كاسپي تەڭىزىمەن شەكارالاس مەملەكەتتەردىڭ التىنشى ءسامميتى ءوتتى. ءۇش اي بۇرىن پرەزيدەنتتىك تاققا جايعاسقان قىرىق جاستاعى تۇركىمەنستان پرەزيدەنتى سەردار بەردىمۇحامەد ومىرىندەگى ماڭىزدى العاشقى ءسامميتىن وتكىزدى. اشحابادتا بەس ەلدىڭ باسشىسى باس قوسىپ، كاسپي جايلى كەڭىنەن تالقىعا سالدى. 

پۋتين ۋكرايناعا سوعىس اشقاننان كەيىن العاش رەت وزگە مەملەكەتكە ساپارلاپ باردى. تاجىكستانعا بارىپ، ارتىنشا تۇركىمەنستانعا ۇشاعى قوندى. حاتتاماعا ساي تۇركىمەن تاراپى مەملەكەت باسشىلارىنىڭ الدىنان نان الىپ شىعىپ، قۇرمەتپەن كۇتىپ الدى. تەك رەسەي باسشىلىعىنا ونداي قۇرمەت كورسەتىلمەدى جانە ءپۋتيندى اۋەجايدا ەشكىم كۇتىپ المادى. بۇل قۇرمەتسىزدىك ەمەس، ساقتىقتان دەيدى ساراپشىلار. رەسەي باسشىسى وزىنە جاسالۋى مۇمكىن شابۋىلدان ساقتانۋدىڭ بارلىق جولىن قاراستىرعان. ءتىپتى تاجىكستان مەن تۇركىمەنستانعا ىشەتىن جانە جۋىناتىن سۋىنا دەيىن الىپ بارعانى ايتىلۋدا.

قازاقستان باسشىسى ءوز سوزىندە كاسپي تەڭىزىن لوگيستيكا، ازىق تۇلىك تاسىمالداۋ جولى مەن رەسۋرستى ءتيىمدى يگەرۋ جانە ەكولوگيا ماسەلەسىن كوتەردى. پرەزيدەكنت توقاەۆ كاسپي ارقىلى قازاقستانعا تيەسىلى جۇك تاسىمالىنىڭ كولەمى 2,5 ەسە وسكەنىن ايتتى. كاسپي ماڭى ەلدەرىمەن اراداعى جالپى تاۋار اينالىمى 9 پايىزدان استام ارتقانى دا ايتىلدى. سولتۇستىك – وڭتۇستىك پەرسپەكتيۆتى ءدالىزىن ودان ءارى دامىتۋ ماسەلەسىنە دە ەرەكشە كوڭىل بولۋگە، ول ءۇشىن شىعىس ازيا مەن پارسى شىعاناعى ەلدەرى اراسىنداعى ەڭ قىسقا باعىت سانالاتىن "قازاقستان-تۇرىكمەنستان-يران" تەمىرجولىنىڭ مۇمكىندىگىن بارىنشا پايدالانۋعا بولاتىنىن اتاپ ءوتتى.

مەملەكەت باسشىسى ايماقتاعى ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن كۇشەيتۋ ماسەلەسىنە ارنايى توقتالدى. بىلتىر قازاقستاننىڭ كاسپي ماڭى ەلدەرىمەن اراداعى ءوزارا ازىق-تۇلىك ساۋداسىنىڭ كولەمى شامامەن 3,5 ميلليارد دوللار بولدى. قازاقستاننىڭ ازەربايجانمەن اراداعى تاۋار اينالىمى ەداۋىر، ناقتىسى 2,3 ەسە، يرانمەن جانە تۇرىكمەنستانمەن 2 ەسە ارتقانى بار. وسى رەتتە پرەزيدەنت 1 ميلليون توننادان استام مايلى داقىلدار شىعارۋعا قورىمىز بارىن جانە ەت-ءسۇت ونىمدەرىنىڭ ەكسپورتىن ارتتىرۋعا قازاقستاننىڭ الەۋەتى مول ەكەنىن ايتتى. كاسپي ماڭى ازىق-تۇلىك حابىن قۇرۋ ماسەلەسى دە ۇسىنىلدى.

توقاەۆ كاسپي تەڭىزىنىڭ ەكوجۇيەسىن ساقتاۋ ىقپالداستىقتىڭ باستى باعىتتارىنىڭ ءبىرى ەكەنىنە توقتالدى. پرەزيدەنت ۇزىندىعى جونىنەن ەۋروپادا ءۇشىنشى ورىندا تۇرعان جايىق وزەنىنىڭ جاعدايىن تاعى كوتەردى. وزەن سۋى دەڭگەيىنىڭ كۇرت تومەندەۋى، بيورەسۋرستاردىڭ ازايۋى جانە جاعالاۋداعى وسىمدىكتەردىڭ دەگراداتسياعا ۇشىراۋى، سونداي-اق انتروپوگەندىك ورتانىڭ لاستانۋى بايقالىپ وتىرعانىن ايتتى. جايىقتى قۇتقارۋ مەن كاسپي يتبالىعىن ساقتاپ قالۋ ماسەلەسى دە ناقتى ورتاعا سالىندى. جايىق سۋىنىڭ ازايۋى رەسەيدىڭ كەلىسىمشارتتاردى ورىنداماۋىنان بولىپ وتىر.

قازاقستان باسشىلىعى وسىنداي ۇسىنىستار جاساعان ساتتە، رەسەي باسشىسى پۋتين ادەتتەگىدەي كاسپي ماڭى ەلدەرىنىڭ ءسامميتى الاڭىن ءوزىنىڭ گەوساياسي قاقتىعىسىنا قولدانۋعا تىرىستى. ول سامميتتەن كەيىن تىلشىلەردىڭ سۇراعىنا جاۋاپ بەرۋ بارىسىندا بىرنەشە وتكىر مالىمدەمەدەر جاسادى. مىسالى "فينليانديا مەن شۆەتسياعا ناتو كۇشتەرى ورنالاستىرىلسا، وندا ءبىز قارسى جاۋاپ بەرەمىز". "ۋكرايناداعى ارنايى وپەراتسيا ءساتتى ءارى جوسپارعا ساي وتۋدە", ء"بىزدىڭ ماقساتىمىز دونباسستى تولىق ازات ەتىپ، رەسەيگە قاۋىپسىزدىك كەپىلدىگىن الۋ" دەگەندى ايتتى.

التىنشى سامميت 17 نەگىزگى پۋنكتەن تۇراتىن كومميۋنيكە قابىلداۋمەن اياقتالدى.

Abai.kz