ۇرانى  الاش قازاق بالاسىنا!
بارشا ۇلتتىق ۇيىمداردىڭ نازارىنا!

ۇرانى  الاش قازاق بالاسىنا!
بارشا ۇلتتىق ۇيىمداردىڭ نازارىنا!

ءسىبىر كازاكتارىنىڭ اسكەري جاساعى 1582 جىلى 6 جەلتوقساندا قۇرىلعان كورىنەدى. ولاي بولاتىن سەبەبى IV يوان گروزنىي ەرماكقا ءسىبىردى العانى ءۇشىن العىس ءبىلدىرىپ، «پاتشا اعزامعا ادال قىزمەتى ءۇشىن» اتاعىن بەرىپتى. تاريحتان بەلگىلى، ورىس ءسىبىردى العان سوڭ ۇلى دالاعا - ءداشتى قىپشاق دالاسىنا، بۇگىنگى قازاق جۇرتىنا قاراي قادام باستى. ول كەزدە ايگىلى التىن وردا يمپەرياسىنىڭ اتاقونىسىندا تاۋەكەلدەي ءباھادۇر حان وتىردى. ورىس پاتشاسى تاۋكەلمەن اشىق ۇستاسۋعا باتپادى، بىراق مىسىقتابانداپ جاقىنداي بەردى، بەكىنىستەر سالدى. سول بەكىنىستىڭ ءبىرى كەيىن قىزىلجار شاھارىنا كەلىپ ورنىققان قازىرگى پەتروپاۆل قالاسى بولدى. مىنە، ەندى    2-ءنشى جەلتوقسان كۇنى سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ ورتالىعى قىزىلجار قالاسىندا ءسىبىر كازاك اسكەرىنىڭ قۇرىلعانىنا  430 جىل تولۋىن قازاقستانداعى كازاك ۇيىمدارى بىرىگىپ، مەرەكەلىك ءىس-شارا ۇيىمداستىرىپ، اتاپ ءوتتى. شىعۋ تەگى كۇماندى، ەشبىر حالىقتىڭ قۇرامىنا كىرمەيتىن، ۇلت بولىپ ەسەپتەلمەيتىن بۇرىنعى رەسەي پاتشاسىنىڭ قۇزىرىنداعى قاۋىم (سوسلوۆيە) دارەجەسىندە  ءومىر ءسۇرىپ كەلە جاتقان كازاكتار مەملەكەتتىك تاۋەلسىزدىگىنە 21 جىل بولسا دا ساياسي جالتاقتىق پەن قورقاقتىقتان ارىلا الماي، بالاقتاعى ءبيتتى باسقا شىعارعان بۇگىنگى بيلىكتىڭ وسالدىعى مەن جالپاقشەشەيلىگىن جانە كوپۇلتتىمىز دەپ كولبەكتەيتىن ساياساتىن پايدالانىپ، ويىنا كەلگەنىن ىستەپ جاتىر. ءسىبىر كازاك اسكەرىنىڭ قۇرىلعانىنا  430 جىل تولۋىن تويلاۋى سونىڭ تاعى ءبىر ايقىن دالەلى. بۇل از دەسەڭىز، كازاكتاردىڭ مەرەكەلىك كونتسەرتىن ۇيىمداستىرۋشى ءارى وتكىزۋشى قىزىلجار قالالىق اكىمدىگى ەكەن. ال، ەندەشە!
قىزىلجار قالاسىنىڭ اكىمى  بولات جۇمابەكوۆ دەيتىن ازامات. وبلىس اكىمى  سەرىك ءبىلالوۆ. كازاكتار تايراڭداپ، توي تويلاپ جۇرگەن ءوڭىردىڭ ەكى لاۋازىمدى شەنەۋنىگى وسىلار.
وبلىس پەن قالا اكىمى بىلمەسە كەرەك، پاتشالىق رەسەي قازاقتى قىرىپ، قازاق جەرىن وتارلاۋدى تاپ وسى كازاكتاردىڭ قولىمەن ىسكە اسىرعان. قازاقستانداعى وتارلىق بەكىنىستەردى دە كازاكتارعا سالعىزىپ، ولارعا قازاقتاردى قالاي قىرساڭ دا، نە ىستەسەڭدە ءوز ەركىڭ دەپ ەرىك بەرگەن. سو كازاكتاردىڭ قازاقتى اياۋسىز قىرعانىن، توناعانىن ايعاقتايتىن تاريحي دەرەكتەر مۇراعاتتاردا قايىسىپ تۇر. دەمەك، قازاقتىڭ قانىن ارقالاعان كازاكتارعا تاۋەلسىزدىكتىڭ 21 جىلدىعىندا توي تويلاتقان ورتالىق جانە جەرگىلىكتى بيلىكتىڭ تاۋەلسىز قازاقستان مەن ونىڭ يەسى قازاققا كوزقاراسى ايقىن كورىنىس تاپقانداي.

بيلىكتەن قايىر جوق! وعان كوزىمىز ابدەن جەتتى! ماسكەۋدە وتكەن شەرۋگە 4-ءشى قاراشادا الماتىدا جينالىپ قولداۋ كورسەتكەن كازاكتار ماسەلەسىنە قاتىستى ماقالا جازىپ، باس پروكۋراتۋرانىڭ نازارىنا جولداعانبىز. (http://www.russianskz.info/russians/4012-yubiley-sibirskomu-kazachemu-voysku-430-let.html) سودان بەرى اي ءوتتى. زاڭ بويىنشا اتالعان قۇزىرلى ورگان 15 كۇندە جاۋاپ بەرۋى ءتيىس ەدى. بىراق، ءالى ءۇنسىز.  بۇل زاڭدى قاداعالايتىن ورگاننىڭ ءىسى!
ورتالىق ءھام جەرگىلىكتى بيلىكتەن قايىر بولمايتىندىعىن بىلگەندىكتەن، كازاكتاردىڭ باسسىزدىعى مەن جۇگەنسىز ارەكەتىنە تىيىم سالىپ، تاۋبەسىنە ءتۇسىرۋ، قاسيەتتى قازاق شاڭىراعىن كورسەتىپ قويۋ - ءاربىر قازاق بالاسى مەن ۇلتتىق ۇيىمداردىڭ پارىزى دەپ ساناپ، قايىرىلىپ وتىرمىز!
مەملەكەتتىڭ تاۋەلسىزدىگى مەن ونىڭ ءتۇپ يەسى قازاقتىڭ ارقا سۇيەرى -  ءاربىر الاش بالاسى ەكەنىن ەستەن شىعارمايىق! تاۋەلسىزدىككە نيەتى حارام، پيعىلى تەرىس كازاكتار سەكىلدى توپتاردىڭ كەۋدەسىن باسىپ، ەلدىڭ تۇتاستىعىن ساقتاۋ -  ءبارىمىزدىڭ قاسيەتتى بورىشىمىز!

«Abai.kz»