سوڭعى ۋاقىتتارى قازاقستاندا پارتيا قۇرۋ تۋرالى باستاما كوتەرگەندەردىڭ قاراسى كوبەيىپ كەلەدى. ازىرگە ولاردىڭ بىردە-بىرەۋى رەسمي تىركەلگەن جوق.

2019 جىلدان بەرى ساياسي پارتيانى تىركەۋگە 10 باستاماشىل توپ ءوز قۇجاتتارىن تاپسىرعان. ءساۋىر ايىندا قر ادىلەت ءمينيسترى قانات مۋسين 4 باستاماشى توپتىڭ پارتيا قۇرۋعا قاتىستى قۇجاتتارى قارالىپ جاتقانىن ايتقان ەدى. ولار – « حالىق دەربەستى»، «ەل تىرەگى»، «نامىس»، «بايتەرەك» پارتيالارىنىڭ باستاماشىلارى.

«حالىق دەربەستىگى» پارتياسى ەكىنشى كەزەڭگە ءوتتى. ولار سەزدەرىن وتكىزىپ، قازىرگى ۋاقىتتا زاڭعا سايكەس پارتيا رەتىندە قۇرىلتايشىلىق سەزىن وتكىزەدى. 20 مىڭ كانديداتىنىڭ ءتىزىمىن ۇسىنۋى قاجەت. قازىرگى ۋاقىتتا زاڭعا سايكەس تىركەۋ مەرزىمى توقتاتىلدى جانە پارتيا مۇشەلەرىن تەكسەرۋ ءجۇرىپ جاتىر. «ەل تىرەگى»، «نامىس» جانە «بايتەرەك» پارتيالارى بويىنشا ءبىرىنشى كەزەڭ دەڭگەيىندە جۇمىس جۇرگىزىلۋدە, - دەگەن ەدى مينيستر مۋسين.

بۇل اتالعانداردان بولەك ساياسي پارتيا قۇراتىنىن رەسمي جاريالاپ، ەل ىشىندە ناسيحات جۇمىستارىن بەلسەندى جالعاستىرىپ جاتقاندار دا بارشىلىق. سولاردىڭ ءبىرسىپاراسى، مىنەكەي...

«جەر قورعانى»

16 ناۋرىزدا قوعام قايراتكەرى مۇحتار تايجان جاڭا ساياسي پارتيانى قۇرۋعا كىرىسكەنىن مالىمدەدى.

«بۇگىننەن باستاپ مەن جاڭا ساياسي پارتيانى قۇرۋعا كىرىسەمىن. ناعىز ساياسي جانە ەكونوميكالىق رەفورمالاردى جۇزەگە اسىرتۋ ءۇشىن بۇگىنگى بيلىك – ياعني بۇگىنگى ءماجىلىس، سەنات جانە ۇكىمەت 80-90% ءسوزسىز اۋىسۋى كەرەك»، - دەپ جازدى تايجان.

سونىمەن قاتار جاڭا پارتيانىڭ اتاۋىن دا جاريالاپ، بيلىككە كەلۋ ءۇشىن «Amanat-تى» (بۇرىنعى Nur Otan) جەڭۋگە مۇددەلى ەكەنىن جەتكىزدى.

«ول ءۇشىن ءبىز – ەل مەن ۇلت جاناشىرلارى جاڭا پارتيا قۇرىپ، كەلەسى سايلاۋدا «Amanat» پارتياسىن ادال جارىستا جەڭىپ، بيلىككە كەلۋىمىز قاجەت! ءبىزدىڭ جاڭا ساياسي پارتيامىزدىڭ اتاۋى – «JER QORGANY» بولسىن. جەر دەگەن ۇعىم ءار قازاق ءۇشىن قاسيەتتى دەپ بىلەمىن. جەرىمىزدى قورعاي الساق، ۇرپاق ءۇشىن بولاشاققا جول اشامىز دەگەن ءسوز»، - دەدى قوعام قايراتكەرى.

«ەڭبەك» پارتياسى

ال 6 ساۋىردە وتكەن ءباسپاسوز ءماسليحاتىندا قازاقستان قۇرىلىسشىلار وداعى جاڭا «ەڭبەك» پارتياسىن قۇرۋعا نيەتتى ەكەنىن ايتتى.

«ءبىز 31 ناۋرىز كۇنى وداعىمىزدىڭ جىلدىق ەسەپ بەرۋ كونفەرەنتسياسىن وتكىزدىك جانە وعان ەلىمىزدىڭ 16 وڭىرىندەگى مۇشەلەرىمىز قاتىستى. ءبىزدىڭ قۇرىلىمدا 16 ءوڭىر بار جانە قۇرىلىس سالاسىندا جۇمىس ىستەيتىن 1200-دەن استام كومپانيا جانە 500 مىڭنان استام مۇشەمىز بار. سول ەسەپتىك كونفەرەنتسيادا ءبىزدىڭ قۇرىلىسشىلار «ەڭبەك» پارتياسىن قۇرۋ جونىندە ۇسىنىس بەردى. ارينە، مەن وسى قۇرىلىس وداعىنىڭ توراعاسى بولعاندىقتان، ۇسىنىستاردى ەستىپ، قولداۋ كورسەتتىك. وزدەرىڭىز دە كورىپ وتىرسىزدار، قازىرگى ۋاقىتتا ءتۇرلى رەفورمالار قاجەت. بىراق وكىنىشكە وراي، سوڭعى 10-20 جىلدا قۇرىلىس، ەكونوميكا سالالارىنداعى رەفورمالاردىڭ تيىمدىلىگى تومەن بولدى. سوندىقتان، ەكونوميكامىز دامىسىن دەپ، ءوزىمىز دە قۇرىلىسشىلار رەتىندە وندىرىسپەن اينالىساتىن، جول سالاتىن، ينفراقۇرىلىم سالاتىن مەكەمەلەرمەن، جوبالاۋشىلارمەن بىرگە ساياسي پارتيا قۇرۋدى ۇيعاردىق», - دەدى وداق توراعاسى تالعات ەرعاليەۆ.

ول سونىمەن قاتار قازىرگى تاجىريبەلى پارتيالارمەن قالاي باسەكەلەسەتىنى تۋرالى دا ايتا كەتتى.

«جاڭا ادامدارعا، پارتيالارعا جول بەرەتىن ۋاقىت كەلدى، ولار الدىڭعى قاتەلىكتەر مەن تۇجىرىمدارعا سۇيەنە وتىرىپ، باسقاشا كوزقاراسپەن قارايدى. باعدارلامامىز بار. ءاربىر قازاقستاندىقتى باسپانامەن قامتۋ – باستى ماقساتتارىمىزدىڭ ءبىرى. ءبىز ەڭبەك ادامدارىمىز، ەڭبەك ەتكىمىز كەلەدى. ءبىزدىڭ مىندەتىمىز – ازاماتتاردى تۇرعىن ۇيمەن قامتاماسىز ەتۋ. جەتى جىل بۇرىن كەزەكتە 450 مىڭ ادام تۇرعان. قازىر ءبىز 15-17 ملن شارشى مەتردەن تۇرعىن ءۇي سالىپ جاتىرمىز، بىراق ولاردىڭ سانى ازايعان جوق. تاۋەلسىزدىك العانىمىزعا 30 جىل بولدى، بىراق 20 جىل بۇرىن وزەكتى بولعان پروبلەمالار ءالى دە شەشىلگەن جوق. سوندىقتان ءبىز بىرىگىپ، پارتيا اشىپ جاتىرمىز. مەنىڭ ويىمشا، بۇل ناتيجە بەرەدى»، - دەدى ەرعاليەۆ.

«العا، قازاقستان»

18 ساۋىردە نۇر-سۇلتاندا ساياساتكەر جاسارال قۋانىشالين باستاعان توپ ادىلەت مينيسترلىگىنە «العا، قازاقستان» دەپ اتالاتىن وپپوزيتسيالىق پارتيانى تىركەۋ تۋرالى ءوتىنىش بەرۋگە كەلگەن. الايدا قۇجاتى تولىق بولماي، ءوتىنىشىن وتكىزە المادى.

«بىراق ناقتى ساياسي پارتيا جوق. مارقۇم سەرىكبولسىن ءابدىلديننىڭ پارتياسىن ءىرىتىپ، ءبولىپ ءبىتىردى. سوندىقتان قازىر ناعىز وپپوزيتسيالىق پارتيا اۋاداي قاجەت. جاعدايىمىز بەلگىلى، تىركەلە المايمىز دەگەن كۇدىك تە جوق ەمەس. بىراق «قدت»، «كوشە» دەگەن تاۋەلسىز ساياسي قوزعالىستاردى دالەلسىز ەكسترەميست دەۋ سياقتى زاڭسىزدىقتارمەن كۇرەسىپ، ونى تۇزەتۋگە قالاي قول جەتكىزۋگە بولادى؟ ولار كوشەگە شىقسا، بىردەن قامالادى»، – دەيدى وپپوزيتسيونەر.

قۋانىشالين بيلىك بۇل پارتيانى وڭايشىلىقپەن تىركەي قويمايدى دەپ سانايتىنىن، بىراق ايتىلعان قۇجاتتاردى تولىقتىرىپ، قايتا تالاپتاناتىنىن ايتتى.

«ناعىز اتاجۇرت»

قىتايدا قىسىم كورگەن قازاقتاردىڭ قۇقىعىن قورعايتىن «ناعىز اتاجۇرت» ۇيىمىنىڭ وكىلدەرى دە پارتيا قۇراتىندارىن مالىمدەدى.

12 مامىردا «ناعىز اتاجۇرت» وكىلدەرى ءباسپاسوز ءماسليحاتىن وتكىزدى. وعان الپىسقا جۋىق ادام قاتىستى. ۇيىم جەتەكشىسى بەكزات ماقسۇتحانۇلى «پارتيا قۇرۋداعى باستى ماقساتى – جاڭا، ءادىل دەموكراتيالىق جۇيە قۇرۋعا بەلسەنە ارالاسۋ» دەدى. ول پارتيانى تىركەۋگە قۇجاتتار قازىر دايىن ەمەس ەكەندىگىن ايتتى.

سونداي-اق، شىڭجاڭداعى تۋىستارىن قايتارا الماي وتىرعان ازاماتتاردىڭ ماسەلەسى ءالى كۇنگە دەيىن شەشىلمەي وتىرعانىن العا تارتىپ، قازاقستان بيلىگىن سىنادى.

«قاڭتار قىرعىنى قازىرگى بيلىككە قازاقستان ازاماتتارىنىڭ تاعدىرى تۇككە تۇرعىسىز ەكەنىن كورسەتتى، مۇنى سانامىزبەن تۇيدىك... قازاقستاندا زاڭ ينستيتۋتتارى تۇزەلمەي، ادىلەت ۇستەمدىك قۇرماي، شەتەل قازاقتارىنىڭ ماسەلەسىن شەشۋ مۇمكىن ەمەس ەكەنىن ۇعىندىق»، - دەپ پارتيا قۇرۋ تۋرالى شەشىمىن ءتۇسىندىردى بەكزات ماقسۇتحانۇلى.

«Bizdin tandau» پارتياسى

بەلگىلى بيزنەسمەن، ساياسي قايراتكەر بولات ءابىلوۆتىڭ جاڭا پارتياسى «Bizdin Tandau» دەپ اتالماق. پارتيانى قۇرۋشىلار قازاقستان اتاۋىن – قازاقيا دەپ، ال ەل استاناسىن – الاشوردا دەپ اتاۋدى ۇسىندى.

«نازارباەۆتىڭ 30 جىل بويى بيلىگىنىڭ سوڭى قاڭتار وقيعاسىمەن اياقتالدى. سول سەبەپتى نازارباەۆتىڭ ەسىمى حالىقتىڭ ەسىندە ساقتالىپ قالۋعا لايىقتى ەمەس. بۇگىن ءبىز «Bizdin Tandau» ساياسي پارتيا قۇراتىنىمىزدى جاريالايمىز. بۇل ءبىزدىڭ تاڭداۋىمىز ەكەنىمىزدى بىلدىرگىمىز كەلەدى. بۇل ءبىزدىڭ دەموكراتيا، بوستاندىق، ادىلدىك ءۇشىن تاڭداۋىمىز»، - دەدى ءابىلوۆ 16 مامىردا وتكەن ءباسپاسوز ءماسليحاتىندا.

سونىمەن قاتار ءابىلوۆتىڭ پارتياسى قر كونستيتۋتسياسىنا وزگەرىستەردى جانە سۋپەرپرەزيدەنتتىك باسقارۋ نىسانىنان پارلامەنتتىك باسقارۋ نىسانىنا كوشۋدى قولدايدى.

- «سامۇرىق-قازىنا» قورىن تاراتۋ;

- ەاەو مۇشەلىگىنەن باس تارتۋ;

- ۇقشۇ-عا مۇشە بولۋدىڭ ورنىنا تۇركى ەلدەرىمەن وداق قۇرۋ;

- 1930 جىلعى اشارشىلىق، 86-شى جىلعى جەلتوقسان وقيعاسى مەن قاسىرەتتى قاڭتار سەكىلدى قايعىلى وقيعالاردى زەرتتەۋ;

- زامانبەك نۇرقادىلوۆ پەن التىنبەك سارسەنباەۆقا جاسالعان ساياسي قاستاندىقتاردى تەرگەۋ ماسەلەسىن ۇسىنۋدى جوسپارلاعان ءابىلوۆ، باسقا پارتيالاردا مۇنداي ماڭىزدى ماسەلەلەردىڭ قاراستىرىلماعانىن اتاپ ءوتتى.

«قازاقستان حالىق كونگرەسى»

اقىن، قوعام قايراتكەرى ولجاس سۇلەيمەنوۆ تە ارنايى ءباسپاسوز كونتسەرەنتسياسىن ۇيىمداستىرىپ، پارتيا قۇراتىنىن جاريالادى. ول پارتياسىن «قازاقستان حالىق كونگرەسى» دەپ اتاماق.

«ءبىزدىڭ «قازاقستان حالىق كونگرەسى» اتتى پارتيامىز 1992 جىلى كەڭەس وداعى ىدىراعاننان كەيىن پايدا بولدى. سول كەزەڭدە بۇرىنعى كەڭەستىك رەسپۋبليكالاردىڭ بارىندە جەكەلەگەن ۇلتتىق پارتيالار قۇرىلدى، ونىڭ ىشىندە قازاقستاندا دا پايدا بولا باستادى.

سول كەزدە مەن كوممۋنيستىك پارتيادان قالعان ەڭ جاقسى داستۇرلەردى جالعاستىراتىن پارتيا قۇرۋ قاجەت ەكەنىن ءتۇسىندىم. وتكەننىڭ بارىنەن بىردەن باس تارتۋعا بولمايدى»، - دەدى اقىن.

«ابىروي»

ال وسىدان بىرنەشە كۇن بۇرىن عانا بەلگىلى ازىلكەش تۇرسىنبەك قاباتوۆتىڭ «ابىروي» پارتياسىن قۇرعالى جاتقانى تۋرالى جاڭالىق تارادى. پارتيا باعدارلاماسىندا وزگە مىندەتتەردىڭ قاتارىنا بىرلىكتىڭ بىرەگەي قازاقستاندىق مودەلىن ساقتاپ قالۋ جانە ارتتىرۋ، ەلىمىزدە ءومىر سۇرەتىن بارلىق حالىقتاردىڭ اراسىنداعى بەرىك دوستىقتى كۇشەيتۋ كىرەتىنى جاريالاندى. الايدا تۇرسىنبەك قاباتوۆ مىرزا، رەداكتسيامىزعا حابارلاسىپ، پارتيا قۇرۋ تۋرالى ويى جوق ەكەنىن، جەلىدەگى اقپاراتتىڭ جالعان ەكەنىن ايتتى.

نازەركە التايقىزى

Abai.kz