لوندون دوداسى باستالاردا ءبىزدىڭ بار ءۇمىتىمىز زىلتەمىردىڭ قوس دوڭگەلەگى مەن بىلعارى قولعاپ كيگەن بوكسشىلاردا ەدى. سەبەبىن تارقاتىپ جاتۋ دا ارتىق شىعار. سەرىك ساپيەۆ پەن ونىڭ كومانداسى، يليا يلين باستاعان تولاعايلار توبى قازاق اتىن تالاي دودادا اسپانداتىپ ۇلگەرگەن سوڭ، ولارعا وليمپيادا جۇلدەسىن الدىن الا تەلىپ قويدىق. الايدا قازاقستان تۇماندى البيونعا سپورتتىڭ 25 تۇرىنەن جولداما جەڭىپ الدى ەمەس پە؟! بۇگىنگە دەيىن جۇلدەگەرلەر ەسىمى ەل اۋزىنان تۇسكەن جوق. ەندى، لوندوندا ەسەمىز كەتكەن تۇستارعا دا، ۇڭىلەتىن كەز كەلگەن سياقتى. ماسەلەن، تاەكۆوندو سپورتى... بەيجىڭدەگى قولا مەدال ەندى التىنعا اينالار دەگەن ءۇمىت جوققا شىقتى.  ءبىز نەگە لوندوندا جۇلدەسىز قالدىق؟ بۇل تۋرالى تاەكۆوندودان ۇلتتىق قۇرامانىڭ باس باپكەرى قايرات قىرعىزباەۆ «جاس قازاققا» كەڭىنەن اڭگىمەلەدى. باس باپكەردىڭ پىكىرىنە سەنسەك، لوندونعا ۇكى تاعىپ جىبەرگەن ءۇش سپورتشىمىز دا قارسىلاستارىنان قيراي جەڭىلمەگەن. بىرىنە ساتتىلىك جەتىسپەسە، ەندى بىرىنە تورەشىنىڭ قاتە شەشىمى قولبايلاۋ بولىپتى...

جاس قازاق: قايرات اعا، لوندون دوداسىندا ءسىزدىڭ كوماندا قولاعا قول سوزادى دەپ ۇمىتتەنىپ ەدىك. جالپى، وليمپيادا ويىندارىنا دايىندىقتارىڭىز قالاي ءوتتى؟

لوندون دوداسى باستالاردا ءبىزدىڭ بار ءۇمىتىمىز زىلتەمىردىڭ قوس دوڭگەلەگى مەن بىلعارى قولعاپ كيگەن بوكسشىلاردا ەدى. سەبەبىن تارقاتىپ جاتۋ دا ارتىق شىعار. سەرىك ساپيەۆ پەن ونىڭ كومانداسى، يليا يلين باستاعان تولاعايلار توبى قازاق اتىن تالاي دودادا اسپانداتىپ ۇلگەرگەن سوڭ، ولارعا وليمپيادا جۇلدەسىن الدىن الا تەلىپ قويدىق. الايدا قازاقستان تۇماندى البيونعا سپورتتىڭ 25 تۇرىنەن جولداما جەڭىپ الدى ەمەس پە؟! بۇگىنگە دەيىن جۇلدەگەرلەر ەسىمى ەل اۋزىنان تۇسكەن جوق. ەندى، لوندوندا ەسەمىز كەتكەن تۇستارعا دا، ۇڭىلەتىن كەز كەلگەن سياقتى. ماسەلەن، تاەكۆوندو سپورتى... بەيجىڭدەگى قولا مەدال ەندى التىنعا اينالار دەگەن ءۇمىت جوققا شىقتى.  ءبىز نەگە لوندوندا جۇلدەسىز قالدىق؟ بۇل تۋرالى تاەكۆوندودان ۇلتتىق قۇرامانىڭ باس باپكەرى قايرات قىرعىزباەۆ «جاس قازاققا» كەڭىنەن اڭگىمەلەدى. باس باپكەردىڭ پىكىرىنە سەنسەك، لوندونعا ۇكى تاعىپ جىبەرگەن ءۇش سپورتشىمىز دا قارسىلاستارىنان قيراي جەڭىلمەگەن. بىرىنە ساتتىلىك جەتىسپەسە، ەندى بىرىنە تورەشىنىڭ قاتە شەشىمى قولبايلاۋ بولىپتى...

جاس قازاق: قايرات اعا، لوندون دوداسىندا ءسىزدىڭ كوماندا قولاعا قول سوزادى دەپ ۇمىتتەنىپ ەدىك. جالپى، وليمپيادا ويىندارىنا دايىندىقتارىڭىز قالاي ءوتتى؟
قايرات قىرعىزباەۆ: لوندون وليمپياداسىنا دايىندىعىمىز جامان وتكەن جوق. ەكى مارتە وڭتۇستىك كورەيادا وقۋ-جاتتىعۋ جيىندارىندا بولدىق. انگليانىڭ كليماتىنا بەيىمدەلۋ ءۇشىن، نيدەرلاندى مەملەكەتىنە دە ات ءىزىن سالعانبىز. وكىنىشتىسى، وڭتۇستىك كورەيا قۇراماسىمەن بىرلەسىپ وتۋگە ءتيىس جاتتىعۋ جيىنىمىز جۇزەگە اسپاي قالدى. تاەكۆوندونى جەر جۇزىنە پاش ەتىپ، ءتول سپورتىن الەمدىك كوشكە ىلەستىرگەن كارىستەردەن ۇيرەنەرىمىز كوپ ەدى. وليمپيادا ويىندارىندا ءتورت سالماق دارەجەسى بويىنشا مەدال ۇلەستىرىلەدى. ءبىز ءتورت سالماقتىڭ ۇشەۋىنەن جولداما جەڭىپ الدىق. ءوزىم ءۇش سپورتشىمىزدىڭ بىرەۋى مەدالعا ىلىگەدى، - دەپ جوسپارلاعانمىن. مەن ويلاعانداي بولمادى...
جاس قازاق: وليمپيادا كەزىندە تاەكۆوندوشىلار باسەكەسىن تەلەديداردان كورۋ مۇمكىن بولمادى. وسى سپورت ءتۇرىنىڭ شىنايى جانكۇيەرلەرى عانا عالامتور ارقىلى باقىلاعان شىعار. ال جالپى كورەرمەن كىمنىڭ قالاي ۇتىلىپ، بەلدەسۋلەردىڭ قالاي وربىگەنىنەن بەيحابار ەدى. سپورتشىلارىمىزدىڭ جەكپە-جەكتەرىن كەڭىنەن تالقىلاپ وتەسىز بە؟
قايرات قىرعىزباەۆ:  58 كەلى سالماقتا سىنعا تۇسكەن نۇرسۇلتان ماماەۆ، 67 كەلىگە دەيىنگى سالماقتا ەل نامىسىن قورعاعان گۇلنافيس ايتمۇحامبەتوۆا  جانە 67 كەلىدەن جوعارى سالماقتا سىنعا تۇسكەن فەرۋزا ەرگەشوۆالار قارسىلاسىنا جەڭىستى بەرە سالعان جوق. وسىنى ۇمىتپاساڭىزدار ەكەن. ءيا، حالىقتىڭ ەسىندە چەمپيوندار عانا قالادى. بىراق ءبىز باپتاپ اپارعان ءۇش سپورتشى دا قارسىلاسى ءۇشىن وڭاي ولجا بولمادى. مىسالى، نۇرسۇلتان ماماەۆ پەن مىسىرلىق تاەكۆوندوشى اراسىنداعى  جەكپە-جەك التى راۋندقا سوزىلدى. شىنى كەرەك، ەكەۋى دە ءبىر-ءبىرىن اڭدىپ، جارىتىپ سوققى دارىتا العان جوق. تابلوداعى نولگە وزگەرتۋ ەنگىزۋ مۇمكىن بولمادى. اقىرى، ۇزاققا سوزىلعان تارتىستا ەكى وليمپيادانىڭ كۋاگەرى اتانىپ، ونىڭ بىرىنەن قولا مەدال جەڭىپ العان تامەر ءبايۋميدىڭ باعى جاندى. ول ەڭ سوڭعى ساتتە ءبىر ۇپاي الىپ، ءبىزدىڭ نۇرسۇلتاندى سان سوقتىردى. شىنى كەرەك، نۇرسۇلتان ماماەۆتىڭ تاجىريبەسى از. ونىڭ ۇستىنە، كليمات الماستىرۋ وعان جاقپادى. ءوز جەرىمىزدە جۇرگەندە ونىڭ سالماعى ءارى كەتسە، 60 كەلىگە جەتەتىن دە، 2 كەلىنى وپ-وڭاي جوق قىلاتىنبىز. سەنەسىز بە، لوندوندا نۇرسۇلتان 8 (!) كەلى سالماق قۋدى. ءتىپتى جەكپە-جەككە دايىندالۋدى ۇمىتا تۇرىپ، ارتىق سالماقتان ارىلۋدى ويلاعانىمىز راس. سالماق قۋامىن دەپ بۇكىل كۇشىن سارقىپ العانى ونىڭ جەڭىلىسىنە اسەر ەتتى... مۇنداي ساتتەردە بىزگە پسيحولوگ كومەكتەسۋى كەرەك ەدى. بىراق ءبىز جاقسى پسيحولوگپەن جۇمىس ىستەۋ تۋرالى ءالى ءبىراز ارمانداي تۇرامىز...
جاس قازاق:  گۇلنافيس ايتمۇحامبەتوۆا مەن فەرۋزا ەرگەشوۆانىڭ جولىن سلوۆەنيا قىزدارى كەستى. ەۋروپالىقتار نەنىڭ ەسەبىنەن جەڭىسكە جەتتى؟ ولاردىڭ دەنە الەۋەتتەرى ءىرى بولاتىنىن بىلەمىز...
قايرات قىرعىزباەۆ:  گۇلنافيس قارسىلاسىنان 11:14 ەسەبىمەن جەڭىلدى. بۇل جەردە ىسكە تورەشىلەردىڭ دە قاتىسى بولعانىن ايتا كەتۋ كەرەك. گۇلنافيستىڭ ءبىراز سوققىسىن ەسەپكە المادى، ءبىز قارسىلىق كورسەتىپ ەدىك، ونى دا قابىلداماي قويدى. تورەشىلەرگە اشۋلانعانى سونشا، ءار راۋند اراسىنداعى ءۇزىلىس كەزىندە قىزىمىز جىلاۋمەن بولدى. «اعاي، نەگە ۇپايىمدى بەرمەدى؟! مەنىڭ سوققىلارىم ءوتىپ جاتىر عوي، نەگە سانامايدى؟!» دەپ قارسىلاسىمەن ەمەس، تورەشىلەرمەن الىستى. ەگەر تورەشى اياعىڭنان تارتىپ، ۇپاي بەرمەي جاتسا، كەز كەلگەن سپورتشى اشۋعا بۋلىعادى. ال اشۋلانىپ، ءوز تاكتيكاسىن جوعالتىپ العان ادام قارسىلاسى ءۇشىن وڭاي ولجا. قازىلار قاۋىمىنىڭ قارت قۇرلىق وكىلدەرىنە بۇيرەگى بۇرىپ تۇرادى. مۇنى تالاي رەت بايقاعانبىز. ال فەرۋزا ەرگەشوۆا مەن نۋسوي رايحەر اراسىنداعى جەكپە-جەكتى  لوندون وليمپياداسىنداعى ەڭ تارتىستى، ەڭ كورنەكتى وتكەن كەزدەسۋگە بالار ەدىم. ويتكەنى، قارسىلاسىنىڭ بويى ۇزىن، دەنە ءبىتىمى ءىرى بولعانىنا قاراماي، فەرۋزا اسقان جانكەشتىلىكپەن ايقاستى. فەرۋزانىڭ ءبىر ادەتى، ۇنەمى جەكپە-جەك باستالاردا جەڭىلىپ جاتادى دا، كەيىن قۋىپ جەتەدى. لوندوندا دا تاپ سولاي بولدى.  كەزدەسۋ اياقتالعان سوڭ وليمپياداداعى ەڭ جوعارعى ناتيجە - 16:16 ەسەبى تىركەلىپ، «التىن ۇپاي» ويناتىلعان. ياعني كىم ءبىرىنشى سوققى جۇمسايدى، سول جەڭىمپاز دەپ تانىلادى. ارينە، اياق-قولدارى تىم ۇزىن سلوۆەنيالىق ءتۇرتىپ قالعاندا، ۇپاي جازىلىپ كەتتى. وسىدان سوڭ، فەرۋزانى دايانگتان قايتارۋ قيىن بولدى. ءتورت جىل تەر توگىپ، جاتپاي-تۇرماي دايىندالعان دودادا ءبىر-اق ۇپايمەن جەڭىلۋ كىمگە وڭاي ءتيسىن؟ ەڭ شەشۋشى ساتتە بولماشى سوققى جىبەرىپ العانى ءۇشىن قينالعان ول جىلاپ، دايانگتان كەتپەي قويعانى جانىمىزدى اۋىرتتى.
جاس قازاق:  ءيا، عالامتوردان فەرۋزانىڭ جەڭىلىسىنە قاتتى قىنجىلعان ساتتەگى سۋرەتتەرىن ءجيى كەزدەستىردىك. نامىستان جارىلىپ كەتەردەي بولىپ تۇردى...
قايرات قىرعىزباەۆ:  دۇرىس ايتاسىز. شاكىرتتەرىمنىڭ بويىندا ۇلتتىق رۋح جوعارى. بۇل تۇرعىدان ولاردى قۋاتتاندىرا الدىق دەپ ويلايمىن. نۇرسۇلتان دا، فەرۋزا دا، گۇلنافيس تە وليمپيادادا قازاقتىڭ اتىنان شىعىپ، تۇتاستاي ۇلت نامىسىن قورعاۋدىڭ ارتار جۇگى اۋىر ەكەنىن شىن ءتۇسىندى. ەگەر، نوكاۋت نەمەسە نوكداۋن الىپ جەڭىلىپ قالسا، نەمەسە ۇپاي ايىرماشىلىعى تىم جوعارى بولىپ ۇتىلسا، اڭگىمە باسقا بولار ەدى. مەن كىنانى باسقادان ىزدەمەيمىن. ءبىز وليمپيادادا شامامىز جەتكەنشە شايقاستىق. ەلىمىزدە  دايىندالاتىن بازانىڭ، جاتتىعۋ زالدارىنىڭ جوقتىعىنا قاراماي، وليمپيادا ليتسەنزياسىن جەڭىپ الدىق. ءدۇبىرلى دوداعا بارعان سوڭ، كىم-كىمنىڭ دە جۇلدە العىسى كەلەتىن راس. بۇيىرمادى، كۇشىمىز جەتپەدى...
جاس قازاق:  اڭگىمە اراسىندا پسيحولوگتار جايىن  قوزعادىڭىز. ۇلتتىق قۇرامادا پسيحولوگ مامانداردىڭ جەتىسپەيتىنىن بىلەمىز. ءتىپتى وليمپيادا كەزىندە دە ساۋاتتى پسيحولوگتارمەن جۇمىس ىستەۋ مۇمكىن بولمادى ما؟
قايرات قىرعىزباەۆ:  ەلىمىزدە پسيوحولوگيا سالاسىنا بەت بۇرىپ جاتقاندار كوپ دەپ ەستيمىن. الايدا سپورتتىق پسيحولوگيادا بىلىكتى ماماندار تاپشى. ەۋروپا ەلدەرىندە بۇل دۇرىس جولعا قويىلعان. ال بىزدە... ساۋساقپەن سانارلىق مامانداردى ەلىمىزگە مەدال جاۋدىراتىن اۋىر اتلەتيكا، بوكس سىندى سپورت تۇرلەرىنە ءبولىپ بەرەدى دە، ءبىز كولەڭكەدە قالىپ قويامىز.
جاس قازاق:  سوزىڭىزگە قاراساق، ءبىراز وكپەڭىز دە بار سىقىلدى. اۋىر اتلەتتەر مەن بوكسشىلاردان ءبىز ۇنەمى مەدال كۇتەمىز، ال تاەكۆوندو سەكىلدى تاعى بىرنەشە سپورت تۇرىنەن قانداي دا ءبىر توسىن سىي بولماسا، جۇلدەنىڭ كەلمەيتىنى راس  قوي...
قايرات قىرعىزباەۆ:  لوندون وليمپياداسىنا دايىندالۋ ءۇشىن باسشىلىق بىزگە جوسپارداعىداي قاراجات ءبولدى. ءبىز سول قارجىعا ساي جۇمىس اتقاردىق. سپورتشىلاردىڭ شەت مەملەكەتتەرگە شىعىپ، دايىندىق جۇمىستارىن جۇرگىزۋىنە مۇمكىندىك بەرگەنى ءۇشىن راحمەت. الايدا سپورت تىزگىنىن ۇستاعاندار نازارى نەگىزىنەن جۇلدە الۋعا قابىلەتتى سپورتشىلارعا اۋىپ تۇراتىنىن جاسىرماۋ كەرەك. ءبىز، نەگىزىنەن، ەكىنشى سۇرىپتاعى سپورت قاتارىنا جاتامىز. مىسالى، لوندونعا اتتانار الدىندا ەلباسى سپورتشىلاردى قابىلداپ، ءسات-ساپار تىلەدى. ال ءبىز بۇل تۋرالى مۇلدە ەستىگەن جوقپىز. ەگەر، ءبىزدى دە اپارعاندا، جاس سپورتشىلار وزدەرىنە ارتىلعان جاۋاپكەرىشىلىك جۇگىنىڭ جەڭىل ەمەستىگىن، بۇكىل حالىقتىڭ، پرەزيدەنتتىڭ سەنىم ارتقانىن سەزىنىپ قايتار ەدى. ارينە، ەلباسى قابىلداۋىندا بولعانداردىڭ ءبارى جۇلدە بىتكەندى جيىپ العان جوق. بىراق سپورتشىلارعا قۋات بەرىپ، رۋحتاندىرۋ تۇرعىسىنان بۇل جاقسى اسەر ەتۋشى ەدى. كوپ جاعدايدا تاەكۆوندوشىلار نازاردان تىس قالادى. وليمپيادادا مەدال الىپ جاتساق، ارقامىزدان قاعادى. ەگەر  مەدال جوق بولسا، ونىڭ سەبەبىن تەرەڭنەن ىزدەۋگە تىرىسپايدى دا...
جاس قازاق: اۋىر اتلەتتەرىمىزگە ەنۆەر تۇركەلەري سەكىلدى اۋزى دۋالى مامان اقىل ايتادى. ەستۋىمىزشە، بىزدەگى تاەكۆوندو فەدەراتسياسىنىڭ دە كورەيالىق كەڭەسشى بار ەكەن...
قايرات قىرعىزباەۆ: تاەكۆوندو - كارىستەردىڭ ءتول سپورتى. سوندىقتان، بىزگە باعىت بەرۋگە كومەكتەسەدى دەگەن نيەتپەن وحسان تەك دەگەن ماماندى الدىردىق. ول وليمپيادا التىنىنان باسقانىڭ ءبارىن العان داڭقتى سپورتشى. بىزگە قولىنان كەلگەنىنشە جاردەمتەستى. وكىنىشتىسى، وليمپيادا كەزىندە ەكى سپورتشىنى دايانگقا الىپ شىعىپ، تورەشىلەردەن ۇپايدى تارتىپ الا المادى. قازىر الەمنىڭ بارلىق مەملەكەتى نەگىزىنەن كارىس ماماندارىنان كەڭەس الۋعا تىرىسادى. بۇل جەردە كورەيانىڭ ۇستانىپ وتىرعان ساياساتى دا ءتۇزۋ. ءار ەلگە ءوز ماماندارىن جىبەرىپ، ءتول سپورتىن، ءتول مادەنيەتىن ناسيحاتتاۋعا كوڭىل ءبولىپ وتىر.
جاس قازاق: قازاق ەلىنە تاەكۆوندو تۋرالى تۇسىنىكتى اكەلگەن مۇستافا وزتۇرىكتىڭ شاكىرتىسىز. باپكەرلىك عۇمىرىڭىزدا ۇستازىڭىز ايتقان اقىل-كەڭەستەر پايداعا اسىپ جاتىر ما؟ ءسىزدى تارتىپكە ەرەكشە كوڭىل بولەتىن مامان دەپ ەستيمىز...
قايرات قىرعىزباەۆ:  مۇستافا وزتۇرىك اعامىزدىڭ ۇلتشىلدى­عىندا شەك جوق ەدى. ءبىزدى وتانسۇيگىشتىككە باۋلىدى، ەل نامىسىن بارىنەن بيىك قويۋعا ۇيرەتتى. سول سەكىلدى، مەن دە شاكىرتتەرىمە ۇلتىڭنىڭ، ەلىڭنىڭ ابىرويىن ويلا دەگەندى كوپ ايتامىن. ال ءتارتىپ بارلىق جەردە كەرەك. ەگەر ءتارتىپ بولماسا، اركىم ءوز باسىنا بي بولىپ، بىلگەنىن ىستەسە، سپورتتا ەشقانداي ناتيجە كورسەتۋگە بولادى ما؟ البەتتە، جوق. مەن ءتارتىپتى جەڭىسكە جەتۋدىڭ ەڭ نەگىزگى بولشەگى دەپ بىلەمىن. ارينە، ءبىر جىل بويى ۇزبەي جاتتىقتىرا بەرگەن دە جارامايدى. اراسىندا بالالاردى ەركىنە جىبەرىپ، بوي جازدىرتىپ الامىز. ەۋروپا ەلدەرىندەگىدەي بۇگىن جاتتىعۋ جاساعىسى كەلمەگەن سپورتشىعا: «انەكي، باسسەينگە ءتۇس نەمەسە جاتتىعۋ زالىنا بار» دەپ نۇسقاۋ بەرە المايمىز. ويتكەنى، دايىندالاتىن زالدىڭ ءوزىن جالعا الىپ وتىرمىز.
جاس قازاق: لوندون وليمپياداسى ءسىزدىڭ باپكەر رەتىندە قاتىسقان تۇڭعىش دوداڭىز.  الەم حالقى ءبىر ارناعا توعىسىپ، قازاق ءانۇرانى جەتى مارتە اسپانداعان كۇندەر تۋرالى نە ايتاسىز؟
قايرات قىرعىزباەۆ:  ءبىزدىڭ سپورتشىلار جارادى! لەگيونەرى بار، ءوزىمىزدىڭ بالالار بار، ءبارى دە قازاقستان اتىن اسقاقتاتۋ ءۇشىن جۇمىس ىستەدى. ريزامىن! قازاقتى «بورات» دەپ تانىتقان دا تاپ وسى اعىلشىنداردىڭ سايقىمازاعى ەمەس پە؟! سولاردىڭ ءوز جەرىندەگى دودادان التىندى ۋىستاپ العانىمىز ادىلەتتى بولدى. مەدالدىڭ ەكى جاعى بولاتىنى ىسپەتتى، مەنىڭ دە ويىمنىڭ ەكى ۇشى بار. ارينە، ۇيىمداستىرۋ تاراپىنان قانداي دا ءبىر ءمىن تابۋ قيىن. بىراق لوندون دايانگىندە مەنىڭ كوڭىلىمنەن شىقپاعان ساتتەر دە كەزدەستى. ماسەلەن، دايانگ باپكەرلەر وتىراتىن جەردەن مۇلدە الىسقا ورنالاسقان. ياعني سپورتشىلار قويىن-قولتىق ايقاسقا بارعاندا، ولاردىڭ قيمىل-ارەكەتتەرىن باقىلاۋ مۇمكىن ەمەس. نە بولىپ جاتقانى مۇلدە كورىنبەيدى. وسىنىڭ سالدارىنان، بىرنەشە كۇماندى ساتتەردە تورەشىلەرمەن داۋلاسا المادىم.  بۇل - ۇلكەن سپورت. ۇلكەن سپورتتان سىباعاسىن الىپ، قازاقستاننىڭ الەم الىپتارىمەن قاتار ورنالاسۋى قۋانتتى. بيىل جۇلدەسىز قالسا دا، الداعى دودالاردا قازاق تاەكۆوندوشىلارى تۇعىردان كورىنەدى. مەن سەنەمىن...
جاس قازاق: اڭگىمەڭىزگە راحمەت!

"اباي-اقپارات"