كوك تۋ - قازاقتىڭ قاسيەتi. كوك تۋ - قازاقتىڭ رۋحى. كوك تۋ - ۇلتتىق ۇلىلىعىنىڭ بەلگiسi. كوك تۋدى قورلاعانىڭ - رۋحىڭدى قورلاعانىڭ. كوك تۋدى قادiرلەگەنiڭ - ۇلتىڭدى قادiرلەگەنiڭ. بۇگiنگi بiز قوزعاعالى وتىرعان ماسەلە - قازاقتىڭ رۋحاني استاناسى سانالاتىن الماتىدا كوك تۋدىڭ ەڭ ۇلكەن، ەڭ بيiك ءتۇرi قاي جەردە تۇرۋى كەرەكتiگi جونiندە.

كوك تۋ - قازاقتىڭ قاسيەتi. كوك تۋ - قازاقتىڭ رۋحى. كوك تۋ - ۇلتتىق ۇلىلىعىنىڭ بەلگiسi. كوك تۋدى قورلاعانىڭ - رۋحىڭدى قورلاعانىڭ. كوك تۋدى قادiرلەگەنiڭ - ۇلتىڭدى قادiرلەگەنiڭ. بۇگiنگi بiز قوزعاعالى وتىرعان ماسەلە - قازاقتىڭ رۋحاني استاناسى سانالاتىن الماتىدا كوك تۋدىڭ ەڭ ۇلكەن، ەڭ بيiك ءتۇرi قاي جەردە تۇرۋى كەرەكتiگi جونiندە.

كوك تۋ - ءاربىر شاڭىراقتىڭ تورىندە، ءاربىر مەكەمەنىڭ توبەسىندە ءىلىنىپ تۇرۋعا ءتيىس. كوك تۋدى قادىرلەۋ ارقىلى رۋحىمىزدى وياتامىز. ۇلتتىق سانامىزدى قالىپتاستىرامىز. حالىقتىڭ بولاشاعى سانالاتىن كەلەر ۇرپاقتا قازاقتىڭ مەملەكەتتىك رامىزدەرىن قادىرلەپ ءوسۋى كەرەك.. مەملەكەتتىك رامىزدەر - ءبىزدىڭ ۇلتتىعىمىزدىڭ كورىنىسى، ۇلتتىعىمىزدىڭ ايشىقتى بەلگىسى.
ال بيىل - تاۋەلسىزدىك تۇمارى سانالاتىن مەملەكەتتىك رامىزدەردىڭ قابىلدانعانىنا - 20 جىل. ۇلىق مەرەكە قارساڭىندا الماتىدا زيالى قاۋىم وكىلدەرى باس قوسىپ، مەملەكەتتىك رامىزدەردىڭ قادىر-قاسيەتىن سارالاعان بولاتىن. اتالمىش جيىنعا كوك تۋدىڭ اۆتورى شاكەن نيازبەكوۆ باستاعان عالىمدار سوڭعى كەزدەرى مەملەكەتتىك رامىزدەردى قورلاۋ فاكتىلەرىنىڭ جيىلەگەنىن العا تارتتى. كەيبىر جەردە تۋعا قوقىس وراعاندار مەن ءانۇراننىڭ ورنىنا شەتەلدىك ءاندى قويىپ، سايقىمازاق ەتكەندەر تۋرالى دا ماسەلە قوزعالدى جيىندا.
دوڭگەلەك ۇستەل بارىسىندا مەملەكەتتىك رامىزدەردىڭ مەرەيىن ۇستەم ەتىپ، مارتەبەسىن ارتتىرۋ ءۇشىن ۇتىمدى ۇسىنىستار دا ايتىلماي قالعان جوق. سونىڭ ءبىرى - كوك تۋدى كوكتوبەگە ورناتۋ ماسەلەسى ەدى. بۇل يدەيانى ۇسىنعان بەلگىلى جازۋشى ديداحمەت ءاشىمحانۇلى. مۇنداي ۇسىنىس سيدنەي وليمپياداسىنىڭ چەمپيونى، قازاقستانعا ەڭبەگى سىڭگەن سپورت شەبەرى ەرماحان ىبىرايىموۆتىڭ دا كوپتەن كوڭىلىندە جۇرگەن نارسە ەكەن. «مەنىڭ بايقاعانىم - تۇركيا بولسىن، باسقا مەملەكەتتەردە بولسىن، تۋدى جاقسى قاستەرلەيدى. ال بىزدە، باسقا قالالاردى بىلاي قويعاندا، الماتى قالاسىندا كولەمدى تۋىمىزدىڭ كورىنىسى جوق. سوندىقتان، كوكتوبەنىڭ بويىندا بيىكتىگى 100 مەتردەن كەم ەمەس، قازاقتىڭ كوك تۋىن ورناتۋ كەرەك. بۇل جاستاردىڭ بويىندا پاتريوتتىق سەزىمدى تاربيەلەۋدىڭ ءبىر نىشانى»، - دەيدى ەرماحان اعا.
ال كوك تۋدىڭ كوكتوبەدە ورناتۋ ماسەلەسىن قوزعاعان جازۋشى ديداحمەت ءاشىمحانۇلى بۇل ورايدا ءوز ۇسىنىسىن بىلاي دەپ تۇسىندىرەدى. «مەملەكەتتىك رامىزدەردىڭ ىشىندەگى ەڭ ادامعا رۋح بەرەتىنى - تۋ. وتكەن جىلى جازۋشى-عالىم تۇرسىن جۇرتبايمەن 6 كۇن بويى تۇركيانى ارالاپ قايتتىق. ءتورت مىڭ شاقىرىم جول جۇردىك. تۇركيا ساپارىنان مەنىڭ ەسىمدە قالعانى - تۇركيانىڭ بارلىق بيىك جەرىندە مەملەكەتتىڭ اي تاڭبالى قىزىل جالاۋىنىڭ جەلبىرەپ تۇرعانى. قاي قالاعا بارساق تا، قاي جەردە جۇرسەك تە، بيىك جوتانىڭ بارىندە تۋ كورىنەدى. بۇرىن-سوڭدى مۇنداي ءوز تۋىن سىيلايتىن ەلدى كورگەن ەمەسپىن. سول تۋعا قاراپ وتىرىپ، تۇرىك حالقىنىڭ رۋحىن، بولاشاعىن كورگەندەي بولدىم. سوندا ءجۇرىپ مۇستافا اتاتۇرىكتىڭ ءسوزىن ەسىمە الدىم. ول: «تۇرىك بوپ تۋعانىڭا قۋان، تۇرىك بوپ تۋعانىڭا ماقتان» دەگەن ەكەن. مەن تۇرىك بولماسام دا، تۇركى حالىقتارىنىڭ ءبىر وكىلىمىن. تۇركى وكىلىنىڭ ءبىرى بولعاندىقتان، تۋعا قاراپ وتىرىپ قۋاندىم. ەلگە كەلگەننەن كەيىن شىعىس قازاقستانعا جول ءتۇستى. وسكەمەننىڭ سولتۇستىك شىعىسىندا بيىك جوتا بار ەدى. ۇشاق وسكەمەنگە جاقىنداعاننان-اق بيىك توبەدە تۇرعان كوك تۋدى كوردىم. بۇل نە دەگەن عاجاپ؟! سول تۋ مەنى سونشاما قۋانىشقا بولەدى. ۇشاقتان تۇسكەن سوڭ، كوپ ايالداماي سول كوك تۋدى كورۋگە باردىم. قار جاۋىپ تۇر ەدى. قاردىڭ استىندا تۇرعان الگى تۋدى كورىپ، سونشاما ريزا بولدىم. وسكەمەن كوپ ۇلتتى قالا. وندا تۇرمايتىن حالىق جوق. سولاردىڭ بارىنە «مىنە، ءبىز قايدا ءومىر ءسۇرىپ وتىرمىز، بۇل قازاقستاننىڭ جەرى، ءبىز قازاقستاندا ءومىر سۇرەمىز» دەگەندى تۋعا قاراعان سايىن ەسىنە الىپ وتىرادى. ودان كەيىن الماتىعا كەلدىك. ىشكى ساياسات بولىمىنە حابارلاستىم. تۇركيادا كورگەنىمدى ايتتىم. ولار ماعان: «ءبىز دە جۋىقتا ورناتتىق قوي. ءترامپليننىڭ جانىندا تۇر» دەدى. ترامپلينگە بارىپ تۋدى كوردىم. نيەت وتە جاقسى. وتە بيىك تۇعىرعا ورنالاستىرعان. الىستان كورىنەدى. ءبىر وكىنىشتىسى، الماتىدا جەل جوق. سوندىقتان دا، تۋ سالبىراپ ونشا كورىنبەي قالادى ەكەن. تابيعي جەل جەلبىرەتىپ تۇرماعاننان كەيىن، تۋدىڭ اسەرى شامالى بولادى ەكەن. تۋدى وسىلاي ىلگەندەرىنىڭ ءوزى ۇلكەن قۋانىش. بىراق تۋدىڭ ورنى ترامپلين ەمەس، كوكتوبە ەمەس پە دەگەن وي كەلدى ماعان سول كەزدە. ەندەشە، تۋدى سول كوكتوبەنىڭ توبەسىنە نەگە ورنالاستىرماسقا؟ مەن وتكەن جيىندا وسى ماسەلەنى العا قويدىم. ءبىر قىزىعى، «تۋدى كوكتوبەنىڭ توبەسىنە ورناتايىق» دەگەن جوبانى وليمپيادا چەمپيونى ەرماحان ىبىرايىموۆ الىپ كەلىپتى. وسى يدەيانى جيىندا قولداپ اكەتكەنى - مەنى قاتتى قۋاندىردى. ءبىزدى الماتىنىڭ زيالى قاۋىمى دا، حالقى دا قولدايدى دەپ ويلايمىز. كوك تۋىمىزدىڭ ورنى كوكتوبە دەپ بىلەم»، - دەيدى قالامگەر.
ال «ۇلتتىق جۋرناليستىك زەرتتەۋ ورتالىعى» قوعامدىق قورىنىڭ پرەزيدەنتى دارمەن سمايىل قازاقتىڭ تۋىنىڭ كوزگە كورىنەتىن جەردە جەلبىرەگەنiن قالايدى. «كوك تۋدىڭ ورنى كوكتوبە عانا ەمەس، تۋدى الماتىداعى ءبىراز كورنەكى ورىندارعا قويۋعا بولادى. ول تۋدى كورگەن كەزدە بويىڭا ەرەكشە رۋح بەرىپ، كوزىڭە جاس الدىرىپ، تەبىرەنتەتىندەي شامادا ورنالاستىرۋ قاجەت. «الماتىدا جەل جوق ەكەن» دەگەن ءجاي سىلتاۋ عانا. ويتكەنى جاڭا تەحنولوگيالىق تۇرعىدان دامىعان كەزەڭدە تۋدى جەلبىرەتەتىن يننوۆاتسيالىق جولداردى تابۋ وڭاي شارۋا. سونىمەن قاتار، كۇندىز جەلبىرەتىپ، تۇندە 3 ولشەممەن جارىقتاندىرۋ ارقىلى ەل نازارىن اۋدارتۋعا دا بولادى»، - دەيدى دارمەن سمايىل.
جۇرتشىلىقتىڭ پىكىرى وسىعان سايادى. قالاي دەسەك تە، كوك تۋدىڭ الماتىنىڭ تورىندە، الاتاۋدىڭ بيىگىندە جەلبىرەگەنى كوڭىلگە شۋاق ۇيالاتارى ءسوزسىز. بيىكتە جەلبىرەگەن كوك تۋ قالىڭ بۇقاراعا رۋح سىيلاپ قانا قويماي، جاستارىمىزدىڭ بويىنا ەرەكشە پاتريوتتىق سەزىمدى وياتارى ءسوزسىز. سوندىقتان كوك تۋ كوكتە جەلبىرەسىن دەسەك، ونىڭ ورنى كوكتوبە دەپ بىلەمىز...

گۇلزينا بەكتاسوۆا

«تۇركىستان» گازەتى