مەملەكەتتىمىزدىڭ ءتىلى قازاق ءتىلىنىڭ ماسەلەسى كۇن تارتىبىندە تۇر. الايدا وسى ماسەلەنى قايتا-قايتا قوزعاي بەرۋ نەمەنەگە كەرەك دەيتىندەر ارامىزدا جەتەرلىك. سەبەبى،  ارنايى كۋرستار اشىلىپ، تەلەارنالار مەن راديودالاردا ءتىلدى وقىتىپ ۇيرەتەتىن باعدارلامالار اشىلۋدا. بىراق قانشا ۋاقىت وتسە دە «باياعى جارتاس ءبىر جارتاس»: اتا زاڭمەن بەركىتىلگەن مەملەكەتتىڭ ەڭ باستى ءتىلى ءالى ءتاي-ءتاي باسقان سابيدەي ونشا الىسقا ۇزاي الار ەمەس. نەگە؟ بۇل سۇراقتىڭ ناقتى جاۋابىن مەن بىلمەيمىن، بىراق وزىمشە شامالايمىن، بىزدە، ۇكىمەتتە، بيلىكتە مەملەكەتتىك ءتىل شىن مانىندە مەملەكەتتىك بولسىن دەگەن نيەت شامالى. ەگەر نيەت كۇشتى بولسا،  پرەمەر مينيستردەن باستاپ، شالا ءتىلدى مينيسترلەر مەن دەپۋتاتتار ەندىگى قازاقتاي بولىپ كەتەر ەدى. زور وكىنىشكە وراي ولاي بولماي وتىر.  ال بىلايعى حالىقتىڭ قازاق تىلىنە دەگەن ىقىلاسى كۇشتى. ءيا،  ءۇش تۇعىرلى ءتىل ساياساتىنا، ورىس تىلىنە كوبىرەك باسىمدىق بەرۋگە بايلانىستى ءسال السىرەدى، بىراق ءالى دە ءوز كۇشىندە.  قازاق قاشاندا ءوز انا تىلىنەن باس تارتپايدى.

مەملەكەتتىك ءتىلدى بىلمەيتىن شەنەۋىنىكتەردى حالىق تاعدىرىن شەشەتىن لاۋازىمدى ورىندارعا وتىرعىزۋ - جيىرما جىلدان بەرى ءوز قولىمىزبەن ءوسىرىپ جاتقان بايتەرەگىمىزدىڭ بۇتا-تامىرلارىن كەسكەنمەن بىردەي قۇبىلىس. جايقالعان جاپىراقسىز، بۇتاسىز قالعان قۋ اعاشتى كوزىڭىزگە ەلەستەتىڭىزشى. مەملەكتتىك تىلگە دەگەن پيعىل وسى كۇيىندە قالا بەرسە، وندا تامىرىن تەرەڭگە تارتقان بايتەرەك-ءتىلىمىز قۋ اعاشقا اينالادى، تامىرى ءشىري باستايدى...

مەملەكەتتىمىزدىڭ ءتىلى قازاق ءتىلىنىڭ ماسەلەسى كۇن تارتىبىندە تۇر. الايدا وسى ماسەلەنى قايتا-قايتا قوزعاي بەرۋ نەمەنەگە كەرەك دەيتىندەر ارامىزدا جەتەرلىك. سەبەبى،  ارنايى كۋرستار اشىلىپ، تەلەارنالار مەن راديودالاردا ءتىلدى وقىتىپ ۇيرەتەتىن باعدارلامالار اشىلۋدا. بىراق قانشا ۋاقىت وتسە دە «باياعى جارتاس ءبىر جارتاس»: اتا زاڭمەن بەركىتىلگەن مەملەكەتتىڭ ەڭ باستى ءتىلى ءالى ءتاي-ءتاي باسقان سابيدەي ونشا الىسقا ۇزاي الار ەمەس. نەگە؟ بۇل سۇراقتىڭ ناقتى جاۋابىن مەن بىلمەيمىن، بىراق وزىمشە شامالايمىن، بىزدە، ۇكىمەتتە، بيلىكتە مەملەكەتتىك ءتىل شىن مانىندە مەملەكەتتىك بولسىن دەگەن نيەت شامالى. ەگەر نيەت كۇشتى بولسا،  پرەمەر مينيستردەن باستاپ، شالا ءتىلدى مينيسترلەر مەن دەپۋتاتتار ەندىگى قازاقتاي بولىپ كەتەر ەدى. زور وكىنىشكە وراي ولاي بولماي وتىر.  ال بىلايعى حالىقتىڭ قازاق تىلىنە دەگەن ىقىلاسى كۇشتى. ءيا،  ءۇش تۇعىرلى ءتىل ساياساتىنا، ورىس تىلىنە كوبىرەك باسىمدىق بەرۋگە بايلانىستى ءسال السىرەدى، بىراق ءالى دە ءوز كۇشىندە.  قازاق قاشاندا ءوز انا تىلىنەن باس تارتپايدى.

مەملەكەتتىك ءتىلدى بىلمەيتىن شەنەۋىنىكتەردى حالىق تاعدىرىن شەشەتىن لاۋازىمدى ورىندارعا وتىرعىزۋ - جيىرما جىلدان بەرى ءوز قولىمىزبەن ءوسىرىپ جاتقان بايتەرەگىمىزدىڭ بۇتا-تامىرلارىن كەسكەنمەن بىردەي قۇبىلىس. جايقالعان جاپىراقسىز، بۇتاسىز قالعان قۋ اعاشتى كوزىڭىزگە ەلەستەتىڭىزشى. مەملەكتتىك تىلگە دەگەن پيعىل وسى كۇيىندە قالا بەرسە، وندا تامىرىن تەرەڭگە تارتقان بايتەرەك-ءتىلىمىز قۋ اعاشقا اينالادى، تامىرى ءشىري باستايدى...

ال سوندا تەك ورىسشا سويلەيتىن، اعىلشىنشانى دا "سىندىرىپ" جۇرگەن بىلىمدىلەردى لاۋازىمدى قىزمەتتەردەن قۋالاۋ كەرەك پە دەرسىز. جوق. جەتپىس جىل قىزىل پارتيانىڭ قۇقايىن كورسەك تە ونىڭ مىنەزىن بويعا جۇقتىرماعان ەلمىز. مەيلىنشە ازاتپىز، زايىرلى ەلمىز. ەلدىڭ ءتىلىن بىلمەيتىندەرگە ورىندى تالاپ قويىپ، ءبىلۋدى مىندەتتەۋ كەرەك. ول ءۇشىن ەل قالتاسىنان قارجى شىعارىپ، شىعىندالۋدىڭ دا پالەندەي رەتى جوق، سەبەبى ءار ازامات ءوز مەملەكەتىنىڭ ءتىلىن ءبىر كىسىدەي بىلۋگە قۇقىلى، ءتيىستى! ۇزىن ارقان، كەڭ تۇساۋعا سالىپ بۇلاي جۇرە بەرەتىن بولساق، الداعى ون-جيىرما، ەلۋ جىلدا دا ەشتەڭە وزگەرمەيدى. كوپتىڭ كوزىن الداپ، ۇلكەن مىنبەلەردە ايتىلعان ۇلكەن ۋادەلەر دە ۇمىت بولادى.  قازاقتىڭ مىنەزى كەڭ، كەشىرىمشىل، سونىمىز الگىندەي ۋادە بەرۋشىلەردى قۇتقارىپ كەلەدى. ونداي ۋادەنىڭ ۇستىندە مىندەت پەن تالاپ تۇرسا، ءىس باسقاشا بولار ەدى. تالاپ پەن مىندەت يەسى حالىق اتىنان قۇرىلعان ارنايى ءتىل كوميسسياسى بولادى ما، مىسالعا پرەزيدەنتتىككە ۇمىتكەرلەردەن سىن العاندا سونداي ارنايى توپ قۇرىلدى ەمەس پە، سول سياقتى.

اتا زاڭعا وڭ قولىن قويىپ، ەل الدىندا انت بەرگەن مەملەكەت قىزمەتكەرى مەملەكەتشىل ەكەندىگىن سول مەملەكەتتىڭ ءتىلى ارقىلى دالەلدەسىن. مەملەكەتتىڭ ءتىلى ويىنشىق ەمەس، ول - ونىڭ رۋحى، سالت-ءداستۇرى مەن تاريحى، تۇتاستىعىنىڭ كەپىلى، باسقا ەلدەردەن ايىرماسى، ياكي بەت-بەينەسى، ەگەمەندىگىنىڭ ەڭ باستى نىشاندارىنىڭ ءبىرى دە بىرەگەيى. ءبىرىنشى ءتىل، سوسىن: تۋ، ءانۇران، ەلتاڭبا،تولتەڭگە دەپ رامىزدەرىمىزدى تارقاتامىز.

شىنى سول، بىزدە تالاپ ەتۋ، مىندەتتەۋ دەگەن بولماي وتىر. اتىمەن جوق. ونى كەيبىرەۋلەر قىسىم كورسەتۋ، قۋدالاۋ دەپ قاتە تۇسىنەدى. جانە سولاي تۇسىندىرۋگە تىرىسادى. ول ولاي ەمەس قوي، «وتانىڭىنىڭ ءتىلىن ءبىل، سول تىلدە سويلەپ، جازۋدى ۇيرەن» دەگەن ۇستانىم اتا-انانىڭ بالاسىنا دەگەن كەڭ پەيىل-ماحابباتىنداي دۇنيە ەمەس پە؟ وسىنى ۇعىنبايتىندارعا قايران قالاسىڭ. اباي حاكىمنىڭ: «وزىڭە جاقسىلىق جاساعان ادامعا قارىز ەكەنىڭدى  ءبىلۋ ءۇشىن دە ۇستاز قاجەت پە؟» دەيتىندەي ءسوزى بار ەمەس پە، قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلت پەن ۇلىسقا جاقسىلىق جاساپ وتىرعان ۇلى انا دەسەك، ءوسىرىپ-وندىرگەنى ءۇشىن بارشامىز وعان تۋعان بالاسىنداي قارىزدارمىز، ولاي بولسا ءوز انامىزدىڭ ءتىلىن نەگە دەن قويىپ ۇيرەنبەي ءجۇرمىز؟  ايتارعا جوق ، بۇل ۇيات قۇبىلىس.  انانىڭ ءتىلىن الماعان تەنتەك بالاداي ەركەلەي بەرۋدىڭ دە ءبىر شەگى بولادى ەمەس پە؟ بۇدان زور ساياسي وقيعالار تۋىنداتىپ، ءارى-بەرىدەن سوڭ قيسىق اۋىزداردان: «قازاق ءتىلىنىڭ كەلەشەگى جوق» دەپ كوكەيتىن كەپكە دە دۋشار بولدىق. سونى ايتۋشىلار شىنتۋايتىندا ولاي ەمەستىگىن بىلەدى، بىراق ادەيى ايتادى، ساياسي ويىن جاسايدى، ۇپاي تۇگەندەيدى، ايتەۋىر «مىڭ ءولىپ، مىڭ تىرىلگەن» قازاقتىڭ باسىنان قايعى-قاسىرەت بۇلتىنىڭ سەيىلمەگەنىن قالاپ تۇرادى. سوندا قازاق جەرىنىڭ اۋاسىن جۇتىپ، سۋىن ىشكەن وسى ادامداردا ار-ۇيات، ادامدىق نامىس جوق بولعانى ما؟ بار شىعار، بىراق ءبىز ويلاعان سىپاتتا ەمەس.  قالپى باسقا، كوڭىرسىك، ءتيىپ كەتسەڭ بىقسيدى، قىسقاسى، اتام ايتقان: «سىرتى ءبۇتىن، ءىشى ءتۇتىن». اۋزىن اشقان سايىن ءتۇتىن تىسقا تاراۋدا. ول ءتۇتىن بىقسىپ-بىقسىپ لاپ ەتىپ وتقا، سودان سوڭ اينالاسىن شارپىر ورتكە اينالماسى ءۇشىن داريادان سۋ ىشكىزگەن ءجون. داريا - حالىق، سۋ - سول حالىقتىڭ ءتارتىبى. «كوپ قورقىتادى، تەرەڭ باتىرادى». قيىس سويلەگەن اۋىز حالىقتان ۇلكەن ەمەس.

جىلدا كۇزگى سالىمدا ءتىل بايقاۋلارى بايگەسىن بەلگىلەپ، جۇلدەسىن قولىنا ۇستاتىپ، جەڭىمپازداردى ماقتاپ، تەلەارنالاردا كورسەتىپ جاتادى. سونىمەن ول سايىس ءتامام. كەلەسى جىلى دا سولاي، ونىڭ ارعى جىلى دا... بۇلاي اقشا شاشۋدى ازايتىپ، ءتىل وقىتۋدىڭ وزىق قۇرالدارىن جاساپ، تالاپ پەن مىندەتتى كۇشەيتۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. اتا زاڭدى جۇمىس جاساتۋ كەرەك. ەگەر اتا زاڭىمىزعا وزگەرىس ەنەر بولسا، وسى ماسەلەنى تارتىسقا سالماي ايقىنداپ الۋ قاجەت. سەبەبى، (تاعى ءبىر انىقتاما) مەملەكەتتىڭ ءتىلى - ەلدىكتىڭ، ەل بولۋدىڭ ءتىنى. سيىرقۇيىمشاق ساياساتپەن ءومىر باقي ورىس تىلىندە سويلەي بەرەمىز. قازاقستاندا ورىس تىلىنە ءتونىپ تۇرعان ەشقانداي قاۋىپ-قاتەر جوق، بولعان ەمەس جانە بولمايدى دا. ول تىلدە قازاقستان حالقى سويلەپ، جازا بەرەدى، ونىمەن دە ءبىلىمىن مولايتادى.  ادامعا ۇناتقان ىسىڭمەن شۇعىلدانبا دەۋ ارتىق، بۇل دا سول سياقتى. بىراق ءبىز دەربەستىگىن الەم مويىنداعان ءوز الدىنا ەگەمەن ەل ەمەسپىز بە؟ مەملەكەتتىك ار قايدا، نامىس قايدا؟ ونىڭ جوقتاۋشىسى كىم؟ ءسىز بەن ءبىز، مۇقىم ەل. ونىڭ ىشىندە وقىعان-توقىعانى ەڭ الدىمەن جاۋاپتى. وكىنىشكە وراي بىزدە ءىس جۇزىندە ورىس تىلىنە باسىمدىق بەرىپ قويۋ بارلىق شارۋانى كۇردەلى قىلىپ، تۇساپ، بۋىپ تۇر. سول سەبەپتى ەل يەسى، جەر يەسى قازاق بيلىككە سەنىم مەن كۇدىك اراسى قارايدى. بۇل ۇمىتىنەن ۇرەيى باسىم سيپات. قازاقستان - انا، بيلىك - بالا، ولاي بولسا اناسىن سىيلاماعان بالانى كىم جاقسى كورەدى؟

قالا كوشەلەرىندەگى ماڭدايشالاردى تەك قانا ءبىر تىلدە - مەملەكەت تىلىندە، ياعني قازاقشا جازۋدىڭ كۇنى تۋدى، ساعاتى سوقتى الدەقاشان. ورالداعى سياقتى «دوستىق - درۋجبا» داڭعىلى دەگەن ەكىەزۋ اتاۋلاردان ارىلماساق، وسەر ۇرپاقتى تۋراشىل، تاباندى ەتىپ تاربيەلەۋ ۋىستان سۋسىپ، شىعىپ كەتەدى. ارادا جيىرما جىل سىرعىدى، ءدۇيىم ەل وقىدى، ۇقتى، قازاقشا اتاۋدىڭ قاسىنا ورىسشاسىن جازىپ قويۋدىڭ كۇنى ءوتتى. ەندىگى جەردە ءبىر نارسەنى ءتارجىماسىز ورىسشا جازۋ كەرەك بولعان كۇننىڭ وزىندە دە: «ولكە»، «ساكشى»، «كۋزەت»، «كوشە»، «دانگىل»، «ۋستاز»، «كاتىك»، «سۋت»  دەپ قازاقى ارىپتەردى دە ورىس ۇلتىنىڭ ايتىلۋ مانەرىنە بەيىمدەي سالماي، ولاردى: «ولكە»، «ساقشى»، «كۇزەت»، «كوشە»، «داڭعىل»، «ۇستاز» ، «قاتىق»، «ءسۇت»  دەپ جازۋ كەرەك، سوندا ءتىل ۇيرەنۋ، ونىڭ ەرەكشەلىگىن سەزىنۋ الدەقايدا جاقسى، الدەقايدا قارقىندى بولاتىن سياقتى. بىلمەگەنىن بىلۋگە جەتەلەيتىن ءبىر تەتىك وسى-اۋ. جانە ورىسشا ىڭعايمەن جوستىرتا بەرسەك، وندا قازاق ءتىلىنىڭ سۇيەك-جىلىنشىگىندەي بولىپ تۇرعان: ءا،ءو،ۇ، ءۇ، ءى،ڭ،ى،ع،ق  سىندى ارىپتەرىمىز مۇلدە ۇمىت قالادى، نەگىزى بىلە-بىلسەك ول ارىپتەر (الىپبيىمىزگە) بۇكىل ءارىپ اتاۋلىعا قازاقى كۇش، مىنەز، ءتارتىپ، سيپات بەرىپ تۇرعان التىن دىڭگەكتەر. ونى نەگە مەن ورىستىڭ ىڭعايىنا بەيىمدەۋىم كەرەك؟ بايقاپ وتىرعانىڭىزداي ولاي بەيىمدەگەندە ول ءسوز ءوز ماعىناسىن جوعالتادى، ۇعۋعا بولمايتىن بوتەن ءبىر ءسوز تۋادى. ءبىز وسىنى تۇسىنكىرەمەي، ورىستىڭ ىڭعايىنا  جىعىلۋدان ارىلماي وتىرمىز. بۇل ءۇردىس: «ماقساتتى - ميشا»، «ايگۇلدى - انيا» دەگىزگەن سوۆەت وكىمەتى تۇسىندا ەدى. ءبىر مىسال ايتا كەتەيىن، مانشۇك مامەتوۆا اپامىزدى ورىس قۇربىلارى «ەندى سەنى ماشا، ماشەنكا دەپ اتايمىز» دەگەندە، «جوق. مەنىڭ اتىم مانشۇك، سولاي اتاڭدار!» دەپ تاباندىلىق تانىتىپتى. دەمەك، ءتىلىمىزدىڭ بولمىسىن، تابيعاتىن قورعاۋ ءوز قولىمىزدا. بۇگىندە ورىستاردىڭ «دجامبۋل» دەمەي جامبىل دەپ ايتا الاتىنىن كوردىك قوي، باسقانىڭ ىرقىنا قۇلاماي، تىك ءجۇرۋ بىزگە تاۋەلسىزدىكپەن جەتتى.

گۇرجى، ازەربايجان، وزبەك ۇلتتارى ءوز تىلىندەگى ەرەكشەلىكتى (اكتسەنتتى) ورىس تىلىندە سويلەگەندە پايدالانىپ جۇرگەنى وزىندىك قورعانىش ىسپەتتى. ءبىز كەيدە ونى ورىسشاعا ءتىلى كەلمەگەنگە سايامىز، كۇلەمىز، ونىسى دا بولار، بىراق سويلەۋشىنىڭ كىم ەكەنىن تانيسىڭ. قۇدايدىڭ ءبىر عاجابى، قازاق وزگە ءتىلدى ۇيرەنگەندە ودان اسىرىپ جىبەرمەسە، كەم سويلەمەيدى. بۇل ۇلتىمىزدىڭ ارتىقشىلىعى، وزىندىك ءبىر ەرەك قاسيەتى. جارايدى، ال قازاقشا سويلەگەندە ارا-تۇرا اۋزىمىزعا تۇسەتىن ورىستىڭ كەيبىر سوزدەرىن سول كۇيى بۇزباي ايتامىن دەۋ ۇلكەن قاتەلىكتىڭ ءبىرى. ءبىز نەگە: «كونتسەرت»، «سۋمكا»، «بوتينكا» دەمەي، «كانسەرت»، «سومكە»، «باتەڭكە» دەپ ورىس سوزدەرىن ايتقاندا قازاقى «كويلەك كيگىزىپ» جىبەرمەيمىز؟ مۇنى مەن ەمەس، الاشتىڭ ايبوزدارى ايتىپ كەتكەن. سولاي سويلەسەك الگى سوزدەر كوزگە شىققان سۇيەلدەي بولماي، ۇلتتىق ءتىل اۋەزىنە ءتۇسىپ، جاراسىم تابادى. كەڭەس ۇكىمەتى ورناعاننان كەيىن قازاققا ەنگەن ورىس سوزدەرى كوبىنە-كوپ جازۋ ۇلگىسىمەن ەمەس، اۋىزشا تۇردە كەلگەن بولاتىن. سول كەزدەن-اق «كروۆاتتى» «كەرۋەت»، «ياششيكتى» «جاشىك» دەپ دالا قازاعى قۇلاعىنا تاڭسىق سوزدەردى ءبىرتىن-ءبىرتىن «وزىنىكى» قىلىپ العان ەدى. قازاق تۋمىسىنان جۇمساق ءتىلدى حالىق،  وزىندەگى «نۇركەندى» «نۇركەن»، «يسلامدى» «ەسلام» دەپ ءيىن ءجىبىتىپ، جان سارايىنىڭ ساۋلەسىنە شومىلدىرا بىلگەن عوي. ءبىز ىشىمىزدە جاتقان وسى قاسيەتتى دە جوعالتىپ، ءتىلدى دە جۇەكتى دە  تىم قاتايتىپ الدىق. قازىر قوبىز اسپابىنىڭ شەگىن قىلدان ەمەس ، سىمنان تارتىپ، تابيعي دىبىسىن «تەمىر» قىلىپ جىبەردى، بۇل دا اداسۋ، تىلىمىزدەگى ايتۋ ءھام جازۋ ەرەكشەلىگىندەگى جات قۇبىلىستار دا وسى سياقتى، ادەبى مەن اۋەزى قاتايىپ بارادى. قازاق تىلىنە مىقتاپ ەڭبەگى سىڭگەن الاش كوسەمى احمەت بايتۇرسىن: «ءتىل تازالىعى دەگەنىمىز - انا ءتىلدىڭ ءسوزىن باسقا ءتىلدىڭ سوزىمەن شۇبارلاماۋ. باسقا تىلدەن ءسوز تۇتىنۋ قاجەت بولسا، جۇرتقا ءسىڭىپ، قۇلاقتارىنا ءۇيىر بولعان، ماعىناسى حالىققا تۇسىنىكتى سوزدەردى الۋ» دەپ كورسەتەدى. وكىنىشكە وراي ءتىلىمىز شۇبارلاندى، اۋدارما بىركەلكى ءتاۋىر بولعانىمەن حالىق قۇلاعى ۇيرەنبەگەن سوزدەر كوپ-اق. ءوز باسىم كوپ قاباتتى ءۇيدىڭ بالكونىن «قىلتيما» دەپ اۋدارىپتى دەگەندە ەندى: «قىلتيمادان جىلتيما» دەيمىز بە دەپ كۇلدىم، ارتىنان جىلارمان بولدىم. وزىمشە ونىڭ ورنىنا بالاما ىزدەپ كورگەم، تاپپادىم. ءسوز تۋعىزۋ وڭاي ەمەس. جاڭا ءسوز ۇلتتىڭ جانىمەن ۇيلەسۋى قاجەت.  «قىلتيمالار» قاجەت ەمەس.

«ينتەرنەتتى» « عالامتور» دەپ تىم ادەمى اۋداردى. قازاقشاعا اۋدارۋعا كونەتىن دە سوزدەر بار، كونبەيتىن دە سوزدەر بار، جاپپاي اۋدارا بەرۋگە بولمايدى. مىسالى، كومپيۋتەردى مەنىڭشە اۋدارىپ قاجەتى جوق، ءتىلىمىز كەلگەنىنشە جۇمسارتىپ ايتا بەرگەن ءجون بولادى-اۋ وسى.  قازىر جاڭالىق كوپ، عىلىمدا جاڭا زاتتار پايدا بولىپ، قوعام تۇلەۋدە، سوعان بايلانىستى ءسوز، اتاۋ كوبەيۋدە.  سوندىقتان احمەت اتامىز وسيەتتەگەندەي ءتىل تازالىعىن ساقتاۋدا، ونى بايىتۋدا حالىققا ءسىڭىستى دەگەن سوزدەردى مۇقيات ساراپتاپ، اعىن سۋدان اسىل تاس ىزدەگەندەي ەلەكتەن وتكىزىپ بارىپ العان ابزال. سوسىن ءوز تىلىمىزدە ءتول اتاۋى، ءبىر ەمەس بىرنەشە بالاماسى بولا تۇرا، ورىسشا اتاۋلاردى بايقاپ تا بايقاماي قولدانىپ جاتامىز، (پروبلەما - پرابىلەما، سۆەجىي - سبەجىي) سونداي ساتتەردە ول سوزدەردى الگىندەگىدەي «ءمۇيىزىن» جونىپ، قازاقى مانەرمەن، جۇمسارتىپ ايتساق  جامان بولماس ەدى.

جانە ءبىر وي. ءتىلدىڭ ءومىر ءسۇرۋ ورتاسى قوعامدىق ورىندار، ونىڭ ىشىندە دۇكەن، شاشتاراز، ءدارىحانا ت.ب. دەسەك، سونداي مەكەمەلەردە ىستەيتىن ماماندارعا دا مەملەكەت ءتىلىن ءبىلۋدى مىندەتتەپ، تالاپ قويىلۋى شارت، بۇل ورەسكەلدىك، اسىرە قاتاڭدىق ەمەس، جاس ماماندار تەز ۇيرەنىپ كەتەدى. ال سەن بارىپ الىپ، ءبىر-ەكىسىنە قازاقشا ءتىل قاتارسىڭ، ونداعىلار سەنى شۇلدىرلەپ قارسى الادى. كەلىسپەي قالۋشىلىق كوبىنە وسىدان تۋىنداپ جاتادى. سول سەبەپتى تالاپ پەن مىندەت جۇكتەلسە، ءتىلىمىزدىڭ تىرشىلىك ورتاسى ساۋىعا تۇسەر ەدى. قوعامدىق مەكەمەلەر ءوز قىزمەتتەرىنىڭ ساپاسىنىڭ كورسەتكىشى رەتىندە سەرتيفيكاتتاردى، ماقتاۋ قاعازدارىن جارعا ءتىزىپ، ءىلىپ قويادى. مەملەكەتتىك تىلدەن دە سونداي سەرتيفيكاتتارى بولسا، قانداي جاقسى! نە وسىنداي مامانداردى دايارلاعاندا قازاق ءتىلدى ۇل-قىزداردى كوپتەپ الۋ كەرەك پە دەيمىن؟ قاي كۇردەلى ءىستىڭ دە ءبىر وڭ شەشىمى بولۋى كەرەك قوي. بالكىم مەنىڭ ويىم ءۇستىرت تە شىعار.

ءوز باسىم ءتىل مامانى ەمەسپىن، بىراق وسى تىلمەن ءومىر ءسۇرىپ، ۇل-قىز ءوسىرىپ، تاربيەلەپ جۇرگەندىكتەن سەزىپ-بىلگەن، ءتىل ماماندارىمەن اقىلداسقاندا، الدەكىمدەرمەن وسى تاقىرىپتا قاقتىعىسقاندا تۋعان ويىمدى كوپتىڭ ورتاسىنا سالعىم كەلدى. جۇرت تالقىسى ارتىق ەتپەس. شىنايى سىن مەن قوسىمشا اقىل-كەڭەسكە بۇل وزەكتى ماسەلە ءالى دە ءزارۋ دەپ بىلەم.  احمەت اتام: «جۇرت ۇقپاسا، ۇقپاسىن، جابىقپايمىن، ەل -  بۇگىنشىل، مەنىكى - ەرتەڭ ءۇشىن» دەگەن عوي، بىزدىكى دە سول ماقسات، سول نيەتتەن تۋعان قالام تارتىس. اسىرە ءدىلمارسۋ پيعىلدا جوق، قۇداي ساقتاسىن، ال ارتىق-اۋىس ايتىپ جىبەرگەن جەرلەرىم بولسا، كەشىرىم سۇرايمىن.

«اباي-اقپارات»