وسى ورايدا, Halyq Uni ءتىلشىسى ايسۇلتاننىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى جازبالارىنا شولۋ جاساي وتىرىپ، قاڭتاردان كەيىنگى وقيعالارمەن سايكەستىگىن انىقتاپ كوردى.

الەۋمەتتىك جەلىگە ايسۇلتان راحات دەپ تىركەلگەن ول ەكى جىل بۇرىن بيلىكتەگى تۋىستارى جايىندا بىرنەشە وتكىر مالىمدەمەلەر جاساپ، ولاردى «جەمقور» دەپ ايىپتاعان ەدى.

داريعا نازارباەۆا مەن راحات اليەۆتىڭ ەكىنشى ۇلى ايسۇلتاننىڭ مۇنداي توسىن جازبالارىن جۇرتشىلىق تاڭىرقاي قابىلدادى. ونىڭ الەۋمەتتىك جازبالارىندا «قۇداي جەتكىزۋىمدى سۇرادى» دەپ كەلەتىن بولجامدارىنىڭ اراسىندا تۋرا كەلگەنى دە بار.

2020 جىلى 22 قاڭتاردا ايسۇلتان العاش رەت قاتارىنان ءۇش پوست جازىپ، وندا اناسى داريعانىڭ اتىن اتاي كەلە، ومىرىنە قاۋىپ ءتونىپ تۇرعانىن حابارلادى. وندا اتاسى مەن اكەسىنىڭ ولىمىنەن ەسەڭگىرەپ قالعانىن، ناعاشى اتاسى نازارباەۆتىڭ قولداۋىمەن ناشاقورلىقتان قۇتىلۋعا ۋادە بەرگەنىن ايتقان ەدى.

وسى وقيعاعا دەيىن ايسۇلتاننىڭ وسى ءبىر ارەكەتىنە قاتىستى ونىڭ تۋىستارى مەن قازاقستان بيلىگى ءۇنسىز قالۋدى ءجون كورگەن.

تەك اتالعان داۋلى جازبالارعا قاتىستى بيلىك وكىلى رەتىندە سول كەزدەگى اقپارات ءمينيسترى داۋرەن اباەۆ جازبانىڭ «بەلگىلى ءبىر ادامداردىڭ مانيپۋلياتسياسىمەن جازىلعانىن» مالىمدەدى. مينيستر ەسىرتكىگە تاۋەلدى ادامنىڭ ماسەلەسىن پايدالانىپ، «ارزان رەيتينگ» قۋماۋعا شاقىردى.

ادامنىڭ باقىتسىزدىعىنان قۇرىلعان بارىپ تۇرعان ارزان رەيتينگ. تاقىرىپتى جابۋ قاجەت. بۇل وقيعالار نۇرسۇلتان نازارباەۆتى ديسكرەديتاتسيالاۋ امالى، لاس ويىن. مۇنداي نارسەلەر جازاسىز قالمايدى، – دەدى اباەۆ «حابار» ارناسىنا بەرگەن سۇحباتىندا.

«400 ادامنان تۇراتىن سالافيتتىك توپ ورماندا جاسىرىنعان»

ايسۇلتاننىڭ 2020 جىلعى 6 ماۋسىمداعى «ەلباسى اينالاسىنداعى توپتىڭ» بيلىكتى باسىپ الۋعا دايىندالىپ جاتقانى تۋرالى جازباسىنىڭ بيىلعى قاڭتارداعى وقيعالارمەن ۇقساس تۇستارى بار.

ول بەلگىلى ءبىر ادامداردىڭ 400 ادامنان تۇراتىن سالافيتتىك توپقا دەمەۋشىلىك جاسايتىنىن، ولار تاۋ مەن ورماندا جاسىرىنعان حابارلاعان ەدى.

«ءبىر اللا تاعالا نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆقا ونىڭ اينالاسىنداعىلاردىڭ قالىپتاسقان سالافيتتەر توپقا دەمەۋشىلىك جاساپ، قاجەتتىنىڭ بارلىعىمەن، سونىڭ ىشىندە قارۋ-جاراقپەن قامتاماسىز ەتىپ وتىرعانىن جەتكىزۋدى سۇرادى. ولاردىڭ سانى 400-گە جۋىق. ولار بيلىكتى كۇشپەن باسىپ الۋ ءۇشىن بارلىق قاجەتتى قارۋ-جاراقپەن قارۋلانعان. ورمان مەن تاۋدا جاسىرىنعان، كەيبىرەۋلەرى ورتالىق قازاقستانعا، استاناعا جاقىن ماڭايعا كوشىرىلدى! سپۋتنيكپەن جانە راديولوكاتسيالىق بارلاۋ ولاردى وڭاي تابا الادى! بۇل ولاردىڭ ەكىنشى جوسپارى! بىراق بۇل بولمايدى، ويتكەنى الفا مەن ومەگا باسى مەن سوڭى وسىلاي دەدى!» – دەپ جازبا جاريالادى.

الايدا كوپشىلىك ايسۇلتاننىڭ «دۋاعا» قاتىستى تۇسىنىكسىز جازبالارىن سالماقتى قابىلدامادى. ونىڭ «قۇداي جەتكىزۋىمدى سۇرادى» دەپ باستالاتىن جازبالارىن كەلەمەجگە اينالدىرىپ، گولليۆۋدتىق رەجيسسەرلەرمەن جۇمىس ىستەگەنى ءجون بولاتىندىعىن ايتىپ پىكىر جازدى.

ايسۇلتان ءۇش كۇننەن سوڭ تاعى دا پوست جازىپ، ۆلاديمير پۋتينگە «قازاقستاندا جوسپارلانعان توڭكەرىس تۋرالى بارلاۋ مالىمەتتەرىن» جەكە نازارباەۆتىڭ قولىنا بەرۋدى سۇرادى. ول مۇنىڭ ارتىندا اقش ورتالىق بارلاۋ اگەنتتىگى تۇرعانىن اتادى.

«قازاقستانداعى توڭكەرىس ارەكەتىنىڭ ارتىندا اقش-تىڭ ارنايى قىزمەتتەرى، اتاپ ايتقاندا CIA (وبا – ورتالىق بارلاۋ اگەنتتىگى) تۇردى، ولار سالافيتتەردى جانە راديكالدى اعىمداردىڭ يسلامشىلارىن پايدالاندى. مۇنىڭ ءبارى نە ءدىني، نە ۇلتشىلدىق نەگىزدە باستالادى! … رەسەيدى قورشاپ، ونى بەيتاراپتاندىرۋ ءۇشىن رەسەيدە حاوس ورناتۋ باستى مىندەت بولدى. بۇل جوسپار 1995 جىلى جوسپارلانعان بولاتىن! …پرەزيدەنتتىڭ جاقىن ورتاسى دا قاتىستى، بۇل مۇقيات ويلاستىرىلعان وپەراتسيا بولدى!» – دەپ جازدى ايسۇلتان فەيسبۋك پاراقشاسىنا.

مەملەكەتكە وپاسىزدىق جاساعان توپ ۇستالدى

ايسۇلتاننىڭ جازبالارىندا ايتىلعانداي، ەكى جىلدان سوڭ بيىلعى قاڭتار وقيعاسى كەزىندە «مەملەكەتتىك توڭكەرىس» جاساۋعا تالپىنعان قىلمىستىق توپ ۇستالدى. پرەزيدەنت توقاەۆتىڭ ءوزى ۇجىمدىق قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ كەزەكتەن تىس سەسسياسى كەزىندە اسكەري ءىس-قيمىلدىڭ ءبىر ورتالىقتان ۇيلەستىرىلگەنىن ايتا كەلە، ولاردىڭ مەملەكەتتىڭ توڭكەرىس جاساۋ نيەتى بولعانىن اتادى.

«مەملەكەتكە وپاسىزدىق جاساۋ، بيلىكتى باسىپ الۋعا ارەكەت جاساۋ جانە اسا ءىرى مولشەردە پارا الۋ بويىنشا 15 قىلمىستىق ءىس قوزعالىپ، العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ ۇقك توراعاسى بولعان كارىم ءماسىموۆ پەن ءۇش ورىنباسارى قاماۋعا الىندى.

سونداي-اق، 19 ساۋىردە ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى تىڭشىلىق ەتكەن، مەملەكەتكە وپاسىزدىق جاساعان، مەملەكەتتىك قۇپيالاردى زاڭسىز جيناپ، جاريا ەتكەن دەگەن كۇدىكپەن تاعى ءبىر توپ ادام ۇستاعانىن حابارلادى. قوزعالعان قىلمىستىق ىستەر «قۇپيا» بولعاندىقتان، وزگە اقپاراتتار جاريا ەتىلمەدى.

سول سياقتى الماتىداعى شەرۋ كەزىندە ۇيىمداسقان ارانداتۋشى توپ كوشە بويىن تۇگەل قيراتىپ، مەملەكەتتىك عيماراتتاردى ورتەدى. باس پروكۋراتۋرا جاپپاي تولقۋعا ۇلاسقان ميتينگىلەر كەزىندە ۇيىمداسقان قىلمىستىق توپتار، دەسترۋكتيۆتى ءدىني اعىمداردىڭ مۇشەلەرى قاتىسقانىن مالىمدەدى.

ۇستالعان قارۋلى توپ اراسىندا «ديكي ارمان» لاقاپ اتىمەن تانىلعان ارمان جۇماگەلديەۆ تە بار. قاڭتارداعى بۇلىك كەزىندە ونىڭ قاسىندا جۇرگەن كاسىپكەر قايرات قۇدايبەرگەن دە قازىر قاماۋدا وتىر.

قازىر بارلىق قىلمىستىق ىستەر بويىنشا 286 كۇدىكتى ءىسى تەرگەلىپ جاتىر.

ايسۇلتاننىڭ جازبالارىندا ەسىمى اتالعاندار قاماۋعا الىندى

ايسۇلتان نازارباەۆتىڭ «مەملەكەتتىك توڭكەرىسكە» قاتىستى وسى جازبالارىنان 8 اي ەرتە جاريالانعان مالىمدەمەلەرىنىڭ دە كەيبىرى ورىندالدى.

ماسەلەن، 2020 جىل 13 اقپاندا ول Facebook جەلىسىندە ۇلىبريتانيادان ساياسي باسپانا سۇراپ پوست جازدى. ايسۇلتان ءوزىنىڭ جازباسىندا قازاقستان مەن رەسەي بيلىگىن جەمقورلىقپەن ايىپتاپ، قازاقستان گازىنىڭ رەسەيگە ارزان باعامەن ساتىلىپ جاتقانىن حابارلادى.

مەملەكەت تىزگىنىندە وتىرعاندارعا قۇداي ەمەس ەكەنىن دالەلدەيمىز! ولار، ارينە، ءبىزدى قۋدالاۋى، ءولتىرۋى، بوستاندىعىمىزدان ايىرۋى، ءتىپتى ومىردەگى ەڭ قيىن جاعدايلارعا اپارۋى مۇمكىن. بىراق، سەنىڭىز، قۇداي بىزبەن جانە ءبىز جەڭەمىز! وسى ۋاقىتتا مەنىڭ وتباسىم ماعان بارلىق جاعىنان قىسىم كورسەتۋگە تىرىسىپ جاتىر، – دەپ جازدى ايسۇلتان.

ونىڭ ايتۋىنشا، جىلىنا گازدان تۇسەتىن شامامەن 700 ميلليون دوللار تابىستى تيمۋر قۇلىباەۆ پەن قايرات بورانباەۆ ءبولىپ الادى.

«انام مەن ونىڭ كۇيەۋى قايرات شارىپباەۆ وسى كەلىسىمشارتتى تيمۋر قۇلىباەۆ پەن قايرات بورانباەۆتان تارتىپ العىسى كەلگەندە، جانجالعا تاپ بولدىم»، – دەپ جازدى ول.

راسىندا دا، قاڭتار وقيعاسىنان سوڭ نۇرسۇلتان نازارباەۆ پەن ونىڭ تۋىستارى، اينالاسىنداعى وليگارحتار ءوز ىقپالىنان بىرتە-بىرتە ايىرىلا باستادى. ايسۇلتاننىڭ جازبالارىندا ەسىمى اتالعاندار قىزمەتتەن كەتىپ، كەيبىرى قاماۋعا الىندى.

ماسەلەن، 2022 جىلى 17 ناۋرىزدا داريعا نازارباەۆانىڭ قۇداسى قايرات بورانباەۆ قاماۋعا الىندى. Forbes Kazakhstan رەيتينگىسىندەگى قازاقستانداعى ەڭ باي ەلۋ بيزنەسمەننىڭ قاتارىنداعى بورانباەۆ كۆازيمەملەكەتتىك سەكتورداعى اسا ءىرى كولەمدەگى قاراجاتتى جىمقىرۋ كۇدىگىمەن ۇستالدى.

قايرات بورانباەۆ تەرگەۋ بارىسىندا «قازمۇنايگاز» اق قارجى مونيتورينگى اگەنتتىگىنىڭ 11,3 ميلليارد تەڭگەگە جۋىق شىعىنىن وتەگەن.

بورانباەۆ 2000-2002 جىلدارى «قازترانسگاز» اق كومپانياسىنىڭ اتقارۋشى ديرەكتورى جانە «Intergas Central Asia» كوممەرتسيالىق ديرەكتورى، 2006-2014 جىلدارى «قازروسگاز» كومپانياسىنىڭ باس ديرەكتورى قىزمەتتەرىن اتقاردى.

ارتىنشا داريعا نازارباەۆانىڭ كۇيەۋى قايرات شارىپباەۆ تا «QazaqGaz «ۇك» اق باسقارما توراعالىعىنان ءوز ەركىمەن كەتتى. 6 ماۋسىم كۇنى «QazaqGaz» كومپانياسى توراعالىعىنا سانجار جاركەشوۆ تاعايىندالىپ، ۇكىمەت ساعاتىندا شارىپباەۆتىڭ كەزىندە كومپانيادا 2,2 ميلليارد دوللار كولەمىندە زاڭ بۇزۋشىلىق بولعانىن حابارلادى.

ايسۇلتاننىڭ سوڭعى جازباسى

ايسۇلتان نازارباەۆ الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشاسى ءالى دە اشىق. ونىڭ بيلىكتەگى ىقپالدى تۇلعالار مەن تۋىستارىن سىناعان جازبالارى جەلىدە ساقتاۋلى تۇر.

ول Facebook الەۋمەتتىك جەلىسىندە 2020 جىلى 17 شىلدە كۇنى جەمقورلىققا قارسى سوڭعى جازباسىن جاريالادى.

وندا «قازاقمىس» كومپانيالار توبىنىڭ پرەزيدەنتى ۆلاديمير كيم مەن ونىڭ «ارسىز» بريگاداسىنىڭ قازاقستان مۇلكىن ۇرلاپ جاتقانىن جەتكىزگەن. سونىمەن بىرگە «قازاقمىس» پەن «Kaz Minerals» كومپانياسىنداعى تارتىپسىزدىكتەر ءۇشىن جاۋاپ بەرۋىن، قولىندا ۆلاديمير كيمنىڭ قازاقستان حالقىنان اقشا ۇرلاعانىنا قاتىستى قۇجاتتاردىڭ بار ەكەنىن جازعان.

«لوندونداعى قور نارىعىندا تۇرعان قازاقمىس، قازىرگى Kaz Minerals كومپانياسىنىڭ نەلىكتەن بۇلاي بولعانىن ءتۇسىندىرىڭىز. نەلىكتەن ول اكتسيالاردى ساتىپ الۋشىلارعا ەشقاشان قوماقتى ديۆيدەند تولەمەگەن؟ ويتكەنى، مۇنىڭ استارىندا قازاقستاننىڭ جارناماسى، ەلباسىنىڭ جاساعىسى كەلگەن ەلدىڭ بولمىسى جاتىر!»، – دەگەن ايسۇلتاننىڭ جازبالارىندا ناعاشى اتاسىنا قاتىستى وڭ پىكىرى بايقالادى.

ۇنەمى ەلباسى دەپ اتاي وتىرىپ، ءوزى بايقاعان زاڭسىزدىقتاردى ناعاشى اتاسىنىڭ نازارىنا جەتكىزگىسى كەلگەندەي.

ايسۇلتان – نازارباەۆ اۋلەتىندەگى شيەلەنىستى تارتىستقا وزگە تۋىستارى سياقتى كوز جۇما قاراپ، شىداي المادى. تاعدىرى قاراما-قايشىلىققا، ارپالىسقا تولى بولعان ايسۇلتان وتىزعا تولماي جۇمباق جاعدايدا قايتىس بولدى. ونىڭ دەنەسى 2020 جىلى 16 تامىزدا لوندون ساياباعىنان تابىلدى.

Abai.kz