بۇگىن ءماجىلىستىڭ جالپى وتىرىسىندا قىزۋ تالقى بولعان ماسەلەنىڭ ءبىرى – «ونەركاسىپتىك ساياسات تۋرالى» زاڭ جوباسى بولدى. «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسى اتالعان زاڭ جوباسىنىڭ بىرقاتار كەمشىلىكتەرىن اتاپ ايتىپ، فراكتسيا ازىرلەگەن وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلاردى ۇكىمەتتىڭ ەسكەرمەي قويعانىنا نارازىلىق ءبىلدىردى. ءسويتىپ، بەيبىت اتامقۇلوۆ تىزگىنىن ۇستاعان قر يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ زاڭ جوباسىنا داۋىس بەرۋدەن باس تارتىپ، قالىس قالدى.

ءماجىلىس دەپۋتاتى، فراكتسيا جەتەكشىسى ازات پەرۋاشەۆ اتالعان زاڭ جوباسىن «ەكىنشى كۋرس ستۋدەنتىنىڭ رەفەراتىمەن» تەڭەپ:  «ازىرلەۋشىلەر كوپتەگەن ۇقساس باپتاردى ۆيكيپەديادان جۇكتەپ العان سەكىلدى»، - دەپ پىكىر ءبىلدىردى.

تاقىرىپقا تۇزدىق رەتىندە ايتا كەتەيىك، اتالعان «ونەركاسىپتىك ساياسات تۋرالى» زاڭ جوباسىنا قاتىستى كۇنى كەشە «اق جول» كەڭسەسىندە القا-قوتان جيىن وتكەن. وعان قر يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ ءمينيسترى بەيبىت اتامقۇلوۆ، قر ۇلتتىق ەكونوميكا ءبىرىنشى ۆيتسە-ءمينيسترى تيمۋر جاقسىلىقوۆ، قر قارجى ۆيتسە-ءمينيسترى داۋرەن كەنبەيىل كەلىپ قاتىسقان. «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسى دەپۋتاتتارىنىڭ كوپتەگەن تۇزەتۋلەرىنە ۇكىمەتتىڭ نە سەبەپتى تەرىس قورىتىندى بەرگەنىن تۇسىندىرۋگە تىرىسقان. بىرازعا سوزىلعان قىزۋ پىكىرتالاستان سوڭ، قۇزىرلى مينيسترلىك باسشىلارى دەپۋتاتتار ۇسىنىسىن قولدايتىندىقتارىن جەتكىزگەن. پارادوكس. ءۇش مينيسترلىكتىڭ وكىلدەرى دەپۋتاتتار ايتقان ۇسىنىستاردى قولدايتىنىن ايتتى دەسەك تە، ۇكىمەت بۇل ۇسىنىستاردى زاڭ جوباسىنا ەنگىزبەگەن.

سونىمەن، «اق جول» دەپۋتاتتارى «ونەركاسىپتىك ساياسات تۋرالى» زاڭ جوباسىنا قانداي ۇسىنىستار ەنگىزبەك بولدى؟ مينيستر اتامقۇلوۆ ءماجىلىس قاراۋىنا قولتىقتاپ كەلگەن زاڭ جوباسىنىڭ ولقىلىق-كەمشىلىگى قانداي؟ دەپۋتات ازات پەرۋاشەۆتىڭ بۇگىنگى ءماجىلىس جيىنىندا جاساعان ساراپتامالىق بايانداماسىن (دەپۋتاتتىق ساۋالىن) قاز-قالپىندا وقىرمان تالقىسىنا ۇسىنعاندى ءجون كوردىك. مارحابات...

دەپۋتاتتىق ساۋال

قۇرمەتتى نۇرلان زايروللاۇلى، قۇرمەتتى ارىپتەستەر!

جالپى، بۇل زاڭ جوباسىن كوپتەن كۇتكەن زاڭ دەپ اتاۋعا بولادى. بيزنەس قاۋىمداستىق ون جىلدان استام ۋاقىت بويى وتاندىق ونەركاسىپتى سالالىق زاڭ دەڭگەيىندە جۇيەلى قولداۋ قاجەتتىلىگى تۋرالى ايتىپ كەلەدى.

زاڭ جوباسىندا قولدانىستاعى قولداۋ شارالارىن جۇيەلەۋگە جاقسى قادام جاسالدى، بۇل ءسوزسىز مويىنداۋعا لايىق ارەكەت.

سونىمەن قاتار، «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ فراكتسياسى اتالعان قۇجاتتىڭ بىرقاتار كەمشىلىكتەرىن اتاپ وتۋگە ءماجبۇر:

1) بيزنەس ءۇشىن جاڭا، سەرپىندى تاسىلدەر مەن ىنتالاندىرۋلاردىڭ بولماۋى. ورتا بيزنەستى قولداۋ، سۋبسيديالاۋدىڭ نارىقتىق قاعيداتتارىنا كوشۋ جانە ت. ب. سياقتى پرەزيدەنت تاپسىرمالارىنا سايكەس كەلمەۋى.

2) زاڭدا ءارتۇرلى قولداۋ شارالارى ايتىلا تۇرا، بۇل شارالاردىڭ ەشقايسىسى زاڭدا تىكەلەي جازىلماعان. ولاردى قولدانۋ ءتارتىبى بارلىق جەردە سالالىق مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ شەشىمدەرىنە سىلتەمە نورمالار ارقىلى كورسەتىلگەن. مۇنداي ءتاسىل شىعارماشىلىق ءۇشىن دە، سىبايلاس جەمقورلىق كورىنىستەرى ءۇشىن دە، اسىرەسە جەڭىلدىكتەر مەن سۋبسيديالار تۋرالى ءسوز بولعاندا دا كەڭ مۇمكىندىكتەر قالدىرادى. سوندىقتان ءبىز قۇجاتتاردىڭ تولىق تىزبەسى، ۇسىنۋ ولشەمدەرى نەمەسە وسى پرەفەرەنتسيالاردى زاڭدا تىكەلەي جازۋدان باس تارتۋ نەگىزدەرى سياقتى ەڭ بولماعاندا بازالىق تاسىلدەردى قولدانۋدى نەعۇرلىم دۇرىس دەپ سانايمىز.

3) زاڭ جوباسى بارلىق دامۋ ينستيتۋتتارىن ودان ءارى تاراتۋدى ۇسىندى. بىراق «بايتەرەك» ۇبح نەمەسە بوك سياقتى الىپتاردى ەسەپكە الماعاننىڭ وزىندە، «كاز ترەيد»، «كاز ينداستري»، «كازاك ەكسپورت»، «كاز تەك ۆەنچۋرز»، «ونەركاسىپتى دامىتۋ قورى» اق، «ينجينيرينگ ورتالىعى» اق سياقتى مەملەكەتتىك كومپانيالاردىڭ كەڭسەلەرگە، اۆتوموبيلدەرگە، ءساندى استانالارداعى شەتەلدىك وكىلدىكتەرگە جانە ت.ب. شىعىستاردى ەسەپتەمەگەندە، 500-دەن استام قىزمەتكەرى جانە 2,5 ملرد تەڭگە جالاقى قورى بار.

كەيدە ءتىپتى تۇسىنىكسىز: بۇل شەنەۋنىكتەر ونەركاسىپ ءۇشىن قاجەت پە، الدە ونەركاسىپ  سولار ءۇشىن جۇمىس جاساي ما؟

ال ەندى وسى زاڭ جوباسىندا وسىنداي قۇرىلىمداردىڭ وڭىرلىك فيليالدارىن قۇرۋ ۇسىنىلدى، دەگەنمەن بارلىق وبلىستاردا جەرگىلىكتى كاسىپكەرلىك جانە ونەركاسىپ باسقارمالارى دا، كاسىپكەرلەر پالاتالارى دا بار.

«اق جول» فراكتسياسى دەپۋتاتتارىنىڭ تالابى بويىنشا ۇكىمەت جاڭا «سينەكۋرالار» جاساماۋعا كەلىستى. بىراق بىرەۋ ولاردى زاڭعا «يتەرمەلەگەن» سياقتى؟ ال قالعان «جابىسقاقتارمەن» نە ىستەۋگە بولادى؟

4) مالىمدەلگەن ماقساتتاردىڭ ناقتى قۇرالدارعا سايكەس كەلمەۋى.

مىسالى، 51 ب. «قوسىلعان قۇننىڭ جاھاندىق تىزبەگىنە كىرۋ».

كاسىپكەر وسى باپتى وقىعاندا نە كۇتەدى؟ وعان حالىقارالىق نارىققا ءوز وندىرىسىمەن قالاي قوسىلۋ، ءونىمدى يگەرۋ جانە ونى وتكىزۋ ءۇشىن سەرىكتەستەر تابۋ شارالارى ۇسىنىلادى دەپ كۇتەدى. ال ءبىز وسى باپتان نەنى كورە الامىز؟

1-تارماق – «قوسىلعان قۇن تىزبەگى - بۇل پروتسەستەر تىزبەگى»، ونىڭ سوڭىندا «ونىمدەر بارلىق كەزەڭدەردىڭ قۇندىلىعىنان ۇلكەن مانگە يە بولادى».

2 -تارماق – «جاھاندىق تىزبەكتەرگە كىرۋ ... تەحنولوگيالار ترانسفەرتى ءۇشىن جاعداي جاسايدى».

بار بولعانى وسى ما (؟!)

ال ناقتى ايتقاندا، بۇل زاڭ ءبىزدىڭ كاسىپورىندارعا وسى جاھاندىق تىزبەكتەرگە قوسىلۋ ءۇشىن قانداي قولداۋ كورسەتەدى؟! ەشقانداي.

ەڭ باستىسى، باپتى ادەمى ارلەپ قويعان، ال تۇپكى ءمانىن اركىم ءوزى ءتۇسىنىپ السىن. وسى باپتان پراكتيكالىق تۇرعىدان قانداي «ناتيجە» الۋعا بولادى؟ ءنول.

نەمەسە 48-تارماق – «بەرەشەكتى قايتا قۇرىلىمداۋ». وتە ماڭىزدى جانە قاجەتتى تاقىرىپ!

تاعى دا، ناقتى شارالاردىڭ ورنىنا – قايتا قۇرىلىمداۋ دەگەن نە جانە ول نە ءۇشىن قاجەت ەكەنىن سيپاتتاۋ عانا كورسەتىلگەن.

بىراق مۇنىڭ ءبارى ونسىز دا بەلگىلى. ال كاسىپورىنداردى قولداۋ شارالارى قايدا، مىسالى، بانكتەرمەن كەلىسسوزدەردە؟ ەدب مەن قارىز الۋشىنىڭ شىعىندارىن ءبولۋ قايدا؟ «شىعىندار» كىمنىڭ ەسەبىنەن وتەلەدى؟

وسىنداي ماڭىزدى بىردە-ءبىر اقپارات كورسەتىلمەگەن.

زاڭ جوباسىنىڭ كوپتەگەن ۇقساس باپتارىن ازىرلەۋشىلەر جاي عانا ۆيكيپەديادان جۇكتەپ العان سەكىلدى. بىراق بۇل زاڭ دەڭگەيى ەمەس، ەكىنشى كۋرس ستۋدەنتىنىڭ رەفەراتىمەن تەڭ.

5) بۇل رەتتە ازىرلەۋشى وسى قۇجاتقا تىكەلەي قاتىسى بار ادامداردىڭ ۇسىنىستارى مەن قاجەتتىلىكتەرىن تىڭداعىسى كەلمەيدى. «اق جول» فراكتسياسىنىڭ دەپۋتاتتارى ونەركاسىپ كاسىپورىندارىمەن تالقىلاۋ بويىنشا نەگىزگى زاڭعا 27 ناقتى تۇزەتۋلەر جانە ىلەسپە زاڭ جوباسىنا ونداعان تۇزەتۋلەر دايىندادى.

وكىنىشكە وراي، ۇكىمەت بۇل ۇسىنىستاردىڭ كوپشىلىگىنە تەرىس قورىتىندى بەردى. اتاپ ايتقاندا، ءبىز كەلەسىلەردى زاڭداستىرۋدى ۇسىندىق:

- وففتەيك كەلىسىمشارت قدب جانە ەدب ارقىلى قورلاندىرۋدى قامتاماسىز ەتۋ رەتىندە. وسىعان ماعىناسى ۇقساس 39-باپ بار. «كەپىلدەندىرىلگەن تاپسىرىس»، بىراق ەگەر بۇل تاپسىرىستى بانكتىك كەپىلدىك رەتىندە پايدالانۋ مۇمكىن بولماسا، وندا اتاۋدىڭ ءوزى ەكونوميكالىق ماعىناسىن جوعالتادى دا جاي عانا مانەكەنگە اينالادى.

- جاڭا تەحنولوگيالىق ءونىم وندىرۋگە تەحنيكالىق قۇجاتتامانى (نەمەسە ليتسەنزيالاردى) ساتىپ الۋعا ارنالعان شىعىنداردى سۋبسيديالاۋ

- الدىڭعى قاتارلى حالىقارالىق برەندتەردىڭ وندىرىستىك فرانشيزاسىن تولەۋ شىعىندارىنىڭ ءبىر بولىگىن وتەۋ (مۇندا جاھاندىق قۇن تىزبەگى بار!)

- سالىقتىق جانە كەدەندىك پرەفەرەنتسيالار: تەحنولوگيالىق ونىمگە ققس-تىڭ سالالىق مولشەرلەمەسى، جابدىقتار مەن ماتەريالداردىڭ يمپورتىنا باج سالىعىنان بوساتۋ.

سونىمەن قاتار، ۇكىمەت ينۆەستيتسيالىق سۋبسيديالار سياقتى ونەركاسىپتىك ساياساتتىڭ ماڭىزدى قۇرالىنان باس تارتتى (ينۆەستيتسيالاردىڭ 30%-ن قايتارۋ تۇرىندە).

بۇل قۇرال كوپتەگەن ەلدەردە ءساتتى قولدانىلادى، ءبىز ونى 2014 جىلى ەنگىزدىك، بىراق ونى بىردە-ءبىر كاسىپورىن قولدانباعان.

«اق جول» فراكتسياسى وسى جىلدار بويى بۇل نورمانى ساقتاپ قانا قويماي، ونى ورتا كاسىپورىندارعا دا تاراتۋدى تالاپ ەتتى. بۇل ءبىزدىڭ ۇسىنىسىمىز مەملەكەت باسشىسىنىڭ ورتا بيزنەستى قولداۋ تۋرالى بىرنەشە رەت بەرگەن تاپسىرمالارىمەن ۇندەسەدى.

ناتيجەسىندە پرەفەرنتسيا جاي الىنىپ تاستالدى جانە ۇكىمەت ونى قالپىنا كەلتىرۋ تۋرالى ۇسىنىسىمىزدى بۇعاتتادى.

6) قارالىپ وتىرعان زاڭ جوباسىندا وتاندىق ونەركاسىپ ءۇشىن مىناداي ماڭىزدى تاقىرىپتار كورىنىس تاپپادى:

- يمپورتتى الماستىرۋ

- ءوندىرىستى وقشاۋلاۋ جانە قازاقستاندىق قامتۋدى دامىتۋ

- ىشكى نارىقتى جوسىقسىز باسەكەلەستىكتەن قورعاۋ شارالارى

– تەحنيكالىق رەتتەۋ - ونەركاسىپتىك ساياساتتى تەحنيكالىق رەتتەۋسىز قالاي كورسەتۋگە بولادى؟!.

- وفسەتتىك ساياسات، ياعني شەتەلدىك جەر قويناۋىن پايدالانۋشىلاردىڭ وڭدەۋشى ونەركاسىپكە قارسى ينۆەستيتسيالارى.

ەگەر شەتەلدىك الىپتار قازاقستاندىق جەر قويناۋىن پايدالانسا، وندا بۇكىل الەمدىك تاجىريبەگە سۇيەنە وتىرىپ، ولار ءبىزدىڭ ەكونوميكامىزدىڭ تەحنولوگيالىق دامۋىنا دا جاردەمدەسۋى كەرەك.

ونىڭ ىشىندە بۇل مىندەت بك قۇرۋ جانە پايدالانىلاتىن جابدىقتى وندىرۋگە ارنالعان تەحنيكالىق قۇجاتتامانى، سونداي-اق وعان اۋىستىرىلاتىن بولشەكتەردى بەرۋ ارقىلى شەشىلەدى.

بىراق زاڭدا مۇنداي تالاپتار دا، تاسىلدەر دە جوق.

الايدا «اق جول» فراكتسياسى تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلدىعىندا مەملەكەتىمىز بەن قوعامىمىز ءىرى شەتەلدىك ينۆەستورلاردىڭ الدىنا وسىنداي تالاپتار قويۋعا ابدەن دايىن دەپ ەسەپتەيدى.

وفسەتتىك ساياسات وسى زاڭنىڭ نەگىزى بولۋى كەرەك.

جانە دە بۇل تالقىلاناتىن قۇجاتقا قاتىستى ءبىزدىڭ ەسكەرتۋلەرىمىزدىڭ ءبىر بولىگى عانا.

قۇرمەتتى نۇرلان زايروللاۇلى، قۇرمەتتى ارىپتەستەر!

كەشە «اق جول» پارتياسى وسى زاڭ جوباسى بويىنشا ءبىزدىڭ فراكتسيانىڭ ارنايى وتىرىسىن وتكىزدى. وندا يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ ءمينيسترى، سونداي-اق ۇلتتىق ەكونوميكا جانە قارجى ۆيتسە-مينيسترلەرى «اق جول» دەپۋتاتتارىمەن ءبىزدىڭ تۇزەتۋلەرىمىزدى ەگجەي-تەگجەيلى تالقىلادى.

مەملەكەتتىك ورگاندار ولاردىڭ بارلىعى بويىنشا كەشە تۇسىنىستىك تانىتىپ، قاجەتتى تاسىلدەردى ازىرلەۋگە دايىن ەكەندىكتەرىن ءبىلدىردى. بۇل ءوپتيميستى ويلاۋعا جەتەلەيدى.

ءبىر تاڭقالارلىعى، ولار ۇكىمەتتىڭ سول پوزيتسيالار بويىنشا تەرىس قورىتىندىسىن دايىنداۋدا بىردەي تۇسىنىك بەرگەن جوق. ولار كەشە عانا پايدا بولعان جوق، الدىڭعى سەسسياعا جىبەرىلگەن بولاتىن.

ەكىنشى وقىلىمعا دەيىن ۇكىمەت ءبىزدىڭ دالەلدەرىمىزدى تىڭدايدى جانە ءبىز قازاقستاندىق ونەركاسىپتىڭ كۇتكەن قۇجاتىنا قول جەتكىزەمىز دەپ ۇمىتتەنەمىز. سونىمەن قاتار، دۇيسەنبىدە ءبىز تاعى ءبىر تۇزەتۋلەر پاكەتىن جىبەردىك جانە بۇل جۇمىستى جالعاستىرامىز.

بىراق قازىرگى نۇسقادا ول مۇنداي ۇمىتتەردى اقتامايدى جانە كەلەسى كەزەڭدە تەرەڭ جەتىلدىرۋدى قاجەت ەتەدى.

باياندالعاننىڭ نەگىزىندە، «اق جول» دەپۋتاتتىق فراكتسياسى قارالىمداعى زاڭ جوباسىن ءبىرىنشى وقىلىمدا قولداۋ مۇمكىن ەمەس دەپ سانايدى جانە وسى قۇجات بويىنشا داۋىس بەرۋ كەزىندە قالىس قالادى.

ازات پەرۋاشەۆ

Abai.kz