۆىزۆالا نەزدوروۆۋيۋ رەاكتسيۋ سرەدي ەتنووريەنتيروۆاننىح وبششەستۆەننىح وبەدينەني گ. ۋست-كامەنوگورسكا.

ۆ چاستنوستي، اكتيۆيستى ۆكف رسد لاد پري وبسۋجدەني ستاتي ۆىسكازالي منەنيە و توم، چتو ەيو سودەرجانيە نە سووتۆەتستۆۋەت دەيستۆيتەلنوستي ي سپوسوبستۆۋەت ۆوزبۋجدەنيۋ مەجەتنيچەسكوي روزني. پري ەتوم سچيتايۋت، چتو پۋبليكاتسيا ستاتي ۆ گوسۋدارستۆەننوي گازەتە، وتراجاەت منەنيە مەستنىح ورگانوۆ ۆلاستي پو داننومۋ ۆوپروسۋ، چتو پروتيۆورەچيت پروۆوديموي پراۆيتەلستۆوم رك پوليتيكي ۆ سفەرە مەجناتسيونالنوگو سوگلاسيا.

اكتيۆ ۆكف رسد لاد نامەرەن:

1. و فاكتە پۋبليكاتسي ستاتي ناپراۆيت ينفورماتسيۋ ۆ تسەنترالنىي
كوميتەت رسد لاد گ. كوكشەتاۋ.

2. وبراتيتسيا  ك  اكيمۋ  ۆكو  س  پروسبوي  رازوبراتسيا  س  ليتسامي
دوپۋستيۆشيمي ەيو ۆىپۋسك. پو رەزۋلتاتام دات وپروۆەرجەنيە ي ينفورماتسيۋ
و دەيستۆيتەلنوم پولوجەني دەل ۆ سفەرە وبرازوۆانيا.

3. ۆ سلۋچاە نە يسپولنەنيا پودگوتوۆيت پو داننومۋ فاكتۋ وبراششەنيا ۆ سوۆەت «سووتەچەستۆەننيكوۆ» رف ي پرەزيدەنتۋ رك.

مىنە، ءبىز وبەكتەپ جولىندا ءولىپ كەتە جازدايتىن ۇلت وكىلدەرىنىڭ نيەتى. گازەتتەگى ماقالانى دەيدى، لاد-تىڭ وسكەمەندەگى بەلسەندىلەرى، كوكشەتاۋداعى ورتالىق كوميتەتكە جولداۋ كەرەك. سودان كەيىنگى تالاپتارى شقو-نىڭ اكىمى الگىندەي ماقالا جازىپ جۇرگەن گازەت باسشىلىعىمەن جاقسىلاپ سويلەسىپ، قاتەلىكتەرىن بەتىنە باسسىن. گازەت كەشىرىم سۇراسىن دەگەنگە سايادى.  بۇل تالاپ - جۇرەگى ەتتەن جاراتىلعان جان بالاسىنىڭ ويىنا كىرمەيتىن تالاپ. بۇل تالاپ - جانى اشىماستىڭ عانا ەمەس، شەكتەن شىعىپ ماڭايىنا شەكەلەپ قاراپ ۇيرەنگەننىڭ تالابى. سوندا قازاق بالالارى قاۋساپ بىتكەن مەكتەپتەردە ءبىر پارتاعا ءتورت بەستەن مىنگەسىپ وتىرىپ وقۋى كەرەك پە؟ «قازاقتا ادام بالاسى عوي» (اباي). قازاقتىڭ جاس وسكىن جاۋقازىن تالاپ ۇل قىزى كەڭ دە جارىق سارايلاردا وقىپ، زاماناۋي ءبىلىم الۋعا تولىق قاقىلى ەمەس پە؟ الدە لاد بەلسەندىلەرى قازاقتى ادام ساناتىنا قوسپاي ما؟ قالا تۇرعىندارىنىڭ الەۋمەتتىك تۇرمىسىنان الىنىپ جازىلعاننان وزگە استارى جوق ماقالانى الاۋلاتىپ جالاۋلاتىپ، بۇرمالاپ، داۋ كوتەرىپ جاتقان لاد مۇشەلەرىنىڭ ارەكەتى ەتنوسارالىق جىككە سەبەپ بولماسا، باسقا سەبەپتى باسى ىستەيتىن ادامنىڭ (كورسوقىر، نادان، توڭمويىن ۇلتشىلدىقتان بيىك تۇراتىن ادام دەپ ءتۇسىنىڭىز) كورە الاماسى انىق. بايىپتى جازىلعان ماقالادان قۇبىجىق كورىپ بايبالامعا باسىپ جۇرگەن لاد «قايراتكەرەلەرىنىڭ» تىرلىگى قويدان جۋاس قازاق «قورداسىندا» مىلەنىپ جاتا بەرسىن، جارىق دۇنيەنىڭ بەتىن كورمەسىن، وزىق ءبىلىم الماسىن دەيتىن قاراۋ نيەتتەرىن جايىپ سالىپ تۇرعان جوق پا؟ سونىڭ بارىنە «ءاي، قويشى» دەپ قول سىلتەي سالۋعا بولاتىن ەدى. الايدا، جەرگىلىكتى بيلىكتىڭ وسى ۋاقىتقا دەيىن قۇر سوزبەن قۇرىق جونىپ تۇك بىتىرمەگەندەرىنە قاراپ قىنجىلماسقا امالىڭ قالامايدى ەكەن.

شىعىس قازاقستان وبلىسىنا وسى كۇنگە دەيىن قاجىمۇرات ناعىمانوۆتان باسقا، قايراتقا ءمىنىپ، نامىسقا شاباتىن اكىم بارا قويعان جوق. اسپان استى، جەر ءۇستى الاياقاتارىنىڭ بايگەسىن شاپپاي الاتىن حراپۋنوۆ، شاۋ تارتقان شاعىندا قىتايداعى ەلشىلىكتەن ورالىپ، ات باسىن شالدىرعان كارىبجانوۆ، ولاق ايەل پىشكەن تۇلىپتاي تۇرقىنىڭ وزىنەن كوڭىل اينيتىن بەرگەنوۆ دەگەندەر لاد پەن جاتتىڭ اۋزىن باعىپ جايىنا كەتكەن سياقتى. قارا كوز قازاق بالاسىنا كەڭەس وكىمەتى كەزىنەن سالقىن وسكەمەندە الەۋمەتتىك-ينفرا قۇرىلىمدار  بۇگىنگە دەيىن بۇگىلگەن بەلىن جازا الماعان سوڭ وبلىستاردى بىرىكتىرىپ وڭتايلاندىرۋ ساياساتى پالەندەي شەشىمىن تاپپاعان سياقتى.   ناقتىسىنا جۇگىنسەك، حالقىنىڭ سانى باسىم سەمەي وسكەمەنگە قاراي كوشىپ، ىشكى قونىستانۋدىڭ ناتيجەسىندە ۇلتتار اراسىنداعى سان ايىرماشىلىعى تەڭەسىپ قالادى دەگەن دامە جاڭاعىنداي كولەڭكەسىنەن شوشىعان، دارىنسىز،  ءىستىڭ ءمان جايىن بىلمەيتىن كەزدەيسوق باسشىلاردىڭ قاۋقارسىزدىعىنان ەش ءجونىن تاپپاعان سەكىلدى. «بۇعا بەرسەڭ، ارينە، سۇعا بەرەدى». لاد پەن جات شۋلايدى ەكەن دەپ قازاق بالالارىن وسى ۋاقىتقا دەيىن دارەتحاناعا قاماپ وقىتۋ دەگەن نە سۇمدىق! بۇل كەرەك دەسەڭىز، كونستيتۋتسياعا قارسى ارەكەت قوي. لاد ارىزىن ماسكەۋگە جازادى ەكەن دەپ قالاعا تۇرعىن ۇيلەر سالماۋ كەرەك پە؟ مىسىعى مەن كۇشىگىنە دەيىن جەكە بولمەسى بار ورىستاردىڭ اينالاسىنا قازاق جاستارى كەلىپ قونىستانا باستاسا، ونىڭ نەسى قيانات؟ ورىس ۇلتىنىڭ ءسوزىن سويلەگەن بولىپ، كۇنى وتكەن، زيانىنان باسقا پايداسى كەم يدەيالاردى تىقپالاپ باعاتىن  لاد مۇشەلەرىنە بالكىم،  قازاقتىڭ قالقايىپ قاتارعا قوسىلعانىن كورۋدىڭ ءوزى قيىن بولار.  ولار مۇنداي قيىندىقتىڭ قىلشا شاتقالىنان قالاي وتەرىن وزدەرى ءبىلسىن. ال ەلدەگى الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى شەشۋ جەرگىلىكتى بيلىكتىڭ مىندەتى. ويتكەنى كەراۋىز كەر جاقتاردى بەر جاققا تارتىپ، جالپاڭداۋدىڭ ۋاقىتى ءوتىپ بارادى.