قازاق حالقىنىڭ تاڭىرگە سەنىم وتە كونەدەن كەلە جاتىر. ول ءالى دە كوپتەگەن سالتتار مەن داستۇرلەر ارقىلى جالعاسۋدا. مىسالى، "وتقا ماي قۇيۋ", "وتپەن الاستاۋ", "كيەلى شاڭىراق، "تابالدىرىق", مال سويۋ راسىمدەرىندەگى كيەدەن رۇقسات الۋ جانە ت.ت...

تاڭىرلىك سەنىم بۇرىنعى تاريحتا ءبىزدىڭ جەرلەردە مەكەندەگەن حالىقتاردىڭ مىڭداعان جىلدار بويى ءومىر ءسۇرۋى بارىسىندا ەۆوليۋتسيالىق جولمەن قالىپتاسقان نانىم-سەنىمى.

ول قازىرگى دىندەر پايدا بولعانعا دەيىنگى ۇلى جاراتۋشىعا دەگەن تابيعي سەنىم ءتۇرى.

سوندىقتان، كونە سەنىمدە تاڭىرلىك ءداستۇر تابيعي قۇبىلىستارمەن تىعىز بايلانىستى بولىپ كەلەدى.

وندا ادام تابيعاتتىڭ اجىراماس ءبىر بولىگى رەتىندە قاراستىرىلادى.

بۇل ولارعا تابيعاتپەن ەتەنە بىرلىكتە ءومىر سۇرۋگە مۇمكىندىك بەرگەن ەدى.

كونە تاڭىرلىك سەنىمدە "جۇماق پەن توزاق" ۇعىمى جوق.

سول سەبەپتى، جاراتۋشى ءتاڭىر كەيىنگى دىندەردەگى قۇدايلار سياقتى "جازالاۋشى-جارىلقاۋشى" دەپ ەمەس،

اۋەل باستاعى ءتاڭىر-قۇداي "جاراتۋشى-جارىلقاۋشى" رەتىندە قابىلدانعان.

سوعان ساي، ءتاڭىر جاراتىلىسقا تەك قامقورشى بولىپ سانالعان.

ال، ادام مىندەتى - جاراتۋشىسى تاڭىرگە لايىق ءومىر ءسۇرۋ.

ياعني، ادام جەردەگى ومىرىنە "تاڭىرلىك سيپات" بەرۋ ارقىلى ماقساتىنا جەتەدى (باقىت، اقىل، جاسامپازدىق، ادامگەرشىلىك جانە ت.ت.).

وسى جاعىنان تاڭىرلىك دۇنيەتانىم (دۇنيەتانىم دىنگە قاراعاندا كەڭىرەك ۇعىم) قازىرگى ءدىني دوگمالارعا ۇقسامايدى.

ءبىزدىڭ كونە دۇنيەتانىمىز كوبىنە عىلىمي سانا فورماسىنا جاقىن بوپ كەلەدى.

قازىر ەۆروپالىقتار وسى سەنىم فورماسىنا قاتتى قىزىعۋشىلىق تانىتۋدا...

ءابدىراشيت باكىرۇلىنىڭ جازباسى

Abai.kz