قىزىلجار، ىنتىماق، جيدەلi, بۇلار  اباي اۋدانىنا توپتاسقان شاعىن اۋداندار. بادام وزەنiندە ورنالاسقان ەلدiمەكەن ءارi توپىراعى قىزىل، وزەن جاعاسى جار بولعاندىقتان ەلدiمەكەن «قىزىلجار» اتالدى. سوعىستان كەيiن «ستالين»، ال 1959 جىلى ححI پارتەزد سوۆحوزىنىڭ «كوممۋنيزم» بولiمشەسiنە اينالدى. 1996 جىلى سوۆحوز تاراپ، شىمكەنت قالاسىنا قوسىلىپ، قالالىق ءماسليحات شەشiمiمەن «شاعىناۋدان» بولىپ بەكiتiلدi. سولتۇستiگi «بەكجان» بازارىمەن، باتىسى-اۋەجايمەن، وڭتۇستiگi قازىعۇرت اۋدانىمەن شەكارالاسادى. مۇندا سوڭعى جىلدارى حالىقتىڭ ءال-اۋقاتى جاقسارىپ، ەكونوميكاسىندا iلگەرiلەۋشiلiك بايقالادى. وندا ورتا مەكتەپ، دەنساۋلىق ساقتاۋ مەكەمەسi, بالاباقشا، پوشتا ورنالاسقان، جەكە 12 ساۋدا دۇكەنi, 200-دەن 500 ورىنعا دەيiن 9 تويحانا، 16 كافە، 8 شاشتاراز، 4 مونشا جۇمىس iستەيدi. مەملەكەت قامقورلىعىنىڭ ارقاسىندا جەر ەمگەن شارۋا قاۋىمى تابيعات  انا توسiنەن نەسiبەسiن تەرiپ، بەرەكەلi تiرشiلiك كەشۋدە. جەكە شارۋا قوجالىقتارى مال ءوسiرiپ، كوكونiس، ءداندi داقىلدار ەگەدi. قازiر 4 وندiرiستiك «قىزىلجار»، «قوسديiرمەن»، «اقتاس»، «قاراسۋ» كووپەراتيۆتەرi جۇمىس iستەيدi. شاعىن بيزنەس قۇرىلىمدارى بيىل وتكەن جىلعىدان ارتىق ءونiم ءوندiردi. 1500 گەكتار ەگiندiك، 1200 گەكتار جايىلىمدىق جەر بار. «بەكجان» بازارىنىڭ دا وسى شاعىناۋداننىڭ جاعدايىنىڭ جاقسارۋىنا ۇلەسi ايتارلىقتاي. 3500 ورىندا 4000 مىڭعا جۋىق ادام قىزمەت ەتەدi.

قىزىلجار، ىنتىماق، جيدەلi, بۇلار  اباي اۋدانىنا توپتاسقان شاعىن اۋداندار. بادام وزەنiندە ورنالاسقان ەلدiمەكەن ءارi توپىراعى قىزىل، وزەن جاعاسى جار بولعاندىقتان ەلدiمەكەن «قىزىلجار» اتالدى. سوعىستان كەيiن «ستالين»، ال 1959 جىلى ححI پارتەزد سوۆحوزىنىڭ «كوممۋنيزم» بولiمشەسiنە اينالدى. 1996 جىلى سوۆحوز تاراپ، شىمكەنت قالاسىنا قوسىلىپ، قالالىق ءماسليحات شەشiمiمەن «شاعىناۋدان» بولىپ بەكiتiلدi. سولتۇستiگi «بەكجان» بازارىمەن، باتىسى-اۋەجايمەن، وڭتۇستiگi قازىعۇرت اۋدانىمەن شەكارالاسادى. مۇندا سوڭعى جىلدارى حالىقتىڭ ءال-اۋقاتى جاقسارىپ، ەكونوميكاسىندا iلگەرiلەۋشiلiك بايقالادى. وندا ورتا مەكتەپ، دەنساۋلىق ساقتاۋ مەكەمەسi, بالاباقشا، پوشتا ورنالاسقان، جەكە 12 ساۋدا دۇكەنi, 200-دەن 500 ورىنعا دەيiن 9 تويحانا، 16 كافە، 8 شاشتاراز، 4 مونشا جۇمىس iستەيدi. مەملەكەت قامقورلىعىنىڭ ارقاسىندا جەر ەمگەن شارۋا قاۋىمى تابيعات  انا توسiنەن نەسiبەسiن تەرiپ، بەرەكەلi تiرشiلiك كەشۋدە. جەكە شارۋا قوجالىقتارى مال ءوسiرiپ، كوكونiس، ءداندi داقىلدار ەگەدi. قازiر 4 وندiرiستiك «قىزىلجار»، «قوسديiرمەن»، «اقتاس»، «قاراسۋ» كووپەراتيۆتەرi جۇمىس iستەيدi. شاعىن بيزنەس قۇرىلىمدارى بيىل وتكەن جىلعىدان ارتىق ءونiم ءوندiردi. 1500 گەكتار ەگiندiك، 1200 گەكتار جايىلىمدىق جەر بار. «بەكجان» بازارىنىڭ دا وسى شاعىناۋداننىڭ جاعدايىنىڭ جاقسارۋىنا ۇلەسi ايتارلىقتاي. 3500 ورىندا 4000 مىڭعا جۋىق ادام قىزمەت ەتەدi. جانىندا ورنالاسقان «بەكجان» اۆتوۆوكزالى   اۋدان، قالاارالىق، جانە استانا، الماتى، تاراز، قىزىلوردا باعىتتارىنا جولاۋشىلار تاسىمالدايدى. سودان بولار، قول قۋسىرىپ وتىرعانداردىڭ قاتارى سيرەي ءتۇستi. قايتا ازاماتتاردىڭ جەكە كاسiپپەن اينالىسۋعا نيەتi جوعارى. جيدەلi ىقشام اۋدانىنا قاراستى «بەرەكەلi 2030-ك» وندiرiستiك كووپەراتيۆi كوكونiس ونiمدەرiن شىعارۋعا بەلسەنە اتسالىسىپ كەلەدi. اۋىل شارۋاشىلىعىن قولداۋ قورى وعان قولداۋ كورسەتiپ، كولەمi 10 گەكتار بولاتىن 100 جىلىجاي سالعان ەدi. كووپەراتيۆ توراعاسى الiبەك تۇرىمشاەۆ 7 جىل مەرزiمگە 6 پايىزبەن ليزiنگiگە قۇنى 315 ميلليون تەڭگەنi قۇرايتىن 100 جىلىجايدى قابىلداعان. بيىل كوكتەمدە جىلىجايدا 100 مىڭ ءتۇپ قىزاناق، 40 مىڭ ءتۇپ قيار، 40 مىڭ ءتۇپ ءتۇرلi-ءتۇستi كاپۋستا، 50 مىڭ ءتۇپ بولگار بۇرىشى ەگiلدi. پiسكەن العاشقى ونiمدەر بازارعا بولشەك ساۋداعا شىعارىلدى. تۇرىمشاەۆتىڭ ايتۋىنشا، جىلىجايدان جىلىنا ەكi رەت ءونiم الىنادى. وسى جولى 500 توننا كوكونiس تۇتىنۋشىعا جول تارتادى دەپ كۇتiلiپ وتىر. كاسiپكەر كەلiسiمشارت بويىنشا ەلدiمەكەننiڭ 50-گە جۋىق ازاماتىن جۇمىسپەن قامتىدى. جالاقى  35-75 مىڭنىڭ ارالىعىندا. سونداي-اق بەكجان بازارىنىڭ جانىنان مۇسىلمان جاماعاتقا ارنالعان مەشiتتiڭ iرگەسi قالانىپ جاتىر. بۇل مەشiتتiڭ سىيىمدىلىعى 3500 ادامعا ارنالعان، ەكi قاباتتان تۇرادى. مەشiت اۋلاسىندا اۆتوتۇراق، دارەتحانا جانە باس يمامعا ارنالعان تۇرعىن ءۇيدiڭ كiرپiشi قالانۋدا. قۇرىلىس نىسانىنا جەرگiلiكتi بيۋدجەتتەن 27 940 مىڭ تەڭگە ءبولiنiپ، «ەنەرگوسترويسەرۆيس-2010» جشس قۇرىلىس جۇمىستارىن جۇرگiزۋدە. زامان تالابىنا ساي سالىنىپ جاتقان مەشiت قاراشا ايىندا پايدالانۋعا بەرiلمەك. سونىمەن بiرگە قالامىزدا بۇعان دەيiن التى جەر وتكەلi قالا تۇرعىندارىنا قىزمەت كورسەتiپ كەلگەن بولاتىن.ۇستiمiزدەگi جىلدان باستاپ تەمiرلان تاس جولىنىڭ بويىنداعى «بەكجان» بازارىنىڭ جانىندا جاڭا جەراستى وتكەلiن سالۋ جوسپارلانۋدا. شىمكەنت قالالىق تۇرعىن ءۇي كوممۋنالدىق شارۋاشىلىق جولاۋشىلار كولiگi جانە اۆتوموبيل جولدارى ءبولiمiنiڭ ماماندارى جەر تەلiمiنiڭ قۇجاتتارىن دايىنداۋدا. ەندi قۇرىلىسقا قاجەتتi قارجىنىڭ ءبولiنۋiن كۇتۋ قالدى.

سوعان قاراماستان حالىق ءالi تiرشiلiك نارiنەن قاعاجۋ كورiپ كەلەدi. 2011 جىلى 3 100 ءۇيدiڭ 1200-نە اۋىزسۋ قۇبىرى تارتىلعان. ءسويتiپ 581 807 مىڭ تەڭگە يگەرiلگەن. بiراق قارجىنىڭ جەتكiلiكتi بولماۋىنان سۋ قۇبىرىن جۇرگiزۋ جۇمىستارى باستالا قويمادى. قۇبىر تارتىلماعان اقتاس ەلدi- مەكەنiندە دە اۋىزسۋ ماسەلەسi شەشiلدi. بۇعان دەيiن 80-گە جۋىق ءۇي اۋىزسۋسىز قالعان بولاتىن. قازiر سۋدى تاسىمالداپ جەتكiزiپ بەرiپ وتىر. قالا اكiمiنiڭ شەشiمiمەن ەلدiمەكەنگە 7, 5 ملن. تەڭگە ءبولiنiپ، ناسوس قوندىرعىسى ورناتىلماق. ياعني «بادام-سايرام» ماگيسترالدi سۋ قۇبىرى باعدارلاماسى بويىنشا اۋىزسۋ كەلگەنشە تۇيتكiلدi ماسەلە وسىلاي شەشiمiن تاپتى. «جول جىلىنىڭ» ارقاسىندا ەندi اسفالت جولدىڭ يگiلiگiن كورەتiن كۇن الىس ەمەس. جالپى ۇزىندىعى 11, 45 كم بولاتىن 7 كوشەنi جوندەۋگە بيۋدجەتتەن 271 800 مىڭ تەڭگە قاراستىرىلعان بولاتىن. قىزىلجار شاعىن-اۋدانىنداعى اتاۋى جوق 6 كوشەگە (4, 5 شاقىرىم), جيدەلiدە 3 (2, 4 شاقىرىم), ىنتىماقتا 4 كوشەگە (3, 5 شاقىرىم) تاس توسەلدi. گۇلستان، دومالاق انا، ارتەلنايا، لەينەيا، امانكەلدi كوشەلەرi جوندەۋدەن وتپەك. كوشەلەردi جارىقتاندىرۋ جۇمىستارى دا نازاردان تىس قالىپ وتىرعان جوق. جول بويىنداعى مەكتەپتiڭ جانىنا باعدارشامدار ورناتىلدى. جارىقتاندىرۋ جۇمىستارى الداعى جىلدارى دا جالعاسادى. وسىنداي يگi iستەردiڭ باسىندا جۇرگەن شاعىن- اۋدان اكiمدiگiنiڭ باس مامانى جانداربەك ەرماحانوۆ اقساقالدارمەن اقىلداسىپ، كوپتەگەن جۇمىستاردىڭ ورىندالۋىنا ۇيىتقى بولىپ كەلەدi. اۋداننىڭ احۋالىن، جەر-سۋىنىڭ جايىن جاقسى بiلەتiن ولار كۇردەلi ماسەلەلەردi شەشۋدە اقىل قوسىپ، باعىت كورسەتiپ وتىرادى.

«اباي-اقپارات»