وسى سايتتا (www.abai.kz) قالماحانبەت مۇقامەدقاليدىڭ «قازاق جۋرناليستەرىنە نە قاجەت؟» دەگەن ماقلاسىن وقىپ، ارىپتەستەرىمنىڭ جانە ءوزىمنىڭ جايىما سىرتتان ءبىر قاراعان ەدىم. (وندادا  جوعارى جاقتاعى بىرەۋ تۇشكىرىپ قالسا، «جاركەماللا» دەپ جىرپ ەتەتىن گازەتتەردىڭ تىلشىلەرىن ەمەس، جەكە گازەت پەن تەلەارنا تىلشىلەرىنىڭ جايىن ويلادىم.) راسىندا اۆتور ايتپاقشى قازاق جۋرناليستيكاسىندا وگەيلىك، السىزدىك، جالتاقتىق بار. ونى جاسىرا المايمىز. دەگەنمەن وعان ءبىر جاقتى قاراپ بارلىعىنا توپىراق شاشۋعا بولمايدى. ماسەلەن «جاس الاش» باستاعان گازەتتەردەگى تىلشىلەر باتىردان اسقان بۇقار جىراۋ مەن ادۋىندى اسان قايعىدان، كوزى سوقىر بولسا دا كوكىرەگى التىن شوجەدەن، «حان ەمەسسىڭ قاسقىرسىڭ، قاس الباستى باسقا ۇرسىن» دەگەن ماحامبەتتەن، ءتىلىمدى كەسسەڭ دە ەل تىرلىگىن ايتام دەپ، قانشا رەت تۇرمەگە تۇسكەن تۇرماعانبەتتەن قاي جەرى كەم؟ قايرات پەن ءلاززاتتىڭ ورلىگىن ارقالاپ جۇرگەن جاس تىلشىلەر سول گازەتتەردە قاسقايىپ سويلەپ جۇرگەن جوق پا؟

وسى سايتتا (www.abai.kz) قالماحانبەت مۇقامەدقاليدىڭ «قازاق جۋرناليستەرىنە نە قاجەت؟» دەگەن ماقلاسىن وقىپ، ارىپتەستەرىمنىڭ جانە ءوزىمنىڭ جايىما سىرتتان ءبىر قاراعان ەدىم. (وندادا  جوعارى جاقتاعى بىرەۋ تۇشكىرىپ قالسا، «جاركەماللا» دەپ جىرپ ەتەتىن گازەتتەردىڭ تىلشىلەرىن ەمەس، جەكە گازەت پەن تەلەارنا تىلشىلەرىنىڭ جايىن ويلادىم.) راسىندا اۆتور ايتپاقشى قازاق جۋرناليستيكاسىندا وگەيلىك، السىزدىك، جالتاقتىق بار. ونى جاسىرا المايمىز. دەگەنمەن وعان ءبىر جاقتى قاراپ بارلىعىنا توپىراق شاشۋعا بولمايدى. ماسەلەن «جاس الاش» باستاعان گازەتتەردەگى تىلشىلەر باتىردان اسقان بۇقار جىراۋ مەن ادۋىندى اسان قايعىدان، كوزى سوقىر بولسا دا كوكىرەگى التىن شوجەدەن، «حان ەمەسسىڭ قاسقىرسىڭ، قاس الباستى باسقا ۇرسىن» دەگەن ماحامبەتتەن، ءتىلىمدى كەسسەڭ دە ەل تىرلىگىن ايتام دەپ، قانشا رەت تۇرمەگە تۇسكەن تۇرماعانبەتتەن قاي جەرى كەم؟ قايرات پەن ءلاززاتتىڭ ورلىگىن ارقالاپ جۇرگەن جاس تىلشىلەر سول گازەتتەردە قاسقايىپ سويلەپ جۇرگەن جوق پا؟

ال سولاردى وسى كۇنگە دەيىن قاي قازاقتىڭ بالاسى قولداپتى؟ سول «قازاق جۋرناليستەرى قورقاق» دەپ وتىرعان مىقتىسىماقتار رۋحاني قولداي الدى ما ەكەن سولاردى؟ قارجىلاي جاردەم بەرمەي-اق قويسىن، ءبىر وزەكتى ماقالا جازعاندا رەداكتسياعا قوڭىراۋ شالىپ، رۋحاني دەمەۋ جاساي الىپ پا وزدەرى؟ وپپوزيتسيالىق گازەتتى ۇيىنە جازدىرىپ الدى ما سولاردىڭ ءبىرى؟!! ءتىپتى № 7 قوناق (http://old.abai.kz/content/kalmakhanbet-mykametkali-kazak-zhurnalisterine-ne-kazhet) ماقالاداعى «قايتىپ بارا جاتىپ «قازاق جۋرناليستەرىنە نە قاجەت ەدى» وسى دەپ ويلانىپ قوياسىڭ» دەگەن جولداردىڭ استىن سىزىپ تۇرىپ كورسەتىپ، «Cەن قازاق ءجۋرناليسى - ءوزىڭ جاعىمپازسىڭ، ءوزىڭ نادانسىڭ، ءوزىڭ قورقاقسىڭ! كىمگە كەرەكسىڭ؟ ساعان تاماق كەرەك، باسقا نەنى ويلاي الۋشى ەدىڭ، سەن؟! قوعامدى تازارتىپ، بيلىكتى وزگەرتە الماساڭ وسىلاي ءجۇر، جالتاقتاپ، جاعاتسىپ، اركىمنىڭ ارتىن جالاپ... سول دا ساعان دارەجە بولىپ تۇر ما؟» دەپ ءبالسىنىپتى. مىنە، سورلىلىق. السىزدىگىن مويىنداعان ادامعا جۇدىرىق جۇمساعان دوڭعايز. سوندا ونىڭ ويىنشا جۋرناليست ءۇي-كۇيىن ويلاماي، ارتىندا قولداۋ بىلدىرەتىن جۇرتى بولماسا دا جەمقور بيلىككە قارسى شىعىپ،  جەمتىگىنە اينالۋ كەرەك پە؟ ولاي ەمەسپىز دەسەڭ باتىرحان دارىمبەتتى نەگە قورعاي المادىڭ، ەلىم؟ ءتىپتى ونى ەسكە الۋ شەرۋىنە دە شىعۋعا قورىقتىڭدار عوي. اقتاۋعا ايدالعان بولات پەن جانبولاتقا اراشا تۇسە الىپ وتىرسىڭدار ما؟ مىقتى بولساڭدار كەشەگى ارقانكەرگەنگە جۋرناليستەردى 10 كۇنگە  جىبەرىڭدەر دەپ بيلىككە تالاپ قويا الاسىڭدار ما؟

تەگى تىلدەرىڭ از تيمەگەن تىلشىلەرگە. بار حالىنشە حالقىم دەپ جۇرگەن جۋرناليستەرگە جابىلا كەتەتىندەي نەگە سورلاپ قالدىڭ، حالقىم-اۋ؟ اقشانى كافە مەن ساۋناعا شاشقانشا، قازاق گازەتتەرىنە كوپتەپ جازىلىپ، الەۋمەتتىك كومەك  جاسامايسىڭدار ما؟ بۇلاي دەيتىنىم مەن ءوزىم جەكە گازەتىمنىڭ جازىلىمى ءۇشىن مەكەمە ارالاپ جۇرگەندە قازاق وقىرماندارىنىڭ ەتەگى تولا جىلاعانىن كورەمىن. جازىلامىز-اۋ، بىراق اقشا جوق، ايلىعىمنان مىندەتتى گازەت ءۇشىن 10 مىڭ ۇستايدى دەپ ەڭىرەيدى. دۇرىس، 30-40 مىڭ الاتىندار ايتسا ءجون، ال قىرۋار اقشا الىپ، ساۋنالاتاتىنداردىكى نە جورىق؟ قۇداي بىلەدى دەيىن، انا پىكىر ايتىپ، تەرىس تارتقانداردىڭ كوبى سونداي شىعار.

ەندى داۋدى ورشىتە بەرمەي ناقتى ءىستىڭ سوزىنە كوشەيىك. سونىمەن، قازاق جورنالشىسىنا نە كەرەك؟ بىرىنشىدەن، وعان قازاقتىڭ   قولداۋى كەرەك. ەكىنشىدەن، جۋرناليست كوتەرگەن ماسەلەگە بيلىك جاۋاپ بەرىپ وتىرۋى كەرەك. مۇنى دا ۇكىمەتتەن تالاپ ەتكەن ءجون. بولماسا قانشا كوتەرىلگەن ماسەلەلەر قارا تاسقا ايتقانداي قالىپ جاتىر.

ۇشىنشىدەن، قازاق قالتالىلارى بولاشاعىن ويلاسا، قازاق جۋرناليستيكاسىنا دامىتاتىن جوبالارعا قاراجات قۇيۋى كەرەك. تورتىنشىدەن، جۋرناليستەر مەرەكەسى كۇنى «ۇزدىك ءجۋرناليستى» بيلىك ەمەس، تاۋەلسىز ۇيىمدار انىقتاعانى ءجون. ال، ونى بيلىك ىقپالىنا قالدىرساق ولاردىڭ كىمدى تاڭدايتىنى بەلگىلى. ءوزىڭىز قاراڭىزشى، كوپ ماراپاتتى جەرگىلىكتى تەلارنالار،

جانە اكىمگە قاراستى گازەت تىلشىلەرى يەمدەنىپ جاتادى. ولار قاي ماسەلەنى قايمىقپاي كوتەرىپ ەدى ەل ءۇشىن؟

بەسىنشىدەن،قازاق ءتىلدى باق-قا «ءتورتىنشى بيلىك» دەپ اتاپ قويا سالماي قولىنا كۇش بەرۋ كەركە. بولماسا شىرىگەن شەنەۋنىكتەردەن باستاپ باسشىلارعا دەيىن ءتىلشىنى قابىلدامايمىن دەسە قابىلدامايدى. سوسىن جۇرگەنى ءباسپاسوز قىزمەتكەرىنە ارنايى حات جازىپ. ياعني، جۋرناليستكەرەكتى مالمەتىن كەز-كەلگەن مەكەمەدەن الىپ كەتە بەرۋى كەرەك. ال ونداي اشىقتىق پەن ەركىندىكتەن ءبىزدىڭ بيلىك قورقادى.

التىنشىدان،جوو-لار جۋرناليستيكاعاديكتورلىققا قىزىعىپ كەلەتىندەردى قابىلداي بەرمەي قارىم-قابىلەتى بار جاستارعا تاڭداۋ جاساي ءبىلۋى كەرەك..

جەتىنشىدەن، ءجۋرناليستىڭ قىزمەت بابىنداعى قاۋىپسىزدىگى قامتاماسىز ەتىلۋى كەرەك، ت.ب.

مىنە، قازاق جۋرناليستەرىنە وسىنداي جاعداي كەرەك. مۇنى جاساۋ قيىن ەمەس، الايدا بۇعان نە كەدەرگى قازىرگى قوعامدا؟ قۇرمەتتى پىكىر جازۋشىلار وداندا سونى تالدايىق جامباستاپ جاتىپ الىپ قازاق ءجۋرناليسىن (زيالىسىن) جامانداعانشا. مۇمكىن قالماحامبەتتىڭ ماقالاسىنا پىكىر جازعان باتىرسىماقتار، بىلگىشتەر ۇكىمەتكە ۇسىنىس جاساپ، قازاق جۋرناليستيكاسىنىڭ قادامىن اشاتىن قانداي دا ءبىر ىلكىمدى جوبالار ۇسىنىپ قالار. كورەيىك.

قىزىلوردا قالاسى.

«اباي-اقپارات»