زامان مەن ادامنىڭ، ون سەگىز مىڭ عالامنىڭ، كۇللى ريزىق تاعامنىڭ يەسى شەكسىز ۇلىق، كەمشىلىكتەن پاك، اۋەلگى مەن اقتىقتىڭ يەسى اللا تاعالاعا ءوزى قالاعانداي ماقتاۋلار بولسىن. ونىڭ سۇيىكتى ءارى ارداقتى قۇلى ءھام سوڭعى ەلشىسى مۇحاممەدكە (س.ا.ۋ.) اللانىڭ يگىلىگى مەن سالەمى بولسىن! تاۋەلسىزدىك تاڭى اتىپ، ەلىمىز ءوز الدىنا ىرگەلى مەملەكەت بولىپ قالىپتاسقالى حالقىمىز ەجەلدەن قابىلداعان، اتا-سالتىمىزعا اينالدىرعان ءدىنىمىز قايتا ورالدى. مۇنىسىنا قۇدايعا شۇكىر. ءدىنىمىز كۇن ساناپ وركەندەپ، قاناتىن كەڭ سەرمەپ، حالقىمىز يسلام قاينارلارىنان سۋسىنداۋعا قول جەتكىزدى، ياعني يماندىلىققا بەت بۇرىپ مۇسىلماندىعىمىز ارتتى دەسەك ارتىق ايتپاعاندىق بولار. قۇدىرەتتى راببىمىز ءبىزدى جوقتان بار ەتىپ، جانسىزعا جان بەرگەن، ەكى دۇنيەنى جاراتىپ; ءبىرىن - ءپاني-وتكىنشى سىناق دۇنيە ەتىپ، ەكىنشىسىن - باقي-ماڭگىلىك جانە ەسەپ-قيساپ بەرەتىن دۇنيە ەتىپ جاراتقان، جەر ءجۇزىن ءسىز بەن بىزگە مەكەن ەتكەن، مىنە وسى جەر بەتىندەگى بارشا ماقلۇقتاردىڭ ىشىندە اقىل-قابىلەتتى، سويلەيتىن، كەلبەتتى، كوركەم بەينەدە قاسيەت بەرىپ ادام ەتىپ جاراتقان. سول ادامزات بالاسىنىڭ ىشىندە سوناۋ ىقىلىم زاماننان، سان عاسىرلار بويى ءبىز قازاق حالقى رۋحاني دۇنيەسى باي جانە مۇسىلمانشىلىقتىڭ بەس پارىزىن ەش نازاردان تىس قالدىرماي ۇرپاقتان-ۇرپاققا قالدىرعان ەل ەكەندىگىمىز امبەگە ايان. يسلام ءدىنىنىڭ قادىر-قاسيەتىن تەرەڭ بويلاپ تۇسىنگەن اتامىز قازاق قاي زاماندا دا جوق-جىتىكتى، جەتىم مەن جەسىردى دالاعا تاستاماعان دانا حالىق.
زامان مەن ادامنىڭ، ون سەگىز مىڭ عالامنىڭ، كۇللى ريزىق تاعامنىڭ يەسى شەكسىز ۇلىق، كەمشىلىكتەن پاك، اۋەلگى مەن اقتىقتىڭ يەسى اللا تاعالاعا ءوزى قالاعانداي ماقتاۋلار بولسىن. ونىڭ سۇيىكتى ءارى ارداقتى قۇلى ءھام سوڭعى ەلشىسى مۇحاممەدكە (س.ا.ۋ.) اللانىڭ يگىلىگى مەن سالەمى بولسىن! تاۋەلسىزدىك تاڭى اتىپ، ەلىمىز ءوز الدىنا ىرگەلى مەملەكەت بولىپ قالىپتاسقالى حالقىمىز ەجەلدەن قابىلداعان، اتا-سالتىمىزعا اينالدىرعان ءدىنىمىز قايتا ورالدى. مۇنىسىنا قۇدايعا شۇكىر. ءدىنىمىز كۇن ساناپ وركەندەپ، قاناتىن كەڭ سەرمەپ، حالقىمىز يسلام قاينارلارىنان سۋسىنداۋعا قول جەتكىزدى، ياعني يماندىلىققا بەت بۇرىپ مۇسىلماندىعىمىز ارتتى دەسەك ارتىق ايتپاعاندىق بولار. قۇدىرەتتى راببىمىز ءبىزدى جوقتان بار ەتىپ، جانسىزعا جان بەرگەن، ەكى دۇنيەنى جاراتىپ; ءبىرىن - ءپاني-وتكىنشى سىناق دۇنيە ەتىپ، ەكىنشىسىن - باقي-ماڭگىلىك جانە ەسەپ-قيساپ بەرەتىن دۇنيە ەتىپ جاراتقان، جەر ءجۇزىن ءسىز بەن بىزگە مەكەن ەتكەن، مىنە وسى جەر بەتىندەگى بارشا ماقلۇقتاردىڭ ىشىندە اقىل-قابىلەتتى، سويلەيتىن، كەلبەتتى، كوركەم بەينەدە قاسيەت بەرىپ ادام ەتىپ جاراتقان. سول ادامزات بالاسىنىڭ ىشىندە سوناۋ ىقىلىم زاماننان، سان عاسىرلار بويى ءبىز قازاق حالقى رۋحاني دۇنيەسى باي جانە مۇسىلمانشىلىقتىڭ بەس پارىزىن ەش نازاردان تىس قالدىرماي ۇرپاقتان-ۇرپاققا قالدىرعان ەل ەكەندىگىمىز امبەگە ايان. يسلام ءدىنىنىڭ قادىر-قاسيەتىن تەرەڭ بويلاپ تۇسىنگەن اتامىز قازاق قاي زاماندا دا جوق-جىتىكتى، جەتىم مەن جەسىردى دالاعا تاستاماعان دانا حالىق. بۇعان وتكەن تاريحىمىز بەن اتا-بابادان قالعان سالت-ءداستۇرiمiز، دiلiمiز، دiنiمiز كۋا. دانىشپان اباي اتامىز دا: «كەڭ بولساڭ، كەم بولمايسىڭ» - دەگەن جۇرەك جاردى سوزىمەن ۇلكەن ماعىنانى مەڭزەگەن. قابليسا جىراۋ بابامىزدىڭ دا جۇرەگىنەن شىققان مىنا تومەندەگى الماس قىلىشتاي ولەڭ شۋماقتارى دا بۇعان بۇلتارتپاس دالەل بولادى:
پارىزدى سونان سوڭعى- زەكەت دەيدى،
قولىڭا نەلەر كەلىپ، نە كەتپەيدى.
بەرگەنىڭ بەرەكە بولىپ احيرەتتە
جۇماقتىڭ بيىگىنە جەتەكتەيدى.
اي، مۇسىلماندار، جاراندار،
مالىڭنان زەكەت بەرىڭىز،
بىرلىگىن حاقتىڭ ءبىلىڭىز.
حاق جولىمەن ءجۇرىڭىز،
پاك بولادى ءدىنىڭىز! دەگەن ەكەن.
زەكەت ءسوزى اراب تىلىندە ءوسۋ، كوبەيۋ، تازارۋ دەگەن ماعىنالاردى بىلدىرەدى. دەمەك، زەكەت بەرۋ ارقىلى مۇسىلمان ادامنىڭ مال-مۇلكىنە اللا تاعالا بەرەكە بەرىپ، كوبەيتە تۇسەدى دەگەن ءسوز. سونداي-اق، زەكەت بەرۋ ارقىلى مۇسىلمان ادام قولىنداعى بايلىعىن ءتۇرلى رۋحاني لاستىقتان تازارتادى. ادامداردىڭ كوكەيىندەگى ساراڭدىق قاسيەتتەرىن ازايتىپ، باسقالارعا قول ۇشىن بەرۋدى ۇيرەتەدى. وزگەلەرگە جاردەم ەتۋدىڭ راحاتىن سەزىندىرەدى. ادامنىڭ كوكىرەگىندە پايدا بولاتىن اشكوزدىك پەن دۇنيەقۇمارلىق سەكىلدى سەزىمدەردەن تازالاپ، تاكاپپارلىق پەن ساراڭدىقتان تىيادى. وسىلايشا زەكەت، ادامدى رۋحاني ساۋىقتىرىپ، جۇرەگىن تازالايدى. قۇران زەكەتتىڭ ادامداردى رۋحاني تازالايتىندىعىن مىنا اياتتا ايتىپ وتەدى: "ولاردىڭ مالدارىنان زەكەت ال. زەكەت ارقىلى ولاردى تازالاپ، ناپسىلەرىن تاربيەلەيسىڭ" (تاۋبە، 103 ايات). سونداي-اق، اللا تاعالا قۇران كارىمدە «ولاردىڭ مال-مۇلكىندە سۇراپ كەلەتىن جانە ماقرۇم قالعان ادامنىڭ اقىسى بار» - دەيدى ء(زاريات، 19 ايات). بۇل اياتتاردىڭ نەگىزىندە زەكەتى بەرىلمەگەن بايلىق، وزگەلەردىڭ اقىسى ارالاسقان بايلىق بولىپ ەسەپتەلەدى. ال، ونىڭ يەسى اللا قۇزىرىندا وزگەنىڭ اقىسىن جەپ وتىرعان ارامزامەن تەڭ بولادى. زەكەتتى مويىنداماي ونى بەرمەگەندەردى جازعىرىپ اللا تاعالا قۇراندا: «مۇشرىكتەرگە وت ازابى بولادى، سەبەبى ولار زەكەت بەرمەيدى جانە اقيرەتتى دە مويىندامايدى.» - دەيدى (فۋسسيلات، 6,7 اياتتار). نيسابى (كۇندەلىكتى قاجەتتىلىكتەن ارتىق مولشەر) جەتكەن مال-مۇلىكتىڭ زەكەتىن بەرۋ، ونى وسى حارامنان تازالايدى. سول سەكىلدى زەكەت ارقىلى قوعامدا جاسالاتىن ۇرلىق-قارلىق، زورلىق-زومبىلىق قىلمىستار ازايادى. بايلار مەن كەدەيلەر اراسىنداعى الاۋىزدىقتىڭ الدى الىنادى. مىنە وسىلاي اللا تاعالا تەك زەكەت بەرۋشىنى عانا ەمەس، جاپپاي قوعامدى دا رۋحاني كەمەلدىلىككە جەتەلەيدى.
زەكەت بەرۋ يسلام ءدىنىنىڭ بەس دىڭگەگىنىڭ ءبىرى. قۇران كارىمدە نامازدى ورىنداڭدار دەپ كەلگەن امىرمەن بىرگە زەكەتتى بەرىڭدەر دەگەن راحمان بۇيرىعى ءاردايىم قاتار جۇرەدى. اللا تاعالا ءوزىنىڭ قاسيەتتى كىتابىندا 32 جەردە مۇمىندەردەن زەكەت بەرۋدى تالاپ ەتكەن. سوندا دا، ادامنىڭ شاماسىنان تىس مىندەتتى وعان جۇكتەمەيتىن مەيىرىمدى راببىمىز نيسابى جەتكەن مال-مۇلىكتىڭ 2,5 پايىزىن عانا زەكەت ەتىپ بەرۋدى تالاپ ەتەدى. سانسىز نىعىمەتتى بەرىپ، ادام بالاسىن قۇرمەتتەپ كوتەرگەن جاراتۋشىنىڭ جولىنا بايلىعىنىڭ 2,5 عانا پايىزىن ارناۋ، ساراڭدىق اۋرۋىنا ۇشىراماعان جاپپار حاقتىڭ قۇلدارىنا ءسىرا قيىن بولماسا كەرەك.
يسلامنىڭ ەڭ ماڭىزدى ەرەكەشەلىكتەرىنىڭ ءبىرى، ماتەريا مەن رۋحتىڭ، دۇنيە مەن اقيرەتتىڭ اراسىندا قۇرعان تەپە-تەڭدىگى. ءاربىر ماسەلەگە تەك قانا ماتەريالدىق تۇرعىدان قاراماي، احىرەتتىك رۋحاني جاعىنان دا قاراپ قورتىندىلاۋى. زەكەت وسى تۇرعىدان ماڭىزدى. ويتكەنى زەكەت، رۋح پەن ماتەريا اراسىندا قۇرىلعان بايلانىس جانە تەپە-تەڭدىك نەگىزدەرىنىڭ ءبىرى.
يسلام، بايلىقتىڭ بەلگىلى ءبىر ادامداردىڭ عانا قولىندا بولۋىنىڭ قاتە ەكەندىگىن ايقىن بىلدىرەدى. حاشر سۇرەسىندە، ءفاي رەتىندە دۇشپاننان الىنعان مالدىڭ تاراتىلۋ ءتارتىبىن كورسەتكەن اياتتا بىلاي دەلىنەدى "بايلىقتىڭ، تەك بايلاردىڭ اراسىندا عانا اينالىپ جۇرمەۋى ءۇشىن دەپ..." (حاشر، 7 ايات). سونداي-اق زەكەت، بايلىق پەن نىعمەتتەردى بەرگەن ۇلى جاراتۋشىعا شۇكىر بولىپ تابىلادى. ونىڭ امىرىنە باس ءيىپ، وعان قۇل ەكەندىگىن ءبىلدىرۋدىڭ بىردەن ءبىر جولى. ادام زەكەت بەرۋ ارقىلى ءپاني جانە وتكىنشى بولعان مال دۇنيەسىن، ماڭگىلىك بولعان باقيعا اۋىستىرادى. بەرگەن از مولشەردەگى مالىنىڭ ەسەسىنە اقيرەتتە تاۋسىلمايتىن ەسەلەنگەن ساۋاپقا قول جەتكىزەدى. بارشامىزعا اسىل ءدىنىمىزدىڭ بەس پارىزىنىڭ ءبىرى - زەكەتتى ءوز شارتتارى مەن قاعيدالارىنا سايكەس، جۇيەلى تۇردە اللانىڭ رازى بولاتىنىنداي بەرۋىمىزدى جانە ەكى دۇنيەدە دە ءجۇزىمىز جارىق ءجۇرۋىمىزدى جازسىن!
ءاۋمين!
قمدب زەكەت قورىنىڭ
استانا قالاسى بويىنشا وكىلى - اتاشەۆ ايبەك
«اباي-اقپارات»
|