وزبەكستاندا تۇركى ەلدەرىنىڭ كەزەكتى باسقوسۋى وتۋدە. تۇركى مەملەكەتتەرى ۇيىمىنىڭ ءسامميتى سامارقاند قالاسىندا ءوتىپ جاتىر. جيىنعا قازاقستان، قىرعىزستان، تۇركيا، وزبەكستان، تۇركىمەنستان، ۆەنگريا، ازەربايجان قاتىسۋدا. تاقىرىپ سان ءتۇرلى، ۇسىنىستار سان قيلى. 

تۇركى مەملەكەتتەرىنىڭ سامميتىندە قازاقستان پرەزيدەنتى بىرنەشە ۇسىنىس ايتتى. ەڭ الدىمەن قازاقستان بۇۇ جارعىسىن ساقتاۋ مەن قۇرمەتتەۋگە شاقىردى. "قازاقستان بارلىق ەلدىڭ تەرريتوريالىق تۇتاستىعىن ءبىرجولاتا قولدايدى جانە بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ جارعىسىن قاتاڭ ساقتاۋدى قاجەت دەپ ەسەپتەيدى. بۇل – ەلىمىزدىڭ نەگىزگى مۇددەسىنە تولىعىمەن ساي كەلەتىن قاجەتتى قاعيدات. سوندىقتان بۇل قاعيداتقا باسىمدىق رەتىندە باسا نازار اۋدارامىز", - دەدى توقاەۆ. بۇل رەسەيدىڭ وزگە ەلدىڭ اۋماعىن باسىپ الىپ، زاڭسىز رەفەرەندۋمدار ارقىلى تەرريتوريالاردى بولشەكتەۋ ارەكەتىن ءبىزدىڭ قولدامايتىنىمىزدى تاعى ءبىر مارتە كورسەتسە كەرەك. اۋماقتىق تۇتاستىق قازىرگى زاماندا باستى تاقىرىپقا اينالىپ كەلەدى.

توقاەۆ تۇركى ەلدەرى اراسىنداعى ساۋدا قاتىناسىن دامىتۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن تىلگە تيەك ەتتى. ول ءۇشىن ارينە جول توراپتارى مەن لوگيستيكا، ءترانزيتتى دامىتۋ قاجەت.

ء"بىرىنشى، قازىرگى الماعايىپ كەزەڭدە ترانزيت-كولىك كوممۋنيكاتسياسىنىڭ الەۋەتىن ارتتىرۋ جانە ونىڭ مۇمكىندىگىن بارىنشا پايدالانۋ اسا ماڭىزدى. سەبەبى، ءبىزدىڭ مەملەكەتتەرىمىز باتىس پەن شىعىستى، سولتۇستىك پەن وڭتۇستىكتى تىكەلەي بايلانىستىرادى.

باۋىرلاس ءۇش ەل ارقىلى وتەتىن ترانسكاسپي حالىقارالىق كولىك ءدالىزى – سونىڭ جارقىن مىسالى. سوندىقتان، ءبىز كولىك-لوگيستيكا سالاسىنا ەرەكشە ءمان بەرەمىز. سوڭعى 15 جىلدا قازاقستان وسى سالانى دامىتۋعا 35 ميلليارد دوللار قارجى ءبولدى. ءبىز كولىك باعدارىن كوبەيتۋگە جانە لوگيستيكانى ءوزارا ىقپالداستىرۋعا مۇددەلىمىز. سول ءۇشىن 2025 جىلعا دەيىن تاعى 20 ميلليارد دوللار ينۆەستيتسيا تارتۋدى كوزدەپ وتىرمىز.

تۇركىتىلدەس حالىقتاردىڭ قۇرلىق ىشىندەگى كولىك-ترانزيت دالىزدەرىن دامىتۋى ايرىقشا ماڭىزدى. بۇل رەتتە، سىزدەردى وسى باعداردى بارىنشا پايدالانۋعا شاقىرامىن. ترانزيتتىك جانە ەكسپورتتىق مۇمكىندىكتەرىمىزدى ودان ءارى جەتىلدىرگەن ءجون. اسىرەسە، شەكارا بەكەتتەرىن جاڭعىرتۋىمىز كەرەك. سونداي-اق، قولدانىستاعى تەمىرجول جانە اۆتوكولىك باعىتتارىنا بالاما جولدار تابۋ ءۇشىن كەشەندى شارالار قابىلداعان ابزال.

بۇدان بولەك، "تسيفرلىق كولىك جۇيەسىن» قالىپتاستىرۋ اسا ماڭىزدى. بۇل قادام جۇكتەردى راسىمدەۋ شارالارىن وڭتايلى ەتەدى. وعان قوسا، تاسىمال قۇجاتتارىن جىلدام الماسۋعا جول اشادى، حالىقارالىق نارىققا شىعۋعا قوسىمشا مۇمكىندىكتەر بەرەدى", - دەدى ول.

قازاقستان رەسەيدىڭ ۋكرايناعا باسىپ كىرۋىنەن كەيىن، جاڭا ترانزيت جولدارىن ىزدەي باستادى. بۇل شيكىزاتتى جەتكىزۋ جانە تاۋار تاسۋعا دا قاتىستى. ەڭ ءتيىمدى مارشرۋت رەتىندە ترانسكاسپي باعىتى، كاسپي ارقىلى ازەربايجانعا، ارتىنشا گرۋزياعا باعىت الىپ، گرۋزيا پورتتارى ارقىلى ەۋروپا مەن تۇركياعا اتتانۋ مۇمكىندىكتەرى بار. سونىمەن بىرگە تۇركىمەنستان ارقىلى يرانعا، ارى تۇركياعا شىعۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن لوگيستيكالىق جولدار ىسكە قوسىلۋدا. بۇل جالپى تۇركى ەلدەرى اراسىنداعى ساۋدا قاتىناسىن دامىتارى انىق.

پرەزيدەنت مادەني بايلانىس پەن ءبىلىم-عىلىم سالاسىنداعى ارىپتەستىكتى ارتتىرۋ كەرەكتىگىن دە ايتتى. توقاەۆ بيىل موڭعوليادا قۇتلىق قاعاننىڭ كەسەنەسى تابىلعانىن ايتىپ، تۇركىلەردىڭ مادەني، تاريحي كەشەندەرىن بىرلەسە زەرتتەۋ كەرەكتىگىن مالىمدەدى. سونىمەن بىرگە تۇركى ەلدەرىنىڭ ۆەنچۋرلىق قورىن قۇرعىپ، سول ارقىلى ماڭىزدى ستارت-اپ جوبالارعا ينۆەستيتسيا تارتۋعا جول اشۋ قاجەتتىگىن ايتتى. جاسىل ەكونوميكانى دامىتۋ مەن تۇركى ەلدەرىنىڭ جوو-لارى اراسىنداعى بايلانىستى ارتتىرۋدىڭ ماڭىزدىلىعى دا ۇمىت قالمادى. ول بويىنشا ناقتى شارالار قابىلداپ، ونى جۇيەلى ەتۋ كەرەكتىگى باسا ايتىلدى.

جيىن سوڭىندا ورتاق قۇجات قابىلدانىپ، مالىمدەمە جاسالادى دەپ كۇتىلۋدە.

Abai.kz