مەملەكەتتىك قىزمەتتىڭ ءمانىن كەتىرىپ جۇرگەن جوقپىز با؟
اسىلىندە ۇلتقا، ەلگە قىزمەت ەتۋ - مۇستافا شوقاي بابامىز ايتقانداي - «ءبىر ءمۋحاببات ءۋازيفا بولماق». ايتكەنمەن بۇگىندە مەملەكەتتىك قىزمەتتى ۇلتقا قىزمەت ەتۋ ەمەس، شەن تاعىپ، شەكپەن جامىلۋدىڭ، جىلى-جۇمساق جەرگە ءوسۋدىڭ ءترامپلينى رەتىندە باعالايدى جۇرت. «بالامدى مەملەكەتتىك قىزمەتكە «حالقىڭا قىزمەت ەت!» دەپ ەمەس، شەكپەن كيىپ، شىرەنىپ «ءوس!» دەپ بەردىم» دەيدى ەل ءىشى وسى كۇنى. مۇنىسى شىندىق ەندى. مەملەكەتتىك قىزمەتتە ەشتەڭەنىڭ بايىبىنا بارمايتىن، «اگەنت» ويناۋدان اسپايتىن، وڭشەڭ شيكىوكپە جاستاردى كورگەندە، كادر جاساقتاۋ ساياساتىنىڭ قان قاقساپ تۇرعانىن انىق بايقاۋعا بولادى. ەلدىڭ ەرتەڭىنە كىم تۇتقا؟
بۇگىندە قاي مەملەكەتتىك مەكەمەنىڭ ەسىگىن اشساڭىز، الدىڭىزدان ۇستىنە جەيدەسىن جىرتىلارداي تىرىستىرا ىلگەن، بۇتىنا شالبارىن جەلىمدەلىپ قالعانداي جابىستىرا كيگەن، موينىنا قىلعىنا گالستۋك تاققان، مۇرتى ءالى تەبىندەپ تە ءۇلگەرمەگەن جاس بالالار اتىپ-اتىپ شىعادى. اتىپ شىققانى بىلاي تۇرسىن، تاپ ءبىر سول مەكەمەنىڭ تىرەۋى ءبىر ءوزى سەكىلدى سىزدانا ءتىل قاتقاندا، باياعى «بيۋروكراتتارىڭىزبەن» جىلاپ كورىسەسىز. قوش. ايتپاعىمىز بۇل ەمەس. ايتارىمىزدىڭ اۋانى - ءاربىر سالاداعى مەملەكەتتىك قىزمەتكە الىنىپ جاتقان جاستاردىڭ سول ءوزى نان تاۋىپ جەپ وتىرعان جۇمىسىنىڭ ءمان-جايىن انىق ءبىلمەيتىندىگى حاقىندا. مەملەكەتتىك قىزمەتتىڭ قادىرىنىڭ قالماي بارا جاتقاندىعى حاقىندا.
كرەسلوعا قۇمارلىق قۇمار ويىن سەكىلدى
اسىلىندە ۇلتقا، ەلگە قىزمەت ەتۋ - مۇستافا شوقاي بابامىز ايتقانداي - «ءبىر ءمۋحاببات ءۋازيفا بولماق». ايتكەنمەن بۇگىندە مەملەكەتتىك قىزمەتتى ۇلتقا قىزمەت ەتۋ ەمەس، شەن تاعىپ، شەكپەن جامىلۋدىڭ، جىلى-جۇمساق جەرگە ءوسۋدىڭ ءترامپلينى رەتىندە باعالايدى جۇرت. «بالامدى مەملەكەتتىك قىزمەتكە «حالقىڭا قىزمەت ەت!» دەپ ەمەس، شەكپەن كيىپ، شىرەنىپ «ءوس!» دەپ بەردىم» دەيدى ەل ءىشى وسى كۇنى. مۇنىسى شىندىق ەندى. مەملەكەتتىك قىزمەتتە ەشتەڭەنىڭ بايىبىنا بارمايتىن، «اگەنت» ويناۋدان اسپايتىن، وڭشەڭ شيكىوكپە جاستاردى كورگەندە، كادر جاساقتاۋ ساياساتىنىڭ قان قاقساپ تۇرعانىن انىق بايقاۋعا بولادى. ەلدىڭ ەرتەڭىنە كىم تۇتقا؟
بۇگىندە قاي مەملەكەتتىك مەكەمەنىڭ ەسىگىن اشساڭىز، الدىڭىزدان ۇستىنە جەيدەسىن جىرتىلارداي تىرىستىرا ىلگەن، بۇتىنا شالبارىن جەلىمدەلىپ قالعانداي جابىستىرا كيگەن، موينىنا قىلعىنا گالستۋك تاققان، مۇرتى ءالى تەبىندەپ تە ءۇلگەرمەگەن جاس بالالار اتىپ-اتىپ شىعادى. اتىپ شىققانى بىلاي تۇرسىن، تاپ ءبىر سول مەكەمەنىڭ تىرەۋى ءبىر ءوزى سەكىلدى سىزدانا ءتىل قاتقاندا، باياعى «بيۋروكراتتارىڭىزبەن» جىلاپ كورىسەسىز. قوش. ايتپاعىمىز بۇل ەمەس. ايتارىمىزدىڭ اۋانى - ءاربىر سالاداعى مەملەكەتتىك قىزمەتكە الىنىپ جاتقان جاستاردىڭ سول ءوزى نان تاۋىپ جەپ وتىرعان جۇمىسىنىڭ ءمان-جايىن انىق ءبىلمەيتىندىگى حاقىندا. مەملەكەتتىك قىزمەتتىڭ قادىرىنىڭ قالماي بارا جاتقاندىعى حاقىندا.
كرەسلوعا قۇمارلىق قۇمار ويىن سەكىلدى
كەلەشەكتە كرەسلو يەمدەنۋدىڭ جالعىز ءھام توتە جولى ەكەنىن جەتە تۇسىنگەن جاس تا، كارى دە بۇل كۇنى مەملەكەتتىك قىزمەتكە ءابدەن اۋەس. ءبىر كەزدەرى ەلباسى مينيسترلىكتەردىڭ «كوكەسىنىڭ»، «اكاسىنىڭ» بالالارىن جيناپ الىپ، كىلەڭ جاستارمەن ۋلاپ-شۋلاپ وتىرعانىن اشىق سىنادى. «بالاباقشا» دەدى. ونى ەل-جۇرت ءالى كۇنگە دەيىن اۋزىنان سۋى قۇرىپ ايتادى. سودان كەيىن ازدى-كەم سەڭ قوزعالدى. مينيسترلىكتەگى «بوبەكتەردى» وڭىرلەرگە بولە باستاعان-دى. الايدا العاشقىدا قارقىنى كۇشتى بۇل شارۋا كەيىن ساياقسىدى. ونىڭ اسقىنعانى سونشالىق، قازىر ءاربىر مەملەكەتتىك مەكەمەنىڭ ءوزىنىڭ «بالاباقشاسى» بار. وڭ-سولىن ءالى تانىپ ۇلگەرمەگەن بوزوكپەلەر - مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەر. ارينە، ءبارىن بىردەي قارالاۋدان اۋلاقپىز. بىراق بۇگىنگى جاعداي ونىڭ باسىم بولىگى وسىنداي ەكەنىنە ءشۇبا كەلتىرتپەيدى. قولىنا ديپلومىن الا سالىسىمەن يا اكىمدىككە، نە ءبىر كەز كەلگەن مەملەكەتتىك مەكەمەگە ءمۇيىزى قاراعايداي ءبىر مامان ەتىپ وتىرعىزىپ قويۋ، ودان سوڭ قاس پەن كوزدىڭ اراسىندا ودان «دوكەي» شەنەۋنىك جاساۋ سىندى كادر ساياساتى قازاقتىڭ كوسەگەسىن كوگەرتپەيدى.
وسىندايدا كەشەگى كەلمەسكە كەتكەن كەڭەس كەزەڭى تاعى ءتىل ۇشىنا ورالادى (كوزىمىزدى اشقالى كورگەنىمىز سول بولسا، كايتەمىز ەندى). سول كەڭەستىكتەر كادر دايىنداۋ ساياساتىندا قانداي امال-تاسىلدەر قولدانعانىن اعا بۋىن وتە جاقسى بىلەدى. سول مامانداردى دايىنداۋدا ميىنا قۇيىلعان ساياساتتىڭ، ۇستانىمنىڭ بەرىكتىگى سونشا، ءالى كۇنگە سول باعىتتارىنان جازا باسپايدى. زامان قانشا اۋدارىلىپ، ءتوڭكەرىلسە دە، مىڭق ەتپەيتىن مىقتى كادرلار. ويتكەنى ولار كادرلىق ساياساتتىڭ بارلىق وتكەلدەرىنەن ءوتىپ، ىستىق-سۋىعىنا ابدەن توسەلگەن. ولار بىردەن باستىق يا بىردەن مامان بولىپ شىعا كەلگەن جوق. كەڭەستىك ساياسات ولاردى ءبىرتىن-ءبىرتىن ءاربىر سالادا ءپىسىردى. شيكىلەرى قالىپ، شىنىققاندارى ىرىكتەلدى. باسقاسىن بىلاي قويعاندا، سوناۋ وكتيابريات كەزەڭىنەن باستاپ، كوممۋنيست بولعانعا دەيىن ونى تالاي ىستىق-سۋىققا سالدى. ناتيجەسىندە ەلگە ولشەۋسىز ەڭبەك ءسىڭىرگەن بىلىكتى باسشى، ءبىلىمدى ماماندار شىقتى.
ال بۇگىن ءبىز كىمدى «ءوسىرىپ» وتىرمىز؟ شەنەۋنىك دايىنداۋداعى بۇل كۇنگى «قارا ءدۇرسىن» تامىر-تانىستىق ءتاسىلى قازاقتى پۇشپاققا جەتكىزبەيدى دەپ قارا اسپاندى ءتوندىرۋىمىزدىڭ توركىنى تەرەڭدە. كەزىندە ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترىنىڭ ورىنباسارى سەرىك ءابجالىۇلىنىڭ «جۇمىسسىز ءجۇرىپ بوسانعان ايەلدەرگە قوسىمشا جاردەماقى بەرە المايمىز، ادامدار بالالى بولماس بۇرىن جاعدايلارىن ويلانۋلارى ءتيىس» دەگەنىن امبە جۇرت ەستىدى. دەپۋتات روزاقۇل حالمۇرادوۆ: «ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگىنىڭ شەنەۋنىكتەرى كوپبالالى انالاردان جۇرت الدىندا كەشىرىم سۇراسىن! اقشاسى بولماسا، كوپ بالا تۋماسىن دەيتىندەردىڭ مەملەكەتتىك قىزمەتتە جۇمىس ىستەۋىنە مورالدىق قۇقىعى جوق»، - دەپ تالاپ قويعانىن ءجانە بىلەمىز. بۇل - بۇل ما، كىشىگىرىم اكىمسىماقتاردىڭ حالىق الدىندا ەسەپ بەرۋ كەزىندە تريبۋناعا شىعىپ الىپ، مۇڭ-زارىن ايتقان ەلگە «جالقاۋسىڭدار، ماسىلدىققا ۇيرەنىپ العانسىڭدار» دەپ ۇرىسقانىن دا كورگەنبىز. قازىر الىپ جۇرە المايتىن شوقپاردى بەلىنە بايلاپ الىپ، ءوزى سوعان ءسۇرىنىپ-جىعىلعان، كەيدە سول شوقپاردىڭ استىندا قالىپ قويىپ جاتقان شەنەۋنىك كوپ.
مەملەكەتتىك قىزمەتكەر «تەرميناتور-روبوتتىڭ» تۋىسقانى سياقتى
مەملەكەتتىك قىزمەتتەگى ءدال بۇگىنگى كادر ساياساتى بىلگىر مەملەكەتتىك قىزمەتشىنى ەمەس، بەلگىلى ءبىر بۇيرىقتى عانا ورىندايتىن «تەرميناتور-روبوت» مامانداردى شىعارۋدا. ىنىنە سۋ قۇيىپ، سۋىر سۋىرعانداي ارەكەتتەر استە جارىلقامايدى.
البەتتە، بۇل جاستاردىڭ مەملەكەتتىك قىزمەتكە بارۋىنا قوس قولداپ كورسەتكەن قارسىلىق ەمەس. بىراق قازاق «وردا بۇزار وتىز، قامال الار قىرىق» دەپ بەكەر ايتپاعان. تاعى ءبىر مىسال. قازاق جاس بالانىڭ قولىنا جەتىگە كەلگەنشە پىشاق، قايشى سەكىلدى قاۋىپتى زاتتاردى بەرمەگەن. اڭداۋسىزدا جازىم بولادى دەيدى. بيلىك تە سونداي. قاۋىپتى. نە ءوزىن، نە وزگەنى جازىم ەتەدى. كەيدە ويلايسىز: «سوناۋ 30-جىلدارى ۇلتتىڭ قايماعىن قالقىپ الىپ، زيالىلاردى قىرىپ تاستاعان «شولاق بەلسەندىلەر» وسىندايلاردان شىقتى عوي» دەپ. باياعىنىڭ «قوي اسىعى دەمەگىن، قولىڭا جاقسا، ساقا عوي» دەيتىندەرى نەكەنساياق...
كەڭەستىك كەزەڭدەگىدەي ولاردى بىرنەشە قايتارا قايناتاتىن ساياسي ءمانى زور «قازاندار» جوق. اتتەڭ، قاجەت-اق. ايتپەسە ەكى كۇننىڭ بىرىندە قاراپايىم تۇرعىندار مەملەكەتتىك قىزمەتتەگى ءبىلىكسىز مامانداردان كورەسىنى كورىپ ءجۇر. ءۇمىت - مەملەكەتتىك قىزمەتكە كولدەنەڭ كوك اتتىنى وتكىزبەيدى دەپ سەنىم ارتىپ وتىرعان ناۋرىزدا كۇشىنە ەنەتىن «قر مەملەكەتتىك قىزمەت تۋرالى» سۋ جاڭا زاڭدا بولىپ تۇر.
دۋلات امانجول، ايماقتىق «ءتىل جانە رۋح» جۋرنالىنىڭ رەداكتورى:
- مەملەكەتتىك قىزمەتكە، بيلىككە ءومىرلىك تاجىريبەسى مول ادامدار بارۋى كەرەك. «جاستار كەلەدى، نامىستىڭ ءسوزىن سويلەيدى، ءبارىن وزگەرتەدى» دەگەندەي قۇرعاق پافوس پەن ارزان پوپۋليزمنەن ارىلۋىمىز قاجەت-اق. ويتكەنى مەملەكەتىمىزدىڭ دامۋىنا بەل شەشىپ قىزمەت ەتە الاتىن جاستاردى توپتاستىراتىن جاس كوشباسشى جوق. جاستار جاۋاپتى قىزمەتكە تۇرىپ، ورىنتاققا جايعاسقاننان كەيىن ۇستانىمىن، پرينتسيپشىلدىگىن، تەگەۋرىندىلىگىن ارتتا قالدىرىپ، كەرىسىنشە، ماساتتانىپ، مەملەكەت مۇددەسىن، ۇلت ۇپايىن، جاستاردى ۇمىتىپ كەتەدى. جالتاقتىق پەن جالپاقشەشەيلىگى العا شىعادى.
ايگەرىم احانوۆا، قر ەكونوميكالىق دامۋ جانە ساۋدا مينيسترلىگى باق-پەن بايلانىس باسقارماسىنىڭ باس ساراپشىسى:
- ءوز باسىم جاستاردىڭ مەملەكەت ىسىنە ارالاسۋىن قۇپ كورەمىن. ارينە، مەملەكەتتىك قىزمەتتىڭ تالابى كۇشتى، باسەكەلەستiك جوعارى. بىراق بۇگىنگى جاستاردىڭ سانا-سەزىمى، بىلىكتىلىگى حالىققا قىزمەت ەتۋدە قارىمدى دەر ەدىم. مەملەكەتتىك قىزمەتكە ءوتۋ ءۇشىن كونكۋرسقا قۇجات تاپسىراتىن جاستار ساياسي ساۋاتتى، پاتريوتتىق سەزىمگە تولى، ءوز ءىسىن جەتىك مەڭگەرگەن دەپ ايتۋعا بولادى. ارمانشىل، جان-جاقتى، امبيتسياسى جوعارى جاستاردى كوپ تانيمىن. مەملەكەتتىك قىزمەت پەن وقۋدىڭ تىزگىنىن قوسا الىپ جۇرگەندەر دە وتە كوپ. قازىردە ولار ۇلكەن جەتىستىكتەرگە جەتىپ وتىر. بىزدە ۇجىمنىڭ 60 پايىزى - جاستار. جۇمىس بارىسىندا اقپارات الماسۋ، شارالار ۇيىمداستىرۋ، شەشىم قابىلداۋ كەزىندە شاپشاڭدىق پەن باتىلدىق تانىتىپ، ۇتقىر ويلارىن دا ءبىلدىرىپ جاتادى.وسىنداي جاستار ەل ەكونوميكاسىنىڭ تۇتقاسىن ۇستاسا، دامۋ دا، سەرپىلىس تە بولاتىنىنا سەنىمىم مول.
اۆتور: قىزعالداق ايتجانوۆا
"الاش ايناسى" گازەتى
