ەرمەك تۇرسىنوۆ، رەجيسسەر:

كاسىپكەر دوستارىن جۇمىلدىرىپ، «شالعا»  الماتىدان 60 مىڭ دوللاردىڭ توڭىرەگىندەگى ءۇيدى الىپ بەرىپ، ەرمەك تۇرسىنوۆ تالاي اۋزىمەن وراق وراتىنداردىڭ قولىنان كەلمەگەن ءىس جاسادى. وسى وقيعادان كەيىن جۇرتتىڭ ەرمەك تۇرسىنوۆقا دەگەن  ىقىلاسى وياندى. ازاماتتىق جاسادى دەپ قاۋقىلداسىپ قالدىق ءبارىمىز. «شالدى» ءتۇسىرىپ، «جىلدىڭ ۇزدىك رەجيسسەرى» دە اتانىپ شىعا كەلدى. وسى وقيعالاردىڭ ءىزىن سۋىتپاي، ەرمەك تۇرسىنوۆقا سۇحباتقا باردىق. بۇرىندارى سىن ساداعىنا ءجيى ىلىگىپ، سىني سۇراقتار كوبىرەك قويىلاتىن كينورەجيسسەرگە بۇل جولى كوڭىلىمىزدەگى ريزاشىلىعى دا، وكپەسى دە، سىن-ەسكەرتپەسى دە بار بىرنەشە سۇراقتارىمىزدى قويىپ قايتتىق.
- «كەلىندى» تۇسىرگەنىڭىزدە ءسىز تۋرالى جۇرتتىڭ پىكىرى ەكىگە جارىلدى.  جاعىمدى پىكىردەن گورى جاعىمسىز پىكىر كوبىرەك قالىپتاستى دەسەم وتىرىك ەمەس. «شال» جارىققا شىققاندا، ءسىز جايلى ايتىلعان «جاعىمسىز» پىكىرلەردىڭ توڭى جىبىگەندەي بولدى. وتكەن جىلدىڭ ۇزدىك رەجيسسەرى اتاندىڭىز. سۇرايىن دەگەنىم - «شالدى» تۇسىرگەندە «كەلىنگە» ايتىلعان سىن-ەسكەرتپەلەردى ەسكەرىپ، جۇرتتى شۋلاتقان ەرمەك تۇرسىنوۆ حالىققا جاقىن كينو دا تۇسىرە الادى دەگەندى دالەلدەگىڭىز كەلگەن سياقتى ما، قالاي ءوزى؟!
- بىرىنشىدەن، مەن ەشكىمنىڭ الدىندا اقتالعىم كەلمەيدى. ونداي وي مەندە بولعان ەمەس. ەكىنشىدەن، «كەلىن» جۇرتتىڭ بارىنە جاقپاعان جوق قوي. جاقپاسا بەكبولات تىلەۋحاننىڭ توبىنا، نۇرلان ونەربايلارعا جاقپادى. قايتالاپ ايتامىن، ەگەر بەكبولاتتار مەنى ماقتاپ جاتسا، وندا مەنىڭ بىتكەنىم. سولاردىڭ دەڭگەيىندەگى ادام بولعانىم. قايتا بەكبولات تىلەۋحانداردىڭ كينوم جايىندا پىكىر تۋدىرعانى جاقسى بولدى ما دەيمىن. مەن ولارعا تاقىرىپ تاۋىپ بەردىم. كەيدە ويلاپ وتىرىپ سونىڭ ءبارى ويىن سىندى كورىنەدى ماعان. دەپۋتاتتارعا حالىققا جاعۋ ءۇشىن بىرەۋدى سىناۋ كەرەك. سوندىقتان دا ولار ۇلتتىق مۇددە، ۇلتتىق پاتريوتيزم تۇرعىسىنان مەنى سىناپ-مىنەپ جاتتى. ال مەن ونداي بيىك سوزدەردى اۋىزعا الۋدان قاشامىن. بيىك سوزدەردى بىلعاعىم كەلمەيدى. «كەلىننىڭ» ماسەلەسىنە قايتا ورالسام، مەن نەگە «جاعىمسىز» بولدىم؟! 268 فيلم 64 مەملەكەتتەن «وسكار» جۇلدەسىنە قاتىستىرىلدى. 5 كەزەڭنەن ىرىكتەلىپ كەلىپ، 9-اق تۋىندى جۇلدەگە تالاستى. بىردە-ءبىر قازاقتىڭ كينوسى سول ۇزدىك وندىققا ىلىنگەن جوق. ەسەسىنە «جاعىمسىز»، «جوقتى» باستاعان تۇرسىنوۆتىڭ ءفيلمى سول ۇزدىك 9 تۋىندىنىڭ قاتارىنا ەندى. وسىنى مويىنداۋ كەرەك قوي. «وسكار» جۇلدەسىن ساراپقا سالاتىن كوميتەت 3000-نان استام كاسىبي ماماننان قۇرالعان. سوندا سونىڭ ءبارى اقىماق تا، «كەلىندى» سىناعاندار كورەگەن بولعانى ما؟ ال «كەلىندى» وسكارعا ۇسىنىپ، لايىقتى باعا بەرگەن ساتىبالدى نارىمبەتوۆ، ءاسانالى ءاشىموۆ، گۇلنار ابىكەەۆا، باۋىرجان نوگەربەكتەر دە اقىماق پا سوندا؟ ولار كينەماتوگرافيادا بۇرىننان كەلە جاتقان مايتالماندار عوي؟! بەكبولات تىلەۋحاننىڭ ۇعىمىندا ولار دا قاتەلەسكەن بولدى قايتەيىك....
- «كەلىننىڭ» جايى بۇعان دەيىن دە ايتىلدى عوي. «شالدى» تۇسىرگەندە حالىققا جاقىن تۋىندى دا تۇسىرە الامىن دەپ، سونى دالەلدەگىڭىز كەلگەن ماقسات بولدى ما؟ مەن وسىنى بىلگىم كەلگەن ەدى...
- مەندە ونداي ماقسات بولعان جوق. التى جىلدا ءۇش كينو ءتۇسىرىپ، تريلوگيانى اياقتايمىن دەپ وزىمە سەرت بەرگەنمىن. «كەلىن» مەن «شالدى» اياقتادىم، قازىر «كەنجەنى» ءتۇسىرىپ جاتىرمىن. «كەلىن» دەگەن ول - شەشەي، «شال» - اكەي، «كەنجە» - بالا. «شال» ەشبىر اقتالايىن دەگەن ۇعىمنان تۋعان جوق. وسى ءۇش تۋىندىمدا مەن ادامزاتتى، تۇتاستىقتى كورسەتكىم كەلدى. «كەلىن»، - تاۋ، «شال» - دالا، «كەنجە» - قالا. ياعني مەنىڭ تريلوگيام قازاق ەتنوسىنىڭ ەۆوليۋتسياسىمەن اياقتالادى. قايدان پايدا بولدىق، قايدا كەلە جاتىرمىز، قايدا كەلدىك؟ مەن كينوتۋىندىلارىم ارقىلى وسى ساۋالدارعا جاۋاپ ايتقىم كەلەدى.
- ءسىز بۇعان دەيىن ءوزىڭىزدى رەجيسسەرمىن دەپ ەمەس، كينودراماتۋرگپىن دەپ كەلدىڭىز. بيىل «شال» كينوكارتيناڭىزبەن «جىلدىڭ ۇزدىك رەجيسسەرى» اتاندىڭىز. ەندى رەجيسسەرمىن دەپ اۋىز تولتىرىپ ايتا الاسىز با؟
- «قۇلاگەر» كاسىبي جۇلدەسىمەن مەن ەكىنشى مارتە ماراپاتتالىپ وتىرمىن. «كەلىن» دە كەزىندە ەڭ ۇزدىك فيلم، ءوزىم - ەڭ ۇزدىك رەجيسسەر اتانعانمىن. مەن ەشكىممەن باسەكەلەسپەيمىن. كينونى جالعىز ادام جاسامايدى، ول كوپتىڭ ەڭبەگى. ۇزدىك رەجيسسەر اتانعانىم مەنىڭ عانا ەمەس، ءتۇسىرۋ توبىنىڭ، بۇكىل شىعارماشىلىق ۇجىمنىڭ تابىسى. «شالدى» تۇسىرگەننەن كەيىن مەن تۋرالى جاعىمدى پىكىرلەر نەگە ايتىلا باستادى؟ ويتكەنى، «شال» - حالىقتىق كينو. شالدى سومداعان ەربولات توعىزاقوۆ تا حالىقتىڭ اراسىنان شىققان قاراپايىم ادام. سوندىقتان نەگىزگى كەيىپكەر حالىقتىڭ ءوزى. فيلم سوندىقتان دا حالىققا جاقىن بولدى. ال «كەلىن» - اڭىز. ««كەلىندى» كورگەن جوقپىن، بىراق ول كينونى مەن قابىلداي المايمىن» دەگەن ءسوزدى ادامداردىڭ اۋزىنان مەن كوپ ەستىدىم.
- ال «شالدان» كەيىن قانداي پىكىرلەردى قۇلاعىڭىز شالىپ جاتىر؟
- ارينە، «كەلىنمەن» سالىستىرعاندا جاعىمدى پىكىرلەر. كورەرمەن اعىلىپ بارىپ جاتقان، ءبىزدىڭ سانامىزدى جاۋلاپ جاتقان شەتەلدىك كينولارعا توسقاۋىل قويعىم كەلەدى. «شال» - سول باعىتتا جاسالعان دۇنيە.  بۇرىنعى كەزگە قاراعاندا كورەرمەن قازاق كينوسىنا كەلەتىن بولدى. بۇل - ۇلكەن جەتىستىك. سۇلەيمەن دەميرەل اتىنداعى ۋنيۆەرسيتەتتە ستۋدەنتتەرمەن بولعان كەزدەسۋدە ءبىر قىز ماعان: «ءسىزدىڭ ءفيلمىڭىزدى كورگەندە كوز الدىما اكەم ەلەستەدى. كينودان شىققان سوڭ دەرەۋ اۋىلعا تەلەفون سوقتىم»، - دەيدى. دەمەك مەنىڭ كينوم ونىڭ جۇرەگىن قوزعاعان. كورەرمەننىڭ مۇنداي پىكىرى مەن ءۇشىن ەڭ جوعارى باعا.
- جاڭا ءبىر سوزىڭىزدە مەنىڭ باسەكەلەسىم جوق دەدىڭىز. بىراق سويتە تۇرا، بۇدان ءبىراز بۇرىن «بايان ەسەنتاەۆانىڭ تۇسىرگەنى كينو ەمەس» دەپ سالدىڭىز. كاسىبي تۇرعىدان ەكەۋىڭىزدىڭ جۇمىستارىڭىزدى سالىستىرماي-اق قويايىق. بىراق شىنىمەن وزىڭىزگە باسكەلەس جوق دەپ ساناساڭىز، باسقالار جايلى بۇلاي دەمەس ەدىڭىز عوي؟!
- مەنىڭ جولىم - حالىقتى اعارتۋ. ال كوممەرتسيالىق كينو ءتۇسىرىپ جۇرگەندەردىڭ جولى اقشا تابۋ. قازىرگى كورەرمەننىڭ دەڭگەيى وتە تومەن. ولار جامان كينولارعا ابدەن ۇيرەنىپ قالعان.
- جامان كينو دەگەن ءسىزدىڭ تۇسىنىگىڭىزدە قانداي كينو ول؟
- جامان كينو دەگەنىم - كورەرمەنىنە وي سالمايتىن، ماعىناسىز، ادامنىڭ ويىن وشىرەتىن كينو. ءبىزدىڭ زامانىمىزدا كينودان ءبىز وي ءتۇيىپ، اسەر الىپ قايتاتىنبىز. بۇرىنعى تۋىندىلار كورەرمەنىنە وي سالاتىن، ويلاندىراتىن. ال قازىرگى كينولاردى قازىر كورەسىڭ، سوسىن ۇمىتىپ قالاسىڭ. كينوعا بارىپ، پوپ كورن جەپ، ەشتەڭە ويلاماي، كۇلىپ وتىرىپ كينو كورەسىڭ. ءبىر جارىم ساعاتتان سوڭ «كينو نە جونىندە» دەپ بىرەۋ سۇراسا، ۇمىتىپ قالاسىڭ. بۇل - تيمۋر بەكمامبەتوۆتىڭ جولى. جەڭىل تۋىندى كورەرمەنىن دەمالدىرمايدى، كەرىسىنشە ۋاقىتىن زايا كەتىرەدى. مەن كورەرمەننىڭ دەڭگەيىنە تۇسكىم كەلمەيدى، كەرىسىنشە كورەرمەننىڭ دەڭگەيىن كوتەرگىم كەلەدى. اعارتۋ جولى قيىن، ارينە. مەن فيلمدەردى «مىناۋ كينو»، «مىناۋ كينو ەمەس» دەگەن ەكى توپقا بولەمىن. «قىز جىبەك»، «مەنىڭ اتىم قوجا» - بۇلار كينو. ال «قايرات چەمپيون. №1 بەيكۇنا جىگىت»، «الماتىدا پاكتىكتى جوعالتۋ» دەگەندەر كينو ەمەس.
- كوممەرتسيالىق فيلمدەرمەن سالىستىرعاندا ءسىزدىڭ فيلمدەرىڭىز تابىستى بولا الدى ما؟  «كەلىن» مەن «شالدىڭ» قايسىسى كوبىرەك تابىس اكەلدى؟
- ەكى ءفيلمىمدى دە قىمباتقا ءتۇسىردىم دەپ ايتا المايمىن. سالىق، اناۋ-مىناۋ شىعىندارىن قوسقاندا 1,5 ميلليون دوللاردىڭ توڭىرەگىندە. بۇل قارجى بىردەن اقتالا قويماس. بىراق «شال» 4 اپتانىڭ ىشىندە 63 ميلليون تەڭگە كاسسا جينادى. ءوزىم تاڭعالدىم. مەنىڭشە، مەنىڭ كينولارىم ەسكىرمەيدى. ال «عاشىق جۇرەك» سىندى فيلمدەر، ارى كەتسە، ەكى جىلدان سوڭ ۇمىتىلادى. ءبىز «قىز جىبەك»، «مەنىڭ اتىم قوجالاردى» كۇنى بۇگىنگە دەيىن كورىپ كەلەمىز عوي، ولار ومىرشەڭ. مەن ءوز تۋىندىلارىمنىڭ دا ومىرشەڭدىگىنە سەنەم. قانشا تابىس تاپتىڭىز دەپ تەك قانا اقشامەن ەسەپتەۋگە بولمايدى. فيلمدەرىمنىڭ رۋحاني قۇندىلىعى بار، ماعان سول جاعىنان دا ولجا.
- ءجون ەكەن. ءسىز رۋحاني كەمەل ادامسىز با؟ كەزىندە امەريكاعا كەتكەنىڭىزدە قازاقتان جەرىنىپ كەتتىم دەپ ەدىڭىز. قازىر قازاقتى جاقسى كورەسىز بە؟
- بىرەۋلەر مەنى قازاقتىڭ جاۋى دەدى. قازاقتان ءبىر كەزدەرى جەرىنگەنىم دە راس. مەن قازاقتى ونشا ماقتامايمىن. ماقتايتىندار كوپ قوي مەنسىز دە. سىناعانىم، ءوزىم قازاق بولعاننان سوڭ ءوزىمدى دە سىناعانىم. 12 جىل جەر شارىن ارالاپ، امەريكادا 4 جىل، تاياۋ شىعىس ەلدەرىندە، سيريا مەن ەگيپەتتە، يزرايل مەن يوردانيادا تۇرىپ كەلدىم. 4 جىل ەۋروپادا بولدىم. ماسكەۋدە دە 4 جىلىمدى وتكىزدىم. جەر شارىن ەكى رەت اينالىپ شىقتىم دەسەم بولادى. شەت ەلدى كورىپ كەلگەننەن كەيىن نە نارسەگە بولسىن باسقا كوزبەن قارايسىڭ. مەنىڭ بايقاۋىمشا، قازاق ءبىر كەزدەرى مەن جەرىنىپ كەتكەن بولمىسىنان ونشا وزگەرگەن جوق. باياعىداي تويشىل، ماقتانشاق، جاعىمپاز، ەكىجۇزدى، ءوزىن-ءوزى وتە بيىك باعالايدى، بىراق جەتىستىگى ازداۋ. جەتىستىك دەپ نەنى ايتا الامىز؟ مەنىڭ جۇمىس كابينەتىمدە تۇرعان ەكەۋمىز وتىرعان مىناۋ ديۆان دا، اناۋ كومپيۋتەر دە، مىنا ۇيالى تەلەفون دا، سەنىڭ قولىڭداعى ديكتوفون دا، ۇستىڭە ىلگەن كيىمىڭ دە وزىمىزدەن شىقپاعان. ءبىز نە جاسادىق؟ نەسىنە ماقتانىپ ءجۇرمىز؟!  وتكەندە امەريكادان كەلگەن دوسىما ءبىز تويشىل، قوناقجاي حالىقپىز دەپ ماقتانىپ وتىرعام. ول ءبىزدىڭ كرەديت الىپ توي جاسايتىنىمىزعا تاڭعالدى. مەن قازاقتى قارالاپ، تۇقىرتۋ ءۇشىن سىنامايمىن، كوزىن اشىپ، جامان ادەتتەرىنەن جيرەندىرۋ ءۇشىن سىنايمىن.
- ءسىز سىنايتىن قازاقتىڭ ءبىرى ءوزىڭىزسىز. ءوز بويىڭىزدا دا قازاققا ءتان جايباسارلىق، توعىشارلىق بار ما؟ شەت ەلدە بىرنەشە جىل تۇرىپ كەلدىڭىز، وزگەردىڭىز بە؟
- قانعا سىڭگەن ول قاسيەتتەر مەنىڭ بويىمدا دا بار. بىراق مەن كەشىكپەيمىن ەشقاشان. بۇل شەت ەل كورگەنىمنىڭ پايداسى شىعار. ويتكەنى، شەت ەلدە جۇمىستان كەشىكسەڭ ەشكىم ۇندەمەيدى، بىراق ايدىڭ اياعىندا جالاقىڭنان كەشىككەن ۋاقىتىڭنىڭ اقشاسىن قيىپ وتىراتىن. ماقتانشاقتىق بويىمدا بار. اسىرەسە شەت ەلگە بارعانىمدا قازاق بولعانىما ماقتانىپ، توقتاماي كەتەم. قازاق تىلىنە شورقاقتاۋمىن عوي، ورىسشا وقىدىم، بىراق مەن اۋىلدىق جەردە تۋىپ وسكەنمىن، اۋىلدىڭ ءداستۇر-سالتىن مەڭگەرگەنمىن. اۋىلدىڭ شاڭى قانىما ءسىڭىپ كەتكەن.
- اۋىلدىڭ شاڭى قانىما سىڭگەن، اۋىلدىڭ ءداستۇر سالتىن مەڭگەرگەنمىن دەپ سويلەپ وتىرعان رەجيسسەردىڭ كينوسىندا اۋىلداعى قاراپايىم جايتتاردان قاتە جىبەرگەنى قالاي؟
- ماسەلەن؟
- بۇعان دەيىن تالاي باسىلىمداردا ايتىلعان سىندى ايتايىن. قاسىم شال قويدىڭ جۇنىمەن وت تۇتاتادى. قويدىڭ ءجۇنى جانبايدى عوي، ءۇيىتىلىپ كەتەدى. سوسىن شالىڭىز فيلمدە قويعا: «بوساناتىن ۋاقىتتى تاۋىپسىڭ»،  - دەيدى. قازاق «قوي قوزدايدى، تولدەيدى» دەيدى. اۋىزەكى تىلدە «قوي تۋدى» دەپ سويلەيدى. قويدىڭ بوسانعانى قالاي؟
- مىنا ءسىز سياقتى كورەرمەندەر كينونى قاتە ىزدەپ وتىرىپ كورەدى. قالىڭ-قالىڭ كىتاپتاردى قاتەسىن تاۋىپ وتىرىپ وقيدى. قاتەنى كلاسسيكالىق كينودان دا تابۋعا بولادى.  مۇنداي قاتەلىكتەرگە نازار اۋدارا بەرسەڭىز، كينونى قاراماي-اق قويىڭىز. شال نەگە قويعا «بوساناتىن» دەپ سويلەدى؟ جان-جاعىنان قاسقىر قىسپاققا العاندا ادامنىڭ ادەبي تىلدە «قوزداپ، تولدەپ» دەپ سويلەۋگە ەمەس، بوسانىپ دەپ سويلەۋگە شاماسى ارەڭ جەتەدى ەمەس پە؟
- وي، قويىڭىز، قانشا قىسىلتاياڭ كەز بولسا دا، قازاق ەشقاشان «قويىم بوساندى»، «قويىم بوسانادى» دەمەيدى، «قويىم تۋدى» دەپ سويلەيدى.
- شال قويعا: «تۋاتىن مەزگىلدى تاۋىپسىڭ» - دەۋى كەرەك ەدى. ولاي ايتا المادى. باسقاشا ايتىپ قالدى. نە ىستەيمىز ەندى؟! (كۇلەدى)
- بۇل ستسەناريست ءسىزدىڭ قاتەلىگىڭىز بولىپ تۇر عوي؟! ەگەر ءسىز مەن سياقتى اۋىلدان شىققان، قالانىڭ ەمەس دالانىڭ قازاعى بولساڭىز مۇنى بىلەر ەدىڭىز عوي. قويدىڭ جۇنىنەن وت تۇتاتقانىڭىز دا سودان...
- اسفالتتىڭ قازاعى، قالالىق، اۋىلدىق دەپ سەندەر بولمەڭدەر. بالەنىڭ ءبارى وسىلاي بولىنۋدەن باستالادى. قالادا تۋعاندار دا، اۋىلدا تۋعاندار دا ءبارىمىز ءبىر قازاقپىز. ەل بولامىز دەسەك بولىنبەۋىمىز كەرەك. ءۇش جۇزگە، ودان رۋ-رۋعا بولىنەتىنىمىز دە جەتەدى. بۇل ءسوزدى مەن ەمەس، شالدار ايتۋى كەرەك ەدى. «شالاقازاق»، «تازا قازاق» دەپ بولىنبەي-اق قويايىق. كەمشىلىكتى كەز كەلگەن نارسەدەن تابۋعا بولادى. «شال نەگە حاممەرگە ءمىنىپ كەتىپ قالمادى؟»، «ءوزى بىلەتىن جەردە نەگە اداسىپ ءجۇر؟» دەپ ءفيلمنىڭ جەلىسىنە سىن ايتقاندار بولدى. بۇل ەندى توپاستىق. كينونىڭ كينو ەكەنىنە سەنبەۋ. قاتە ىزدەسەك نەدەن بولسىن تابا بەرەمىز. مەن بۇل كەمشىلىكتەردى قاتە دەپ ەسەپتەمەيمىن. كەتە بەرسىن. كينونىڭ نەگىزگى ويى، نەگىزگى جەلىسى سول قاتەگە بايلانىپ قالعان جوق.
- كينونىڭ نەگىزگى جەلىسى كۇشىكتەگەن قاسقىرلارعا تيىسۋدەن باستالادى عوي. قاسقىر كوكتەم كەزىندە كۇشىكتەۋشى ەدى. ال «شالداعى» قاي مەزگىل؟ كوكتەم دەيىن دەسەڭ، شال قويلارىن قوسۋعا قىستاۋعا ايداپ بارا جاتادى...
- كينونى ءبىز كوكتەمدە تۇسىردىك. كوكتەمدە قار بىرەسە ەرىپ كەتەدى، بىرەسە قار قايتا جاۋادى.   سوندىقتان كينوداعى مەزگىلدى كوكتەم دەۋگە دە بولادى.
- «كەلىندەگى» نانىم-تۇسىنىگىڭىز سىنالعانى ءوز الدىنا، «شالدا» تاڭىرشىلدىك، شامانيزم بەينەلەنگەن»، - دەپ جاتتى باسپاسوزدە ارىپتەستەرىمىز. ءسىزدىڭ دىنگە كوزقاراسىڭىز قانداي؟ ءسىزدى ءتاڭىرشىل، شامانيست دەگەندەرگە نە دەيسىز؟
- ءدىندى مەن تاريحي-مادەني-ەستەتيكالىق تۇردە قابىلدايمىن. ءدىننىڭ تابيعاتىن ءتۇسىنۋ ءۇشىن ءبىر جىلدارى سيرياعا كەتىپ، ءۇش جىلداي تۇرىپ كەلدىم. ەۆرەيلەردىڭ  ءيۋدايزمىن، حريستيانداردىڭ تانىم-تۇسىنىگىن يسلام دىنىمەن سالىستىرا زەرتتەدىم. ايىرماشىلىق جوق ەكەن. كوپتەگەن پايعامبارلاردىڭ اتى باسقا بولعانمەن زاتى ءبىر. مەنىڭ تۇيگەنىم - قۇداي جەر بەتىندەگى ادامداردىڭ بارلىعىمەن ءبىر تىلدە سويلەسەدى. تەك قانا قۇدايدى اركىم ءار ءتۇرلى تۇسىنەدى مەنىڭشە. قۇدايدىڭ ءسوزى ءبىر. قۇداي دەگەنىمىز ول - ار، ماحاببات، ۇيات. ءبۋدديزمدى دە زەرتتەدىم. الەمدەگى بارشا نارەستە ءبىر تىلدە جىلايدى. ءبارى ۇقساس. كەيىننەن ەسەيە كەلە ولاردىڭ ءتىلى بولىنەدى. مەن وسى ءبولىنۋ دەگەندى ۇناتپايمىن. ادامزاتقا ءبولىنۋدىڭ قاجەتى جوق.   يسلامدا اللانىڭ 99 اتى بار. سول توقسان توعىز اتىنىڭ ءبىرى ماسەلەن موتسارت، تاعى ءبىر اتى - اباي، مۇقاعالي. بۇلاردىڭ ءبارى - قۇداي. بۇل تاڭىرشىلدىك پە سەنىڭشە؟
- ەگەر ولاردى قۇدايعا تەڭەسەڭىز، ارينە بۇل تابىنۋشىلىق، تاڭىرشىلدىك بوپ كەتپەي مە؟
- تاڭىرشىلدىك پە، بۇل قانداي دىنگە جاتادى ماعان ءبارىبىر. بۇل تابىنۋشىلىق ەمەس، ولار دا قۇدايدىڭ ءبىر بەلگىسى ەمەس پە؟ سەن «اللادان باسقا ءتاڭىر جوق، مۇحاممەد ونىڭ ەلشىسى» دەپ يسلام تۇرعىسىنان ايتىپ وتىرسىڭ. ال مەنىڭ دىنگە دەگەن كوزقاراسىم كەڭ. مەن تەك قانا يسلام تۇرعىسىنان قارامايمىن.
- قىزىق ەكەن... ءسىز قۇدايدىڭ بار ەكەنىنە سەنەسىز بە ءوزى؟ الدە كينوڭىزداعىداي «مەنىڭ قۇدايىم - مىنا دالا» دەمەكسىز بە؟
- قۇدايدىڭ بار ەكەنىنە سەنەمىن.  قۇداي بار. ول بىزگە ءوزىنىڭ بەلگىلەرىن جىبەرىپ وتىرادى. ماسەلەن، اباي. نەگە ونى مەن قۇدايدىڭ ءبىر بەلگىسى دەپ وتىرمىن. ابايدىڭ ويلارى باسقا ادامنىڭ ويىنا كەلگەن جوق قوي، ەكىنىڭ ءبىرى ابايداي دانىشپان ەمەس، ول ايتقاندى ايتا العان جوق. مۇحاممەد پايعامبار دا قۇدايدىڭ بەلگىسى. موتسارتتى نەگە ايتتىم؟ اناداي مۋزىكا جازعان ادام جاي ادام ەمەس قوي؟! مۇقاعاليدىڭ ولەڭدەرىن دە ەشكىم جازا المايدى. ولارعا قۇداي قوناققا كەلدى مە، جان دۇنيەسىنە ءبىر مينۋتقا كەلىپ، جۇرەگىنەن ءتۇرتتى مە، كىم بىلەدى؟! سوندىقتان دا مەن مۇنى قۇدايدىڭ ءبىر بەلگىسى سانايمىن.
- ءسىزدىڭ تۇسىنىگىڭىز قىزىق ەكەن.  قۇداي كەلىپ، قۇلاعىنا سىبىرلاپ، جۇرەگىن ءتۇرتتى مە دەگەنىڭىز نە ءسوز، تۇسىنبەي وتىرمىن...
- مەنىڭ ءفيلمىمدى سىناپ جۇرگەندەر كىمدەر، مەنى ءتاڭىرشىل دەپ جۇرگەندەر؟! يسلاميستەر عوي؟!
- مەنىڭ دە تۇسىنىك-پايىمىم يسلام ءدىنىنىڭ توڭىرەگىندە...
- سوندا سەن تاڭىرشىلدىكتىڭ قۇندىلىقتارىنان باس تارتاسىڭ با، اتا-بابالارىڭدا تاڭىرشىلدىك بولمادى دەيسىڭ بە، مويىندامايسىڭ با؟
- ولاي دەمەيمىن، ارينە باعزى زاماندا وتقا، سۋعا تابىنعانىن بىلەمىن. وتپەن الاستاۋ دەگەن تۇسىنىكتەر سودان تۋىنداعان دا شىعار...
- مويىندايسىڭ، انە. سەندەر ءبارىن جوققا شىعارعىلارىڭ كەلەدى، ءبارىن ءبولىپ تاستاعىلارىڭ كەلەدى. بولىنبەڭدەرشى... يسلامدى جوققا شىعارمايمىن، قارسىلىعىم دا جوق. بىراق يسلام مەن تاڭىرشىلدىك ساباقتاسقان نارسە. اۋىلدىق جەرلەردە تاڭىرشىلدىك داستۇرلەر ءالى دە قالىپ قويعان. مەن اۋىلدا سونى كورىپ ءوستىم. الاستاۋ، سيىنۋ دەگەندەردەن قول ۇزگىڭ كەلسە دە ۇزە المايسىڭ.
- سوڭعى سۇراق. كينو سالاسىنان بۇرىن ءسىز جۋرناليستيكادا دا، اۋدارما سالاسىندا دا ەڭبەك ەتتىڭىز، نەبىر ۇلكەن ادەبيەت مايتالماندارىمەن قىزمەتتەس بولدىڭىز، سولارمەن ارالاستىڭىز. بەلدى-بەلدى جەرلەردە قىزمەتتەر اتقاردىڭىز. بىراق سوڭىندا كينو سالاسىنا تابان تىرەگەنىڭىزدىڭ سىرىن بىلگىم كەلەدى...
- مەن ءتورت ءتىل بىلەمىن. كەز كەلگەن ەلدە تۇرا الامىن. ءبارى شەت ەلگە قاشىپ جاتقاندا مەن قايتىپ كەلدىم. نە ءۇشىن دەيسىڭ بە، بىردەڭە وزگەرتكىم كەلەدى، حالىقتىڭ كوزىن اشقىم، حالىققا پايدا اكەلگىم كەلەدى. مەنىڭ جولىم - اعارتۋ جولى. قاراڭعىلىقپەن، ناداندىقپەن كەلىسكىم كەلمەيدى. «جان باعۋ وڭاي، جاننىڭ راحاتىن تابۋ قيىن» دەگەن قازاقتىڭ  ءسوزى بار عوي. كينوعا تۇراقتاعانىم سودان شىعار.
سۇحباتتاسقان - قارلىعا يبراگيموۆا

"حالىق ءسوزى" گازەتى