پروفەسسور مارات قوعاموۆتىڭ پىكىرىنشە، قازاقستاندا بالالار بانكىن ەنگىزۋ قاجەت. «بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىندە بالا تۋىلعان كەزدە مەملەكەت 50 مىڭ دوللار تولەيدى. ءبىز نەمەن كەمبىز؟ ءبىزدىڭ مۇنايمەن، گازبەن، مەتالدارمەن؟ مەنىڭ ىسكەرلىك جانە پەرسپەكتيۆالىق ۇسىنىسىم بار. ەلدە بالالار سانى كوپ ەمەس، بۇكىل حالىقتىڭ بەستەن ءبىر بولىگى. ۇلتتىق بالالار بانكىن قۇرىپ، تۋ فاكتىسى بويىنشا اي سايىن ءاربىر كىشكەنتاي ازاماتقا شامامەن 100 دوللاردان كەم ەمەس اۋدارۋ كەرەك»،- دەدى ول.

«بالاعا تولەنەتىن تولەمدەردەن باسقا، اراب امىرلىگى وتباسىن قۇرۋعا شەشىم قابىلداعان جاستاردى بارىنشا ىنتالاندىرادى. ولاردىڭ ارنايى نەكە قورى بار، ال ۇيلەنۋ تويىنان كەيىن جاس جۇبايلار ودان ۆيللا ساتىپ الادى. تەگىن ەمەس، ارينە، بىراق 30 جىلعا پايىزسىز نەسيە. ەگەر وتباسىندا ءۇش نەمەسە ودان دا كوپ بالا تۋىلسا، نەسيە دەرەۋ وتەلەدى جانە وتباسىنىڭ بارلىق باسقا قارىزدارى جويىلادى.

وندا جاڭا تۋعان نارەستەلەردىڭ بولاشاعى تۋرالى مۇقيات قامقورلىق جاسالعان. بالانىڭ اتىنا مەملەكەت جيناق شوتىن اشىپ، ونىڭ 18 جىلدا شامامەن 100 مىڭ دوللار جينالادى.

قاراجات قايدان الامىز؟ ەلدە ول ءۇشىن قوماقتى دەرەككوز - قر ۇلتتىق قورى بار. مەن اتا-انانىڭ قالتاسىنان ەمەس، ءدال سول قوردى ايتامىن. جينالعان قاراجاتتى كەيىننەن بالالاردىڭ وقۋىنا، قاجەت بولعان جاعدايدا ەمدەلۋگە جىبەرۋگە بولادى. جاس ادامنىڭ ءوزىن تاۋەلسىز سەزىنۋى ءۇشىن ءبىر بولمەلى پاتەرگە دە جەتەدى. ءيا، ۇلتتىق قوردىڭ قاراجاتى الەۋمەتتىك قاجەتتىلىكتەرگە جۇمسالادى. بىراق اشىق ايتساق، ءاردايىم ەمەس. كەيدە ودان ايىپپۇل سالاتىن كاسىپورىنداردىڭ قارىزدارىن وتەۋ ءۇشىن الىنادى. مۇمكىن، ەكىنشى دەڭگەيدەگى بانكتەر ازاماتتاردىڭ قورعالۋىنا قارسى بولادى. بىراق بۇل جالپى العاندا ماڭىزدى ەمەس. الايدا ءبىزدىڭ بيلىكتىڭ، ەڭ الدىمەن پرەزيدەنتتىڭ بەدەلى بىرنەشە ەسە ارتادى. ادامدار ەستۋشى مەملەكەتتىڭ جانە ونىڭ دامۋىنىڭ جاڭا باعىتىندا ناقتى راستاماسىن الادى.

ەل تاريحىنداعى بيۋدجەتتىك شاتاسۋلار جاعدايىندا العاشقى جانە تەك ماقساتتى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق اكتسيا بولار ەدى. بۇل قادام قوعامداعى الەۋمەتتىك شيەلەنىستى تۋدىرادى، حالىقتى جويادى، ال جاڭا قازاقستاننىڭ يدەولوگياسى ونىڭ الەۋمەتتىك باعىتىمەن، ءال-اۋقاتىمەن ءاربىر قازاقستاندىق ءۇشىن بىردەن تۇسىنىكتى جانە جاقىن بولادى. بالا تۋ دەڭگەيى وبەكتيۆتى تۇردە ارتادى، وتباسىنداعى قارىم-قاتىناس نىعايادى. ارينە، اتا-انالاردىڭ بالا تاربيەسىنە دەگەن جاۋاپكەرشىلىگى ارتادى. سونداي-اق، مۇنداي شارا وسكەلەڭ ۇرپاققا مەملەكەتتىڭ باسقا دا قولدانىستاعى دوتاتسيالارىن جوققا شىعارماۋى ءتيىس. مۇنداي جيناقتاردى پايدالانۋدىڭ ماقساتتى دالىزدەرىن انىقتاۋ باسقا ماسەلە، بىراق بۇل تەحنيكانىڭ ءىسى...»، - دەدى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قۇرمەتتى زاڭگەرى، زاڭ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، م.س. نارىكباەۆ اتىنداعى كازگيۋ پروفەسسورى - مارات شەكىشۇلى قوعاموۆ.

Abai.kz