ماۋسىم ايىنىڭ العاشقى كۇنى، تاڭ ەرتەسىمەن، مەكتەپ قابىرعاسىنان تۇلەپ ۇشقان تۇلەكتەر، قالىڭ اسكەردەي قاتار-قاتار تۇرا قالىپ، لەك-لەگىمەن جوعارى ءبىلىم مەن عىلىم شىڭىنا شابۋىلدى باستادى! ەلىمىزدىڭ باس قالاسىندا جاستاردىڭ جۇرەكتەرىنىڭ ءدۇرسىلى جەر جارا جازدادى! ولاردىڭ تاعدىرىنا الاڭداعان اتا-انالارى «ءبىلىم مايدانىنا» اتتانىپ بارا جاتقان تۋعان پەرزەنتىنىڭ تىلەگىن تىلەپ، سوڭىنان كوز الماي قاراپ، قالا بەردى... جالپى، ۇلتتىق بىرىڭعاي تەستىلەۋدى تاپسىرۋشىلاردىڭ تۋعان-تۋىسقاندارىنا وسى ايدىڭ ورتا شەنىنە - 15 ماۋسىمعا دەيىن ينەنىڭ ۇستىنە وتىرعانداي، قىلپىلداۋعا تۋرا كەلمەك: ۇبت تاپسىرۋ پروتسەدۋراسى سول مەرزىمگە دەيىن جۇرەدى دەپ كۇتىلۋدە.

استاناداعى ۇبت تاپسىرىلاتىن ورىنداردىڭ بىرنەشەۋىن ارالاپ شىققان ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى ب.جۇماعۇلوۆ سىناق تاپسىرۋشىلارعا ساتتىلىك تىلەدى. «مەن جاڭا عانا اۋديتوريالاردىڭ بىرىندە بولدىم، - دەپ، «ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە» كورگەن-بىلگەنىمەن ءبولىستى مينيستر. - بارلىعىنىڭ قولىندا - سنيكەرس، ۇستەلدە شوكولاد. «ەنەرگەتيكالىق جاعىنان» ءبارى ورنىندا عوي، ءا؟! جارايدى، جەڭدەر، كۇش جيناڭدار! - دەپ، ازىلدەدى ول. بىراق وقۋشىلاردا ازىلگە كۇلىپ وتىراتىن شاما جوق. مۇنداي كوڭىل-كۇيدى ۇبت-تى ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ وزدەرى قالىپتاستىرعانداي. باسقا ەلدىمەكەندەردە تۇلەكتەردىڭ ەكى «قالتافونىنىڭ» بىرەۋىن كوز قىلىپ، تاپسىرىپ، ەكىنشىسىمەن ىشكە وتكەن جاعدايلار بولدى دەگەن اڭگىمە ايتىلدى. بىراق ەلوردا بولعان سوڭ با، كىم ءبىلسىن، مۇندا ونداي «قۋلىقتاردىڭ قۇيرىعى ءبىر تۇتام»: ءاربىر ۇبت تاپسىرۋشى مەتالىزدەۋىشپەن تەكسەرىلگەن، «شيقىلدايتىن» زاتتارىن تەگىس تاپسىرمايىنشا، ىشكە جىبەرىلمەگەن دەسەدى. ءتىپتى شەشىندىرىلگەندەر دە بولىپتى.

بيىلعى جىلعى ۇبت بىرنەشە جاڭا­لىق­تارىمەن ەرەكشەلەنىپ وتىر. ماسەلەن، ماتە­ماتيكا بويىنشا تاپسىرمالارعا ءوز­گەرىس ەنگەن: تەستىلەۋدەن شىققان تۇلەكتەر ولاردىڭ اراسىندا وقۋشىنىڭ قيسىندى ويلاۋىنا قۇرىلعان ءۇش سۇراق بولعانىن ايتىپ جاتتى. ياعني بۇدان بىلاي ۇبت تاپ­سىرۋشىلاردان تەك تەڭدەۋلەردى شەشۋ عانا ەمەس، سونداي-اق لوگيكالىق ويلاۋ قابىلە­تىن كورسەتۋى تالاپ ەتىلمەك.
مۇنىڭ سىرتىندا وقۋشىلارعا تەست­تەردەگى قاتەلەردى بەتىنە باسىپ، كوميسسياعا اپەللياتسيا بەرۋگە كەسىلگەن ۋاقىت ءبىر سا­عاتقا ۇزارتىلىپتى. وسىدان با، داۋلاسۋ­شىلار سانى ءبىراز بولعان كورىنەدى. ءبىلۋى­مىزشە، باز بىرەۋلەر شىڭعىس حاننىڭ ءدى­نىنە قاتىستى ءوز پىكىرىن دۇرىس ساناپ، نارازىلىق بىلدىرگەن. نەگە ەكەنى بەلگىسىز، وقۋشى­لار­دىڭ كەيبىرى ونى «اتەيست» سا­نايدى ەكەن. كوميس­سيا مۇشەلەرى دۇرىس جاۋابى «ءتاڭىر­گە سەنۋ­شى» ەكەندىگىن ايتىپ­تى. كىم بىلگەن، دۇرىس تا شىعار. بىراق قا­زاقستاندىق جاس­تار­دان سو­نى ءبىلۋدى تالاپ ەتۋ قانشالىقتى دۇ­رىس؟
ونىڭ ورنىنا اشارشىلىق ناۋبەتىنە قاتىستى دەرەكتەرگە كەڭىرەك ورىن بەرۋگە بولاتىن ەدى. بيىلعى جىلى قازاقستان كوشباسشىسىنىڭ ارنايى كوڭىل بولۋىمەن، ەلىمىزدە حح عاسىردىڭ باسىنداعى قانقۇي­لى كەڭەس وكىمەتىنىڭ قولدان جاساعان اشار­شىلىق ناۋبەتىنە 80 جىل تولۋىنا ارنالعان جالپىۇلتتىق شارالار وتۋدە، حالقىمىزعا قوسىلىپ، حالىقارالىق قو­عام­داستىق وكىل­دەرى سول زۇلماتتىڭ قۇر­باندارىنىڭ ارۋاق­تارىنا تاعزىم ەتۋدە. ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى مۇنى نەگە ەلەۋسىز قالدىرىپ وتىر؟ تەستىلەۋدەن شىق­قان وقۋشىلار تا­ريح سۇراقتارىنىڭ ارا­سىندا «شىعىس ايەلدەرىنىڭ قايسىسى لەنين وردەنىن الدى؟» سىندى تاپسىرمالار بولعاندىعىن ايتادى. «تاريحتىڭ» اينال­دىرعان 25 سۇرا­عىن ءمانى ەسكىرگەن وسىن­داي­لارمەن تول­تىرۋدىڭ نە قاجەتى بولعان؟
ايتكەنمەن باقىتجان جۇماعۇلوۆتىڭ ءوزى تەستىلەۋ سۇراقتارىنا ءسۇيسىنىپ وتىر. مينيستر ءتىپتى قاجەت بولسا، وسى ۇلتتىق ەمتيحاندى تاپسىرۋعا دايىن ەكەندىگىن جا­ريا ەتتى. «ەگەر كەرەك بولسا، قۋانا دايىن­مىن! - دەدى ول. - كەيبىر پاندەر، ماسەلەن، حيميادا قانداي دا ءبىر ەرەكشە سۇراقتار بولۋى مۇمكىن. مەن حيميانى ۇمىتا دا باستادىم. ورىس ءتىلى بويىنشا «سكلونەنيا» سياقتىلار قيىندىق كەلتىرۋى ىقتيمال. بىراق ءوزىمنىڭ كاسىبي سالام - ماتەماتيكا بويىنشا، ارينە، بارلىق تاپسىرمالار ءاب­دەن تۇسىنىكتى، مۇلدەم قاراپايىم».
بيىلعى ۇبت تاپسىرمالارىن بۇكىل قازاقستاننان 160 ۇزدىك مۇعالىم ازىرلەپتى. تەستىلەۋدىڭ العاشقى لەگىنە قاتىسىپ شىق­قاندار اۋزىمەن «ەڭ قيىنى - تاريح» دەگەن اڭگىمە تارادى. مۇنى ەستي سالىپ، ۇبت تاپ­­سىرۋعا دايىندالىپ جاتقانداردىڭ ءبى­را­زى ءبارىن جيىپ قويىپ، تاريحتى «تۇگەن­دەۋگە» دەن قويىپتى.
ۇلتتىق تەستىلەۋدىڭ باس قالاداعى ال­عاش­قى لەگى قالىپتى جاعدايدا وتكەن. ۇبت ءوتىپ جاتقان اۋديتوريالاردا جانە عيمارات­تاردا ءتارتىپتىڭ ساقتالۋىن ۇلتتىق قاۋىپ­سىزدىك كوميتەتىنىڭ قىزمەتكەرلەرى قادا­عالادى. بۇل جەرلەردە ۇيالى تەلەفوندار سيگ­نالىن جويا­تىن قۇرالدار ۇزدىكسىز جۇمىس ىستەگەن. بۇل - وقۋشىلاردىڭ زاماناۋي اق­پارات قۇرال­دا­رىنىڭ كومەگىمەن سۇراقتىڭ دۇرىس جاۋا­بىن سىرتتان العىزۋى مۇمكىن­دىگىن شەكتەپ­تى. ايتكەنمەن «شپارگال­كا­لار» الىپ ءوت­كەن­دەر بولعان. ءتىپتى دايىن جاۋاپتاردى قولعا سالىنعان «گيپسكە» تىققان «تاپ­قىش­تار» دا كەزدەسىپتى!
جالپى العاندا، ءبىلىم جانە عىلىم مي­نيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە، ۇبت تاپسىرۋ­دىڭ ءبىرىنشى كۇنىندە ەرەجەلەردى الدەنەشە رەت بۇزعان 35 وقۋشى اۋديتوريالاردان قۋىل­عان ەكەن. وسى مينيسترلىكتىڭ ءبىلىم جانە عىلىم سالاسىنداعى باقىلاۋ كومي­تە­تىنىڭ توراعاسى سەرىك يرساليەۆ اقپارات قۇرالدارىنا ولاردىڭ بەسەۋىنىڭ باسقا وقۋ­­­شىلار ورنىنا كىرگەندەر بولعانىن ءما­­­لىم­دەدى. ماسەلەن، بيىل تەستىلەۋدەن ءوتۋ­گە ءتيىس ءسىڭلىسىنىڭ ورنىنا بىلتىر ۇبت تاپسىرعان تاجىريبەلى اپكەسى كىرىپتى. س.يرساليەۆ زاڭ بۇزعاندار اراسىندا ۇبت-عا جاۋاپتى جۇمىسشىلاردىڭ بارلىعىن دا حابارلادى. ەلوردادا ۇبت تاپسىرۋشىلار ءوز قۇرداس­تارىنىڭ تارتىپسىزدىگى ءۇشىن اۋديتوريادان قۋىلۋىنىڭ ءتورت وقيعاسى تۋرالى ايتتى.
استانادا ۇبت ناتيجەلەرى كوپ ۇزاماي، جاريالانىپتى. كىمنىڭ قانشا بالل جينا­عا­نى تۋرالى اقپارلار تەستىلەۋ وتكەن ۋني­ۆەرسيتەتتەردىڭ الدىنداعى تاقتادا ءىلىن­گەن.

ەلدوس سەنباي

سىبىس كوپ...

ماۋسىمنىڭ 1 مەن 15 ارالىعىندا ەل اۋماعىندا 154 تەست تاپسىرۋ ورىندارىندا 121 مىڭ مەكتەپ ءبىتىرۋشى تۇلەك ۇلتتىق بىرىڭعاي تەست تاپسىرادى. العاشقى ەكى توپتىڭ وقۋشىلارى سىناقتان ءوتتى. بيىلعى تەست تاپسىرمالارىنىڭ جاڭارتىلعان بازاسىندا 142 806 تاپسىرما بار. جاڭا بازا 11 430 تۇلەكتىڭ قاتىسۋىمەن بۇعان دەيىن سىناقتان وتكىزىلگەن ەكەن. ايتسە دە، مەكتەپ ءبىتىرۋشى تۇلەكتەر «ماتەماتيكا» جانە «قازاقستان تاريحى» پاندەرىنەن كەلگەن تەست سۇراقتارىنىڭ قيىن بولعانىن ايتادى.

ۇبت اتتى اۋىر سىناقتىڭ العاشقى ەكى كۇنى ارتتا قالدى. بىرەۋ تەستتەن سۇرىنبەي ءوت­سە، ەندى بىرەۋ وڭباي ءسۇرىندى. العاشقى كۇن­نىڭ قورىتىندىسى بويىنشا، بيىلعى مەجە بىلتىرعىدان 15 باللعا كەم بولىپ تۇر. رەس­پۋبليكا بويىنشا، ايلاسىن اسىرىپ، ءوز ورنىنا بوتەن ادامدى كىرگىزگىسى كەلگەن بەس ادام، شپارگالكا مەن ۇيالى تەلەفون الىپ كىرگەن 30 ادام تەست تاپسىرۋ ورنىنان شى­عا­رىلدى. بۇنىڭ ءوزى بيىلعى تەستىلەۋدىڭ قان­شالىقتى قاتاڭ تۇردە ءوتiپ جاتقانىن ءدا­لەل­دەسە كەرەك. 154 تەست تاپسىرۋ ورىن­دا­رىنىڭ 47-ءسى ءىرى قالالارداعى جوو-نىڭ عيماراتىندا ورنالاسسا، قالعان 107-ءسى اۋدان ورتالىقتارىندا ورنالاسقان. تەست تاپسىرۋ بارىسىندا ءار اۋديتورياعا ارنايى كامەرا ورناتىلىپ، تەست تاپسىرۋشىلار مەتالل ىزدەگىش قۇرىلعىدان ءوتتى. ءتىپتى بيىل بارلىق تەست تاپسىرۋ ورتالىقتارىندا ۇيالى تەلە­فون بايلانىسىن اجىراتاتىن قۇرىلعى ورنا­تىل­عانى دا بارشاعا ايان. بيىل ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتكە ءتۇسىپ، ءبىلىمىن شىڭدايمىن دەۋشىلەر 70 باللدىق مەجەدەن ءوتۋى ءتيىس.
وقۋشىلاردىڭ اراسىندا مەتالل تەك­سەر­گىش قۇرىلعىدان «شپارگالكا» الىپ كىرۋگە تالپىنعاندار دا بولىپتى. ايتسە دە، وسىعان دەيىن 2000-3000 تەڭگەمەن ەلىمىزدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندە ساۋداعا تۇسكەن «شپارگالكانىڭ» كوپشىلىككە پايداسى دا تيمەگەنگە ۇقسايدى. الماتى قالالىق № 176 مەكتەبىنىڭ تۇلەگى مەرۋەرت ابات تەستتەن سۇرىنبەي وتكەندەردىڭ ءبىرى. 102 باللدى قاناعات تۇتقان مەرۋەرت تەست تاپسىرمالارى تۇگەل دەرلىك قيىندا­تىلعانىن ايتادى. «ارينە، «شپارگالكا» الىپ كىرىپ، پايدالانعىسى كەلگەندەر بولدى. بىراق ونداي كومەكشى قۇرالدىڭ ەشبىر پاي­داسى بولعان جوق. شىنى كەرەك، ءبىز دايىن­دالعان بازانىڭ سۇراقتارىنان الدەقايدا كۇردەلى سۇراقتار كەلدى. مەنىڭشە، بيىلعى تەستىلەۋدەن اركىم ءوز ءبىلىمىنىڭ دەڭگەيىندە ءوتتى» دەيدى مەرۋەرت ابات. ال № 41 جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتىڭ وقۋ ءىسىنىڭ مەڭگە­رۋشىسى قۇرالاي تىنىباەۆا بيىلعى تەست جاۋاپتىڭ اسا كۇردەلى بولماعانىن ايتىپ وتىر. «بارلىق سۇراقتار 5-11 سىنىپتاعى مەكتەپ باعدارلاماسىنا سايكەستەندىرىلىپ جاسالعان. ءتىپتى «ماتەماتيكا» پانىنەن باس­تاۋىش سىنىپتا وتكەن لوگيكالىق تاپ­سىر­مالار بەرىلىپتى. وقىعان بالا مۇنىڭ ءبارىن الىپ كەتەدى، ال وقىماعان بالانىڭ ءساي­كەسىنشە سۇرىنەتىنى دە زاڭدىلىق» دەيدى ول.
جوو-نىڭ ءبىرىنىڭ الدىنا بارىپ، اتا-انالار مەن وقۋشىلاردىڭ كۇبىر-سىبىرىن تىڭداپ، ۇبت-نىڭ اينالاسىنداعى كوڭىل-كۇيدى باجايلاپ قايتتىق. الماتى قالاسى بويىنشا 7 تەست تاپسىرۋ ورتالىعى جۇمىس ىستەۋدە. ماۋسىمنىڭ العاشقى كۇنىنەن-اق ورتالىقتاردىڭ الدى اتا-انالار مەن مۇعا­لىمدەرگە لىق تولدى. بارلىعى دا سىناقتىڭ قالاي وتەتىنىن باقىلاپ، بالالارىنىڭ ۇبت اتتى ۇلكەن سىناقتان سۇرىنبەي ءوتۋىن تىلەۋدە. ءبىرىنشى كۇننەن باستاپ ۇبت-نىڭ اينالا­سىندا سىبىس اڭگىمەلەر دە پايدا بولدى. ءما­سەلەن، باز بىرەۋ تەست تاپسىرۋ ورتالىق­تارىندا «دوس» بايلانىس وپەراتورىن پايدالانۋعا مۇمكىندىك بەرىلگەنىن ايتسا، ەندىگىلەر «قازاقستان تاريحى» ءپانى بويىنشا قيسىنسىز سۇراقتاردىڭ بولعانىن العا تار­تادى. بىراق بۇل جونىندە ەشكىم جاق اشىپ، ءلام-ميم دەمەيدى. ايتكەنمەن «جەل تۇر­ماسا ءشوپتىڭ باسى قيمىلدامايتىنى» تاعى انىق. بۇل ارينە، كوپتىڭ اۋزىنان شىققان دە­رەك­سىز ءسوز. «ءدال وسىنداي زاڭبۇزۋشىلىق­تار بولدى ما، جوق پا» دەگەن ساۋالعا جاۋاپ ىزدەپ، ءارى بيىلعى ۇبت-عا قاتىستى پىكىرلەرىن بىلمەك نيەتپەن العاشقى ەكى كۇندە تەست تاپسىرعان مەكتەپ ديرەكتورلارىنا ءھام الماتى قالالىق ءبىلىم بەرۋ باسقارماسىنا قوڭىراۋ شالدىق. بىراق نەگە ەكەنىن كىم ءبىلسىن، ءبىز قوڭىراۋ شالعان ماماندار پىكىرىن بۇگىپ قالدى.
قالاي دەسەك تە، تەست تاپسىرۋشى تۇلەك­تەر­دىڭ العاشقى ەكى توبى سىناقتان ءوتتى. بۇگىن ءۇشىنشى توپ بابى مەن باعىن سىنا­ماق.

ايگەرىم دوسىم

ۇيقىنى بۇزعان ۇبت
باتىس قازاقستان وبلىستىق ءبىلىم باس­قار­ماسىنىڭ مەكتەپكە دەيىنگى جانە جال­پى ورتا ءبىلىمدى دامىتۋ ءبولىمىنىڭ باستىعى زاۋرە عۇما­رو­ۆانىڭ بىزگە بەرگەن ءمالى­مە­تىنە قاراعاندا، 2 ماۋسىم كۇنى ءبىرىنشى كە­زەڭ بوي­ىنشا 3191 تۇلەك ۇلتتىق بىرىڭعاي تەس­تىلەۋ سىناعىن تاپسىردى. وبلىس بوي­ى­نشا «التىن بەلگىگە» 156 تۇلەك ۇمىتكەر بولسا، ۇبت-نىڭ العاشقى كەزەڭىندە سو­لاردىڭ 40-ى سەنىمنەن شىقتى. ال «ەرەكشە اتتەس­تاتقا» ۇمىتكەر 73 تۇلەكتىڭ 10-ى عانا تالاپ ۇدەسىنەن كورىندى. العاشقى لەكپەن سىناق تا­پسىرعانداردىڭ ەڭ ۇزدىك كور­سەتكىشى - 122 بالل. مۇنداي كورسەتكىشكە دارىندى بالا­لارعا ار­نالعان س.سەيفۋللين اتىن­داعى №11 مەكتەپ-ينتەرناتىنىڭ تۇلەك­تەرى باع­دات مۇحام­بەت­كەرەەۆا مەن نازەركە نۋف­تۋل­لينا قول جەتكىزدى. وكىنىشكە قاراي، «التىن بەلگىدەن» ۇمىتكەر 15 تۇلەككە دىتتەگەن مەجە­دەن كورىنۋگە 1 باللدان جەت­پەي قالدى. ءبىرىن­شى كەزەڭنىڭ تەست قورى­تىن­دىسى بويىنشا 43 اپەل­لياتسيالىق شاعىم ءتۇسىپ، سونىڭ 24-ءى قانا­عاتتان­دى­رىلىپ، 1-2 باللدان قو­سىلدى. ەكىنشى ماۋسىم كۇنگى سىناق بارى­سىن­دا ەش­قانداي ءتارتىپ بۇزۋشىلىق تىركەلگەن جوق. كەشە 1236 تۇلەك ۇبت سىناعىن تاپسىر­دى.

باۋىرجان فايزوللاۇلى

باتىس قازاقستان وبلىسى

ۇيالى تەلەفون ۇياتقا قالدىردى

العاشقى كۇنى اقتوبەلىك ەكى تۇلەك سىناق اۋديتورياسىنان قۋىلىپ، ولار ءبىلىم بايگەسىنەن سىرت قالدى. مەكتەپ بىتىرۋشىلەر مەتالل ىزدەگىش قۇرىلعىدان ۇيالى تەلەفوندى الىپ وتكەن ەكەن. ال ارنايى قۇرىلعىعا ىلىككەن قوراپ-قوراپ تەلەفوننىڭ ۇزىن سانى ءاپ دەگەندە 300-گە جەتتى. كوپ بولىپ تەست تاپسىرعانداردىڭ ايتۋىنشا، بيىل تاريح پەن ماتەماتيكا پاندەرىنىڭ سۇراقتارى كۇردەلەنىپ، «دايىندالعان تاقىرىپتارى» مۇلدەم الدان شىقپاعان.

بيىل وبلىستا 8028 تۇلەك مەكتەپ ءبى­تىردى. ونىڭ ىشىندە 5892 وقۋشى، ياعني بار تۇلەكتىڭ 74 پايىزى ۇبت سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرۋگە ءوتىنىش بىلدىرگەن ەكەن. «ال­تىن بەلگى» ۇمىتكەرلەرىنىڭ سانى 321 بولسا، ۇزدىك اتتەستاتتى 96 وقۋشى الادى دەگەن جوسپار بار.
اقتوبە قالاسىندا ءۇش تەستىلەۋ ورتا­لى­عى: م.وسپانوۆ اتىنداعى اقتوبە مەم­لەكەتتىك مەديتسينا ۋنيۆەرسيتەتى، اقتوبە پەداگوگيكالىق ينستيتۋتى، ق.جۇبانوۆ اتىنداعى اقتوبە مەملەكەتتىك ۋنيۆەر­سيتەتى تىركەلگەن. ءۇشىنشى ورتالىقتاعى ءمان-جايدى باقىلاپ، ۇستاز بەن وقۋشىنىڭ بار ويىن تىڭداۋدى ءجون كوردىك. وقيعانى باسىنان وتكەرگەن سىنىپ جەتەكشىسى ساۋلە قاسىموۆانىڭ ايتۋىنشا، جىلاپ شىعىپ، تالىپ قۇلاعاندار بيىل كوپ بول­عان ەكەن.
- جاسىراتىنى جوق، بالالاردىڭ باسىم بولىگى «شپورعا» سەنەدى. مۇمكىندىك بولسا پايدالانامىز دەگەندى ايتادى. بيىل ۇيالى تەلەفون بايلانىسىنا ۇلكەن كەدەرگى قويىلدى، وقۋشىلار ابدىراپ قالدى. ءارى ماتەماتيكا ءپانىنىڭ تاپسىر­مالارى كۇر­دەلى بولدى. №6 ع.اقتاەۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ 11 «ا» سىنىبىن 23 بالا ءبىتىردى. ونىڭ بىرەۋى شەتەلگە وقۋعا تۇسپەك، سوندىقتان تەك مەملەكەتتىك ەمتي­حان تاپسىرادى. بيىل ورتاشا ەسەپپەن مەكتەپ 76 بالل جينادى، بۇل وتكەن جىلدان الدەقايدا از، - دەيدى س.قاسىموۆا.
مەكتەپ تۇلەكتەرىنىڭ وتكەن جىلعى ورتاشا بالل كورسەتكىشى 90-عا جەتكەن دەسەك، بيىل ولاردىڭ ءبىر قادام ارتقا شەگىنگەنى كورىنەدى. وسى ءبىلىم ورداسى 82 تۇلەكتى سىناققا «سالسا»، ونىڭ تورتەۋى «التىن بەلگى» ۇمىتكەرى ەدى. بىراق ەلدوس تىلەكتەسوۆ قانا بار ءۇمىتتى اقتاپ، مەجەلى باللدى جيناي الدى. «ءۇش «التىن بەلگى» يەگەرى ءارتۇرلى سەبەپتەرگە باينالىستى قول­دا بارىن «قورعاي المادى». سەبەبى تا­ريح پانىنەن قيىن سۇراقتار كەلگەن، ماتە­ماتيكادان دا «4» دەگەن باعا الىپ قالعان. اپەللياتسياعا بەرمەدى، كۇمان كەلتىرگەن سۇراقتارى بولمادى» دەيدى ۇستاز. وقۋ­شى­لار توسىننان قويىلعان، ياعني دايىندىق بارىسىندا مۇلدەم تالقىلانباعان تاقى­رىپ پەن زەرتتەلمەگەن سۇراقتاردىڭ بولعا­نىن ايتادى. ءدال وسى مەكتەپتىڭ 4 تۇلەگى تاريح پەن ماتەماتيكادان «ەكىلىك» الىپ، ورتاشا كورسەتكىشتى مۇلدەم كەرى سۇيرەپ كەتتى.
ال نوۆىي ورتا مەكتەبىنىڭ تۇلەگى لاۋ­را مۇحاممەدجانوۆا بولسا، ءاۋ باستا ومى­راۋىنا ۇيالى تەلەفون جاسىرىپ كىرمەك بولعان وقۋشىنىڭ ءبىرى. مەتالل ىزدەگىش قۇرىلعى «تىرپ ەتكىزبەي» تاۋىپ، بايلانىس قۇرالىن تابالدىرىقتاعى باقىلاۋشى­لار­عا تاپسىرىپ كەتەدى. ول قۇربى-قۇر­داس­تا­رىنىڭ ءبىر ەمەس، 3-4 ۇيالى تەلەفون جاسى­رىپ وتپەك بولعانىن دا جەتكىزدى. ءبىرى شۇ­­لىعىنا، ءبىرى شاش اراسىنا قىس­تىرعان ەكەن.
- «شپور» قولدانىلدى، بىراق ءبىز ءىز­دەگەن سۇراقتىڭ جاۋابى ولاردىڭ ارا­سىندا بولعان جوق. دايىندىقتى «تالاپ­كەر» كىتابى بويىنشا جۇرگىزگەنبىز، دە­گەن­مەن تاريح پەن ماتەماتيكا پاندەرى­نىڭ تاپ­سىرمالارى ول وقۋلىقتان الىن­باعان ەكەن. ءوزىم 77 بالل جينادىم، تاڭ­داعان ءتورتىنشى ءپانىم - بيولوگيا. قازاق مەكتەپتەرى ءۇشىن ەڭ جەڭىل سۇراق ورىس تىلىنەن، ورىس مەك­تەپتەرى ءۇشىن قازاق ءتىلى­نەن بولدى، - دەيدى ل.مۇحاممەدجانوۆا. وقۋشىلاردىڭ قالتا­سىن قاققان تاعى ءبىر «شپور» بازار مەن كەڭ­سە تاۋارلارىندا ساتىلدى. ولاردا «داي­ىن جاۋاپ» بولعان. ءار پاننەن، «گار­موش­كانىڭ» قۇنى - 800 تەڭگە. بۇل جولى ول دا كومەكتەسپەدى، تا­لاپكەرلەر قالتا­سىنداعى «كوپ قاعازعا» سەنىپ، تەستىلەۋدەن جىلاپ شىعىپ جاتتى.
ق.جۇبانوۆ اتىنداعى اقتوبە مەم­لەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى، ەكونوميكا فا­كۋل­تەتى عيماراتىنا قالا مەكتەپتەرىنىڭ تۇلەكتەرىمەن قاتار، العا اۋدانىنىڭ مەكتەپ بىتىرۋشىلەرى دە كەلگەن. ءبىر كۇندە 1168 وقۋشى تەست تاپسىردى. ولاردىڭ اراسىندا تەك 5 «التىن بەلگى» يەگەرى ءۇمىتتى اقتاعانىن كورۋگە بولادى. سول كۇنى №3 العا قازاق ورتا مەكتەبىنىڭ وقۋشىسى قازاق ءتىلى پانىنەن 1 بالل جيىپ، «ەكىلىك» الدى.

التىناي ساعىندىقوۆا

اقتوبە

العاشقى كۇن اۋىر بولدى

ماۋسىمنىڭ ءبىرى كۇنى الماتى وبلىسىنداعى مەكتەپ بىتىرۋشىلەردىڭ ۇلتتىق بىرىڭعاي تەستىلەۋدەن وتۋىنە ارنالىپ ارنايى دايىندالعان 14 تەستىلەۋ پۋنكتتەرىنىڭ 11-دە سىناق قابىلداندى. ەڭ كوپ تۇلەك تالدىقورعانداعى ءىلياس جانسۇگىروۆ اتىنداعى جەتىسۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىندە ۇبت تاپسىردى. جىلداعىداي، قالا ماڭىنداعى ەسكەلدى اۋدانىنان كەلگەن وقۋشىلارعا بارلىق جاعداي جاسالدى، جاتىن ورىندارى، تاماقتانۋلارى، ساباققا دايىندالۋلارى تۇگەلدەي ويلاستىرىلدى.

تاڭەرتەڭگىسىن سىناق تاپسىرۋعا جينال­عاندار قۇقىق قورعاۋشىلاردىڭ قاتىسۋى­مەن مۇقيات تەكسەرۋدەن وتكىزىلدى. ونىڭ تالاپقا ساي بولۋىنا ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ وكىلدەرى باقىلاۋ جاسادى. ەشكىم­نىڭ قۇقى بۇزىلعان جوق. بارلىعى بەل­گى­لەنگەن ءتارتىپ پەن ەرەجەگە ساي ورىن­دال­دى. ءبىرىنشى كۇنى تەست قورىتىندىسى جاي شىقتى. جوعارىدا ايتىپ وتكە­نىمىزدەي، ءجۇز باللدان اسىرعاندار سانى سيرەكتەۋ بول­دى. ناقتىراق ايتقاندا، 1 ماۋسىم كۇنى جەتىسۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەر­سيتەتىندە سىناق تاپسىرعان 646 بالانىڭ 59-ى 100 جانە ودان جوعارى بالل جيناسا، 66 تالاپكەر جوعارى وقۋ ورنىنا جول اشاتىن 50 باللدىق دەڭگەيدى باعىندىرا الماپتى. مۇنىڭ ىشىندە 100 باللدان اسىرعانداردىڭ 49-ى قالالىق بولسا، 10-ى ەسكەلدى اۋدا­نىنىڭ تۇلەكتەرى. ال 50 باللدى باعىندىرا الما­عاندار سانى تيىسىنشە قالادا - 14, ال ەسكەلدى اۋدانىندا - 52. جالپى، ءبىرىنشى كۇنگى سىناق ناتيجەسىنىڭ كورسەتكىشى تال­دىقورعان قالا­سى بويىنشا 81,3, ەسكەلدى اۋدانى بويىنشا 61,1 پايىز.
العاشقى لەكپەن سىناق تاپسىرعاندار تىزىمىنە كوز جۇگىرتىپ وتىرىپ، بيىل مەكتەپ بىتىرۋشىلەردىڭ باسىم بولىگى نەگىزگى ءپان رە­تىن­دە فيزيكا مەن بيولوگيانى تاڭداعانىن بايقادىق. سوعان قاراعاندا، تۇلەكتەر گۋما­نيتارلىق ماماندىقتاردان گورى مەديتسي­نالىق جانە تەحنيكالىق ماماندىقتارعا دەن قويا باستاعان.
تەست بولاتىن كۇنى تاڭەرتەڭنەن باستاپ، ۋنيۆەرسيتەت عيماراتىندا بولىپ، وقۋشى­لارمەن بىرگە قوبالجىپ، بىرگە قۋانعان الماتى وبلىستىق ءبىلىم باسقارماسىنىڭ باستىعى عاليا امانوۆانىڭ ايتۋىنا قا­را­عاندا، وتكەن جىلدارى ۇبت قورىتىندى­سىندا جوعارى جەتىستىكتەردى باعىندىرعان جەتىسۋ­لىق جەتكىنشەكتەرگە بيىل دا ۇلكەن ءۇمىت ارتىلىپ وتىر.
- ۇستىمىزدەگى وقۋ جىلى ورتا مەكتەپتى 19176 وقۋشى بىتىرسە، سونىڭ ىشىندەگى 14867 تۇلەك ۇبت-دا باق سىناپ كورۋگە بەل بۋدى. «التىن بەلگىدەن» ۇمىتكەرلەر سانى دا بار­شى­لىق، بارلىعى 577 مەكتەپ ءبىتىرۋشى «ال­تىن بەلگى» الامىن دەپ قۇلشىنىپ وتىرسا، 155 تۇلەك ايرىقشا اتتەستاتتان ءۇمىتتى. مەكتەپ بىتىرۋشىلەرگە ۇبت تاپسىرۋعا قا­جەتتى بارلىق جاعدايلار قاراستىرىلدى. ءبىرىنشى كۇنى 11 تەست ورتالىعىندا 4 مىڭ­نان استام بالا سىناقتان ءوتتى. تاعى ءبىر لەك جەكسەنبىدە تاپسىرادى، - دەگەن ەدى. جەكسەن­بى كۇنى ۋنيۆەرسيتەتكە قالاداعى مەكتەپتەر­دىڭ قالعانى مەن تەكەلى قالاسىنداعى ءبى­ل­ىم وشاقتارىن بىتىرگەن تالاپكەرلەر جينالىپ، تەست تاپسىردى. بۇل جولى دا 50 باللدىق بيىك­تى باعىندىرا الماعاندار سانى 100 باللدان جوعارى جيناعاندارعا قاراعاندا قوماق­تى­راق بولدى. ماسەلەن، وبلىس ورتا­لىعىنداعى مەكتەپ تۇلەكتەرى ارا­سى­نان 57 بالا، تەكەلى قالاسىنان كەلگەندەردىڭ ورتاسىنان 7 بالا جوعارى وقۋ ورنىنا جول اشاتىن دەڭگەيدى باعىندىرا المادى. ال 100 باللدان جوعارى جيناعاندار سانى قوس قالانى قوسقاندا 45-كە ارەڭ جەتتى.
سوعان قاراعاندا، بيىلعى ۇبت-نىڭ ال­عاشقى سىناقتارى بارىسىنداعى ناتيجەنىڭ وبلىس بويىنشا كورسەتكىشى ويدان شىقپاي تۇر دەگەن اڭگىمەنىڭ جانى بار سياقتى. ال ءبىلىم باسقارماسىنداعىلار جەكسەنبىنى ايت­پاعاندا، جۇما كۇنگى تەستتىڭ وبلىس بويىن­­شا ورتاشا ناتيجەسىن ايتۋدان باس تارتىپ، ءبىر-بىرىنە سىلتەپ، جالتارۋدا. اۋدانداعىلار دا مالىمەت بەرۋدەن ات-تونىن الا قاشىپ وتىر.
بولات اباعان

الماتى وبلىسى


بىلتىرعى مەجەگە جەتە المادىق

ۇلتتىق بىرىڭعاي تەستىلەۋ سىناعىنىڭ العاشقى كۇندەرىندەگى ناتيجەلەرگە قاراساق، بيىلعى تۇلەكتەردىڭ كورسەتكىشى تومەندەۋ بولىپ تۇر.

بيىلعى ءبىلىم سىناعى قاراعاندى وب­لى­سىندا ماۋسىمنىڭ 2-ءى كۇنى باس­تالدى. جالپى وبلىس بويىنشا بيىل ۇبت-دا با­عىن سىناۋعا 6873 بالا ءوتىنىش بەرگەن بولا­تىن. بۇل - ءتۇ­لەك­تەردىڭ 74%-ى.
كەشەگى، ياعني ماۋسىمنىڭ 4-ءى كۇنگى ءما­لى­مەتتەرگە قاراعاندا تەستىلەۋدىڭ 1-ءشى جانە 2-ءشى كۇندەرىندە ۇبت-عا قاتىسۋشى­لاردىڭ تىزىمىنەن بارلىعى 68 ادام الىنىپ تاستالعان. ولاردىڭ 30-ى - حالىقارالىق وليمپيادا­لار­دىڭ جەڭىمپازدارى. قالعان­دارى ۇلت­تىق تەستىلەۋدەن ءوز ەرىكتەرىمەن باس تارتىپ، ەمتيحاندى مەكتەپتە تاپسىرۋ جونىندە شەشىم قابىلداعاندار.
«التىن بەلگىدەن» قاراعاندى وب­لى­سىندا 313 بالا ءۇمىتتى، ۇزدىك ات­تەستاتتان - 174 بالا ۇمىتكەر. بۇلار­دىڭ قانشاسى ءوز بىلىمدەرىن دالەلدەپ شىعارى ازىرگە بەل­گىسىز.
- تەستىلەۋدىڭ العاشقى كۇندەرىندە «ال­تىن بەلگى» مەن ۇزدىك اتتەستاتتى ءدا­لەل­دەيتىن مەجەدەن كورىنە الماعان­دار بار. بىراق ولاردىڭ ناقتى سانىن قازىر ايتا المايمىز. سەبەبى ولاردىڭ كەيبىرىنىڭ ءوتىنىشىن اپەللياتسيالىق كوميسسيا قاراپ جاتىر، - دەيدى وب­لىستىق ءبىلىم باسقارما­سى­نىڭ ءبولىم باستىعى باقتىگۇل ادەكە­نوۆا.
العاشقى ەكى كۇندە تۇلەكتەردىڭ ءنا­تي­­جە­لەرى بىلتىرعى مەجەگە جەتپە­گەن كورى­نەدى. ءتىپتى ايتارلىقتاي تومەن بولىپ شىق­قان. «شامامەن 10-13 باللعا تومەن»، - دەيدى ب.ادەكەنوۆا.
ازىرشە، قاراعاندى وبلىسىنىڭ باعىن­دىرعان بيىگى - 123 بالل. بۇل كور­سەتكىشكە دارىندى بالالارعا ار­نال­عان «مۇراگەر» مەكتەبىنىڭ تۇلەگى ىڭكار ايتقوجينا قول جەتكىزدى. بىل­تىرعى جىلى وبلىستا 2 بالا 125 بالل العان بولاتىن.
ەڭ باستىسى، ءبىلىم ناۋقانى وقىس وقي­­عالارسىز ءوتىپ جاتىر. باسقا ءوڭىر­لەردەگىدەي ۇيالى تەلەفوندى جاسىرىپ كىرىپ، شەت­تە­تىل­گەندەر بولعان جوق، ازىرشە.
- وبلىستىڭ قۇقىق قورعاۋ ور­گاندارى ۇبت كەزىندە قوعامدىق ءتار­تىپ­تى باقىلاۋعا جۇمىلدىرىلعان. بۇگىنگە دەيىن وقىس وقي­عا­لار تىركەلگەن جوق. تەستىلەۋ ءوز ىرعا­عى­مەن، قالىپتى جاعدايدا ءوتىپ جاتىر. زاڭ­بۇزۋشى­لىق­تار تۋرالى ارىز-شاعىمدار بول­عان جوق، - دەيدى وبلىستىق ءىىب-ءنىڭ باس­پاسوز قىزمەتىنىڭ وكىلى گۇلميرا جا­نالينا.

قامبار احمەتوۆ

قاراعاندى

«ايقىن» گازەتى