يمام، يمان جانە يپوتەكا. نەمەسە كرەديت يسلامعا قايشى ما؟
بۇگىن "ەكسپرەسس.ك" سايتىنان ءدىن سالاسى وكىلىنىڭ يپوتەكانىڭ شاريعاتقا قايشى كەلەتىنى جونىندە ۋاعىز ايتقانى تۋرالى وقىدىم.

سايت جازۋىنشا، يمام ءوز ۋاعىزىندا "جالدامالى پاتەردە تۇرعان ابزال، ويتكەنى ۇرپاق يماندى بولىپ وسەدى" دەپ پىكىر بىلدىرگەن ەكەن.

پاتەر جالداعان ادامنىڭ نە ءوزى، نە بالا-شاعاسى يماندى بولىپ كەتەرىنە جەكە مەنىڭ كۇمانىم بار. بىراق جالپى وسى تاقىرىپ وتە قىزىق ءارى ريتوريكالىق بولىپ كەلەدى. وسىنداعى ەكى سۇراققا كوپتەن بەرى جاۋاپ ىزدەگەنمىن جانە ونىڭ ناتيجەسى تۋرالى سىزدەرمەن بولىسە وتىرايىن.

ءبىرىنشى سۇراق. پاتەر جالداۋ دۇرىس پا، يپوتەكا دۇرىس پا؟

ەكەۋىنىڭ دە ارتىقشىلىقتارى مەن كەمشىلىكتەرى بار.

پاتەر جالداۋ پليۋستەرى:
1. كەز-كەلگەن ۋاقىتتا ءۇي اۋىستىرا الاسىز جانە جۇمىسىڭىزعا جاقىن جەردە تۇرا الاسىز;
2. پاتەر جالداۋ اقىسى يپوتەكالىق تولەمنەن از بولۋى مۇمكىن;
3. رەمونت، باسقا دا شىعىندار جوق.

مينۋستەرى:
1. كەز-كەلگەن ۋاقىتتا (قوجايىننىڭ كوڭىل-كۇيىنە بايلانىستى) دالادا قالۋىڭىز مۇمكىن;
2. ۇزاق ۋاقىت تولەگەنىڭىزبەن، وزىڭىزدە ناتيجەسىندە ەشتەڭە قالمايدى;
3. قوناق كۇتۋ، تىنىشتىق ساقتاۋ بويىنشا شەۋتەۋلەر بولۋى مۇمكىن.

يپوتەكا پليۋستەرى:
1. تولەمدەردى ءوز ءۇيىڭىز ءۇشىن جاسايسىز;
2. بالالارىڭىزعا مۇرا قالادى;
3. ەشكىم ۇيدەن قۋا المايدى، شەكتەۋ قويمايدى;
4. باعانىڭ قۇبىلۋى سىزگە اسەر ەتپەيدى.

مينۋستەرى:
1. قارىزعا ۇزاق ۋاقىت بايلانۋ;
2. موبيلدىلىكتى جوعالتۋ. كوشىپ-قونىپ جۇرە المايسىز;
3. كرەديتتىك شارشاۋ سيندرومى.

قايسىسى دۇرىس؟ ونى تەك ءوزىڭىز شەشۋىڭىز ءتيىس. يمام دا، يپوتەكا مامانى دا بۇل تاڭداۋدا كومەكشى بولا المايدى.

ەكىنشى سۇراق. يسلام جانە يپوتەكا ماسەلەسى

كلاسسيكالىق كرەديتتىڭ، ياعني يپوتەكانىڭ اجىراماس بولىگى – بانك پروتسەنتى. ونسىز كرەديت جۇيەسى جۇمىس ىستەي المايدى. بىراق يسلامدا ول ءوسىم – «ريبا» دەپ اتالادى جانە ونىمەن اينالىسۋ، وعان قاتىستى بولۋ اۋىر كۇنانىڭ بىرىنە جاتقىزىلعان. جالپى، ريبانىڭ ەكى ءتۇرى بار، پروتسەنتكە قاتىستىسى – «ريبا ان ناسيا» دەپ اتالادى. وسى كەزدە ءدىندى بەرىك ۇستاناتىن، بىراق باسپانالى بولۋ ءۇشىن يپوتەكادان باسقا جول تاپپاي تۇرعان ازاماتتارىمىز قيىن جاعدايعا تاپ بولادى.

ءبىر اۋىز سوزبەن ايتقاندا، شاريعاتتى بۇزباي، يپوتەكاعا ءۇي الۋعا بولا ما؟
يا، بولادى. شاريعاتتى ساقتاپ استانا، الماتى، شىمكەنت جانە تۇركىستان قالالارىندا ءۇي الۋعا بولادى. بىزدەگى يسلام بانكينگىنىڭ جالعىز وپەراتورى – Al-Hilal بانك وسى قالالاردا عانا جۇمىس ىستەيدى. بىراق يسلام يپوتەكاسىنا مىسالى اتىراۋ مەن اقتوبە سىندى وڭىرلەردەن سۇرانىس وتە جوعارى. سوندىقتان Al-Hilal بانك وسىنى ەسكەرىپ، باسقا قالالاردان دا ءوز وكىلدىكتەرىن اشسا دۇرىس بولار ەدى.

يسلام يپوتەكاسى «مۋراباحا» قۇرالى ارقىلى جۇمىس ىستەيدى. ول ساۋدا پرينتسيپتەرىنە نەگىزدەلگەن. مىسالى، ءسىز كليەنت رەتىندە ءۇي تاڭدايسىز. ول تەك قانا جاڭا، باستاپقى بولۋى شارت ەمەس. قولدان (ۆتوريچكا) الۋعا دا بولادى. ءۇي تاڭدايسىز دا، 30 پايىز العاشقى جارناسىن تولەيسىز. ودان كەيىن قالعان 70 پايىزىن Al-Hilal بانك ءوزى قوسادى دا، بارىپ سول ءۇيدى بانكتىڭ اتىنا ساتىپ الادى. ۇستىنە اقشا قوسادى دا، جاڭا باعا تاعايىندايدى. ءسويتىپ، سىزگە سول ءۇيدى پروتسەنتسىز راسسروچكاعا بەرەدى.

مىسالى، بانك ءسىز تاڭداعان ءۇيدى ساتۋشىدان 10 ميلليون تەڭگەگە ساتىپ الدى. ونىڭ 3 ميلليون تەڭگەسى سىزدىكى. بانك 7 ميلليون تەڭگە تولەدى. ەندى بانك سول ءۇيدىڭ جاڭا باعاسىن 9 ميلليون تەڭگە دەپ تاعايىندايدى دا، سىزگە راسسروچكاعا بەردى. ءسىز 10 جىل بويى 9 ميلليون تەڭگەنى پروتسەنتسىز تولەپ، بانككە قايتارىپ وتىراسىز (ايىنا 75 مىڭ تەڭگە). ءۇي بانكتىڭ اتىندا بولادى. بىراق اقشانى تولىق تولەپ بىتكەننەن كەىن، بانك ءۇيدى ءسىزدىڭ اتىڭىزعا جازىپ بەرەدى. ارينە، يسلام بانكى ءسوزسىز بۇدان پايدا تابادى. ونسىز بولمايدى. بىراق فورمالدى تۇردە شاريعات بۇزىلماعاندىقتان، ءسىز دە، بانك تە كۇنا ارقالامايسىز.

جالپى يسلام يپوتەكاسىنا كەلگەندە ءبىرىنشى كەزەككە تيىمدىلىك ەمەس، شاريعاتتى بۇزباي باسپانالى بولۋ مۇمكىندىگىن قويۋ كەرەك. دەمەك، قارجى نارىعىندا ءدىن جولىنداعى ادامدارعا دا تەڭ مۇمكىندىكتەر قاراستىرىلىپ جاتىر دەگەن ءسوز. سوندىقتان قازاقستانداعى يسلام بانكينگىنىڭ پەرسپەكتيۆاسى زور.

وسىدان ءبىز يپوتەكا مەن يسلام ءبىر-بىرىنە قاراما-قايشى ەمەس ەكەنىن كورەمىز. يپوتەكا شاريعات اياسىندا زاڭداسىپ، گارمونيالىق ۇيلەسىم تاپتى.

ايبار ولجاەۆ

Abai.kz