سوڭعى جىلدارى ەلىمىزدە قۇرىلىس يندۋسترياسىنىڭ ەرەكشە قارقىنمەن دامىپ كەلە جاتقانى راس. جىل سايىن جۇزدەگەن جاڭا كوپقاباتتى تۇرعىن ۇيلەر مەن الەۋمەتتىك نىساندار حالىق يگىلىگىنە پايدالانۋعا بەرىلۋدە.  ال شىعىستاعى جاعداي قانداي؟ ءبىر قاراعاندا، مەملەكەت تاراپىنان قارجى اياماي-اق ءبولىنىپ جاتقان سەكىلدى. راسىندا، سولاي. ماسەلەن، بيىل وبلىستىڭ قۇرىلىس سالاسىنا بولىنگەن قاراجات وتكەن جىلعىمەن سالىستىرعاندا 30 پايىزعا ۇلعايىپتى. سوندا گاپ نەدە؟ گاپ قۇرىلىس جۇرگىزۋشى كومپانيالاردىڭ جاۋاپسىزدىعىندا سەكىلدى.

سوڭعى جىلدارى ەلىمىزدە قۇرىلىس يندۋسترياسىنىڭ ەرەكشە قارقىنمەن دامىپ كەلە جاتقانى راس. جىل سايىن جۇزدەگەن جاڭا كوپقاباتتى تۇرعىن ۇيلەر مەن الەۋمەتتىك نىساندار حالىق يگىلىگىنە پايدالانۋعا بەرىلۋدە.  ال شىعىستاعى جاعداي قانداي؟ ءبىر قاراعاندا، مەملەكەت تاراپىنان قارجى اياماي-اق ءبولىنىپ جاتقان سەكىلدى. راسىندا، سولاي. ماسەلەن، بيىل وبلىستىڭ قۇرىلىس سالاسىنا بولىنگەن قاراجات وتكەن جىلعىمەن سالىستىرعاندا 30 پايىزعا ۇلعايىپتى. سوندا گاپ نەدە؟ گاپ قۇرىلىس جۇرگىزۋشى كومپانيالاردىڭ جاۋاپسىزدىعىندا سەكىلدى.

قارجى قىرۋار، قۇرىلىس قايدا؟

جاقىندا وبلىس اكىمى بەردىبەك ساپار­باەۆ ءوڭىردىڭ قۇرىلىس سالاسىن ساراپقا سال­عان ۇلكەن جيىن وتكىزدى. وسى جيىندا ءبىراز جايتقا قانىققانداي بولدىق. ماسەلەنىڭ با­يىبىنا بارۋ ءۇشىن اۋەلى دەرەكتەرگە ءۇڭى­لىپ كورەلىك.

وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى جومارت مۇراتوۆتىڭ ايتۋىنشا، وڭىرىمىزدە ءجۇرىپ جاتقان قۇرىلىستاردىڭ قارقىنى باياۋ. قۇ­رىلىس كومپانيالارى قازىنادان ءبو­لىن­گەن قارجىنى دەر كەزىندە يگەرمەيدى. بيىل­عى جىلدىڭ ءبىرىنشى توقسانىنا بەل­گى­لەنگەن 11 308,2 ملن قاراجاتتىڭ تەك  79,3 پايىزى عانا يگەرىلگەن. ونىڭ ىشىندە رەس­پۋبليكالىق قازىنادان بولىنگەن قار­جىنىڭ 164,7 ميلليون تەڭگەسى يگە­رىل­مەگەن. ۇلان اۋدانىنا قاراستى قاسىم قاي­سەنوۆ كەنتىندە سالىنىپ جاتقان مەك­تەپ پەن قاتونقاراعاي اۋدانىنداعى ۇلكەن-نارىن اۋىلىنداعى بالاباقشا قۇ­رىلىسىنا بولىنگەن اقشانىڭ 64,2 ملن، زيموۆەۆتەگى ينتەرنات-ءۇيىنىڭ قۇرى­لى­سىنا قاراستىرىلعان قارجىنىڭ 64,7ملن، سون­داي-اق ۇرجارداعى الاكولدىڭ جاعالاۋىن بە­كىتۋگە بولىنگەن قارجىنىڭ 36 ملن تەڭگەسى يگە­رىلمەگەن. جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەن بولىنگەن  5612,2 ملن تەڭگەنىڭ 2194,8 ميلليونى دا يگە­رىلمەي سول كۇيى قالعان. مۇنى ءبىر دەپ قويىڭىز.

ەكىنشى ماسەلە - مەردىگەرلەردىڭ قۇ­رى­لىس نىساندارىن مەرزىمىندە اياق­تا­ماي وتىرعانى. مىسالى، ءۇرجار اۋ­دا­نى­نا قاراستى قاراتۇما مەن ناۋالى اۋىل­دارىنداعى ءبىلىم بەرۋ نىساندارى وتكەن جىلى پايدالانۋعا بەرىلۋى قاجەت بو­لاتىن. وڭىردەگى اپاتتى جاعدايداعى مەك­تەپ قۇرىلىستارىن جۇرگىزۋدە مەر­دى­گەرلەر كەستەدەن ايتارلىقتاي قالىپ كە­لەدى. ولاردىڭ قاتارىندا كۇرشىم اۋ­­دانىنىڭ ۇشبۇلاق، اقجايلاۋ، قا­را­شىلىك اۋىلدارىندا 80 ورىندىق مەكتەپ قۇرىلىسىن جۇرگىزىپ جاتقان «ۆوستوككاپيتالستروي»، «پروفيستروي»، «ZhT Group» جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىكتەرى بار.

ءۇشىنشى، قۇرىلىس ساپاسىن باقىلايتىن تەحنيكالىق باقىلاۋشىلاردىڭ باقى­لاۋسىز كەتكەنى. بۇل جونىندە وبلىس باسشىسى بەردىبەك ساپارباەۆ:

- مەن قۇرىلىس الاڭدارىندا ءجيى بو­لامىن. وتكەندە عانا زىرياندا سوڭعى 30 جىل­دىڭ ىشىندە ءبىرىنشى رەت «جۇمىسپەن قامتۋ-2020» باعدارلاماسى اياسىندا قولعا الىنعان كوپقاباتتى ءۇيدىڭ قۇرىلىسىمەن تانىستىم. سوندا تەحنيكالىق باقىلاۋشى قايدا دەسەم، ەشقايسىسى بىلمەيدى. تەحنيكالىق باقىلاۋشى دەگەنىڭىز كۇنى بويى قۇرىلىس باسىندا بولۋى كەرەك ەمەس پە؟ سوندا ول نە ءۇشىن ەڭبەكاقى الادى؟ ال ەرتەڭ سول قۇرىلىس اياقتالعاننان سوڭ، كوپ ءمىن تاۋىپ جاتامىز. بۇعان ەندى كىمدى كىنالايمىز؟ - دەيدى.

جاۋاپسىز مەردىگەرلەردىڭ ءتىزىمى باق-تا جاريالاناتىن بولدى

وسى كەڭەستە ءۇرجار اۋدانىنداعى ايتباي اۋىلىنداعى 130 ورىندىق مەكتەپ قۇرىلىسى سالىنىپ جاتقان جەردەن سۋ شىققانى دا ايتىلدى. سوندا مەردىگەر مەكەمە بۇل جەردە قۇرىلىس سالۋعا بولمايتىنىن بىلمەگەن بە؟

- بارلىق جوبالاۋشىلار مەن مەردى­گەر­لەر، جوبا مەن ۇسىنىستىڭ  كوپتىگىنەن ءسىز­دەر كوككە كەرگي باستادىڭىزدار، - دە­دى وبلىس باسشىسى. - قالاي بولسا، سو­لاي جوبا جاساۋعا بولا ما؟ مىسالى، ءبىز­دىڭ ءوڭىردىڭ قاتال تابيعاتىنا جايپاق شا­تىرلار مۇلدەم جارامايدى.

كەڭەستە قۇرىلىس ماتەريالدارىنىڭ ساپاسى تۋرالى دا ءسوز بولدى. وبلىس اكىمى بارلىق مەردىگەرگە ءبىلىم مەكەمەلەرى قۇرىلىسىندا جىبەرىلگەن كەمشىلىكتەردى  1 تامىزعا دەيىن جوندەۋدى قاتاڭ تاپسىردى. سونىمەن قاتار ەندى ولار نىساندى پايدالانۋعا بەرۋ مەرزىمىن كەشىكتىرگەنى ءۇشىن ايىپپۇل دا تولەيتىن بولادى.

سوندا ايتسا - ءسوز، اتسا وق وتپەيتىن جاۋاپسىز مەردىگەرلەرگە قايتپەك كەرەك؟ قانداي شارا قولدانۋ كەرەك؟ كەسىمدى ءسوزدى وبلىس اكىمىنىڭ ءوزى ايتتى.

بەردىبەك ساپارباەۆ، شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمى:

- قۇرىلىسقا نەمقۇرايدى قاراعان مەردىگەرلەردىڭ ءتىزىمىن باق بەتتەرىندە جاريالاۋ قاجەت. وتانداستارىمىز وپاسىز قۇرىلىس كومپانيالارىن جاتقا ءبىلسىن.

«اباي-اقپارات»