جيىرما جىلعا جۋىق ۋاقىت ۇزدىكسىز وتكىزىلىپ كەلە جاتقان بىتىمگەرلىك وقۋ-جاتتىعۋ – ول «دالا قىرانى». ونىڭ ماقساتى قازاقستاندىق بىتىمگەرشىلىك بريگاداسىنىڭ شتابى مەن قازاقستاندىق بىتىمگەرلىك باتالوننىڭ بۇۇ بىتىمگەرشىلىك وپەراتسيالارىن جۇرگىزۋ بارىسىنداعى پراكتيكالىق داعدىسىن، سونداي-اق قارسىلاس تاراپتار اراسىنداعى جانجال جاعدايىندا بىتىمگەرلىك ءىس-قيمىلداردى ورىنداۋ كەزىندە بولىمشەلەردىڭ جاۋىنگەرلىك ۇيلەسىمدىلىگىن ارتتىرۋ بولىپ تابىلادى.  

الماتى وبلىسىنداعى «ىلە» پوليگونى 2003 جىلدان بەرى بىتىمگەرلىك وقۋ-جاتتىعۋ وتكىزەتىن ايماقتىڭ ءبىرى بولىپ كەلەدى. الاڭدا اقش، ۇلىبريتانيا، تاجىكستان جانە تاعى باسقا ەلدەرى اسكەريلەرىن قابىلداپ، تالاي مارتە ەلىمىزبەن بىرلەسكەن وقۋ-جاتتىعۋ وتكىزگەنى بارىمىزگە ءمالىم. جىل سايىن قاتىسۋشى اسكەرلەر سانى ارتىپ، دەڭگەيى دە كوتەرىلىپ كەلەدى. ماسەلەن، «دالا قىرانى-2010» وقۋ-جاتتىعۋىنا امەريكا قارۋلى كۇشتەرىنەن 80, ۇلىبريتانيادان 10 سارباز كەلگەن بولسا، بەس جىلدان سوڭ بۇل جاتتىعۋعا 100-گە جۋىق اسكەري قىزمەتشى قاتىسىپتى. ال قازاقستان مۇشە بولىپ تابىلاتىن ۇقشۇ نىڭ، شىۇ نىڭ بەيبىت ماقساتتاعى اسكەري وقۋ جاتتىعۋلارىنا تۇراقتى قاتىسىپ كەلەدى. ودان بولەك ەل اۋماعىندا ودان باسقا دا ەلەۋلى بىرلەسكەن جاتتىعۋلار جىل سايىن ءوتىپ كەلەدى.

سونىڭ ءبىرى الماتى وبلىسىنىڭ «قىزىلاعاش» پوليگونىندا وتكىزىلگەن «اۋە كۇشتەرى-2011» حالىقارالىق ۇشۋ-تاكتيكالىق جاتتىعۋلارى. حالىقارالىق ۇشۋ-تاكتيكالىق «اۋە كۇشتەرى – 2011» جاتتىعۋىنا قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاراپىنان تالدىقورعانداعى №21751 اسكەري ءبولىمىنىڭ «سۋ-27»، «ميگ-27»، «ميگ-23» جاڭارتىلعان بومبالاۋشى جويعىش ۇشاقتارى مەن قاراعاندىداعى №50185 اسكەري ءبولىمىنىڭ «ميگ-31» جويعىش ۇشاقتارى، سونىمەن قاتار، اۋە قورعانىسى كۇشتەرىنىڭ بالقاش اۋە بازاسىنان «ل-39» وقۋ-جاتتىقتىرۋ ۇشاق­تارىنىڭ ۇشقىش قۇرامدارى قاتىستى. رەسەي مەن قازاقستان مەملەكەتتەرىنىڭ اۋە توپتارى قاتىسقان حالىقارالىق ۇشۋ-تاكتيكالىق جاتتىعۋلارىنىڭ ەڭ نەگىزگى كەزەڭى ۇيىمداستىرىلعان «قىزىلاعاش» اسكەري پولي­گونىنداعى «اسكەري بەيبىت شابۋىلدا» پايدالانىلعان زىمىراندار مەن بومبالار كوزدەگەن نىساناسىنا ءدال جانە الدىن الا بەلگىلەنگەن ۋاقىتتا تۇسۋىمەن ەرەكشەلەندى. ارينە، مۇنىڭ ءوزى وعان قاتىسۋشىلاردىڭ تۇگەلدەي دەرلىك جوعارى دايىندىقپەن كەلگەندىگىن جانە وزدەرىنە جۇكتەلگەن كۇردەلى تاپسىرمالارعا جوعارى جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراعاندىعىن ايقىن اڭعارتادى. ءبىر قۇپتارلىعى، تمد ەلدەرى اياسىندا اۋە قورعانىسىنىڭ ءبىرتۇتاس جۇيەسى بۇرىن بولعان. بۇل ماسەلەمەن تەرەڭىرەك اينالىسىپ، ارادا تولىق تۇسىنىستىك پەن بەرىك ىنتىماقتاستىق ورناۋتۋ، جەتىلدىرىۋ ءۇشىن بىرلەسكەن جاتتىعۋدىڭ ماڭىزى زور

رەسەيمەن بىرلەسكەن جاتتىعۋلار ءار جىلدارى جالعاسىن تاۋىپ كەلەدى. وعان "شىعىس-2019" جەدەل-تاكتيكالىق كوماندالىق-شتابتىق وقۋ-جاتتىعۋىن ايتۋعا بولادى.

ماقساتى – قاتارداعى جاۋىنگەرلەردىڭ دايىندىعىن تەكسەرۋ جانە وڭىردەگى بەيبىتشىلىكتى ساقتاۋ ءۇشىن رەسەيلىك جانە قازاقستاندىق اسكەري قىزمەتشىلەردىڭ ءوزارا ءىس-قيمىل دەڭگەيىن ارتتىرۋ.

وعان 4000-عا جۋىق اسكەري قىزمەتشىلەر قاتىسىپ، ءبىر جارىم مىڭنان استام قارۋ-جاراق پەن اسكەري تەحنيكا جۇمىلدىرىلدى.

– رەسەي فەدەراتسياسى مەن قازاقستان رەسپۋبليكاسى اراسىندا قالىپتاسقان ءوزارا قارىم-قاتىناستار اسكەري ىنتىماقتاستىقتىڭ كوپ جىلعى تاريحىنا يە. بۇگىن باستالعان وقۋ-جاتتىعۋ ەكى وداقتىق مەملەكەتتىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا تىعىز قارىم-قاتىناستاردىڭ جارقىن ايعاعى بولىپ تابىلادى. ءاربىر سارباز ءوز كاسىبيلىگىن، ورتاق قاۋىپ-قاتەرلەرگە قارسى تۇرا ءبىلۋىن كورسەتۋ كەرەك، – دەدى رف قارۋلى كۇشتەرى اسكەرلەرىنىڭ كومانديرى سەرگەي ميلچاكوۆ.

وقۋ-جاتتىعۋ ءۇش كەزەڭدە ءوتتى: اسكەرلەردى جاۋىنگەرلىك ازىرلىككە دايىنداۋ، بىرلەسكەن ارنايى اسكەري وپەراتسيانى وتكىزۋ.

وسىنداي وقۋ-جاتتىعۋلار ەلىمىزدىڭ بىرنەشە وڭىرىندە ءبىر ۋاقىتتا باستالدى. قازاقستاننىڭ وڭتۇستىگىندە تاۋ-كەن بولىمشەلەرىمەن، ال قاراعاندى وبلىسىنىڭ اۋماعىندا زىمىراندىق-ارتيللەريالىق بولىمشەلەرمەن قاتار ءوتتى.

قولباسشىلىق اتاپ وتكەندەي، اتالمىش وقۋ-جاتتىعۋلاردى وتكىزۋ قاتىسۋشى مەملەكەتتەردىڭ قارۋلى كۇشتەرىن قولدانۋمەن بايلانىستى بىرقاتار ماسەلەلەردى زەرتتەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.

حالىقارالىق اسكەري ىنتىماقتاستىق شەڭبەرىندە قازاقستاننىڭ قارۋلى كۇشتەرى تۇراقتى نەگىزدە ورتالىق ازيا ەلدەرى – قىرعىزستان، وزبەكستان جانە تاجىكستان، سونداي-اق رەسەي، بەلورۋس، ءۇندىستان، تۇركيا جانە باسقا دا مەملەكەتتەر بىرلەسكەن وقۋ-جاتتىعۋلارعا قاتىسادى. وتكەن جىلى قازاقستان اسكەري قىزمەتشىلەرى وننان استام حالىقارالىق وقۋ-جاتتىعۋلارىنا قاتىستى.

ال بيىل قازاقستان مەن بەلارۋس بىرلەسىپ اسكەري وقۋ-جاتتىعۋ وتكىزدى. بىرلەسكەن وقۋ-جاتتىعۋ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋماعىندا 21 تامىزعا دەيىن ءوتتى.

قازاقستاننىڭ ارنايى وپەراتسيالار كۇشتەرى تاۋداعى نۇسقاۋشىلاردىڭ باسشىلىعىمەن بەلارۋستىق ارىپتەستەر تاۋ شىڭدارىنا جانە اسۋلارعا جورىقتار جاساپ، تاۋدا ارنايى ءىس-قيمىلدى جۇرگىزۋگە دايىنداۋ جانە ولاردى جۇرگىزۋ ماسەلەلەرىن پىسىقتادى.

وقۋ-جاتتىعۋ قازاقستان مەن بەلارۋس اسكەري ۆەدومستۆولارى اراسىنداعى ەكىجاقتى ىنتىماقتاستىق شەڭبەرىندە وتكىزىلىپ وتىر. ول باسقارۋ ورگاندارىنىڭ ۇيلەسىمدىلىگىن جەتىلدىرۋگە، بىرلەسكەن جوسپارلاۋ داعدىلارىن دامىتۋعا، ارنايى ماقساتتاعى بولىمشەلەر جەكە قۇرامىنىڭ جەكە جانە توپتىق داعدىسىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان، – دەپ اتاپ ءوتتى وقۋ-جاتتىعۋ جەتەكشىسى پولكوۆنيك ايدار سليامعاليەۆ.

2022 جىلى قازاقستاندا ۇقشۇ اسكەرلەرى ءۇش اسكەري جاتتىعۋ وتكىزدى. بۇل تۋرالى وتكەن بريفينگتە ۇقشۇ بىرىككەن شتابىنىڭ باسشىسى، گەنەرال-پولكوۆنيك اناتولي سيدوروۆ مالىمدەگەن ەدى. سيدوروۆتىڭ سوزىنشە، ء"وزارا ءىس-قيمىل-2022" وقۋ-جاتتىعۋى ۇقشۇ جەدەل ارەكەت ەتۋ ۇجىمدىق كۇشتەرىنىڭ قاتىسۋىمەن وتەدى. ءىس-شارا ورتالىق ازيا ءوڭىرى جاعدايىندا داعدارىستىق جاعدايدى شەشۋ مىندەتتەرىن پىسىقتاۋعا باعىتتالادى. "پويسك-2022" وقۋ-جاتتىعۋى بىرلەسكەن كۇشتەرگە ۇرىس قيمىلدارىنىڭ بارلاۋ اسپەكتىلەرىن مەڭگەرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. جاۋىنگەرلىك قۇرامالاردى ۇزدىكسىز ماتەريالدىق-تەحنيكالىق قامتاماسىز ەتۋدى پىسىقتاۋ ماقساتىندا قازاقستان اۋماعىندا ءۇشىنشى "ەشەلون-2022" وقۋ-جاتتىعۋى وتەدى. بۇدان بولەك ۇقشۇ اسكەرلەرى تاجىكستاندا "شەكارا-2022" جانە قىرعىزستاندا "مىزعىماس باۋىرلاستىق-2022" وقۋ-جاتتىعۋلارىن وتكىزەدى. بۇل جاتتىعۋلاردىڭ بىرىنشىسىنە ۇجىمدىق جەدەل ەنگىزۋ كۇشتەرى قاتىسسا، ەكىنشىسى بىتىمگەرشىلىك قۇرامالاردىڭ قاتىسۋىمەن وتەدى. ايتا كەتەيىك، ۇجىمدىق قاۋىپسىزدىك شارتى ۇيىمىنا قازاقستان، رەسەي، بەلارۋس، ارمەنيا، قىرعىزستان جانە تاجىكستان ەلدەرى كىرەدى.

Abai.kz