ورتالىق تەلەارنالاردان باستاپ بۇكىل اقپارات قۇرالدارىندا، كوپشىلىك ماجىلىستەر مەن ساحنالاردا قاتە سويلەۋ ءۇردىس الىپ بولدى. بۇل ءوزى دە سورى قايناپ تۇرعان انا تىلىمىزگە جىعىلعان ۇستىنە جۇدىرىق بولىپ، تۇرالاتقانمەن بىردەي زۇلمات قۇبىلىس.

ماسەلەن، كوپكە باعىتتالىپ ايتىلاتىن قازاقتىڭ «ءبارىڭ»، «ءبارىڭىز»، «بارلىعىڭىز» دەپ كەلەتىن ءسوزىن بۇل كۇندە: «بارىلەرىڭىز»، «بارلىقتارىڭىز» دەگەن سياقتى ونسىزدا تاپ-تۇيناقتاي بولىپ كوپتىك جالعاۋىمەن تۇرعان سوزگە  ۇستەمەلەپ «لەر»، «تار» سياقتى ورىنسىز جالعاۋ قوسىپ، اۋىرلاتىپ، ءسوز بەن سويلەمدى ورەسكەل بۇزۋشىلار كوبەيدى. «بارلىعىڭىزدى بۇگىنگى مەرەكەمەن  قۇتتىقتايمىن!» دەگەن سويلەمدى « بارلىقتارىڭىزدى...» دەپ اكەتىپ جاتادى. سول سياقتى ەكى ادامعا ايتىلاتىن: «ەكەۋىڭ»، «ەكەۋىڭىز» دەگەندى دە ءبۇلدىرىپ: «ەكەۋلەرىڭ» نەمەسە «ەكەۋلەرىڭىز» دەيتىن بولىپ ءجۇر. كوپتىكتى بىلدىرەتىن «ءبىز» دەگەن سوزگە «دەردى» قوسىپ، «بىزدەر» دەپ ايتۋ جانە جازۋ ءسىڭىسىپ كەتكەلى قاي زامان!

ورتالىق تەلەارنالاردان باستاپ بۇكىل اقپارات قۇرالدارىندا، كوپشىلىك ماجىلىستەر مەن ساحنالاردا قاتە سويلەۋ ءۇردىس الىپ بولدى. بۇل ءوزى دە سورى قايناپ تۇرعان انا تىلىمىزگە جىعىلعان ۇستىنە جۇدىرىق بولىپ، تۇرالاتقانمەن بىردەي زۇلمات قۇبىلىس.

ماسەلەن، كوپكە باعىتتالىپ ايتىلاتىن قازاقتىڭ «ءبارىڭ»، «ءبارىڭىز»، «بارلىعىڭىز» دەپ كەلەتىن ءسوزىن بۇل كۇندە: «بارىلەرىڭىز»، «بارلىقتارىڭىز» دەگەن سياقتى ونسىزدا تاپ-تۇيناقتاي بولىپ كوپتىك جالعاۋىمەن تۇرعان سوزگە  ۇستەمەلەپ «لەر»، «تار» سياقتى ورىنسىز جالعاۋ قوسىپ، اۋىرلاتىپ، ءسوز بەن سويلەمدى ورەسكەل بۇزۋشىلار كوبەيدى. «بارلىعىڭىزدى بۇگىنگى مەرەكەمەن  قۇتتىقتايمىن!» دەگەن سويلەمدى « بارلىقتارىڭىزدى...» دەپ اكەتىپ جاتادى. سول سياقتى ەكى ادامعا ايتىلاتىن: «ەكەۋىڭ»، «ەكەۋىڭىز» دەگەندى دە ءبۇلدىرىپ: «ەكەۋلەرىڭ» نەمەسە «ەكەۋلەرىڭىز» دەيتىن بولىپ ءجۇر. كوپتىكتى بىلدىرەتىن «ءبىز» دەگەن سوزگە «دەردى» قوسىپ، «بىزدەر» دەپ ايتۋ جانە جازۋ ءسىڭىسىپ كەتكەلى قاي زامان!

قازاق ءتىلىنىڭ زاڭدىلىعى بۇلاي قولدان، جولدان جاسالعان دورەكى قالىپتاردى جوققا شىعارادى. كوپتىك جالعاۋ جايىنداعى جازىلعان ەرەجەلەردى اقتارعاندا كورگەنىم: «ونسىز دا كوپتىك ۇعىمدى بىلدىرەتىندىكتەن: بارلىق، كوپتەگەن، قانشا، ءار، بىرنەشە، ءسانتۇرلى، سانمىڭ، ءبىراز سوزدەرىمەن، سونداي-اق سان ەسىممەن تىركەسىپ كەلگەندە كوپتىك جالعاۋى قاجەت بولمايدى: 5 ادام، بارلىق ادام، كوپ ادام » دەپ كورسەتىپتى. وسى ەرەجەنى ۇمىتقالى قاي زامان؟  بىراق ءبىزدىڭ قوعام ءتىلىم ءبۇلىنىپ جاتىر دەمەيدى، « ... بىزدەردىڭ بارلىقتارىمىزدىڭ بولاشاعىمىز ءۇشىن وسىنداي جاقسى وزگەرىستەر كۇتىلۋدە...» دەپ ارمەن قاراي كوزدى جۇمىپ، قويىرتپاق سوزبەن اسا بەرۋگە بار.

تەلەجۇرگىزۋشىلەر سويلەمنىڭ اياعىن باسىنا، باسىن اياعىنا قويىپ، تىڭداۋشىسىن جاڭىلدىرىپ سويلەۋگە اۋەس. باستاۋىش پەن بايانداۋىش ورىندارىنان اداسىپ كەتتى. وسى ءبىر تىڭ ءۇردىس جاقسىلىقتىڭ نىشانى ما، جوق پا، ۇقپاي ءجۇرمىز. جاستار جاعى ەلىكتەگىش قوي، ءداستۇرلى سويلەۋدى بۇزۋ ولارعا جاڭالىق. اراكىدىك بولاتىن شىعار، الايدا ءبىرجولا وسى ۇردىسكە قۇلاي بەرىلۋگە بولمايدى، اتى-ءجونىمىزدى دە دۇرىس جازعان جاقسى.  (مىسالى، اۋەسبايدىڭ قاناتى، اسەربايدىڭ جاناتى)

قازاق: «اتاڭنىڭ بالاسى بولما، ادامنىڭ بالاسى بول» دەيتىن ەدى، بۇگىنگى جاس تەك قانا ءوز اتاسىنىڭ بالاسى بولىپ قالعاندى ۇناتادى، بىلەم. ارينە، وزدەرىنە جاقسى بولسا، سولاي جۇرە بەرەدى عوي، تەك بۇلايشا ەلدەن ەرەكشەلەنۋ ەرتەڭ سانگە اينالىپ، ءبىزدىڭ ۇلتتىق دىلىمىزگە كەرى اسەرىن تيگىزبەسە دەيسىڭ. ءبىز «وۆ» پەن «ەۆ» سەكىلدى جۇرناقتان قايتسەك قۇتىلامىز، ناعىز قازاقى اتى-ءجون جازۋ ۇلگىسى قانداي بولۋى شارت دەگەنگە ءالى ورتاق شەشىم تاپقانىمىز جوق، وسى ءولىارا شاقتا بۇرا تارتا بەرۋ دە شاتىستىرادى ەمەس پە؟

ۇستىڭە كيگەن كيىمىڭ سەكىلدى اۋزىڭنان شىعار ءار ءسوزىڭ ۇيلەسىمدى، ادەمى بولۋى كەرەك ەمەس پە؟ شالا-پۇلا، سالدىر-سالاق سويلەۋ، ورىنسىزدى تىقپالاۋ نەگە قاجەت؟ باسىمىزدى كوتەرىپ، كوزىمىزدى اشىپ، سانامىزدى سىلكىپ، كوڭىلىمىزدى سەرپىپ، ايناعا قاراعانداي وزىمىزگە، سوزىمىزگە نەگە ءبىر سىن كوزبەن قارامايمىز؟

مەن ءتىل مامانى ەمەسپىن. بىراق جوعارىدا كەلتىرگەن مىسالدارمەن ناعىز كانىگى ءتىل ماماندارى كەلىسەدى، جوققا شىعارمايدى دەپ بىلەمىن. ولار عىلىمي تۇرعىدا ءوز پايىمدارىن قوسىپ جاتسا، بەك جاقسى بولار ەدى. قاتە جازىپ، اعات سويلەۋدەن ارىلىپ، قازاق ءتىلىن ساۋىقتىرا تۇسۋگە ءبىر سەپتىگىمىز ءتيىپ قالار.

ورال قالاسى

«اباي-اقپارات»