حەرسون: شەشۋشى دە شيەلەنىستى شەگىنىس
الدىمەن جەدەل اقپارات.
«دنەپردىڭ ورتاسىنا دەيىن جەتە الاتىن قۇس سيرەك»، - دەپ الەم ادەبيەتىنىڭ كلاسسيگى نيكولاي گوگول جازسا، كۇنى كەشە رەسەي اسكەرى سول دنەپردىڭ ءبىر جاعاسىنان ەكىنشى جاعاسىنا جەتىپ، حەرسوننان قاشىپ كەتتى.
كوكىرەگى وياۋ، كوزى اشىق اعايىن بۇل كۇندە ۋكراينا مەن رەسەي اراسىنداعى سوعىستان ابدەن حاباردار، كۇنى-ءتۇنى تاراتىلىپ جاتقان ەكى جاقتى، ەكى مۇددەلى (كەيدە – ەكىجۇزدى دە) اقپاراتقا مەيلىنشە قانىق جانە دە قايسىسى شىن، ال قايسىسى - شىندىققا جاناسپايتىنىن ىشتەي سەزىپ العان.
سوندىقتان دا كۇندەلىكتى اسكەري حرونيكانى قايتالاماي-اق قويايىن دا، تىكەلەي تاقىرىپقا، ياعني توقسان اۋىز ءسوزدىڭ توبىقتاي تۇيىنىنە كوشەيىن.
ول ءتۇيىننىڭ اتى – حەرسون، دالىرەك ايتساق، رەسەي اسكەرىنىڭ وسى قالانى تاستاپ، كەيىن شەگىنۋىنىڭ سالدارى: وسى اسكەري مانەۆردىڭ ىشكى ساياسي، گەوساياسي، جانە، بىزگە، قازاقستانعا قاتىستى اسەرى بولماق؟
بىرىنشىدەن، بۇل شەگىنىس قۇنانىن قۇدايىنداي، تايىن تاڭىرىسىندەي كورىپ، تۇيمەدەيدى تۇيەدەي ەتىپ كەلە جاتقان رەسەيلىك پاسىق تا ساسىق پروپاگاندانىڭ «رەسەي قارۋلى كۇشتەرى الەمدەگى ەڭ قۋاتتى اسكەرلەردىڭ قاتارىندا» دەگەن ماقتامپاز مانتراسىنىڭ تاس-تالقانىن شىعاردى: مىقتى ارميا بولسا، كۇللى الەمگە ماسقارا بوپ، كەشە عانا ءوزى باسىپ العان قالانى تاستاپ كەتە مە؟
«حەرسونداعى بەيبىت تۇرعىنداردىڭ جاعدايىن ويلاعاندىقتان وسىنداي قادامعا بارىپ وتىرمىز» دەگەن سەبەپ-سىماقتىڭ ءوزى نە تۇرادى: ادامداردىڭ ءومىرىن ويلاسا، قانتوگىس سوعىستى مۇلدەم باستاماس تا ەدى عوي.
ماسەلەنى ۋشىقتىرىپ تۇرعان ءبىر جايت بار: ءدال وسى حەرسوندى كەشە عانا رەسەي زاڭسىز رەفەرەندۋم ارقىلى ءوز قاتارىنا قوسىپ الىپ ەدى. «ەندى حەرسون رەسەيمەن ماڭگى بىرگە!» دەگەن ۇراندى بارلىق تەلەاران تاراتقانى ەسىمىزدە.
سوندىقتان دا كرەمل كۇنى ەرتەڭ: «ۋكراينا رەسەي جەرىنە باسا كوكتەپ كىردى، بۇل دەگەنىڭىز بارىپ تۇرعان باسقىنشىلىق!»، - دەپ بۇۇ مىنبەسىنەن بايبالام سالۋى دا عاجاپ ەمەس.
سونىمەن بىرگە، شەگىنىس سەكىلدى ەشكىمگە دە ابىروي بەرە قويمايتىن شاراسىزدىق تۋرالى شەشىمدى باس قولباسشى ءپۋتيننىڭ ءوزى جاريالاماي، ءتىپتى ول شارۋانى قورعانىس مينيسترىنە ەمەس، ودان دا تومەنگى دارەجەدەگى وفيتسەرگە تاپسىرۋى – بۇل قادامنىڭ امالسىزدان جاسالىپ وتىرعانىنىڭ قوسىمشا ءبىر دالەلى.
ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنشا، رەسەي ساياسي باسشىلىعىنداعى سوعىسقا قاتىستى كوزقاراستار قاراما-قايشىلىقتارى كۇن سايىن ۋشىعىپ بارا جاتقان سەكىلدى . مۇنىڭ ءوزى قۇداي سۇيەر قىلىعى جوق كرەملدەگى ىشكى تارتىستىڭ كۇشەيە تۇسكەنىنىڭ ءبىر بەلگىسى. بۇل جايت ءپۋتيننىڭ ساياسي كەلەشەگىنە قاتىستى ارقيلى ويعا جەتەلەيدى...
ەكىنشىدەن، بۇل شەگىنىس، ءسوزسىز، وبەكتيۆتى سەبەپتى وزىنەن اناعۇرلىم ۇلكەنىرەك ءارى قۋاتتىراق رەسەي اسكەرىن تۇقىرتىپ تاستاۋعا شاماسى جەتىپ، حەرسوندا قۇلاعان شاڭىراعىن قايتا كوتەرگەن ۋكراينا جاعىنىڭ جەڭىسى. بۇل جەتىستىكتىڭ مورالدىق كۇشى سۇمدىق: ەندىگى جەردە سارى-كوك («جوۆتو-بلاكيتني») جالاۋدى جەلبىرەتكەن جاۋىنگەرلەردىڭ رۋحى جاندانىپ، كۇش-قۋاتى ەسەلەنە تۇسپەك! وسىلاي، مورالدىق جاعىنان كۇشەيۋدى ەشقانداي فيزيكالىق كورسەتكىشتەرمەن ولشەۋ مۇمكىن ەمەس!
ۇشىنشىدەن، بۇل شەگىنىس ۋكرايناعا ازىرشە تەحنيكالىق جاردەم بەرىپ جاتقان «ۇجىمدىق باتىستىڭ» جەڭىسى. ەندى تەك ولار «وسى كومەگىمىز دە جارايدى ەكەن عوي»، - دەپ، سوعىسقا تىكەلەي ارالاسۋدان تارتىنىپ قالماسا بولعانى.
تورتىنشىدەن، بۇل شەگىنىستىڭ بىزگە دە قاتىسى بولماق.
بۇكىل الەم الدىندا ماسقارا بولعان ءپۋتيننىڭ قازىرگى كوڭىل-كۇيى قانداي ەكەنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. دەگەنىنە جەتە الماعان، تاريحي تۇيىققا تىرەلگەن باسشى كەز كەلگەن وقىس قادامعا بارۋى مۇمكىن.
سونىڭ ىشىندە ونىڭ اشۋى مەن ىزاسى شەكاراسى اشىق-شاشىق، حالقى مەن بيلىگى بەيقام جاتقان قازاققا ءتيىپ كەتۋى دە مۇمكىن عوي.
سول كەزدە ءبارىن ۇمىتىپ، تەك بيلىككە ۇمتىلىپ، «سەن قاراسىڭ، مەن اقپىن»، - دەپ تاققا تالاسىپ، باسقا شارۋاعا قولى تيمەي، جالپىۇلتتىق بىرلىككە قول جەتكىزە الماي قايران قازاقتىڭ كۇنى نە بولماق؟
مەنى الدا كەلە جاتقان سايلاۋدان گورى ءدال وسى جايت كوبىرەك تولعاندىرادى!
ءامىرجان قوسان
Abai.kz
