ەۋروپا ەلدەرى رەسەي گازىنا تاۋەلدى. رەسەي مەن ۋكراينا اراسىنداعى سوعىس پەن رەسەيدىڭ دونەتسك, لۋگانسك بۇلىكشىلەرىن جەكە مەملەكەت دەپ مويىنداۋى ەۋروپا ەلدەرىن ماسكەۋگە قاتىستى قاتاڭ شەشىمدەر قابىلداۋعا ماجبۇرلەدى. ەۋروپا رەسەيگە اۋىر سانكتسيالار سالىپ، ۋكرايناعا قارۋ بەرۋدە. بۇل ەۋروپا نارىعىندا گاز باعاسىنىڭ وسۋىنە اسەر ەتتى. گەرمانيا «سولتۇستىك اعىم 2» جوباسىنان تۇبەگەيلى باس تارتتى، ونىڭ ءوز سالدارى بولارى انىق.

الايدا ەۋروپا رەسەي گازىنا بايلانىپ وتىرۋدى قالامايدى. ونىڭ ۇستىنە رەسەي مەن وركەنيەتتى الەمنىڭ اراسىنداعى قاقتىعىس ۋشىقپاسا، قالىپتى كۇيگە كەلەتىن ءتۇرى جوق. سوندىقتان، ەۋروپالىق قاۋىمداستىققا رەسەي گازىنا بالاما تابۋ اۋاداي قاجەت. ەۋروپا ەلدەرى رەسەيمەن قاقتىعىس ۋشىقپاي تۇرىپ ەنەرگيانىڭ جاڭا كوزدەرىنە كوشۋ جوسپارىن جاساعان بولاتىن. ول اۋانى لاستايتىن ەنەرگيا كوزدەرىنەن قۇتىلۋدى كوزدەيتىن جوسپار. دەگەنمەن ول تولىقتاي گازدى الماستىرا الماسى انىق جانە تازا ەنەرگيا كوزدەرىنە كوشۋ ءۇشىن قىرۋار قارجى مەن ۋاقىت كەرەك.

گاز تەك قانا جىلىتۋ جۇيەسى ءۇشىن ەمەس، سونىمەن قاتار ونەركاسىپ كەشەندەرىنە دە قاجەت. ەۋروپا ەكونوميكاسىنىڭ قۋاتتى بولۋىنا دا ءوز اسەرىن تيگىزەدى. ەو ەلدەرى گازدىڭ باسىم بولىگىن رەسەيدەن ساتىپ الىپ كەلدى. رەسەيدەن بولەك تاياۋ شىعىس ەلدەرى مەن افريكا ەلدەرىنەن دە گاز يمپورتتايدى. دەگەنمەن 2021 جىلى ەۋروپا نارىعىنداعى گازدىڭ  45%-ى رەسەيلىك يمپورتقا تيەسىلى بولعان. ول گازدىڭ باسىم بولىگى ۋكراينا اۋماعى ارقىلى وتەدى. ءتىپتى، سوعىس بولىپ جاتسا دا، قازىردىڭ وزىندە ۋكراينا اۋماعى ارقىلى ەۋروپاعا كۇن سايىن 109,5 ميلليون كۋب گاز وتەدى.

سوعىس گاز باعاسىن شارىقتاتىپ جىبەردى. Rystad Energy ساراپشىلارىنىڭ ويىنشا رەسەي مەن ۋكراينا اراسىنداعى سوعىستىڭ سالدارىنان ەۋروپاعا يمپورتتالاتىن گاز كولەمى 155 ميلليارد  كۋب مەترگە دەيىن تومەندەۋى مۇمكىن. بۇل دەگەنىمىز ەۋروپا گازىنىڭ جىلدىق كورسەتكىشىنىڭ 30% قۇرايدى.

ەۋروپا ەلدەرى ەندىگى ۋاقىتتا قيىن بولسا دا رەسەي گازىنان تۇبەگەيلى باس تارتۋدى ويلاستىرۋدا. ەۋروپا قازىر 50 ميلليارد كۋب مەتر گازدى وزگە جەتكىزۋشىلەردىڭ قۇبىرىنان الۋدى كەلىستى، ال 20 ميلليارد كۋب مەتر قۋاتتىلىققا تەڭ جنەرگيا كوزىن جەل ستانتسيالارىنان الماق. ەو ەلدەرى كاتار، اقش، نيگەريا، ەگيپەت، ازەربايجانمەن گاز جەتكىزۋ بويىنشا قىزۋ تالقىلار وتكىزۋدە. اقش تاراپىنى سۇيىتىلعان گاز جەتكىزۋگە كەلىستى جانە جىل سايىن ونىڭ كولەمىن ارتتىرىپ وتىرماق.

ازەربايجان ەۋروپاعا گاز جەتكىزۋ بويىنشا كەلىسىمدەرگە كەلدى. ول وڭتۇستىك گاز ءدالىزى ارقىلى ىسكە اسادى. گاز الدىمەن تۇركياعا جەتكىزىلىپ، تۇركيا ارقىلى ەۋروپاعا ون ميلليارد كۋب مەتر گاز جىبەرىلەدى. ءدالىزدىڭ كەڭەيتۋ مۇمكىندىكتەرى بار، سوندىقتان ونىڭ مۇمكىندىگىن 31 ميلليارد كۋب مەترگە ۇلعايتۋعا بولادى. ازەربايجان ءوز كەزەگىندە تۇركىمەنستان مەن يران گازىن الىپ، ونى ەۋروپاعا ساتۋدى ويلاستىرۋدا. يران گازىن ساتىپ الۋدى دا جوسپارلاۋدا، الايدا يران مەن ەۋروپا، اقش اراسىنداعى يادرولىق باعدارلاماعا بايلانىستى قاراما-قايشىلىق تىكەلەي كەلىسسوز جۇرگىزۋگە مۇمكىندىك بەرمەيدى.

اقش پەن كاتار ەۋروپاعا سۇيىتىلعان گازدى جەتكىزۋ بويىنشا جوسپارلارىن ۇلعايتۋدا. سوندىقتان رەسەي ەۋروپا نارىعى تارىلا باستاعانىن ەسكەرىپ، گازدىڭ باسىم بولىگىن قىتايعا باعىتتاۋدى ويلاستىرۋدا.

Abai.kz